info voor de patiënt Hormoontherapie bij prostaatkanker UZ Gent, Uro-oncologische groep

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "info voor de patiënt Hormoontherapie bij prostaatkanker UZ Gent, Uro-oncologische groep"

Transcriptie

1 info voor de patiënt Hormoontherapie bij prostaatkanker UZ Gent, Uro-oncologische groep

2 Hormoontherapie bij prostaatkanker Hormoontherapie Beste mijnheer, Uw arts heeft u een behandeling met hormonen voorgeschreven voor de behandeling van prostaatkanker of om gevorderde prostaatkanker onder controle te krijgen. Deze brochure wil u wegwijs maken in de hormoontherapie. Misschien zijn niet al de thema s die in deze brochure aan bod komen, op u van toepassing. Uw arts zal u vertellen welke voor u belangrijk zijn. Hebt u nog bijkomende vragen, dan kan u hievoor uiteraard terecht bij uw behandelende arts en de verpleegkundig consulent uro-oncologie. Inhoud Hormoontherapie 3 Soorten hormoontherapie 5 Normale bijwerkingen 8 Praktisch 12 Contactgegevens 16 Hormonen De prostaatcellen, en ook prostaatkankercellen, zijn afhankelijk van het geslachtshormoon testosteron om te kunnen groeien, functioneren en toenemen in aantal. Dit hormoon veroorzaakt geen prostaatkanker, maar zorgt ervoor dat de prostaatkankercellen kunnen overleven. De grootste leverancier van deze hormonen zijn de teelballen (= testis). Slechts een klein deel van het testosteron wordt aangemaakt vanuit de bijnieren. De regulatie van de aanmaak van het testosteron gebeurt in de hersenen. De hersenen sturen signalen door naar de teelballen en bijnieren om al dan niet testosteron aan te maken. Wanneer de prostaatcellen geen contact hebben met androgenen (= geslachtshormonen), onder andere testosteron, dan treedt er celdood op (=apoptose). Doel Door u hormoontherapie te geven, tracht de arts prostaatkankercellen te doden. Hormoontherapie wordt voornamelijk bij twee verschillende behandelingen gegeven. 1 Voor de behandeling van gelokaliseerde prostaatkanker met agressieve groeikenmerken of lokaal geavanceerde prostaattumoren die bijvoorbeeld door het kapsel of in de zaadblaasjes zijn gegroeid, kan hormoontherapie gecombineerd worden met uitwendige bestraling (= externe radiotherapie). De bedoeling is om de genezings- en overlevingskansen te verhogen in vergelijking met bestraling alleen. De radiotherapeut (=arts gespecialiseerd in bestralingstherapie) zal bij elke patiënt individueel beoordelen of hij al dan 1 Gelokaliseerde prostaatkanker is kanker beperkt tot de prostaat. Onderzoeken hebben nog niet kunnen aantonen dat de kanker verspreid is over andere delen van het lichaam. 2 Hormoontherapie bij prostaatkanker Hormoontherapie bij prostaatkanker 3

3 niet baat zou kunnen hebben bij bijkomende hormoontherapie. De hormoontherapie wordt gedurende minimum 6 maanden tot 2 à 3 jaar gegeven. Vaak wordt hormoontherapie gegeven bij uitgebreide ziekte, dit wil zeggen dat er niet alleen kanker is ter hoogte van de prostaat, maar ook in andere delen van het lichaam. Wanneer lymfeklieren in het kleine bekken ingenomen zijn door tumorcellen, dan blijft genezing het doel van de hormoontherapie. Zijn er prostaatkankercellen vastgesteld in het bot (=botmetastase) dan heeft de hormoontherapie als doel de kanker langdurig onder controle te krijgen én het risico op ernstige verwikkelingen te verminderen (vb. druk op het ruggenmerg, breuken, niet meer kunnen plassen). Met onder controle krijgen, bedoelen we de groei van prostaatkankercellen te stoppen voor lange tijd. De hormoontherapie wordt in dit geval levenslang gegeven. Controle Enkele weken na de start van de hormoontherapie zal uw arts het testosterongehalte in uw bloed bepalen. De bedoeling is dat er nauwelijks nog testosteron in het bloed gemeten wordt. De arts noemt dit het castratieniveau. Wanneer de hormoontherapie aanslaat, met andere woorden als de prostaatkanker hormoongevoelig is, zal ook de PSA 2 dalen. Soorten hormoontherapie Hormoontherapie kan op twee manieren werken. De eerste vorm van hormoontherapie zorgt ervoor dat de teelballen geen testosteron meer kunnen aanmaken. De tweede vorm blokkeert de toegang van testosteron tot de prostaat(kanker) cellen, waardoor deze cellen hun voedingsstoffen, met name testosteron, niet meer kunnen opnemen. Operatie De arts kan u voorstellen om door een kleine ingreep uw testosteron te doen verminderen. De ingreep wordt uitgevoerd door een uroloog (=arts gespecialiseerd in prostaat-, blaas- en nierziekten). De uroloog zal het deel van de teelballen dat het testosteron aanmaakt, verwijderen (=intratunicale orchiectomie). De operatie kan onder plaatselijke verdoving gebeuren, u wordt dus niet in slaap gebracht. Deze vorm van hormoontherapie is de snelste manier om het castratieniveau te bereiken (gewoonlijk al in minder dan 12 uur). Het nadeel is dat deze ingreep definitief is en dat sommige mannen het psychologisch moeilijk hebben met het verwijderen van een gedeelte van de teelballen. Medicijnen 2 PSA: ProstaatSpecifiek Antigen is een stof die door de prostaat afgescheiden wordt in het bloed. LHRH-agonisten LHRH 3 -agonisten zijn medicijnen die inwerken op het regulatiemechanisme in de hersenen dat de teelballen aanzet tot het produceren van testosteron. Het doel is dat de teelballen geen testosteron meer aanmaken. De eerste week nadat u de LHRH-agonist kreeg, zal er echter meer testosteron aangemaakt worden. Dit wordt het flare up -fenomeen genoemd. Twee tot vier weken na de eerste keer dat u het medicijn kreeg, wordt het castratieniveau bereikt. Bij 3 LHRH: luteïniserend hormoon releasing hormoon 4 Hormoontherapie bij prostaatkanker Hormoontherapie bij prostaatkanker 5

