Uitvoeringsvarianten beschut werk uitwerking raadsmotie juni 2015

Transcriptie

1 Uitvoeringsvarianten beschut werk uitwerking raadsmotie juni 2015 Borculo 7 jan 2016 versie 1.1 t.b.v. Bijpraat moment raad 13 jan

2 INHOUD Blz. 1 Inleiding Motie Leeswijzer Beschut werk Huidige stand van zaken Gewenste ontwikkeling in 2016 en Toekomst beschut werk Uitgangspunten Uitvoeringsvarianten Vervolgproces Van visie naar uitvoering Betrokkenheid Wsw-raad...11

3 1 Inleiding Met deze notitie geven wij invulling aan de aangenomen raadsmotie van 30 juni In deze motie opheffing gemeenschappelijke regeling Hameland heeft de Gemeenteraad gevraagd een aantal opties over het toekomstige beschut werk uit te werken. Deze notitie is gericht op de fase van beeldvorming. De notitie betreft enerzijds een feitelijke weergave van de huidige situatie en anderzijds een zo objectief mogelijke uitwerking van de opties voor de organisatie van beschut werk in de toekomst. 1.1 Motie In de raadsvergadering van 30 juni 2015 is toestemming gegeven aan het College van B&W om de gemeenschappelijke regeling Hameland (GR Hameland) op te heffen. Omdat op dat moment nog niet duidelijk was op welke wijze beschut werk na de opheffing van de GR Hameland zou worden ingericht / uitgevoerd, heeft de Gemeenteraad het College verzocht een aantal opties uit te werken over het toekomstige beschut werk, zoals: het onderbrengen van beschut werk via verspreiding bij bedrijven en/of instellingen per kern; het centraal regelen van beschut werk via een coöperatie; het uitbesteden van beschut werk aan een marktpartij; beschut werk gekoppeld aan dagbesteding. Tevens heeft de Gemeenteraad gevraagd met de Wsw-raad af te stemmen hoe de huidige expertise zoveel mogelijk behouden kan blijven in de nieuwe opzet én de Wsw-raad te consulteren bij de uitwerking van de nieuwe organisatievormen. 1.2 Leeswijzer In hoofdstuk twee treft u ten eerste een korte beschrijving aan van de huidige stand van zaken van beschut werk bij de huidige uitvoeringsorganisatie, de GR Hameland.Ten tweede beschrijft dit hoofdstuk de door ons gewenste ontwikkeling voor 2016 en Hoofdstuk drie gaat verder met de toekomst op de lange termijn. Welke uitgangspunten hanteert de gemeente en welke uitvoeringsvarianten zijn mogelijk. Ten slotte gaat hoofdstuk vier in op het vervolgproces. In het verlengde van deze notitie zal aan de Gemeenteraad medio maart 2016 een visie worden voorgelegd en daarnaast staan we stil bij positie van de Wsw-raad in dit proces. 3

4 2 Beschut werk 2016 In dit hoofdstuk wordt eerst de huidige stand van zaken met betrekking tot beschut werk beschreven. Vervolgens wordt ingezoomd op de gewenste ontwikkeling op de korte termijn, in 2016 en Voor beide situaties gaan we in op het aantal personen, de werkpakketten en het financiële kader. 2.1 Huidige stand van zaken Aantal sw-medewerkers Berkelland Hieronder is het aantal sw-medewerkers van de gemeente Berkelland weergegeven, dat een dienstverband heeft bij de GR Hameland (stand per 1 oktober 2015): Werkplek < 35 jr 35 tot tot en > Totaal Werken binnen Detachering Groep Detachering Hacron Detachering Individueel Niet-beïnvloedbare ziekte Daarnaast zijn er nog tien (10) inwoners uit Berkelland die op basis van begeleid werken een arbeidsovereenkomst hebben met een reguliere werkgever. In deze notitie gaat het om de sw-medewerkers die werkzaam zijn bij werken binnen (134). Op het totaal van 338 (inclusief begeleid werkers) is dit afgerond 40%. Daarnaast is 58% regulier aan het werk (begeleid werken of gedetacheerd). Dit is vergelijkbaar