MJA-Sectorrapport 2011 Railsector

Transcriptie

1 MJA-Sectorrapport 2011 Railsector

2

3 Colofon Projectnaam: MJA-monitoring Railsector Datum: 18 juni 2012 Status: Definitief, versie 1.3 Kenmerk: /223/TdL/SR/HC Locatie: Utrecht Contactpersoon: Tobias de Ligt Ondersteunend adviesbureau: Beco

4

5 Inhoud Hoofdstuk 1. Inleiding... 1 Hoofdstuk 2. Overzicht ontwikkeling energieverbruik... 1 Hoofdstuk 3. Verklaring verandering energieverbruik... 2 Hoofdstuk 4. Spiegeling aan het MJP... 3 Hoofdstuk 5. Resultaten per pijler... 3 Hoofdstuk 6. Tabellen... 5 Databaseversie d.d.: :14

6 Samenvatting Kerngegevens Sectorgegevens Rail Aantal MJA-deelnemers in Aantal beschouwde bedrijven voor 2011 in dit rapport 2 Aantal toetreders in Aantal uittreders in Werkelijk energieverbruik 2011 (TJ) ,0 Effecten van maatregelen 2011 t.o.v t.o.v Procesefficiencyverbetering 13,2% 5,4% Besparing in de keten [TJ] 3,4 3,4 Duurzame energie [TJ] 1.811,2-10,2 Resultaten Energieverbruik Het totale werkelijke energieverbruik van de sector bedroeg ,0 TJ in Dit is ongeveer 6,2% lager dan in Hieronder wordt ingegaan op het energieverbruik van 2011 in relatie tot dat van De wintermaanden in 2011 waren aanzienlijk warmer dan in Hierdoor is voor wisselverwarming ongeveer 129 TJ minder energie gebruikt door ProRail. Daarnaast zijn diverse energiebesparingsmaatregelen doorgevoerd, die tot een besparing hebben geleid. Uitvoering van het meerjarenplan van de sector In het meerjarenplan (MJP) heeft de sector (in casu de beide toetreders) toegezegd maatregelen te treffen die in 2012 tot een jaarlijkse besparing van 653,0 TJ leiden. Na drie jaar bedraagt het jaarlijkse effect van maatregelen 775,8 TJ. Hiermee is 119% van de MJPdoelstelling gerealiseerd. NS Groep Het doel in de periode : ieder jaar een efficiencyverbetering van minimaal twee procent op het totale energieverbruik. Voor de facilitaire energie hanteert NS sinds 2011 de MJA3 doelstelling van twee procent efficiencyverbetering per jaar. Voor de tractie-energie (de energie die nodig is voor het aandrijven van de treinen) van NS Reizigers streeft NS naar een jaarlijkse verbetering van vijf procent. ProRail ProRail beoogt een verbetering van de energie-efficiency van twee procent per jaar. Daarvoor wordt een groot aantal maatregelen genomen bij stations, wissels, seinen en kantoren. Ook moeten ketenmaatregelen bijdragen aan de verbetering van de efficiency van het gehele spoorsysteem. I

7 Energiebesparing in het proces Procesmaatregelen in 2011 hebben een besparing van 782,7 TJ opgeleverd. De belangrijkste procesmaatregelen zijn: Totale gerealiseerde Maatregel primaire energiebesparing [TJ] Verdere instroom SLT 379 Verbetering bezettingsgraad 167 Energie Zuinig Rijden effect landelijke uitrol UZI-basis 122 Revisie ICM IV 85 Verhuizing van personeel Servex van kantoor Eempolis naar KKT 8,0 Energiebesparing in de keten Ketenmaatregelen hebben in 2011 een totale besparing van 3,4 TJ opgeleverd. De belangrijkste ketenmaatregelen zijn: Totale gerealiseerde Maatregel primaire energiebesparing [TJ] NS: Virtualisatie/verhuizing servers van HG Utrecht naar datacentrum KPN Lelystad 2,0 ProRail:Verminderen wissels i.h.k.v. robuust spoor 1,4 Inzet duurzame energie De totale inzet van duurzame energie in de sector bedraagt 2.140,6 TJ in De belangrijkste duurzame-energiemaatregelen zijn: Totale gerealiseerde Maatregel primaire energiebesparing [TJ] NS: Inkoop Garanties van Oorsprong duurzame elektriciteit ProRail: Inkoop duurzame elektriciteit 675 ProRail: Installatie zonnepanelen op stationsdak Rotterdam CS 3,0 II