4 ongeveer negen op de tien patiënten die behandeld worden, wordt het castratieniveau bereikt. Dit medicijn bestaat enkel in een inspuitbare vorm. De arts geeft u een spuit in het onderhuids weefsel van de buik, dij of arm. Het medicijn zal daar een depot vormen. Dit wil zeggen dat het product geleidelijk aan zal vrijgegeven worden. Merknamen van LHRH-agonisten zijn: Zoladex, Lucrin, Decapeptyl en Depo- Eligard. Nadeel van deze therapie is het flare up -fenomeen. Vooral bij patiënten met uitgebreide ziekte kan dit betekenen dat de klachten tijdelijk nog verergeren, zoals botpijn en moeilijker of niet meer kunnen plassen. De arts zal om die reden eerst starten met anti-androgenen om dit flare up -fenomeen te onderdrukken. Anti-androgenen Anti-androgenen zijn medicijnen die de toegang van testosteron tot de prostaat(kanker)cellen blokkeren. In de anti-androgenen zijn twee groepen te onderscheiden: de steroïdale en de niet-steroïdale anti-androgenen. Ze verschillen op het gebied van nevenwerkingen en ziektecontrole. Anti-androgenen worden in pilvorm toegediend. U neemt dagelijks, gedurende de periode die de arts u voorschrijft, de pillen in. Merknamen van niet-steroïdale anti-androgenen zijn: Casodex en Eulexin. Androcur is de merknaam van een steroïdaal anti-androgeen. LHRH-antagonisten LHRH-antagonisten werken net zoals LHRH-agonisten in op het regulatiemechanisme in de hersenen dat de teelballen aanzet tot het produceren van testosteron. Net zoals bij de LHRH-agonisten wordt het medicijn onderhuids ingespoten en geleidelijk aan vrijgegeven. Verschillend met de LHRH-agonisten is dat er hier geen flare-up fenomeen optreedt. Merknamen van LHRH-antagonisten zijn Plenaxis en Firmagon. Combinatietherapie De hormoontherapie kan uit enkel LHRH-agonisten, voorafgegaan door een korte kuur met anti-androgenen, bestaan. Er zijn ook combinaties en toedieningsschema s van verschillende medicijnen mogelijk. Uw arts zal, afhankelijk van uw ziekteproces, uw voorkeur en de te verwachten nevenwerkingen, bepalen voor welke therapie u in aanmerking komt. Twee vormen van combinatietherapie zijn maximale androgeenblokkade en intermittente hormoontherapie. Maximale androgeenblokkade Bij maximale androgeenblokkade wordt de productie van het testosteron door de teelballen stopgezet (door operatie of medicijnen). Daarnaast wordt de kleine hoeveelheid testosteron die door de bijnier aangemaakt wordt, de toegang tot de prostaat(kanker)cel ontzegd. De maximale androgeenblokkade kan bereikt worden door de combinatie van een LHRH-agonist en een bij voorkeur nietsteroïdaal anti-androgeen. U neemt in dit geval pillen en u krijgt inspuitingen. Intermittente hormoontherapie Bij intermittente hormoontherapie wordt de behandeling tijdelijk onderbroken als het PSA onder een bepaald niveau blijft en er geen tekenen zijn van het voortschrijden van de ziekte. Als het PSA weer stijgt of er klachten zijn die te wijten zijn aan de ziekte, dan wordt de hormoontherapie weer opgestart. Wanneer de behandeling onderbroken is, volgt de arts u strikt op om te bepalen of de behandeling onderbroken mag blijven of weer opgestart moet worden. 6 Hormoontherapie bij prostaatkanker Hormoontherapie bij prostaatkanker 7

5 Normale bijwerkingen Hormoontherapie heeft zoals de meeste medicijnen een aantal nevenwerkingen. Laat u niet afschrikken door deze opsomming. U zal hoogstwaarschijnlijk niet van alle nevenwerkingen last hebben. De ernst van de nevenwerkingen verschilt van persoon tot persoon en is onvoorspelbaar. Als u last heeft van één of meerdere nevenwerkingen, spreek er dan over met uw arts. De meest voorkomende bijwerkingen van hormoontherapie zijn opvliegers, osteoporose, vermindering van het libido en erectiestoornissen. Minder voorkomende nevenwerkingen zijn borstontwikkeling, gewichtstoename, vermindering van de spiermassa, haarveranderingen, veranderingen in het bloed en bloedarmoede. Mogelijk kan u ook last krijgen van vermoeidheid en stemmingsveranderingen. Meest voorkomende bijwerkingen Opvliegers Opvliegers of warmteopwellingen zijn een plots, sterk gevoel van warmte. U begint spontaan te transpireren en uw gezicht kan rood aanlopen. Deze nevenwerking komt meestal pas drie maanden na de start van de behandeling voor. Ongeveer 50% tot 80% van de mannen onder hormoontherapie heeft hier in meer of mindere mate last van. Hebt u last van opvliegers, dan kan u zelf al een aantal zaken ondernemen. U kan bepaalde uitlokkende factoren vermijden, zoals een plotse overgang van een koude naar een warme omgeving, roken, hete dranken, alcohol, cafeïne en sterk gekruid voedsel. Sommige mannen hebben helemaal geen last bij één of meerdere van deze uitlokkende factoren. Om een vochtige huid te vermijden, raden we aan om katoenen kledij te dragen en vochtige kledij en beddengoed regelmatig te verschonen. Een goede lichaamshygiëne blijft belangrijk. Als de opvliegers de kwaliteit van uw leven te erg verstoren, spreek er dan over met uw arts. Osteoporose Bij osteoporose of botontkalking treedt een verminderde botdichtheid en verstoring van de samenhang op. Dit leidt tot een hogere kans op breuken. De botontkalking start bij het begin van de hormoontherapie. Uw arts zal daarom vaak bij start van de therapie al beschermende middelen voorschrijven zoals calcium en vitamine D. Wat u zelf kan doen om de osteoporose te remmen is stoppen met roken, alcolholinname verminderen, overgewicht tegengaan en zorgen voor lichaamsbeweging (zoals wandelen en joggen). Verminderd libido Doordat het testosteron in het bloed sterk verlaagd wordt, vermindert uw zin in seks. Dit kan uw levenskwaliteit en die van uw partner beïnvloeden. Het is daarom erg belangrijk om uw partner hiervan op de hoogte te brengen. Praat er ook over met uw arts als u dit wenst. Erectiestoornissen Bij een erectiestoornis lukt het regelmatig niet om een erectie te krijgen of te behouden die voldoende is voor seksuele betrekkingen. De ernst van de erectiestoornis hangt af van de kwaliteit van de erecties die u had voor u met de hormoontherapie startte én de mate waarin u last hebt van verminderd libido door de hormoontherapie. Praat er ook over met uw arts. Die kan u helpen en medicijnen of een andere therapie opstarten. 8 Hormoontherapie bij prostaatkanker Hormoontherapie bij prostaatkanker 9

6 Minder voorkomende bijwerkingen Borstontwikkeling Borstontwikkeling of een (soms pijnlijke) toename van het klierweefsel in de borststreek kan ook een nevenwerking zijn van hormoontherapie. Deze bijwerking hangt meestal samen met de soort hormoontherapie (anti-androgenen) die gegeven wordt. Als uw borst of tepels pijnlijk zijn, dan draagt u best een onderhemdje onder uw kledij, zodat schuren vermeden wordt. Gewichtstoename en vermindering van de spiermassa De meeste mannen die hormoontherapie krijgen, zullen enkele kilo s zwaarder worden. De hoeveelheid lichaamsvet neemt met ongeveer 10% toe en de spiermassa neemt af. Ter preventie is het goed om aan lichaamsbeweging te doen en gezond te eten. Vermoeidheid en stemmingsveranderingen Vermoeidheid Vermoeidheid of gebrek aan energie is een bijwerking die kan wegen op uw levenskwaliteit. Om de vermoeidheid voor een stuk onder controle te krijgen, kan u een informatiesessie volgen in het ziekenhuis. Uw uro-oncologie verpleegkundige geeft hierover graag meer uitleg. Stemmingsveranderingen Onder stemmingsveranderingen verstaan we zwaarmoedigheid, zich emotioneel voelen (sneller huilen), depressieve klachten of angstig zijn. Als u of uw naasten merken dat u depressieklachten hebt of zich angstig voelt, dan verwittigt u best uw arts. Haarveranderingen Het is mogelijk dat er ook veranderingen zijn in uw hoofdhaar en lichaamsbeharing als gevolg van de hormoontherapie. Sommige mannen krijgen meer hoofdhaar, het lichaamshaar op andere plaatsen vermindert en de baard wordt zachter. Veranderingen in het bloed Ten gevolgen van de therapie kunnen er veranderingen optreden in het bloed. U kan last krijgen van een verhoogde bloedsuikerspiegel (=glycemie), verhoging van de bloedvetten en veranderingen in de cholestrol. Als u risico s loopt, zal uw arts u extra opvolgen. Bloedarmoede Bij bloedarmoede (=anemie) hebt u een lage hoeveelheid rode bloedcellen. Dit kan ervoor zorgen dat u zich erg moe voelt en geen energie meer hebt. Indien nodig zal uw arts een bloedonderzoek laten doen en u een behandeling voorstellen. 10 Hormoontherapie bij prostaatkanker Hormoontherapie bij prostaatkanker 11