met het gemiddelde binnen de GR Hameland (57%). De totale sw-populatie van werken binnen bij de GR Hameland bedraagt afgerond 650 personen, 134 personen komen dus uit de gemeente Berkelland. Dit is 20,6%. Werkpakketten Hameland had voor de herstructurering van Hameland Fundamenteel Anders (HFA) eigen werkpakketten, waarop de sw-medewerkers werden ingezet. In het kader van HFA is afscheid genomen van diverse werkpakketten op het gebied van hout, elektronica, post en metaal. Recent zijn de belangen in de joint ventures Hacron Groen en Hacron Schoon verkocht aan partner Vebego. Hiermee beschikt Hameland niet meer over eigen werkpakketten of productielijnen. Hameland is omgevormd van productiebedrijf tot arbeidsontwikkelbedrijf ( van een Philips lampenfabriek tot een Randstad uitzendbureau ) met dezelfde mensen. Voor het onderdeel werken binnen betekende deze koerswijziging de afgelopen jaren een aanzienlijke verandering van de werkwijze. Waar vroeger het werk automatisch aanwezig was, wordt sinds 2011/2012 het werk binnengehaald van buitenaf (lees: ondernemers). Het bleek in de eerste jaren van de kanteling moeizaam om een continue stroom van werkzaamheden te realiseren en werkzaamheden met voldoende uitdaging i voor de sw-medewerkers. Mede om op voorgaande beweging in te spelen is sinds 2013 ingezet op de uitvoering van recyclingactiviteiten. Dit is in 2014 en 2015 verder uitgebreid waardoor er nu een substantieel deel van het werk uit deze activiteit kan worden gerealiseerd. Recycling is duurzaam, biedt flexibiliteit in de uitvoering en voldoende uitdaging om de vaardigheden van de sw-medewerkers te ontwikkelen. Hameland is in dit kader ISO 9001 en Weeelabex gecertificeerd. Naast de recyclingactiviteiten zijn er nog verschillende kleinere werkpakketten die op structurele basis worden uitgevoerd. Financieel Binnen de sociale werkvoorziening zijn er twee belangrijke financiële parameters: Het subsidieresultaat. Dit is het saldo van enerzijds de loonkosten van de 4

5 sw-medewerker en anderzijds de Wsw-subsidie die de gemeente voor de sw-medewerker vanuit de rijksoverheid ontvangt. Het subsidiebedrag voor 1 SE (rekeneenheid ministerie SZW, ongeveer 1 fte) bedroeg in 2015 nog afgerond De loonkosten voor de 134 sw-medewerkers (107 SE) uit Berkelland bij werken binnen bedroegen gemiddeld per SE. Oftewel: om de loonkosten te betalen is de te ontvangen subsidie gemiddeld voor ontoereikend. Dit betekent voor Berkelland op de sw-populatie van werken binnen een tekort van afgerond (1.900 * 107 SE). Het operationeel resultaat. Dit is het saldo van de baten en lasten van de organisatie, in 2015 was dit dus nog de GR Hameland. Wanneer we alleen kijken naar het operationeel resultaat van het onderdeel werken binnen, dan is dit negatief omdat de opbrengsten van de sw-medewerkers laag zijn en de kosten door begeleiding, huisvesting en vervoer hoog. De gemiddelde kosten per werkplek bedragen rond de (inclusief verrekening opbrengsten werkpakketten). Voor 134 werkplekken dient de gemeente Berkelland afgerond dus ongeveer te betalen. Om in sw-medewerkers bij werken binnen aan het werk te hebben, draagt de gemeente Berkelland in totaal dus (200k + 470k) bij. In de huidige opzet wordt deze bijdrage ingelopen door het detacheringsbedrijf van Hameland. Dit onderdeel heeft namelijk een positief operationeel resultaat, zodanig dat het negatieve operationele resultaat van werken binnen kan worden weggewerkt naar een resultaat rond nul. 2.2 Gewenste ontwikkeling in 2016 en 2017 Aantallen In paragraaf 2.1 is uitgegaan van het onderdeel