MJA-Sectorrapport Afvalwaterzuiveringsbeheer

Transcriptie

1 MJA-Sectorrapport 2014 Afvalwaterzuiveringsbeheer

2

3 Colofon Projectnaam: MJA-monitoring Afvalwaterzuiveringsbeheer Datum: Status: definitief Kenmerk: /156024/HVDK Locatie: Utrecht Contactpersoon: Ir J.M. van der Knaap Ondersteunend adviesbureau: ARCADIS Nederland BV

4

5 Inhoud Hoofdstuk 1. Inleiding... 4 Hoofdstuk 2. Overzicht ontwikkeling energieverbruik... 5 Hoofdstuk 3. Verklaring verandering energieverbruik... 6 Hoofdstuk 4. Spiegeling aan het MJP... 8 Hoofdstuk 5. Resultaten per pijler... 9 Hoofdstuk 6. Tabellen... 12

6 Samenvatting Kerngegevens Sectorgegevens Zuiveringsbeheer Aantal MJA-deelnemers in Aantal beschouwde bedrijven voor 2014 in dit rapport 23 Aantal toetreders in Aantal uittreders in Werkelijk energieverbruik 2014 (TJ) Effecten van maatregelen 2014 t.o.v t.o.v t.o.v Procesefficiencyverbetering 2,4% 4,1% 9,7% Besparing in de keten [TJ] Duurzame energie [TJ] Resultaten Energieverbruik Het totale werkelijke energieverbruik van de sector bedroeg TJ in Dit is 3,7% lager dan in Deze afname komt vooral door de besparingen in het proces (201 TJ). Uitvoering van het meerjarenplan van de sector In het meerjarenplan (MJP) heeft de sector toegezegd maatregelen te treffen die in 2016 tot een jaarlijkse besparing van TJ leiden. Dit komt overeen met een ambitie van 21,6%, gebaseerd op zekere en voorwaardelijke maatregelen. Na twee jaar bedraagt het jaarlijkse effect van maatregelen 812 TJ, hetgeen overeenkomt met 17,1%. Hiermee is 78% van de MJP-doelstelling gerealiseerd. Energiebesparing in het proces Procesmaatregelen in 2014 hebben een besparing van 201 TJ opgeleverd. De belangrijkste procesmaatregelen zijn: Nieuwbouw gisting; Optimalisatie gisting; Vervangen WKK; reductie aantal draaiuren slibretourpompen definitief MJA-Sectorrapport 2014 Zuiveringsbeheer Pagina 1 van 14

7 Energiebesparing in de keten Ketenmaatregelen hebben in 2014 een totale besparing van 627 TJ opgeleverd. De belangrijkste ketenmaatregelen zijn: Biogasproductie van dochtermaatschappij; Duurzame elektriciteitsopwekking bij dochterbedrijf; Windmolens op het terrein van de AWZI; Energieproductie uit zon, wind en biomassa toegerekend aan waterschappen Inzet duurzame energie De totale inzet van duurzame energie in de sector bedraagt TJ in 2014, waarvan 32% zelf opgewekte duurzame energie is.. De belangrijkste duurzame-energiemaatregelen betreffen de inzet van eigen biogas voor de opwekking van elektriciteit en of warmte. Duurzame energie en warmte wordt ook in meerdere gevallen door geleverd aan derden. Voor het eerst is de inkoop aan duurzame energie afgenomen met 194 TJ, hetgeen een duidelijke relatie heeft met absolute afname van het energieverbruik met 290 TJ. definitief MJA-Sectorrapport 2014 Zuiveringsbeheer Pagina 2 van 14

8 Vooruitblik De waterschappen onderscheiden zich als sector binnen de MJA door de grootschalige productie van duurzame energie. Het betreft hoofdzakelijk eigen biogas voor de opwekking van elektriciteit en warmte bij het zuiveringsproces en voor groen transport. In toenemende mate worden ook andere duurzame energiebronnen ingezet op de eigen terreinen, zoals windkracht en zonne-energie. De waterschappen hebben in het SER Energieakkoord als doelstelling om minstens 40% van het totale eigen energieverbruik zelf duurzaam op te wekken. Grotendeels wordt deze doelstelling gerealiseerd door het opvoeren van de productie van biogas. Op meer dan 80 van de 340 rioolwaterzuiveringsinstallaties wordt biogas geproduceerd en 8 daarvan zijn energieneutraal of energieleverend (zogenaamde energiefabrieken). Daarnaast worden steeds meer grondstoffen uit het rioolwater teruggewonnen.. De sector wil op termijn graag energieneutraal worden. Dit is een enorme opgave die niet vandaag of morgen gerealiseerd zal kunnen worden. Daarom wordt door de sector een Green Deal Duurzame Energie voorbereid, die zich ook richt op de overige taken van het waterschap. Zo zijn de poldergemalen de tweede grote energiepost na rioolwaterzuiveringen. De sector wil ook de MJA afspraken verbreden naar alle waterschapstaken. Er komt meer onderzoek het gebruik van waterschapsterreinen voor de opwekking van duurzame energie. definitief MJA-Sectorrapport 2014 Zuiveringsbeheer Pagina 3 van 14