8 Vooruitblik Algemene ontwikkelingen De NS Groep zet de komende jaren stevig in op het verbeteren van de energie-efficiency. In de periode tot 2016 wil men het gebruik van tractie-energie (de energie die nodig is voor het aandrijven van de treinen) door NS Reizigers jaarlijks vijf % efficiënter maken. De inspanning voor tractie-energie is het grootst, omdat dit de meeste impact heeft op de sector en daarmee dus de grootste bijdrage geleverd kan worden aan een nog duurzamer spoorvervoer. De groep heeft de ambitie uitgesproken om in de toekomst klimaatneutraal vervoer aan te bieden. Dit betekent dat gezocht zal worden naar mogelijkheden om voor de benodigde tractie-energie duurzaam opgewekte elektriciteit in te kopen. ProRail gaat de komende tijd door met het energie-efficiënter maken van het spoorsysteem en het verminderen van de CO 2 -emissies die daarmee samenhangen. Ketenmaatregelen zullen daarbij steeds belangrijker worden. Hiervoor gaat ProRail nog meer met andere bedrijven in de sector samenwerken om innovaties boven water te krijgen. Daarnaast gaat ProRail door met het inkopen van duurzame energie. De ambitie is om voor het eind van de MJA3-periode alle energie duurzaam in te kopen (momenteel ongeveer 65%). In de Kenniskring Duurzaamheid van de branchevereniging Railforum is in 2010 de CO 2 - emissie van de NS Groep en de infra van ProRail grofweg in kaart gebracht. Sinds 2011 is men in drie groepen bezig om eventuele reductiemaatregelen uit te werken. Convenantactiviteiten Brancheontwikkelingen De NS Groep en ProRail hebben tot en met 2010 in de MJA1-NS hun energie-efficiency verbeterd. Vanaf 2011 zijn beide partijen toegetreden tot de MJA3 en vormen ze als het ware de MJA3 railsector. De invulling van de vertegenwoordiging van de brancheorganisatie heeft vooralsnog niet plaatsgevonden. De NS Groep is bij de MJA3 toegetreden als een bedrijf met de volgende bedrijfsonderdelen: NS Reizigers, NS Hispeed, NS Stations (inclusief het retailbedrijf) en Nedtrain. Andere spoorbedrijven (in het zware-spoorsegment) zijn welkom, maar tot juni 2012 zijn er nog geen nieuwe toetreders. Wel bestaat er bij de Federatie Mobiliteitsbedrijven Nederland (FMN), waarbij bedrijven zoals Veolia, Arriva en Connexxion zijn aangesloten, de intentie om toe te treden. Als FMN wil men namelijk een substantiële bijdrage leveren aan de reductie van de CO 2 -uitstoot en het fileprobleem. Voor de 'bussen'-bedrijfsonderdelen wil men dan tevens de samenwerking met Zero Emissie Busvervoer zoeken. Voorstudie en Routekaart Duurzaam OV in 2030 Aangezien er momenteel geen toegetreden brancheorganisatie is, hebben NS en ProRail de taak op zich genomen om de Voorstudie zelf uit te voeren. Partijen hechten er belang aan dat de Voorstudie een product wordt waarin op basis van een toekomstbeeld concrete groepen van maatregelen geïdentificeerd kunnen worden. Daarvoor is het van belang dat de scope niet te ruim wordt gekozen. III

9 Daarom richten partijen zich in deze Voorstudie op een drietal (hoofd)ketens: 1) De mobiliteitsketen. Een forse energie- en CO 2 -reductie is mogelijk door een transitie teweeg te brengen in de mobiliteitsketen van vervoer van personen en goederen over de weg, lucht en water naar het spoor. De energie-efficiency en de CO 2 -efficiency voor het vervoer per spoor zijn namelijk aanmerkelijk hoger (beter) dan via andere modaliteiten. 2) De keten infrastructuur/vervoer. In deze keten zijn voornamelijk besparingen mogelijk in de energievoorziening en de infrastructuur. 3) Materiaalketen. Deze keten kan onderverdeeld worden in drie deelketens: a. Materiaalketen binnen de infrastructuur. Een voorbeeld van een mogelijke besparing is beton dat met minder energie is geproduceerd. b. Materiaalketen binnen transferruimte en onderhoudsbedrijven (stations voor personenvervoer, overslagstations voor goederenvervoer en de gebouwen van onderhoudsbedrijven). c. Materiaalketen binnen het vervoer. Denk hierbij aan bedrijfsafval als gevolg van onderhoud, consumptieafval in de treinen en de bouw en afvoer van treinen. De relevante ontwikkelingen voor de sector zijn in twee werksessies in beeld gebracht. Als vervolgstap zijn deze ontwikkelingen verdeeld over vier thema s waarvoor aparte werkgroepen met experts worden ingesteld. Deze werkgroepen zullen na de zomer aan de slag gaan. Partijen streven ernaar om op basis van de resultaten van deze werkgroepen de voorstudie nog dit jaar af te ronden. IV