werken binnen. Dit is het onderdeel van de GR Hameland waar alle sw-medewerkers werken die geen detacheringsplek hebben. Dit wil echter niet zeggen dat al deze sw-medewerkers (134 voor Berkelland, 650 in totaal) ook daadwerkelijk zijn aangewezen op beschut werk. Dat is waar het in deze notitie om gaat. En ook wanneer gekeken wordt naar de insteek van de voormalige Wsw en de nieuwe Participatiewet: iedere sw-medewerker / inwoner moet er naar streven zo regulier mogelijk te werken. Dit is onder meer aanvullend vastgelegd in de Cao Wsw en is ook één van de punten die door de Wsw-raad wordt aangestipt (zie paragraaf 4.2). Uiteraard moet het reguliere werk aansluiten bij de mogelijkheden van de sw-medewerker, hij of zij moet het werk aan kunnen. Voorgaande kan worden samengevat in de beweging van binnen naar buiten, die Hameland reeds in 2010 heeft ingezet. Na een aanzienlijke uitstroom in 2011 en 2012 stagneerde die in 2013 en 2014, mede door de economische crisis. Berkelland heeft echter, net als de andere gemeenten die deelnemen in de GR Hameland, nog steeds de overtuiging en de insteek om zo veel mogelijk sw-medewerkers te detacheren. Zo regulier mogelijk werken draagt bij aan de ontwikkeling van de arbeidsmogelijkheden van de sw-medewerkers en daarnaast is het voor de gemeenten veel positiever: de opbrengsten zijn hoger en de kosten zijn lager. Gelet op de bezuinigingen (zie hierna bij financieel ) is deze koers vanuit organisatieperspectief noodzakelijk. Hameland heeft in 2015 alle sw-medewerkers van werken binnen in beeld gebracht aan de hand van 29 competenties. Op basis van dit beeld over de mogelijkheden van de swmedewerkers en de begeleidingsbehoefte is de inschatting dat 62 van de 134 personen daadwerkelijk zijn aangewezen op een beschutte werkplek. Voor deze groep sw-medewerkers, die gering arbeidsproductief is, zoekt Berkelland zo veel als mogelijk lokaal naar een oplossing. Hierbij gaan we uit van productiewerk (vergelijkbaar met huidig werken binnen en nieuwe vormen bijvoorbeeld gecombineerd met dagactiviteiten en inzet van vrijwilligers. Conform het Parapluplan moeten de kosten van het geheel (inclusief vervoer en begeleiding) lager zijn dan de huidige kosten.. Uiteraard betekent voorgaande wel dat de overige personen ( = 72) gedetacheerd worden. Deze taak ligt nu bij de GR Hameland maar wordt in 2016 overgenomen door de Sociale Dienst Oost Achterhoek (SDOA). 5

6 Samenvattend We zien de volgende ontwikkeling van de Berkellandse sw-populatie voor beschut werk (exclusief natuurlijke uitstroom): Huidig werken binnen 134 Te detacheren Verwacht beschut werk (2018) 62 Financieel Hierna wordt wederom ingegaan op het subsidie- en het operationeel resultaat. In paragraaf 2.1 betrof dit 2015, nu wordt voor het financiële perspectief gekeken naar 2019 aangezien dan de bodem van de Rijksbezuinigingen is bereikt. Het subsidieresultaat, dat niet beïnvloedbaar is door de gemeente, zal zich negatief ontwikkelen. In 2015 bedroeg het subsidiebedrag per SE nog op , in principe zal dit naar 2019 dalen naar (dit hangt af van het landelijke budget en de landelijke afbouw van de sw-populatie). Uitgaande van dit bedrag neemt het tekort per SE toe van (zie paragraaf 2.1) in 2015 naar in Wij gaan ervan uit dat in 2019 de 72 extra te detacheren sw-medewerkers ook daadwerkelijk bij een reguliere werkgever werken. Dit betekent dat het nu nog gaat om het subsidieresultaat van 62 personen Het subsidieresultaat van deze groep in 2019 bedraagt dan: 49 SE (62 personen) * = (afgerond) Een verslechtering van afgerond ten opzichte van 