DE KAPITAALVERSCHAFFER ZONDER STEMRECHT IN DE BV

Transcriptie

1 DE KAPITAALVERSCHAFFER ZONDER STEMRECHT IN DE BV The provider of capital without voting rights of the Dutch private company with liability PROEFSCHRIFT ter verkrijging van de graad van doctor aan de Universiteit Maastricht, op gezag van de Rector Magnificus, Prof. dr. L.L.G. Soete volgens het besluit van het College van Decanen, in het openbaar te verdedigen op vrijdag 31 mei 2013 om uur door Rogier Anton Wolf

2 INHOUDSOPGAVE Woord vooraf Inhoudsopgave I. Voorwoord XIX II. Lijst van gebruikte afkortingen XXI Hoofdstuk 1. Inleiding Aanleiding tot onderzoek Onderzoeksonderwerp en -vragen 3 Relevantie van onderzoek 4 Onderzoeksmethode Plan van behandeling slot 6 Hoofdstuk 2. Voorgeschiedenis en introductie van het stemrechtloze aandeel 7 Inleiding Het pleidooi voor het stemrechtloze aandeel Het stemrechtloze aandeel in andere landen 2.4 Uitgangspunten bij de herziening van het BV-recht en de totstandkoming van de wet Het ambtelijk voorontwerp van het wetsvoorstel en de uiteindelijke keuze voor het stemrechtloze aandeel Inleiding Het ambtelijk voorontwerp en de aanbevelingen van de Expertgroep Reacties uit de rechtspraktijk op het ambtelijk voorontwerp van het wetsvoorstel Reacties in de literatuur op het ambtelijk voorontwerp van het wetsvoorstel Uiteindelijke keuze van de wetgever wél een stemrechtloos aandeel Samenvatting en commentaar 29 V IX IX

3 2.6 Het stemrechtloze aandeel op hoofdlijnen Geen stemrechtloos aandeel in het NV-recht Samenvatting en conclusie 36 Hoofdstuk 3. Kapitaal, aandelen en verwante rechtsfiguren Inleiding Het kapitaal van de BV De dualistische structuur van de BV Eigen en vreemd vermogen Het begrip 'effecten' Het begrip 'aandeel' Soorten aandelen en verwante stukken Inleiding Gewone aandelen Aan gewone aandelen verbonden rechten (Cumulatief) preferente aandelen Prioriteitsaandelen Oprichtersaandelen Bonusaandelen Certificaten van aandelen Oprichters- en winstbewijzen Letteraandelen Tracking stock Loyaliteitsaandelen Participatiebewijzen (Converteerbare) obligaties Samenvatting en conclusie 57 Hoofdstak 4. Kapitaalparticipatie zonder stemrecht Inleiding Het stemrechtloze aandeel Inleiding Commentaar op de wettekst Kwalificatie van het stemrechtloze aandeel Mijn definitie van het stemrechtloze aandeel Het stemrechtloze aandeel met beperkt recht op winst reserves 'Bepaalde soort of aanduiding' De vergadering van stemrechtloze aandeelhouders 73

4 4.2.8 Vastlegging van besluiten van de vergadering van houders van stemrechtloze aandeelhouders Het stemrechtloze aandeel en het aandeel met een gedifferentieerd stemrecht Het stemrechtloze aandeel bezien in het licht van enkele wettelijke bepalingen Inleiding De berekening van meerderheden en quora (art. 2:24d BW) Het begrip 'dochtermaatschappij' (art. 2:24a BW) Het begrip 'groepsmaatschappij' (art. 2:24b BW) Het begrip 'deelneming' (art. 2:24c BW) Het begrip 'afhankelijke maatschappij' (art. 2:63a, en 2:262 BW) Het verzwakte stmctuurregime van art. 2:265a BW De uitzondering op het toestemmingsvereiste van art. 1:88 lid 5 BW De Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft) en de Wet toezicht trustkantoren (Wtt) De (art. Fw) 106 Het begrip 'in overwegende mate bij machte' in Boek 1 BW Publiekrechtelijke wetgeving Overige wijzigingen in de wet 112 Overgangsrecht 4.4 Certificaten van aandelen Inleiding Wat zijn certificaten? Certificaten met of zonder vergaderrecht Niet-royeerbare, beperkt royeerbare en royeerbare certificaten Levering van een certificaat van aandeel (met vergaderrecht) Overgangsrecht Inleiding Overgangsrecht algemeen Overgangsrecht specifiek Conclusie Het aandeel waarbij het stemrecht is overgedragen aan de vruchtgebruiker Het aandeel waarbij het stemrecht is overgedragen aan de pandhouder 4.7 Het participatiebewijs 4.8 Belang van de kwalificatie van de rechtsfiguren zonder stemrecht 4.9 Verdere afbakening Inleiding en algemene opmerkingen Beslag op aandelen Opschorting van stemrecht XI