10 Hoofdstuk 1. Inleiding Dit rapport bevat de resultaten van uw sector in het kader van het MJA3-convenant. De grafieken in hoofdstuk 2 tot en met 5 geven u overzichten van: de ontwikkeling van het energieverbruik van uw sector vanaf 2005; de verklaring van de verandering in energieverbruik ten opzichte van vorig jaar; de spiegeling ten opzichte van de geaggregeerde (voorlopige) EEP's van uw sector; de ontwikkeling van het effect van de PE-, KE- en DE-maatregelen vanaf Hoofdstuk 6 geeft de achterliggende informatie weer in tabellen. Dit sectorrapport is opgesteld op basis van de door bedrijven aangeleverde gegevens in het kader van de jaarlijkse MJA-monitoring. De berekeningen in dit rapport zijn gebaseerd op de methodiek energie-efficiency zoals die is afgesproken in het MJA3-convenant. Details over de methodiek kunt u vinden in de Handreiking Monitoring op de website van Agentschap NL. Hoofdstuk 2. Overzicht ontwikkeling energieverbruik Onderstaande grafiek laat het jaarlijkse energieverbruik van uw sector vanaf 2005 zien. Jaarlijks primaire-energieverbruik Elektriciteitsverbruik Aardgasverbruik Verbruik overige brandstoffen Warmteverbruik Energieverbruik [TJ primair] Vanwege de veranderde omstandigheden ten opzichte van eerdere jaren is het energieverbruik van 2006 tot en met 2009 niet weergegeven. De verbruiken in 2005 en 2010 zijn gebaseerd op de informatie uit de onlangs opgestelde of nog af te ronden EEP's. Definitief MJA-Sectorrapport 2011 Railsector Pagina 1 van 5

11 Hoofdstuk 3. Verklaring verandering energieverbruik Onderstaande grafiek geeft aan in welke mate verschillende factoren de verandering in het energieverbruik tussen het verslagjaar en het jaar daarvóór verklaren Energie [TJ primair] Energieverbruik vorig jaar ,4 PE-maatregelen (besparend) 782,7 Volume-effect (verlagend) 29,4 Overige invloedsfactoren (besparend) 214,0 Onverklaard (ontsparend) 125,6 Energieverbruik verslagjaar , Maatregelen in het proces (PE-maatregelen) hebben een besparend effect tot doel (het relatieve energieverbruik wordt minder). Het Volume-effect (effect door verschil in productiehoeveelheid) is verhogend (meer energieverbruik) bij hogere productie of verlagend bij lagere productie. Het deel Overige invloedsfactoren is de optelsom van alle invloedsfactoren die de sector heeft gerapporteerd, zoals hogere/lagere capaciteitsbezetting ten opzichte van vorig jaar of gunstige/ongunstige weersomstandigheden ten opzichte van vorig jaar. Deze optelsom kan uiteindelijk besparend of ontsparend zijn. De post Onverklaard is de restpost. Deze restpost is besparend wanneer het verwachte energieverbruik in het monitoringjaar (de optelsom van de eerste vier posten in de grafiek) hoger is dan het werkelijke energieverbruik. De restpost is ontsparend wanneer het verwachte energieverbruik lager is dan het werkelijke energieverbruik. Hoe kleiner de restpost, des te beter het werkelijke energieverbruik in de sector is verklaard. Definitief MJA-Sectorrapport 2011 Railsector Pagina 2 van 5