2015 ( ). Bij deze berekening is niet uitgegaan van een verhoging van de loonkosten door bijvoorbeeld een nieuwe Cao Wsw. Dit zal het negatieve subsidieresultaat verder doen toenemen. Voor de volledigheid: het subsidieresultaat van de 72 sw-medewerkers die gedetacheerd worden is er uiteraard nog steeds, maar hier staan dan wel detacheringsinkomsten tegenover die naar de gemeente terugvloeien. Daarnaast zijn de begeleidingskosten van gedetacheerde sw-medewerkers normaal gesproken lager dan de begeleidingskosten bij werken binnen. Bij het operationeel resultaat in 2015 kon nog worden uitgegaan van het onderdeel werken binnen van de GR Hameland. In de nabije toekomst is dit onderdeel opgegaan in een andere entiteit. Daardoor kan niet echt meer gesproken worden van een operationeel resultaat. Omdat voor beschut werk bedrijfsmatig gezien altijd sprake zal zijn van een negatief operationeel resultaat, zijn de kosten per werkplek een goede referentie. We gaan er vanuit dat de kostprijs van per werkplek (huidige kosten bij GR Hameland, inclusief opbrengsten) gelijk blijven. Daarmee gerekend zou het operationele resultaat uitkomen op voor 62 personen. Het operationeel resultaat was (voor 134 personen). Om in sw-medewerkers via beschut werk aan het werk te hebben, draagt de gemeente Berkelland afgerond (260k + 217k; 62 personen) bij. Dit is een daling ten opzichte van 2015 ( ; 134 personen), ondanks de verslechtering van het subsidieresultaat. In 2015 ging het weliswaar om 134 personen maar door detachering kunnen - bij een gemiddelde detacheringsopbrengst - het subsidieresultaat (gemiddeld 5.300) en de begeleidingskosten (schatting: 2.000) grotendeels of in zijn geheel worden ingelopen. Samenvattend de belangrijkste parameters: Aspect Personen beschut werk 134 (107 SE) 62 (49 SE) Subsidieresultaat (SR) per SE Subsidieresultaat SE x Kosten per werkplek Bijdrage in voorziening beschut werk exclusief SR Bijdrage in voorziening beschut werk inclusief SR

7 3 Toekomst beschut werk In dit hoofdstuk staan we stil bij de uitgangspunten die de gemeente hanteert voor de toekomstige inrichting van beschut werk. Daarna gaan we in op de mogelijke uitvoeringsvarianten. 3.1 Uitgangspunten Voor de uitgangspunten met betrekking tot beschut werk wordt logischerwijs terug gegrepen naar de vastgestelde beleidskaders. Algemeen Het 3D Beleidskader (oktober 2014) stelt dat Berkelland uit gaat van een kern- en wijkgerichte aanpak waarbij het credo één gezin, één plan, één coach centraal staat. Inwonerkracht is leidend. Zelfredzaamheid en versterking van eigen kracht bereik je alleen als je de samenhang van de verschillende vragen op de leefdomeinen in beeld hebt, en deze in samenhang benadert. Deze manier van werken biedt mogelijkheden voor kwetsbare inwoners om het beroep op ondersteuning en zorg te verkleinen. Voormekaar team en werk Inwoners die beroep doen op werk- en inkomensondersteuning hebben een andere toegangspoort, namelijk het Loopbaanplein Oost Achterhoek. Bij het Loopbaanplein vindt de werkintake plaats met waar nodig een bredere uitvraag op alle leefgebieden (brede intake). Dit is vergelijkbaar met het keukentafelgesprek dat door het Voormekaar team wordt gevoerd. Begeleiding van de inwoner vindt integraal plaats, waarbij de noodzakelijke specialisten worden ingezet met bewaking door een generalist. Dit geldt ook voor taken op het gebied van reintegratie naar werk en taken op het gebied van participatie en wederkerigheid. Als het nodig is, kan er bij het Loopbaanplein ook worden doorverwezen naar het Voormekaar team (p ). Doelgroepen 3 en 4 In het 3D Beleidskader wordt bij de ondersteuning van inwoners naar werk uitgegaan van vier doelgroepen. Voor wat betreft de bestaande sw-medewerkers van werken binnen gaat het vooral om doelgroep 3: Groep 3 Bemiddelbaar met langdurige ondersteuning Structurele verdiencapaciteit % Wettelijk Minimum Loon Voor deze groep is het belangrijk om de belemmeringen die iemand heeft om aan het werk te komen zo snel mogelijk weg te nemen. Het uitgangspunt bij de inzet van loonkostensubsidie is dat de inzet op klantniveau minimaal kostendekkend moet zijn. Wanneer het niet kostendekkend is, richten wij ons op participatie zonder loonvormende arbeid. Daarbij wordt aansluiting gezocht bij de sociale netwerken in de woonomgeving. Wanneer reguliere arbeid niet mogelijk is of de kosten voor ondersteuning in het werk niet meer in verhouding staan tot de opbrengsten, dan is sprake van doelgroep 4: Groep 4 Permanent niet bemiddelbaar Structurele verdiencapaciteit < 20% Wettelijk Minimum Loon (zonder indicatie Beschut werken ) Deze groep ontvangt langdurig een uitkering. Er is geen mogelijkheid tot instroom in reguliere arbeid. Voor maatschappelijke participatie is deze groep aangewezen op een zogenoemd zorgtraject of sociale activering. Deze ondersteuning vergt een integrale aanpak over de volledige breedte van het sociale domein. 7

8 Beschut werk Participatiewet In het Beleidsplan Participatiewet 2014 staat het instrument beschut werk van de Participatiewet beschreven (p. 43): Beschut werk is bedoeld voor mensen die niet kunnen werken in een reguliere werkomgeving. Door hun lichamelijke, verstandelijke of psychische beperking is een aanzienlijke mate van begeleiding en aanpassing van de werkplek nodig om arbeid te kunnen verrichten. Of iemand in aanmerking komt voor beschut werk, wordt vastgesteld door het UWV (op voordracht van de gemeenten). Gemeenten krijgen de ruimte om binnen de kaders van de Participatiewet een nieuwe voorziening voor beschut werken te organiseren, voor mensen met een verdiencapaciteit tussen de 20% en 40% van het wettelijk minimumloon. Deze nieuwe voorziening kan op verschillende wijzen worden georganiseerd. Zo kunnen de beschutte werkplekken worden aangeboden door reguliere werkgevers, bij sociale werkvoorzieningen en bij gemeenten zelf. Landelijk is er discussie of je als gemeente moet overgaan om beschut werk een aparte status /label te geven of dat je met behulp van het loonkosten subsidie instrument niet beter het zelfde doel kunt bereiken. Vooralsnog kiezen wij voor het laatste. Lokale aanpak In het 3D Beleidskader staat dat Berkelland een lokale aanpak van beschut werk voorstaat (p.57): We willen in de "eigen" kern van mensen vormen van beschut werken, daginvulling/- besteding en vrijwilligerswerk koppelen aan Wmo-diensten en mantelzorgondersteuning. Zo komen vrijwilligers en inwoners die ondersteuning nodig hebben in hun eigen kern bij elkaar. We geloven hierbij sterk in de kracht van het lokale. Eerder in deze notitie hebben we al aangegeven dat Berkelland voor de sw-medewerkers die gering arbeidsproductief zijn zo veel als mogelijk lokaal naar een oplossing zoekt. Hierbij gaan we uit van productiewerk en nieuwe vormen bijvoorbeeld combinatie van zorg, dagactiviteiten en/of inzet van vrijwilligers.. Samenwerking Het Beleidsplan Participatie is op pagina 58 duidelijkheid als het gaat om de insteek van de gemeente inzake samenwerking: Wij beseffen dat de lokale overheid slechts een van de spelers is op het terrein van re-integratie. Met dit beleidsplan leggen wij ons beleid vast, in