7 Praktisch Kostprijs Deze medicijnen zijn volledig terugebetaald door uw mutaliteit. Hiervoor hebt u wel een attest nodig van de arts. Hij kan dit attest enkel schrijven als hij bewijs heeft dat u voor deze therapie in aanmerking komt. Dit wil zeggen dat er een prostaatbiopsie 4 moet genomen worden om tumorcellen in de prostaat aan te tonen. Het is best mogelijk dat u deze biopsie al eerder kreeg en dat er toen tumorcellen aanwezig waren. In dat geval moet u niet nog eens de biopsie ondergaan. Wanneer u de inspuiting door de huisarts laat doen, zal hij of zij samen met u opvolgen wanneer u de volgende inspuiting moet krijgen. Maak meteen een afspraak voor de volgende inspuiting. U kan de spuit ook laten toedienen door de radiotherapeut of uroloog. De keuze is vrij, maar het is eenvoudiger dat telkens dezelfde arts de inspuiting geeft, zodat hij of zij mee kan opvolgen of u wel tijdig de inspuitingen krijgt. Attest Het attest voor de medicijnen geeft u af bij de mutualiteit. Zij zorgen ervoor dat het attest bij de adviserend geneesheer terecht komt. U hoeft niet te wachten tot u een goedkeuring gekregen hebt tot terugbetaling voor u de medicijnen gaat kopen. De goedkeuring kan verschillende weken op zich laten wachten. Het attest moet jaarlijks hernieuwd worden. Toediening medicijn De medicatie in pilvorm neemt u bij voorkeur telkens op hetzelfde moment van de dag in, bijvoorbeeld bij het ontbijt. Al deze pillen mogen bij of onafhankelijk van de maaltijd ingenomen worden. De medicatie in spuitvorm moet door een arts toegediend worden. De arts geeft u een voorschrift mee voor deze spuiten. U haalt de spuit bij de apotheker en brengt deze mee naar de consultatie. 4 Prostaatbiopsie: tijdens dit onderzoek worden kleine stukjes weefsel weggenomen in de prostaat. 12 Hormoontherapie bij prostaatkanker Hormoontherapie bij prostaatkanker 13

8 Vragen? Noteer ze hier Naam medicijn Startdatum Hoeveelheid Opmerking 14 Hormoontherapie bij prostaatkanker Hormoontherapie bij prostaatkanker 15

9 Polikliniek Radiotherapie Tel Polikliniek Urologie Tel v.u.: J. Peeters, afgevaardigd bestuurder UZ Gent, De Pintelaan 185, 9000 Gent Deze brochure werd enkel ontwikkeld voor gebruik binnen het UZ Gent. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van het UZ Gent. Universitair Ziekenhuis Gent De Pintelaan Gent Tel. +32 (0) Fax +32 (0) info@uzgent.be - MODULO.be Mei 2011

Hormoonbehandeling bij prostaatkanker Urologie

Hormoonbehandeling bij prostaatkanker Urologie Hormoonbehandeling bij prostaatkanker Urologie Inleiding Bij u is een kwaadaardig gezwel in de prostaat aangetroffen (prostaatkanker). De uroloog heeft er samen met u voor gekozen om de prostaatkanker

Nadere informatie

Hormonale behandeling van prostaatkanker

Hormonale behandeling van prostaatkanker Hormonale behandeling van prostaatkanker Tijdens uw bezoek aan de polikliniek urologie heeft uw behandelend uroloog met u besproken dat de resultaten van de onderzoeken definitief bevestigen dat u prostaatkanker

Nadere informatie

Patiënteninformatiedossier (PID) PROSTAATKANKER. onderdeel HORMONALE THERAPIE. PROSTAATKANKER Hormonale therapie

Patiënteninformatiedossier (PID) PROSTAATKANKER. onderdeel HORMONALE THERAPIE. PROSTAATKANKER Hormonale therapie Patiënteninformatiedossier (PID) PROSTAATKANKER onderdeel HORMONALE THERAPIE PROSTAATKANKER Hormonale therapie INHOUD Inleiding... 3 Hoe werkt hormonale therapie?... 3 Wanneer hormonale behandeling?...

Nadere informatie

Hormonale behandeling van prostaatkanker

Hormonale behandeling van prostaatkanker Hormonale behandeling van prostaatkanker 2 Tijdens uw bezoek aan de polikliniek urologie heeft uw behandelend uroloog met u besproken dat de resultaten van de onderzoeken definitief bevestigen dat u in

Nadere informatie

C. 1. Hormoonbehandeling

C. 1. Hormoonbehandeling C. 1. Hormoonbehandeling Heeft u een hormoongevoelige tumor? Dan krijgt u in overleg met uw oncoloog zo nodig een hormoonbehandeling. Een hormoonbehandeling is de behandeling van kanker met hormonen. Dit

Nadere informatie

Hormoontherapie bij prostaatkanker

Hormoontherapie bij prostaatkanker Heeft u opmerkingen of suggesties i.v.m. deze brochure? Geef ons gerust een seintje! Hormoontherapie bij prostaatkanker Dienst kwaliteit E-mail: info@jessazh.be Tel: 011 33 55 11 Jessa Ziekenhuis vzw Campus

Nadere informatie

IMRT van de prostaat

IMRT van de prostaat info voor de patiënt IMRT van de prostaat Urogenitale radiotherapie UZ Gent, Uro-oncologische groep IMRT van de prostaat IMRT staat voor intensiteitsgemoduleerde radiotherapie. Dankzij deze techniek wordt

Nadere informatie

Prostaatkanker Wat zijn de behandelmogelijkheden. Joost de Baaij, verpleegkundig specialist Marikenhuis 3 juni 2019

Prostaatkanker Wat zijn de behandelmogelijkheden. Joost de Baaij, verpleegkundig specialist Marikenhuis 3 juni 2019 Prostaatkanker Wat zijn de behandelmogelijkheden - Joost de Baaij, verpleegkundig specialist Marikenhuis 3 juni 2019 De prostaat Diagnose prostaatkanker PSA-dilemma Reduceert mortaliteit en kans op metastasen

Nadere informatie

Hormoon remmende injecties bij prostaatkanker

Hormoon remmende injecties bij prostaatkanker Hormoon remmende injecties bij prostaatkanker Inleiding U heeft zojuist van uw uroloog gehoord dat uit de onderzoeken is gebleken dat u prostaatkanker heeft. De arts heeft met u besproken welke gevolgen

Nadere informatie

Infoblad KANKER ALGEMEEN. Hormonale therapie

Infoblad KANKER ALGEMEEN. Hormonale therapie Infoblad KANKER ALGEMEEN Hormonale therapie HORMONALE THERAPIE Hormonale therapie is de behandeling van kanker met hormonen. Artsen noemen het ook: hormoontherapie, hormonale behandeling of hormoonbehandeling.