5 4.10 Terminologie: de kapitaalverschaffer zonder stemrecht Het aandeelhoudersregister (art Vermelding in de jaarrekening en het jaarverslag (art. 2:392 lid 1 sub f BW) 153 Samenvatting en conclusie Hoofdstuk 5. Interne verhoudingen in de BV 5.1 Inleiding Principal-agent theory De beslotenheid van de BV Inleiding Aard van de samenwerking in de BV Beslotenheid van de (flex-)bv Conclusie Het vennootschappelijk belang Inleiding De holistische opvatting De resultante-benadering De gecombineerde opvatting De leer van de leegte Functie van het vennootschappelijk belang Het vennootschappelijk belang in de Conclusie De dualistische structuur van de BV en de instructiebevoegdheid van de algemene vergadering Inleiding Bestuursautonomie Instructiebevoegdheid van de algemene vergadering Instructiebevoegdheid en het orgaanbegrip van art. 2:189a BW Conclusie De grens van het dienen van het eigen belang door de aandeelhouder Samenvatting en conclusie Hoofdstuk 6. De rechten van de kapitaalverschaffer zonder stemrecht 6.1 Inleiding De stemrechtloze aandeelhouder Inleiding Aard van de rechtsfiguur Rechten van de stemrechtloze Algemeen 189 XII

6 Recht op winst reserves Benoeming, schorsing, ontslag en de vaststelling van de bezoldiging van (een) bestuurder(s) door de vergadering van stemrechtloze aandeelhouders Benoeming, schorsing, ontslag en de vaststelling van de bezoldiging van (een) commissaris(sen) door de vergadering van stemrechtloze aandeelhouders Het voorkeursrecht van de stemrechtloze aandeelhouder Bescherming van de stemrechtloze aandeelhouder bij bepaalde besluiten Enkele beschermingsregels nader bezien Besluitvorming buiten vergadering De statutaire van art. 2:192 BW Aanbiedingsregeling Uitkoopregeling Conversie van het stemrechtloze aandeel Omzetting van de BV in een andere rechtspersoon 'Omzetting' (inbreng) van de BV in een personenvennootschap en andersom Fusie: de stemrechtloze aandeelhouder in de verdwijnende vennootschap Splitsing en de positie van de stemrechtloze aandeelhouder Enquêtebevoegdheid Geschillenregeling Redelijkheid en billijkheid en vernietiging van besluiten Slotopmerking De houder van certificaten met en zonder vergaderrecht Inleiding Aard van de rechtsfiguur Rechten van de certificaathouder 262 Algemeen Het stemrecht Het vergaderrecht Het ontnemen van het vergaderrecht aan het certificaat Besluitvorming buiten vergadering Het wettelijk pandrecht ex art. 3:259 BW 271 XIII

7 Royeerbaarheid van certificaten Omzetting van de BV in een andere rechtspersoon 'Omzetting' (inbreng) van de BV in een personenvennootschap en andersom Fusie Splitsing Recht van enquête Geschillenregeling Redelijkheid en billijkheid en vernietiging van besluiten De aandeelhouder wiens stemrecht is overgedragen aan de vruchtgebruiker of de pandhouder Inleiding Aard van de rechtsfiguur Rechten van de aandeelhouder wiens stemrecht is overgedragen aan de vruchtgebruiker of de pandhouder De houder van een participatiebewijs Inleiding Aard van de rechtsfiguur Rechten van de houder van een participatiebewijs Algemeen Uitgifte van het participatiebewijs en de grondslag voor de (winst)uitkering Het recht op winst en/of uitkering Het recht op liquidatieoverschot Het vergaderrecht Het recht van instemming Het voorkeursrecht Inkoop en intrekking Omzetting, fusie en splitsing Recht van enquête en geschillenregeling 291 Redelijkheid en billijkheid en vernietiging van besluiten Aansprakelijkheid van de kapitaalverschaffers zonder stemrecht ex art. 2:216 lid 3 BW Het afzien van de uitoefening van het vergaderrecht Samenvatting en conclusie 302 Hoofdstak 7. Redelijkheid en billijkheid en zorgplichten in de BV 7.1 Inleiding Principal-agent theory 314 xrv