12 Hoofdstuk 4. Spiegeling aan het MJP Onderstaande grafiek geeft de jaarlijkse ontwikkeling aan van het effect van de getroffen EEPmaatregelen binnen de sector ten opzichte van het EEP-basisjaar (2010). De horizontale lijn is de verwachte besparing voor 2012 op basis van zekere en voorwaardelijke maatregelen in de geaggregeerde (voorlopige) EEP's. 7,0% Voortschrijdend resultaat versus gezamenlijke (voorlopige) EEP-doelstellingen Doelstelling Resultaat Aandeel van energieverbruik 6,0% 5,0% 4,0% 3,0% 2,0% 1,0% 0,0% Hoofdstuk 5. Resultaten per pijler Het MJA3-convenant kent drie pijlers: procesefficiency, ketenefficiency en duurzame energie. De grafieken geven de jaarlijkse effecten per pijler vanaf 2006 weer. Deze resultaten zijn aangegeven als percentage van het energieverbruik van de sector. 14,0% PE-maatregelen (cumulatief vanaf 2006) PE-besparing 12,0% 10,0% 8,0% 6,0% 4,0% 2,0% 0,0% De PE-cijfers van 2006 tot en met 2010 zijn gebaseerd op een analyse van de historische MJA1-cijfers die zijn vertaald naar de MJA3-convenantsafspraken. Definitief MJA-Sectorrapport 2011 Railsector Pagina 3 van 5

13 0,03% KE-maatregelen (jaarlijks effect ten opzichte van 2005) KE-productieketen KE-productketen 0,02% KE-besparing 0,02% 0,01% 0,01% 0,00% ,0% DE-maatregelen (jaarlijks effect ten opzichte van 2005) DE-inkoop DE-opwekking Aandeel DE 14,0% 12,0% 10,0% 8,0% 6,0% 4,0% 2,0% 0,0% Definitief MJA-Sectorrapport 2011 Railsector Pagina 4 van 5

14 Hoofdstuk 6. Tabellen De eerste tabel hieronder bevat de gerapporteerde gegevens over het jaarlijkse energieverbruik en de uitgevoerde maatregelen vanaf De tweede tabel geeft een overzicht van het effect van geplande en gerealiseerde maatregelen op jaarbasis ten opzichte van het basisjaar Er is daarbij niet gecorrigeerd voor gewijzigde omstandigheden (bijvoorbeeld het productieniveau). De derde tabel geeft een overzicht van alle bedrijven die vanaf 2005 (ooit), eventueel in een andere constellatie, hebben gerapporteerd. Van deze bedrijven zijn alle beschikbare cijfers vanaf 2005 tot en met 2010 in het sectorrapport meegenomen. In de derde kolom is per bedrijf aangegeven of de gegevens over 2011 in dit rapport zijn verwerkt. Alle waarden zijn in TJ primair per jaar. Tabel 1 Energie- en besparingscijfers Resultaten per jaar [TJ] Werkelijk energieverbruik Besparing door PE-maatregelen KE-besparing in de productieketen KE-besparing in de productketen Inkoop van duurzame energie Opwekking van duurzame energie Tabel 2 Effecten van uitgevoerde maatregelen in 2011 Categorie Subcategorie Verwacht eindresultaat in 2012 (MJP) Procesefficiency Ketenefficiency Duurzame energie Effect [TJ] ten opzichte van basisjaar 2010 Gerealiseerd jaarlijks effect t/m verslagjaar Procesmaatregelen 316,6 292,0 Installaties en gebouwen 309,2 485,0 Energiezorg en gedragsmaatregelen 2,9 0,0 Strategische projecten 2,9 5,6 Subtotaal procesefficiency 631,7 782,7 Maatregelen in de productieketen 1,8 1,4 Maatregelen in de productketen 16,4 2,0 Subtotaal ketenefficiency 18,2 3,4 Inkoop van duurzame energie 0,0-13,2 Opwekking van duurzame energie 3,1 3,0 Subtotaal duurzame energie 3,1-10,2 Totaal 653,0 775,8 Tabel 3 Deelnemende bedrijven binnen de sector inclusief (historische) uittreders Meegenomen in Bedrijfsnaam Status in 2011 Toelichting 2011? NS Groep (NedTrain, NS Reizigers en NS Stations*) Deelnemer ProRail Deelnemer Ja * Was voorheen NS Poort Ja De railsector had t/m 2010 eigen MJA-afspraken uit de MJA1 periode. De MJA-NS bestond voorheen uit drie deelnemers: NedTrain, NS Reizigers en de combinatie NS Poort/ProRail. De railsector had t/m 2010 eigen MJA-afspraken uit de MJA1 periode. De MJA-NS bestond voorheen uit drie deelnemers: NedTrain, NS Reizigers en de combinatie NS Poort/ProRail. *** Definitief MJA-Sectorrapport 2011 Railsector Pagina 5 van 5