Nadere informatie

VELCADE DEXAMETHASONE

VELCADE DEXAMETHASONE VELCADE DEXAMETHASONE KANKERCENTRUM UZ GENT Onco_hemato_039 INHOUDSTAFEL 01 Welke chemotherapie (=cytostatica) krijgt u? 3 02 Voorbereiding en verloop van de behandeling 3 03 Overzicht van de behandeling

Nadere informatie

Hormoon remmende injecties bij prostaatkanker

Hormoon remmende injecties bij prostaatkanker Hormoon remmende injecties bij prostaatkanker Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding U heeft zojuist van uw uroloog gehoord dat uit de onderzoeken is gebleken dat

Nadere informatie

Persoonlijk Informatie Dossier. Prostaatkanker: behandelingen

Persoonlijk Informatie Dossier. Prostaatkanker: behandelingen Persoonlijk Informatie Dossier Prostaatkanker: behandelingen 17358 (2 januari 2016 5. Uw behandeling Actief volgen bij prostaatkanker Operatief verwijderen van de prostaat met behulp van Da Vincirobot

Nadere informatie

PSA Vlaanderen vzw. psavlaanderen@hotmail.com www.psa-vlaanderen.be. Prostaatkanker. Omdat weten belangrijk is!

PSA Vlaanderen vzw. psavlaanderen@hotmail.com www.psa-vlaanderen.be. Prostaatkanker. Omdat weten belangrijk is! PSA Vlaanderen vzw psavlaanderen@hotmail.com www.psa-vlaanderen.be Prostaatkanker Omdat weten belangrijk is! Informatie over de prostaat Informatie over de prostaat Wat is de prostaat? De prostaat is

Nadere informatie

OPERATIE AAN TEELBALLEN VOOR DE BEHANDELING VAN PROSTAATKANKER ORCHIDECTOMIE

OPERATIE AAN TEELBALLEN VOOR DE BEHANDELING VAN PROSTAATKANKER ORCHIDECTOMIE OPERATIE AAN TEELBALLEN VOOR DE BEHANDELING VAN PROSTAATKANKER ORCHIDECTOMIE 362 Inleiding Binnenkort ondergaat u een operatie aan de teelballen voor het behandelen van prostaatkanker. Deze ingreep wordt

Nadere informatie

Hormoontherapie bij borstkanker

Hormoontherapie bij borstkanker Hormoontherapie bij borstkanker Inleiding Uw arts heeft u aan de hand van de Patiëntenbrief uitgelegd, waarom u in aanmerking komt voor een hormoontherapie. In de Patiëntenbrief staan alle gegevens van

Nadere informatie

XGEVA (DENOSUMAB) KANKERCENTRUM. Onco_alg_010

XGEVA (DENOSUMAB) KANKERCENTRUM. Onco_alg_010 XGEVA (DENOSUMAB) KANKERCENTRUM Onco_alg_010 WAT VINDT U TERUG IN DEZE BROCHURE / INHOUD(SOPGAVE) 01 Hoe werkt XGEVA? 3 02 Hoe verloopt de behandeling? 3 03 Adviezen bij de behandeling 4 04 Bijwerkingen

Nadere informatie

EFFECT VAN ONCOLOGISCHE THERAPIE OP DE MANNELIJKE VRUCHTBAARHEID

EFFECT VAN ONCOLOGISCHE THERAPIE OP DE MANNELIJKE VRUCHTBAARHEID EFFECT VAN ONCOLOGISCHE THERAPIE OP DE MANNELIJKE VRUCHTBAARHEID KANKERCENTRUM Onco_alg_046 WAT VINDT U TERUG IN DEZE BROCHURE 01 Inleiding 3 02 Invriezen van testiculair weefsel 3 03 Invriezen van een

Nadere informatie

Prednison (corticosteroïden)

Prednison (corticosteroïden) Prednison (corticosteroïden) Uw behandelend maag-darm-leverarts heeft u Prednison voorgeschreven in verband met een ontstekingsziekte van de darm. Deze folder geeft informatie over dit geneesmiddel. Heeft

Nadere informatie

XGEVA (DENOSUMAB) KANKERCENTRUM UZ GENT. Onco_alg_010

XGEVA (DENOSUMAB) KANKERCENTRUM UZ GENT. Onco_alg_010 XGEVA (DENOSUMAB) KANKERCENTRUM UZ GENT Onco_alg_010 INHOUDSTAFEL 01 Hoe werkt Xgeva? 3 02 Hoe verloopt de behandeling? 3 03 Adviezen bij de behandeling 4 04 Bijwerkingen van Xgeva 4 05 De kostprijs 6

Nadere informatie

EFFECT VAN ONCOLOGISCHE THERAPIE OP DE MANNELIJKE VRUCHTBAARHEID

EFFECT VAN ONCOLOGISCHE THERAPIE OP DE MANNELIJKE VRUCHTBAARHEID EFFECT VAN ONCOLOGISCHE THERAPIE OP DE MANNELIJKE VRUCHTBAARHEID KANKERCENTRUM UZ GENT Onco_alg_046 INHOUDSTAFEL 01 Inleiding 3 02 Invriezen van testiculair weefsel 3 03 Invriezen van een zaadstaal 4 04

Nadere informatie

info voor de patiënt Lymfadenectomie bij prostaatkanker UZ Gent, Uro-oncologische groep

info voor de patiënt Lymfadenectomie bij prostaatkanker UZ Gent, Uro-oncologische groep info voor de patiënt Lymfadenectomie bij prostaatkanker UZ Gent, Uro-oncologische groep Beste mijnheer, U wordt binnenkort opgenomen op de hospitalisatieafdeling Urologie voor een lymfadenectomie, de wegname

Nadere informatie

De visuele Gidsen van de Patiënt Hormonale behandeling van prostaatkanker

De visuele Gidsen van de Patiënt Hormonale behandeling van prostaatkanker De visuele Gidsen van de Patiënt Hormonale behandeling van prostaatkanker Met de steun van De Visuele Gidsen van de Patiënt zijn een publicatie van ViVio. ViVio BVBA Rodenbachstraat 70 1190 Brussel België

Nadere informatie

info voor ouders en familie man, vrouw en kind Hypospadie

info voor ouders en familie man, vrouw en kind Hypospadie info voor ouders en familie man, vrouw en kind Hypospadie Hypospadie Wat is hypospadie (of hypospadias)? Hypospadie is een vaak voorkomende aangeboren afwijking aan de penis. De afwijking komt voor bij

Nadere informatie

UW BEHANDELING MET VIDAZA

UW BEHANDELING MET VIDAZA UW BEHANDELING MET VIDAZA KANKERCENTRUM Onco_hemato_068 WAT VINDT U TERUG IN DEZE BROCHURE 01 Wat is Vidaza? 3 02 Voorbereiding en verloop van de behandeling 3 03 Overzicht van de behandeling 4 04 Onderzoeken

Nadere informatie

info voor de patiënt TUR Blaas UZ Gent, Uro-oncologische groep

info voor de patiënt TUR Blaas UZ Gent, Uro-oncologische groep info voor de patiënt TUR Blaas UZ Gent, Uro-oncologische groep TUR Blaas De blaas Beste mevrouw, mijnheer, U wordt binnenkort opgenomen op de hospitalisatieafdeling Urologie voor een transurethrale resectie

Nadere informatie

Borstkanker en hormoontherapie

Borstkanker en hormoontherapie Chirurgie Borstkanker en hormoontherapie www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud Wat is hormoontherapie?... 3 Vrouwelijke geslachtshormonen... 3 Wanneer komt u in aanmerking voor een hormoonbehandeling?... 4

Nadere informatie

VELCADE CYCLOFOSFAMIDE - DEXAMETHASONE

VELCADE CYCLOFOSFAMIDE - DEXAMETHASONE VELCADE CYCLOFOSFAMIDE - DEXAMETHASONE KANKERCENTRUM UZ GENT Onco_hemato_041 INHOUDSTAFEL 01 Welke chemotherapie (=cytostatica) krijgt u? 3 02 Voorbereiding en verloop van de behandeling 3 03 Overzicht