9 Hoofdstuk 1. Inleiding Dit rapport bevat de resultaten van de sector in het kader van het MJA3-convenant. De grafieken in hoofdstuk 2 tot en met 5 geven de overzichten van: De ontwikkeling van het energieverbruik van de sector vanaf De verklaring van de verandering in energieverbruik ten opzichte van vorig jaar. De spiegeling ten opzichte van het meerjarenplan (MJP) van uw sector. De ontwikkeling van het effect van de PE-, KE- en DE-maatregelen vanaf 2009, waarbij alle relevante gegevens vanaf 2005 zijn meegenomen. Hoofdstuk 6 geeft de achterliggende informatie weer in tabellen. Dit sectorrapport is opgesteld op basis van de door bedrijven aangeleverde gegevens in het kader van de jaarlijkse MJA-monitoring. De berekeningen in dit rapport zijn gebaseerd op de methodiek energie-efficiency zoals die is afgesproken in het MJA3-convenant. Details over de methodiek kunt u vinden in de Handreiking Monitoring op de website van RVO.nl. definitief MJA-Sectorrapport 2014 Zuiveringsbeheer Pagina 4 van 14

10 Energieverbruik [TJ primair] Hoofdstuk 2. Overzicht ontwikkeling energieverbruik Onderstaande grafiek laat het jaarlijkse energieverbruik van uw sector vanaf 2009 zien arlijks primaire-energieverbruik Elektriciteitsverbruik Aardgasverbruik Verbruik overige brandstoffen Warmteverbruik Het totale werkelijke energieverbruik van de sector bedroeg TJ in Dit is 3,7% lager dan in definitief MJA-Sectorrapport 2014 Zuiveringsbeheer Pagina 5 van 14

11 Energieverbruik PE-maatregelen (besparend) Volume-effect (verhogend) 29 Overige invloedsfactoren (ontsparend) 1 Onverklaard (besparend) Energieverbruik Energie [TJ primair] Hoofdstuk 3. Verklaring verandering energieverbruik Onderstaande grafiek geeft aan in welke mate verschillende factoren de verandering in het energieverbruik tussen het verslagjaar en het jaar daarvóór verklaren Verklaring verandering energieverbruik 2014 t.o.v Maatregelen in het proces (PE-maatregelen) hebben een besparend effect tot doel (het energieverbruik wordt minder). In 2014 hebben de bedrijven voor 201 TJ aan besparende maatregelen gerapporteerd. Het Volume-effect (effect door verschil in productiehoeveelheid) is verhogend (meer energieverbruik) bij hogere productie of verlagend bij lagere productie. In 2014 hebben de bedrijven een toename van het energieverbruik door een hogere productie gerapporteerd van 29 TJ. Het deel Overige invloedfactoren is de optelsom van alle invloedfactoren die de sector heeft gerapporteerd, zoals hogere/lagere capaciteitsbezetting ten opzichte van vorig jaar of gunstige/ongunstige weersomstandigheden ten opzichte van vorig jaar. Deze optelsom kan uiteindelijk besparend of ontsparend zijn. Van de 23 waterschappen hebben 13 waterschappen, 2 meer dan in 2013, invloedfactoren opgegeven. Het resultaat van 9 besparende en 14 ontsparende invloedfactoren is 1TJ ontsparend. De post Onverklaard is de restpost. Deze restpost is besparend wanneer het berekende energieverbruik in het monitoringjaar (de optelsom van de eerste vier posten in de grafiek) hoger is dan het werkelijke energieverbruik. definitief MJA-Sectorrapport 2014 Zuiveringsbeheer Pagina 6 van 14

