Oefenprogramma s en kanker

Transcriptie

1 24 mei 2005 Jaarbeurs Utrecht Oefenprogramma s en kanker drs. Agnes Klaren Projectmanager oncologie/ radiotherapie Albert Schweitzer ziekenhuis, Dordrecht Hoofdredacteur Oncologica

2 Opbouw presentatie Risicofactoren op krijgen van kanker Wat is lichamelijke beweging? Voor- en nadelen Hoe kan lichamelijke beweging vorm krijgen? Resultaten oefenprogramma s in USA gedurende behandeling Huidige situatie in Nederland Conclusie

3 Sprekers tijdens lezing Exercise Programs Diane Drake, PhD, RN University of California, Irvine Orange, CA Anna Schwartz, PhD, ARNP Coleman Health, Seattle, WA Carrie Stricker, MSN, APRN-BC, AOCN University of Pennsylvania, Philidelphia, PA Professionals met grote belangstelling voor beweging als zijnde interventie bij behandeling voor kanker

4 Foto sprekers Van links naar rechts: Carrie Stricker, Anna Schwartz, Diane Drake

5 Risicofactoren Twee grote risicofactoren om kanker te krijgen, zijn roken en alcoholgebruik. Als we deze twee risicofactoren uitschakelen, zou wellicht 1/3 van alle kankers vermeden kunnen worden In de zoektocht naar andere aspecten die gewijzigd kunnen worden in het menselijk gedrag en dat tevens het risico op kanker kan verminderen, is lichamelijke beweging een veelbelovende kandidaat! Bron: I-Min Lee, MBBS, ScD, Harvard Medical School

6

7 American College of Sports Medicine

8 Risicofactoren (vervolg) Actieve levensstijl? 40-50% minder kans op krijgen dikke darmkanker Vrouwen met actieve levensstijl hebben lager risico op borstkanker in vergelijking tot vrouwen die weinig bewegen Overgewicht is risicofactor voor baarmoederkanker, nierkanker en slokdarmkanker

9 Lichamelijke beweging Wat verstaan we hieronder? Veel verschillende typen beweging: wandelen, joggen, fietsen, dansen Krachttraining Training om uithoudingsvermogen te vergroten (cardio) In USA speciale individuele fitnessprogramma s voor mensen met kanker gedurende behandelingen

10 Positieve effecten van lichamelijke beweging Afnemende kans op: hypertensie, overgewicht, beroerte, type 2 diabetes, osteoporose, artrose én kanker Wat levert het op? Prettige ervaringen, beter voelen zowel lichamelijk als mentaal, verhoging QoL, persoonlijke uitdaging en succes

11 Negatieve effecten van lichamelijke beweging Is niet veel over geschreven Dient nader onderzocht te worden! Toename van risico op verwondingen, valpartijen en cardiovasculaire problemen Risico op complicaties neemt toe als persoon hypertensie heeft, diabetes mellitus,

12 Preventief Bewegen als interventie! Om bijwerkingen te voorkomen gedurende behandeling Voor herstel na behandeling Revalidatie en algehele conditie op peil houden Keep moving! In USA veel voorbeelden van excercise programs

13 Voorbeelden van oefenprogramma s voor kankerpatiënten in USA 2005 Relaxion and Stress Reduction Meditation and Guided Imagery Class Mindfulness-Based Stress Reduction Yoga: Beginners Class Yoga: Medical & Stress-Related Conditions Movement and Dance Focus on Healing and Thriving after Breast Cancer Healing Through Dance Pilates Mat Restorative Movement Weight Management for Woman with Breast Cancer Therapy for Cancer Related Fatique and Deconditioning Program

14 De evolutie van de mens

15 Wordt dit de toekomst?

16 Negatieve vermoeidheidsspiraal Bron: Winningham, 1996

17 Hoe vorm geven? Start slowwwwwly luister naar je lichaam en je dokter The biggest risk to exercise is not starting... Wanneer? NU! VANDAAG! Start eenvoudig Bouw voldoende rustperiodes in tijdens de opstartfase Houd de lichamelijke beweging prettig en positief!

18 Wanneer? Gedurende de chemotherapie/ immunotherapie kuren Gedurende de radiotherapiebehandelingen Postoperatief Plan rustperiodes in gedurende de behandeling Voorbeeld hematologieafdeling USA Rol oncologieverpleegkundige in USA: speciale fitness nurses Rol oncologieverpleegkundige in NL?

19 De gouden standaard! Erg individueel bepalend Hartslag Voorkomt te hard trainen, of juist niet hard genoeg Train met de juiste zwaarte Licht: 60-75% Matig: 75-85% Zwaar: 85-95% Kankerpatiënten bij training hartslag tussen de 60-75%

20 Resultaten oefenprogramma s gedurende behandeling voor kanker Adjuvante behandeling borstkanker Afname misselijkheid (chemotherapie) 1 Afname vermoeidheid 2,5 Verbeteren lichamelijke prestaties 2,5 Verstevigen weefselmassa 3 Toename uithoudingsvermogen 4,6 Verbeteren slaapritme 5b Verbeteren algemeen functioneren 6 1. Winningham & MacVicar (1988) 4. MacVicar & Winningham (1989) 2. Schwartz (1999, 2000, 2001) 5. Mock et al. (a.1994, b.1997, c.2001) 3. Winningham et al. (1989) 6. Segal et al. (2001)

21 Resultaten oefenprogramma s gedurende behandeling voor kanker (vervolg) Stamceltransplantatie Verminderen achteruitgang lichamelijke prestaties en verlichten herstel van prestaties 1,6 Afname of stabilisatie vermoeidheidsklachten 2,3 Verstevigen weefselmassa 3 Toename uithoudingsvermogen 4 Verbeteren slaapritme 5 1. Dimeo et al. (1997) 4. MacVicar & Winningham (1989) 2. Dimeo et al. (1998) 5. Mock et al. (1997) 3. Dimeo et al. (1999) 6. Dimeo et al. (2003)

22 Psychologische gevolgen Adjuvante behandeling borstkanker Afname angst en depressie 1a Afname emotional distress 1b Perifere stamceltransplantatie Afname psychological distress 2 1. Mock et al. (a.1997, b.2001) 2. Dimeo et al (1998)

23 Huidige situatie Nederland Oncologisch revalidatieprogramma Herstel & Balans Inmiddels op circa 30 plaatsen in NL Onduidelijkheid over financiële situatie vraagt om landelijke aanpak Revalidatie ná behandeling voor kanker Programma Verder in balans Geen revalidatie tijdens oncologische behandeling?

24 Advies KWF Kankerbestrijding Minimaal half uur per dag matig intensief bewegen waarbij hartslag wat omhoog gaat en ademhaling sneller (fietsen, traplopen et cetera.) Maakt niet uit of deze activiteit in 1 keer 30 minuten of in 2 keer 15 minuten wordt uitgevoerd Afvallen en/ of conditie verbeteren? Meer en intensiever bewegen! Voor niet-actieve mensen is elke extra hoeveelheid lichaamsbeweging meegenomen. Ook tijdens revalidatie en herstel Beweegadvies voor jeugd ligt hoger!

25

26 Bewegen is gezond! Conclusie Voor gezonde mensen, maar zeker ook voor mensen met kanker Herstel & Balans continueren Is lichamelijke beweging in vorm van revalidatieprogramma gedurende de behandeling ook in Nederland te starten?! Meer onderzoek doen naar bewegen voor mensen met kanker gedurende behandeling!