Nadere informatie

UW BEHANDELING MET MELFALAN PREDNISOLONE VELCADE

UW BEHANDELING MET MELFALAN PREDNISOLONE VELCADE UW BEHANDELING MET MELFALAN PREDNISOLONE VELCADE KANKERCENTRUM UZ GENT Onco_hemato_059 INHOUDSTAFEL 01 Welke chemotherapie (= behandeling met cytostatica) krijgt u? 3 02 Voorbereiding en verloop van de

Nadere informatie

Prednison, prednisolon (corticosteroïden)

Prednison, prednisolon (corticosteroïden) Prednison, prednisolon (corticosteroïden) Uw behandelend arts heeft u prednison voorgeschreven. Deze folder geeft informatie over dit geneesmiddel. Heeft u na het lezen van deze folder nog vragen, dan

Nadere informatie

Prostaatkanker U kreeg van uw uroloog de diagnose van prostaatkanker. De informatie die de arts u mondeling gegeven heeft, wordt in deze brochure herhaald en aangevuld. U vindt hier meer informatie over

Nadere informatie

BESTRALING PROSTAATKANKER

BESTRALING PROSTAATKANKER BESTRALING PROSTAATKANKER 1064 Inleiding Zoals u van uw uroloog heeft vernomen, is bij u prostaatkanker ontdekt. Het voornemen bestaat om uw prostaatkanker te behandelen met een inwendige of uitwendige

Nadere informatie

info voor patiënten Hoofdhuidkoeling

info voor patiënten Hoofdhuidkoeling info voor patiënten Hoofdhuidkoeling Inhoud 01 Waarom verlies ik mijn haar? 4 02 Wat is hoofdhuidkoeling?... 4 03 Hoe werkt het?... 5 04 Verloop...6 05 Hoe verzorg ik mijn haar?...6 06 Heeft hoofdhuidkoeling

Nadere informatie

CARFILZOMIB REVLIMID DEXAMETHASONE

CARFILZOMIB REVLIMID DEXAMETHASONE CARFILZOMIB REVLIMID DEXAMETHASONE KANKERCENTRUM UZ GENT Onco_hemato_040 INHOUDSTAFEL 01 Welke chemotherapie (=Cytostatica) krijgt u? 3 02 Voorbereiding en verloop van de behandeling 3 03 Overzicht van

Nadere informatie

Patiënteninformatiedossier (PID) MAMMACARE. onderdeel HORMONALE THERAPIE

Patiënteninformatiedossier (PID) MAMMACARE. onderdeel HORMONALE THERAPIE Patiënteninformatiedossier (PID) MAMMACARE onderdeel HORMONALE THERAPIE Inhoudsopgave Inleiding... 3 Hoe werkt hormonale therapie?... 4 Vóór de overgang... 4 Tijdens en na de overgang... 5 De verschillende

Nadere informatie

Kwaadaardige prostaatgezwellen

Kwaadaardige prostaatgezwellen Kwaadaardige prostaatgezwellen 1 Wanneer aan denken? Vanaf 50 jaar Vanaf 40 jaar als er familie is met prostaatkanker 2 Wat moet ik doen? Ga jaarlijks op raadpleging wij uw huisarts. Deze zal een prostaatonderzoek

Nadere informatie

H Hormonale therapie bij borstkanker

H Hormonale therapie bij borstkanker H.40017.0316 Hormonale therapie bij borstkanker Inleiding Hormonen zijn stoffen die ons lichaam zelf maakt en deze stoffen regelen een groot aantal lichaamsfuncties. Hormonen worden in een aantal klieren,

Nadere informatie

Megestrol acetaat voor baarmoederkanker (endometrium carcinoom)

Megestrol acetaat voor baarmoederkanker (endometrium carcinoom) Megestrol acetaat voor baarmoederkanker (endometrium carcinoom) Baarmoederkanker Bij u is vastgesteld dat de baarmoederkanker, ook wel endometrium carcinoom genoemd, weer actief is. Uw internist-oncoloog

Nadere informatie

VELCADE THALIDOMIDE - DEXAMETHASONE

VELCADE THALIDOMIDE - DEXAMETHASONE VELCADE THALIDOMIDE - DEXAMETHASONE KANKERCENTRUM UZ GENT Onco_hemato_042 INHOUDSTAFEL 01 Welke chemotherapie (=cytostatica) krijgt u? 3 02 Voorbereiding en verloop van de behandeling 4 03 Overzicht van

Nadere informatie

ENZALUTAMIDE (XTANDI )

ENZALUTAMIDE (XTANDI ) ENZALUTAMIDE (XTANDI ) KANKERCENTRUM Onco_uro_050 WAT VINDT U TERUG IN DEZE BROCHURE / INHOUD(SOPGAVE) 01 Wat doet dit geneesmiddel? 3 02 Inname 3 03 Pletten of breken 3 04 Combinatie met andere geneesmiddelen

Nadere informatie

Patiënteninformatie De behandeling van borstkanker met Zoladex

Patiënteninformatie De behandeling van borstkanker met Zoladex Patiënteninformatie De behandeling van borstkanker met Zoladex Uw arts heeft u Zoladex voorgeschreven. Zoladex kan worden toegepast bij vrouwen met borstkanker bij wie sprake is van uitzaaiingen. In deze

Nadere informatie

bewegingsstelsel info voor patiënten EU REKA Een revalidatieprogramma voor mensen na kanker

bewegingsstelsel info voor patiënten EU REKA Een revalidatieprogramma voor mensen na kanker bewegingsstelsel info voor patiënten Een revalidatieprogramma voor mensen na kanker Inhoud 01 Inleiding... 04 02 Wie kan aan deelnemen?... 04 03 Hoe ziet het revalidatieprogramma eruit?... 05 04 Praktische

Nadere informatie

7.1 Anti-hormonale therapie

7.1 Anti-hormonale therapie 7.1 Anti-hormonale therapie Borstkanker is de meest voorkomende vorm van kanker bij vrouwen. Naast de bekende behandelmethoden als een operatie, bestraling en chemotherapie, is het vaak ook mogelijk borstkanker

Nadere informatie

Hormonale therapie bij borstkanker

Hormonale therapie bij borstkanker Hormonale therapie bij borstkanker Academisch Borstkankercentrum Erasmus MC-Havenziekenhuis Uw arts heeft met u besproken de borstkanker te behandelen met een hormonale therapie. Bij de normale ontwikkeling

Nadere informatie

bloed, ademhaling & spijsvertering info voor patiënten EUS Onderzoek van de lymfeklieren in de borstkas via de slokdarm

bloed, ademhaling & spijsvertering info voor patiënten EUS Onderzoek van de lymfeklieren in de borstkas via de slokdarm bloed, ademhaling & spijsvertering info voor patiënten Onderzoek van de lymfeklieren in de borstkas via de slokdarm Inhoud 01 Afspraak... 04 02 Wat is een?... 05 03 Waarom een -onderzoek?... 05 04 Voorbereidingen...