12 De restpost is ontsparend wanneer het berekende energieverbruik lager is dan het werkelijke energieverbruik. Hoe kleiner de restpost, des te beter het werkelijke energieverbruik in de sector is verklaard. De restpost is 119 TJ besparend en is 1,5% van het energieverbruik. Deze restpost is daarmee wel vijf keer zo groot als in 2013 en in orde van grootte van de energiebesparing in het proces. definitief MJA-Sectorrapport 2014 Zuiveringsbeheer Pagina 7 van 14

13 Aandeel van energieverbruik Hoofdstuk 4. Spiegeling aan het MJP De MJA3 kent drie pijlers: procesefficiency, ketenefficiency en duurzame energie. Ketenefficiency kan nog worden onderverdeeld in twee categorieën: deelketen productie en deelketen product. Voor duurzame energie is eveneens een splitsing mogelijk: inkoop en (eigen) opwekking. Onderstaande grafiek geeft de jaarlijkse ontwikkeling aan van het effect van de getroffen EEPmaatregelen binnen de sector ten opzichte van 2012, het jaar voorafgaand aan de beschouwde EEP-periode. De horizontale lijn is de MJP-doelstelling voor 2016 op basis van zekere en voorwaardelijke maatregelen. ( 1719 TJ =21,6 %) 25% Voortschrijdend resultaat versus MJP-doelstelling Doelstelling Resultaat 20% 15% 10% 5% 0% Na twee jaar van de huidige EEP-periode is gerapporteerd dat aan PE-maatregelen 338 TJ is uitgevoerd. Aan KE-maatregelen wordt in 2014 een totaal van 627 TJ gerapporteerd. Dit is ten opzichte van 2012 een toename van 290 TJ. De hoeveelheid toegepaste duurzame energie in 2014 is TJ, hetgeen ten opzichte van 2012 een toename is van 184 TJ). Ten opzichte van de doelstelling van 1719 TJ in 2016 is na twee jaar in totaal 812 TJ besparing gerealiseerd (17,1%). Dit komt overeen met 78% van de doelstelling. Ten opzichte van de doelstelling van de totale periode van van TJ ( komt overeen met 43% ) is na TJ gerealiseerd. ( = 85% van de gecombineerde doelstelling ). definitief MJA-Sectorrapport 2014 Zuiveringsbeheer Pagina 8 van 14

14 PE-besparing Hoofdstuk 5. Resultaten per pijler De MJA3 kent drie pijlers: procesefficiency, ketenefficiency en duurzame energie. De grafieken geven de jaarlijkse effecten per pijler vanaf 2009 weer, met de kanttekening dat alle relevante gegevens vanaf 2005 in berekeningen van de resultaten zijn verwerkt. Deze resultaten zijn aangegeven als percentage van het energieverbruik van de sector. 12% PE-maatregelen (cumulatief berekend vanaf 2009) 10% 8% 6% 4% 2% 0% De waterschappen hebben in TJ aan besparende proces-efficiency maatregelen genomen. De belangrijkste maatregelen zijn: Nieuwbouw gisting Optimalisatie gisting Vervangen WKK reductie aantal draaiuren slibretourpompen Het effect van deze maatregelen is 2,4 % besparing op energieverbruik. Cumulatief gerekend vanaf 2009 is het effect van deze besparingen 9,7 %. definitief MJA-Sectorrapport 2014 Zuiveringsbeheer Pagina 9 van 14

15 KE-besparing 10% KE-maatregelen (jaarlijks effect ten opzichte van 2005) Productieketen Productketen 8% 6% 4% 2% 0% De waterschappen hebben in TJ aan besparende KE-maatregelen gerealiseerd. Vaak vinden deze maatregelen plaats op locaties van verwerkers van het afvalslib van de waterschappen. De waterschappen gezamenlijk zijn in verschillende combinaties volledig aandeelhouder van deze slibverwerkers en rapporteren daarom maatregelen op deze locaties als ketenmaatregelen. In vergelijking met 2012 is de rapportage van KE-maatregelen een toename van 290 TJ. Het effect van deze maatregelen is 4,0 % besparing op energieverbruik. De belangrijkste ketenmaatregelen zijn: Biogasproductie van dochtermaatschappij bij het verwerken van industrieel water Duurzame elektriciteitsopwekking bij dochterbedrijf Windmolens op het terrein van de AWZI Energieproductie uit zon, wind en biomassa toegerekend aan waterschappen definitief MJA-Sectorrapport 2014 Zuiveringsbeheer Pagina 10 van 14