8 7.3 De vennootschappelijke redelijkheid en billijkheid De kring van betrokkenen in de zin van art. 2:8 BW Algemeen Welke kapitaalverschaffers zonder stemrecht behoren tot de kring van betrokkenen? Thema's in de vennootschappelijke redelijkheid en billijkheid Inleiding Het gelijkheidsbeginsel Bescherming van minderheidsaandeelhouders Besluiten die de rechten op winst reserves raken Inleiding Winstreservering Besluiten omtrent de bezoldiging van bestuurders en commissarissen Overige besluiten die de rechten op winst en/of de reserves aantasten Verhouding tussen aandeelhouders onderling De zorgplicht van (het bestuur van) de vennootschap jegens de kapitaalverschaffer zonder stemrecht Het recht op informatie van de kapitaalverschaffers zonder stemrecht De zorgplicht van de kapitaalverschaffer met (doorslaggevend) stemrecht jegens de kapitaalverschaffer zonder stemrecht Samenvatting en conclusie 372 Hoofdstuk 8. Rechtsvorderingen van de kapitaalverschaffer zonder stemrecht Inleiding Agenderingsrecht Verzoek tot bijeenroepen algemene vergadering Afdwingen van het recht van inlichtingen Vordering tot medewerking tot het nemen van een besluit Vernietiging van besluiten ex art. lid 1 onder b jo. 2:8 BW Gebod of verbod in kort geding Enquêterecht Geschillenregeling Herleven van stemrecht? 407 Restcategorie van niet zijnde rechtsvorderingen 8.12 Samenvatting en conclusie 412 XV

9 Hoofdstuk 9. Samenvatting, conclusies en aanbevelingen Inleiding Conclusies Wat is de verhouding van de kapitaalverschaffer zonder stemrecht tot de vennootschap, haar bestuur en de kapitaalverschaffers van de vennootschap met stemrecht? Door welke rechtsnormen wordt verhouding van de kapitaalverschaffer zonder stemrecht tot de vennootschap, haar bestuur en de kapitaalverschaffers van de vennootschap met stemrecht ingevuld? Hoe kan de kapitaalverschaffer zonder stemrecht op de interne verhoudingen in de BV invloed uitoefenen en zijn rechten waarborgen? Aanbevelingen tot wijziging of interpretatie van de wet Verwachtingen en tot slot 439 III. Summary, conclusions and recommendations Introduction Conclusions What is the relationship between the provider of capital without the right to vote and the company, its management board and the company's providers of capital with voting rights? Which are the standards governing the relationship between the provider of capital without the right to vote and the company, its management board and the company's providers of capital with voting rights? How can the provider of capital without the right to vote influence relationships within the BV and safeguard his rights? Recommendations for amendment or interpretation of the Expectations and afterword 466 IV. Bijlage 1: Aan gewone aandelen verbonden rechten 469 V. Bijlage 2: Wetteksten Boek 2 oud BW 473 VI. VII. Bijlage 3: Voor- en nadelen van het stemrechtloze aandeel en aanbevelingen 477 Bijlage 4: Voor- en nadelen van het certificaat van aandeel en aanbevelingen XVI

10 VIII. Bijlage 5: Voor- en nadelen van het participatiebewijs en aanbevelingen 485 IX. Lijst van geraadpleegde en aangehaalde literatuur 487 X. Lijst van geraadpleegde en aangehaalde parlementaire en overige stukken XI. Rechtspraak 523 XII. Over de promovendus 529 XVII