Nadere informatie

bloed, ademhaling & spijsvertering info voor patiënten Bloedtransfusies

bloed, ademhaling & spijsvertering info voor patiënten Bloedtransfusies bloed, ademhaling & spijsvertering info voor patiënten Bloedtransfusies 01. Inleiding U (of uw kind) krijgt binnenkort een behandeling of een ingreep. De kans bestaat dat u (of uw kind) daarbij bloed toegediend

Nadere informatie

bewegingsstelsel info voor patiënten EU REKA Een revalidatieprogramma voor mensen na kanker

bewegingsstelsel info voor patiënten EU REKA Een revalidatieprogramma voor mensen na kanker bewegingsstelsel info voor patiënten Een revalidatieprogramma voor mensen na kanker Inhoud 01 Inleiding... 04 02 Wie kan aan deelnemen?... 04 03 Hoe ziet het revalidatieprogramma eruit?... 05 04 Praktische

Nadere informatie

Prednison / Prednisolon (corticosteroïden) bij Inflammatoire darmziekten (ziekte van Crohn, Colitis Ulcerosa)

Prednison / Prednisolon (corticosteroïden) bij Inflammatoire darmziekten (ziekte van Crohn, Colitis Ulcerosa) Prednison / Prednisolon (corticosteroïden) bij Inflammatoire darmziekten (ziekte van Crohn, Colitis Ulcerosa) Uw behandelend arts heeft met u gesproken over het gebruik van prednison/ prednisolon. In

Nadere informatie

Leven met prostaatkanker

Leven met prostaatkanker Leven met prostaatkanker imelda omringt u met zorg 2 Inhoud Inleiding 4 Het multidisciplinair team 5 De prostaat 6 Prostaatkanker 7 Oorzaken en symptomen 8 Standaard onderzoeken om prostaatkanker op te

Nadere informatie

Inschatting van het risico op uitzaaiingen van prostaatkanker

Inschatting van het risico op uitzaaiingen van prostaatkanker Inschatting van het risico op uitzaaiingen van prostaatkanker 2 Uw uroloog heeft met u besproken dat de resultaten van de onderzoeken helaas bevestigen dat u prostaatkanker heeft. Ook is besproken of er

Nadere informatie

borstkliniek informatiebrochure Anti-hormoontherapie

borstkliniek informatiebrochure Anti-hormoontherapie borstkliniek informatiebrochure Anti-hormoontherapie Inhoudstafel 1. Inleiding 4 2. Verschillende soorten behandelingen 5 3. Contactgegevens 7 3 1. Inleiding Graag duiden wij u op het belang van een goede

Nadere informatie

Therapie met ABVD (Celremmende therapie) PATIËNTENBROCHURE

Therapie met ABVD (Celremmende therapie) PATIËNTENBROCHURE PATIËNTENBROCHURE Therapie met ABVD (Celremmende therapie) Inleiding Deze brochure biedt u de nodige informatie over uw therapie ABVD. U leest hierin meer over de behandeling zelf, bijzondere richtlijnen

Nadere informatie

Prednison of Prednisolon

Prednison of Prednisolon Prednison of Prednisolon Prednison of Prednisolon Uw maag, darm- en leverarts heeft in overleg met u besloten u te gaan behandelen met Prednison. Dit geneesmiddel dient ter behandeling van de ziekte van

Nadere informatie

Maatschap Chirurgie. Hormonale therapie bij borstkanker

Maatschap Chirurgie. Hormonale therapie bij borstkanker Maatschap Chirurgie Hormonale therapie bij borstkanker Algemeen Uw specialist heeft met u besproken dat u in aanmerking komt voor een aanvullende (preventieve) hormonale behandeling. In deze folder kunt

Nadere informatie

Prednis(ol)on bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa

Prednis(ol)on bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa Prednis(ol)on bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa Ziekenhuis Gelderse Vallei Uw behandelend arts en/of verpleegkundige heeft met u gesproken over het gebruik van Prednis(ol)on. In deze folder krijgt

Nadere informatie

CARFILZOMIB DEXAMETHASONE

CARFILZOMIB DEXAMETHASONE CARFILZOMIB DEXAMETHASONE KANKERCENTRUM UZ GENT Onco_hemato_037 INHOUDSTAFEL 01 Welke chemotherapie (=cytostatica) krijgt u? 3 02 Voorbereiding en verloop van de behandeling 3 03 Overzicht van de behandeling

Nadere informatie

UW BEHANDELING MET GEMCITABINE CISPLATINE DEXAMETHASONE

UW BEHANDELING MET GEMCITABINE CISPLATINE DEXAMETHASONE UW BEHANDELING MET GEMCITABINE CISPLATINE DEXAMETHASONE KANKERCENTRUM UZ GENT Onco_hemato_057 INHOUDSTAFEL 01 Welke chemotherapie (= behandeling met cytostatica) krijgt u? 3 02 Hoe verloopt uw behandeling?

Nadere informatie

UW BEHANDELING MET CHOP

UW BEHANDELING MET CHOP UW BEHANDELING MET CHOP KANKERCENTRUM UZ GENT Onco_hemato_045 INHOUDSTAFEL 01 Welke chemotherapie (= behandeling met cytostatica) krijgt u? 3 02 Hoe verloopt uw behandeling? 4 03 Onderzoeken 6 04 Medicatie

Nadere informatie

Urologie. Patiënteninformatie. Zelfinjectie bij erectiestoornissen. Slingeland Ziekenhuis

Urologie. Patiënteninformatie. Zelfinjectie bij erectiestoornissen. Slingeland Ziekenhuis Urologie Zelfinjectie bij erectiestoornissen i Patiënteninformatie Slingeland Ziekenhuis Algemeen In overleg met uw uroloog hebt u gekozen voor zelfinjectie om een erectiestoornis te behandelen. In deze

Nadere informatie

Prednison (corticosteroïden)

Prednison (corticosteroïden) Prednison (corticosteroïden) Medicatie bij de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa MDL-centrum IJsselland Ziekenhuis www.mdlcentrum.nl Uw MDL-arts (maag-, darm- en leverarts) heeft u Prednison voorgeschreven

Nadere informatie

Bij u is onderzocht of uw tumor hormoongevoelig is en omdat dit bij u het geval is, heeft de arts voorgesteld om te starten met hormonale therapie.

Bij u is onderzocht of uw tumor hormoongevoelig is en omdat dit bij u het geval is, heeft de arts voorgesteld om te starten met hormonale therapie. Wat zijn hormonen? Hormonen zijn stoffen die ons lichaam zelf maakt en die een groot aantal lichaamsfuncties regelen. Een aantal klieren, organen en weefsels, bijvoorbeeld de eierstokken, maken hormonen.

Nadere informatie

DARATUMUMAB KANKERCENTRUM UZ GENT. Onco_hemato_038

DARATUMUMAB KANKERCENTRUM UZ GENT. Onco_hemato_038 DARATUMUMAB KANKERCENTRUM UZ GENT Onco_hemato_038 INHOUDSTAFEL 01 Welke chemotherapie (=cytostatica) krijgt u? 3 02 Voorbereiding en verloop van de behandeling 3 03 Overzicht van de behandeling 4 04 Onderzoeken

Nadere informatie

Oncologie Wegname van teelballen ivm prostaatkanker / subcapsulaire orchiectomie

Oncologie Wegname van teelballen ivm prostaatkanker / subcapsulaire orchiectomie Oncologie Wegname van teelballen ivm prostaatkanker / subcapsulaire orchiectomie Inleiding Tijdens uw bezoek aan de polikliniek urologie heeft de uroloog met u besproken dat u een operatie aan de teelballen

Nadere informatie

Hormoontherapie bij borstkanker

Hormoontherapie bij borstkanker Hormoontherapie bij borstkanker Inleiding Uw arts heeft u aan de hand van de patiëntenbrief uitgelegd, waarom u in aanmerking komt voor een hormoontherapie. In de Patiëntenbrief staan alle gegevens van

Nadere informatie

Leven met borstkanker

Leven met borstkanker Leven met borstkanker 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 Vandaag begonnen met de behandeling Colofon 2008 Abbott B.V. Alle rechten voorbehouden www.abbottnederland.nl Copyright

Nadere informatie

Prostaatkanker. Supplement informatiewijzer oncologie. Inhoudsopgave. 1. Wat is prostaatkanker? 2. Behandelingsmogelijkheden