16 Aandeel DE Aandeel DE 80% DE-maatregelen (jaarlijks effect ten opzichte van 2005) Inkoop Opwekking 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% De waterschappen ondernemen veel activiteiten op het gebied van duurzame energie. In 2014 hebben zij gezamenlijk TJ aan energie uit biomassa opgewekt een toename van 167 TJ ten opzichte van Een toenemend deel van deze zelf opgewekte energie wordt als warmte, elektriciteit of groen gas naar derden geëxporteerd. In 2014 bedroeg de ratio zelf opgewekte duurzame energie staat tot totaal duurzaam energiegebruik in dat jaar 33 % een toename van 0,7 % ten opzichte van Daarnaast wordt stroom groen ingekocht voor in totaal TJ. In absolute zin is dit 194 TJ minder dan in Door verminderd energieverbruik van de waterschappen stijgt het percentage duurzame energie wel van 102,7% naar 103,5 %. 120% DE-maatregelen jaarlijks procentueel Opwekking Inkoop 100% 80% 60% 40% 20% 0% definitief MJA-Sectorrapport 2014 Zuiveringsbeheer Pagina 11 van 14

17 Hoofdstuk 6. Tabellen De eerste tabel hieronder bevat de gerapporteerde gegevens over het jaarlijkse energieverbruik en de uitgevoerde maatregelen vanaf Alle waarden in tabel 1 en 2 zijn in TJ primair per jaar. Tabel 1 Energie- en besparingscijfers. Resultaten per jaar [TJ] Werkelijk energieverbruik Besparing door PE-maatregelen KE-besparing in de productieketen KE-besparing in de productketen Inkoop van duurzame energie Opwekking van duurzame energie In de rapportage van 2013 stond hier TJ. Een waterschap heeft zijn elektriciteitsverbruik over 2011 met 5 TJ verhoogd. De tweede tabel geeft een overzicht van het effect van geplande en gerealiseerde maatregelen op jaarbasis ten opzichte van Er is daarbij niet gecorrigeerd voor gewijzigde omstandigheden (bijvoorbeeld het productieniveau). definitief MJA-Sectorrapport 2014 Zuiveringsbeheer Pagina 12 van 14

18 Tabel 2 Effecten van uitgevoerde maatregelen in Effect [TJ] ten opzichte van 2012 Categorie Subcategorie Verwacht eindresultaat in 2016 (MJP) Gerealiseerd jaarlijks effect t/m verslagjaar Procesmaatregelen Installaties en gebouwen Proces efficiency Energiezorg en gedragsmaatregelen 23 4 Strategische projecten 5 3 Subtotaal procesefficiency Maatregelen in de productieketen Keten efficiency Maatregelen in de productketen Subtotaal ketenefficiency Inkoop van duurzame energie Duurzame energie Opwekking van duurzame energie Subtotaal duurzame energie Totaal De derde tabel geeft een overzicht van alle bedrijven die vanaf 2005 hebben gerapporteerd. Van deze bedrijven zijn alle beschikbare cijfers vanaf 2005 tot en met 2014 in het sectorrapport verwerkt. In de derde kolom is per bedrijf aangegeven of de gegevens over 2014 in dit rapport zijn meegenomen. definitief MJA-Sectorrapport 2014 Zuiveringsbeheer Pagina 13 van 14

19 Tabel 3 Deelnemende bedrijven binnen de sector inclusief uitgetreden bedrijven in Bedrijfsnaam Status in 2014 Meegenomen in 2014? Toelichting Hoogheemraadschap Amstel, Gooi en Vecht (Waternet) Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier Hoogheemraadschap van Delfland Hoogheemraadschap van Rijnland Hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard Waterschap Aa en Maas Waterschap Brabantse Delta Waterschap De Dommel Waterschap Groot Salland Waterschap Hollandse Delta Waterschap Hunze en Aa's Waterschap Noorderzijlvest Waterschap Reest & Wieden Waterschap Regge en Dinkel Waterschap Rijn en IJssel Waterschap Rivierenland Waterschap Scheldestromen Waterschap Vallei en Veluwe Fusie Vallei&Eem en Veluwe in 2013 Waterschap Velt en Vecht Waterschap Zuiderzeeland Waterschapsbedrijf Limburg Wetterskip Fryslân definitief MJA-Sectorrapport 2014 Zuiveringsbeheer Pagina 14 van 14