Prostaatkanker. Supplement informatiewijzer oncologie. Inhoudsopgave. 1. Wat is prostaatkanker? 2. Behandelingsmogelijkheden Supplement informatiewijzer oncologie Prostaatkanker Inhoudsopgave 1. Wat is prostaatkanker? 2. Behandelingsmogelijkheden 3. Prostaatkanker en seksualiteit 4. Meer informatie over prostaatkanker Deze informatie

Nadere informatie

patiënteninformatie borstkliniek Antihormoontherapie

patiënteninformatie borstkliniek Antihormoontherapie patiënteninformatie borstkliniek Antihormoontherapie ALGEMEEN ZIEKENHUIS SINT-JOZEF Oude Liersebaan 4-2390 Malle tel. 03 380 20 11 - fax 03 380 28 90 azsintjozef@emmaus.be - www.azsintjozef-malle.be Dit

Nadere informatie

Temozolomide (Temodal ) Informatie voor patiënten

Temozolomide (Temodal ) Informatie voor patiënten Temozolomide (Temodal ) Informatie voor patiënten Inhoud Voorwoord... 3 1. Omschrijving... 4 2. Wijze van toediening... 4 2.1 Temozolomide (Temodal ) samen met bestraling en nadien alleen temozolomide...

Nadere informatie

INFO VOOR PATIËNTEN BEHANDELING MET RADIOACTIEF SAMARIUM QUADRAMET

INFO VOOR PATIËNTEN BEHANDELING MET RADIOACTIEF SAMARIUM QUADRAMET INFO VOOR PATIËNTEN BEHANDELING MET RADIOACTIEF SAMARIUM QUADRAMET INHOUD 01 Inleiding 4 02 Wat is Quadramet? 4 03 Voorbereiding 5 04 Verloop van de behandeling 6 05 Resultaten 7 06 Maatregelen na het

Nadere informatie

Seksualiteit en Prostaatkanker

Seksualiteit en Prostaatkanker Seksualiteit en Prostaatkanker Voorlichtingsdag Prostaatkanker, Maandag 7 September 2009 Dr. André Vis, Uroloog VUmc Oncologische Urologie Minimaal Invasieve Urologie Seksualiteit en Prostaatkanker De

Nadere informatie

Dit is prostaatkanker

Dit is prostaatkanker Dit is prostaatkanker blaas prostaat De prostaat ligt onder de blaas. Hij is zo groot als een walnoot. De prostaat doet vocht bij de zaad-cellen. Zo krijg je sperma. Bij kanker veranderen de cellen in

Nadere informatie

Wat zijn erectiestoornissen Hoe komt een erectie tot stand Oorzaken erectiestoornissen

Wat zijn erectiestoornissen Hoe komt een erectie tot stand Oorzaken erectiestoornissen Erectiestoornissen Wat zijn erectiestoornissen Een erectiestoornis of erectiele dysfunctie is een voortdurend of terugkerend onvermogen een erectie te krijgen of vol te houden tot de voltooiing van de

Nadere informatie

Botontkalking. Albert Schweitzer ziekenhuis oktober 2014 pavo 0298

Botontkalking. Albert Schweitzer ziekenhuis oktober 2014 pavo 0298 Botontkalking Albert Schweitzer ziekenhuis oktober 2014 pavo 0298 Inleiding U heeft van de arts gehoord dat u (mogelijk) botontkalking heeft. De medische benaming voor botontkalking is osteoporose. In

Nadere informatie

CERITINIB (ZYKADIA ) KANKERCENTRUM. Onco_thor_022

CERITINIB (ZYKADIA ) KANKERCENTRUM. Onco_thor_022 CERITINIB (ZYKADIA ) KANKERCENTRUM Onco_thor_022 WAT VINDT U TERUG IN DEZE BROCHURE / INHOUD(SOPGAVE) 01 Wat doet dit geneesmiddel? 3 02 Inname 3 03 Pletten / breken 3 04 Combinatie met andere geneesmiddelen

Nadere informatie

hoofd, hals en zenuwstelsel info voor de patiënt Vervangen van de stijgbeugel bij otosclerose UZ Gent, Dienst Neus-, Keel- en Oorheelkunde

hoofd, hals en zenuwstelsel info voor de patiënt Vervangen van de stijgbeugel bij otosclerose UZ Gent, Dienst Neus-, Keel- en Oorheelkunde hoofd, hals en zenuwstelsel info voor de patiënt Vervangen van de stijgbeugel bij otosclerose UZ Gent, Dienst Neus-, Keel- en Oorheelkunde Vervangen van de stijgbeugel bij otosclerose Inleiding In overleg

Nadere informatie

info voor patiënten Blaasfunctieonderzoek

info voor patiënten Blaasfunctieonderzoek info voor patiënten Blaasfunctieonderzoek Inhoud 01 Het blaasfunctieonderzoek... 04 02 Bijwerkingen... 06 03 Praktisch... 07 04 Kort samengevat... 07 05 Contactgegevens... 08 01. Blaasfunctieonderzoek

Nadere informatie

prednison bij darmziekten

prednison bij darmziekten patiënteninformatie prednison bij darmziekten Uw maag-darm-leverarts heeft u prednison voorgeschreven voor de behandeling van de ziekte van Crohn, Colitis Ulcerosa of auto-immuun hepatitis. Om dit medicijn

Nadere informatie

MDL. Prednis(ol)on. bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa

MDL. Prednis(ol)on. bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa MDL Prednis(ol)on bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa Inhoudsopgave Algemeen 4 Werking 4 Gebruik 5 Bijwerkingen 5 Stoppen met Predni(so)lon 7 Interactie met andere geneesmiddelen 8 Vaccinaties

Nadere informatie

Zorgpad prostaat TEAM EU REKA

Zorgpad prostaat TEAM EU REKA info voor patiënten Zorgpad prostt TEAM EU REKA Inhoud 01 Inleiding 04 02 Wie kan n het zorgpad prostt TEAM EU REKA deelnemen? 04 03 Wat houdt het zorgpad in? 04 04 Fysieke training: praktische informatie

Nadere informatie

bloed, ademhaling & spijsvertering info voor patiënten Verwijderen van de milt Splenectomie

bloed, ademhaling & spijsvertering info voor patiënten Verwijderen van de milt Splenectomie bloed, ademhaling & spijsvertering info voor patiënten Verwijderen van de milt Splenectomie Inhoud 01 Inleiding... 04 02 De milt... 04 03 Redenen om de milt te laten verwijderen... 05 04 De operatie...

Nadere informatie

UW BEHANDELING MET MABTHERA FLUDARABINE CYCLOFOSFAMIDE

UW BEHANDELING MET MABTHERA FLUDARABINE CYCLOFOSFAMIDE UW BEHANDELING MET MABTHERA FLUDARABINE CYCLOFOSFAMIDE KANKERCENTRUM UZ GENT Onco_hemato_009 INHOUDSTAFEL 01 Welke chemotherapie (= behandeling met cytostatica) krijgt u? 3 02 Hoe verloopt uw behandeling?

Nadere informatie

UW BEHANDELING MET GAZYVARO - BENDAMUSTINE

UW BEHANDELING MET GAZYVARO - BENDAMUSTINE UW BEHANDELING MET GAZYVARO - BENDAMUSTINE KANKERCENTRUM UZ GENT Onco_hemato_053 INHOUDSTAFEL 01 Welke chemotherapie (= behandeling met cytostatica) krijgt u? 3 02 Hoe verloopt uw behandeling? 3 03 Overzicht

Nadere informatie

INFO VOOR PATIËNTEN DROGE OGEN

INFO VOOR PATIËNTEN DROGE OGEN INFO VOOR PATIËNTEN DROGE OGEN INHOUD 01 Inleiding 4 02 Diagnose 4 03 Klachten 5 04 Oorzaken 5 05 Behandeling 6 06 Wat kunt u zelf doen? 7 07 Meer info 7 4 / 01 INLEIDING In deze brochure krijgt u uitleg

Nadere informatie

bewegingsstelsel info voor patiënten EU REKA Een revalidatieprogramma voor mensen na kanker

bewegingsstelsel info voor patiënten EU REKA Een revalidatieprogramma voor mensen na kanker bewegingsstelsel info voor patiënten EU REKA Een revalidatieprogramma voor mensen na kanker Inhoud 01 Inleiding... 04 02 Wie kan aan EU REKA deelnemen?... 04 03 Hoe ziet het revalidatieprogramma eruit?...

Nadere informatie

ZOMETA AANVULLENDE BEHANDELING BIJ BORSTKANKER

ZOMETA AANVULLENDE BEHANDELING BIJ BORSTKANKER ZOMETA AANVULLENDE BEHANDELING BIJ BORSTKANKER KANKERCENTRUM UZ GENT Onco_seno_046 INHOUDSTAFEL 01 Inleiding 3 02 Hoe werkt Zometa? 3 03 Hoe verloopt de behandeling met Zometa? 4 04 Kan ik last hebben

Nadere informatie

Prednis(ol)on. bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa. Informatiefolder. N-ICC folder PRED uitgave november 2014

Prednis(ol)on. bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa. Informatiefolder. N-ICC folder PRED uitgave november 2014 Prednis(ol)on bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa Informatiefolder N-ICC folder PRED uitgave november 2014 Deze folder is tot stand gekomen door samenwerkende IBD verpleegkundigen en MDL artsen

Nadere informatie

Urologie. Prostaatklachten

Urologie. Prostaatklachten Urologie Prostaatklachten Urologie Inleiding In deze folder vindt u informatie over prostaatklachten. Deze informatie is bedoeld om u inzicht te geven in de oorzaak van de klachten en de mogelijkheden

Nadere informatie

UW BEHANDELING MET RITUXIMAB (MABTHERA )

UW BEHANDELING MET RITUXIMAB (MABTHERA ) UW BEHANDELING MET RITUXIMAB (MABTHERA ) KANKERCENTRUM UZ GENT Onco_hemato_050 INHOUDSTAFEL 01 Hoe verloopt uw behandeling? 3 02 Bijwerkingen 4 Uw behandeling met Rituximab 2 01 HOE VERLOOPT UW BEHANDELING?

Nadere informatie

Pagina 1 van 7 PATIENTENINFORMATIE. Titel van het onderzoek:

Pagina 1 van 7 PATIENTENINFORMATIE. Titel van het onderzoek: Pagina 1 van 7 PATIENTENINFORMATIE Titel van het onderzoek: Een prospectieve gerandomiseerde vergelijkende studie naar het effect op de overlevingsduur van hormonale behandeling versus hormonale behandeling

Nadere informatie

UW BEHANDELING MET CHOEP

UW BEHANDELING MET CHOEP UW BEHANDELING MET CHOEP KANKERCENTRUM UZ GENT Onco_hemato_051 INHOUDSTAFEL 01 Welke chemotherapie (= behandeling met cytostatica) krijgt u? 3 02 Hoe verloopt uw behandeling? 4 03 Onderzoeken 6 04 Medicatie

Nadere informatie

bloed, ademhaling & spijsvertering info voor de patiënt Myelodysplasie UZ Gent, Dienst Hematologie

bloed, ademhaling & spijsvertering info voor de patiënt Myelodysplasie UZ Gent, Dienst Hematologie bloed, ademhaling & spijsvertering info voor de patiënt Myelodysplasie UZ Gent, Dienst Hematologie Inleiding U wordt behandeld voor myelodysplasie of MDS. U hebt hierover al uitleg gekregen van uw behandelende

Nadere informatie

Robot-geassisteerde radicale laparoscopische

Robot-geassisteerde radicale laparoscopische Robot-geassisteerde radicale laparoscopische prostatectomie (RALP) U bent patiënt bij de afdeling urologie van VU medisch centrum (VUmc). VUmc is een universitair medisch centrum waar medisch specialisten

Nadere informatie

Hormoongebruik rond de overgang

Hormoongebruik rond de overgang Hormoongebruik rond de overgang Afdelingen gynaecologie en verloskunde Inhoudsopgave Inleiding 2 Wat is de overgang? 2 Klachten tijdens de overgang 2 Het gebruik van oestrogenen tijdens de overgang 2 De

Nadere informatie

Patiënteninformatie. Seksualiteit en gynaecologische kanker

Patiënteninformatie. Seksualiteit en gynaecologische kanker Patiënteninformatie Seksualiteit en gynaecologische kanker Inleiding Deze brochure gaat over intimiteit en seksualiteit en is bedoeld voor vrouwen met kanker en hun partners. Kanker en seksualiteit is

Nadere informatie

man, vrouw en kind info voor patiënten Erectiele dysfunctie

man, vrouw en kind info voor patiënten Erectiele dysfunctie man, vrouw en kind info voor patiënten Erectiele dysfunctie Inhoud 01 Inleiding... 04 02 Erectie... 04 03 Seksualiteit... 04 04 Libido... 05 05 Orgasme... 05 06 Ejaculatie... 05 07 Erectiestoornissen...

Nadere informatie

INFO VOOR PATIËNTEN RADIO - SYNOVIOR THESIS

INFO VOOR PATIËNTEN RADIO - SYNOVIOR THESIS INFO VOOR PATIËNTEN RADIO - SYNOVIOR THESIS INHOUD 01 Inleiding 4 02 Radiosynoviorthesis 4 03 Verloop van de behandeling 4 04 Maatregelen na de behandeling 5 05 Resultaten 6 06 Vragen? 6 4 / 01 INLEIDING

Nadere informatie

bloed, ademhaling & spijsvertering info voor de patiënt Aplastische anemie UZ Gent, Dienst Hematologie

bloed, ademhaling & spijsvertering info voor de patiënt Aplastische anemie UZ Gent, Dienst Hematologie bloed, ademhaling & spijsvertering info voor de patiënt Aplastische anemie UZ Gent, Dienst Hematologie Inleiding U wordt behandeld voor aplastische anemie. U hebt hierover al uitleg gekregen van uw behandelende

Nadere informatie

Behandeling hematologie R-CVP

Behandeling hematologie R-CVP Behandeling hematologie R-CVP Beste patiënt In deze brochure vindt u informatie over uw behandeling met R-CVP, de reden van de behandeling, het verloop van de therapie, de mogelijke nevenwerkingen en de

Nadere informatie

bloed, ademhaling & spijsvertering info voor patiënten Liesbreuk Herstel via een kijkoperatie (TEP-methode)

bloed, ademhaling & spijsvertering info voor patiënten Liesbreuk Herstel via een kijkoperatie (TEP-methode) bloed, ademhaling & spijsvertering info voor patiënten Liesbreuk Herstel via een kijkoperatie (TEP-methode) 01. Liesbreuk, herstel via een kijkoperatie (TEP-methode) Binnenkort wordt u geopereerd voor

Nadere informatie

Inleiding. Wat is osteoporose?

Inleiding. Wat is osteoporose? Botontkalking Inleiding U heeft van de arts gehoord dat u (mogelijk) botontkalking heeft. De medische benaming voor botontkalking is osteoporose. In deze folder leest u meer over osteoporose. Wat is osteoporose?

Nadere informatie