de wetenschap dat de effectiviteit van dit beleid voor een groot gedeelte wordt bepaald door anderen binnen ons speelveld. "Anderen" binnen de werelden van overheid, ondernemers en onderwijs. "Anderen" binnen onze gemeenten en daarbuiten, "anderen" binnen en buiten de Achterhoek. Vandaar ook dat wij ons sterk gaan maken voor het in samenwerking met diverse partijen vormgeven van het regionaal arbeidsmarktbeleid. Dit betekent dat wij met inzet van bestuur en ambtelijke organisatie de boer op moeten. Wij moeten anderen verleiden om zich in te zetten voor een effectieve re-integratie van mensen die niet geheel op eigen kracht een plek op de arbeidsmarkt kunnen verkrijgen. Dit kunnen we doen door onze instrumenten af te stemmen op vraag en aanbod vanuit werkgevers, onderwijs en werkzoekenden. Maar dat kunnen we ook doen door overtuigingskracht, helderheid en bindend vermogen. En zeker niet in de laatste plaats door het goede voorbeeld te geven. Wij zijn tenslotte ook werkgever en opdrachtgever op een veelheid aan terreinen. Eén werkgeversbenadering Tevens werken we aan één centrale werkgeversbenadering. In dit kader is er specifieke aandacht voor de doelgroep beschut werk (p. 66): Speciale doelgroepen aan het werk krijgen en houden: Maatwerk is ons uitgangspunt bij het begeleiden van werkzoekenden. Een uitgebreide beschrijving van doelgroepenbeleid past hier niet bij. Wel zijn er groepen werkzoekenden aan te wijzen waarvoor een bijzondere benadering noodzakelijk is om hen aan het werk te krijgen en te houden. Het gaat hier onder meer om de werkzoekenden en werknemers met een arbeidsbeperking, c.q. de doelgroep loonkostensubsidie, de werknemers van de sociale werkvoorziening en de mensen die de nieuwe indicatie "beschut werken" krijgen. Mocht de afgeslankte voorziening beschut werk publiek worden georganiseerd dan worden dat de werkgeveractiviteiten van beschut werk (binnenhalen werkpakketten) gekoppeld aan de (regionale) werkgeversbenadering 8

9 Achtervang detacheringen Aanvullend aan de reeds vastgestelde uitgangspunten is er de wens voor een achtervang voor sw-medewerkers die tijdelijk geen detacheringsplek hebben.. Regelmatig worden detacheringen beëindigd en lukt het niet om de betreffende sw-medewerker direct op een nieuwe detacheringsplek te laten landen. In deze gevallen wordt per individu bepaald (maatwerk) wat op dat moment de geschikte oplossing is. Dat kan bijvoorbeeld zijn werkritme behouden bij beschut werk. Samenvattend De uitvoeringsvarianten beschut werken zijn gebaseerd op deze 62 personen. Dit aantal zal de komende jaren dalen in verband met natuurlijke uitstroom. Voor deze groep medewerkers willen we maatwerk organiseren, waarbij participeren in de maatschappij centraal staat. Voor de meeste zal dat een vorm van werk betekenen voor sommige zal dat gericht zijn op dagactiviteiten die ondersteunend zijn of een bijdrage leveren aan het participeren in de maatschappij.(nieuwe vormen). Het streven is om beide vormen (productiewerk en dagactiviteiten) lokaal uit te voeren. Zodat vervoerstijd en kosten worden beperkt en sw-ers zichtbaar zijn in hun eigen omgeving. Voor het productiewerk schatten we op dit moment in dat centraal organiseren en (deels)lokaal uitvoeren de meest haalbare optie is ( ). De dagactiviteiten betreft een der mate kleine groep circa 10 dat uitvoering lokaal mogelijk wordt geacht. Vanuit deze feiten zullen we de uitvoeringsvarianten bespreken. 3.2 Uitvoeringsvarianten De gemeenteraad heeft in haar motie verzocht een aantal opties uit te werken over het toekomstige beschut werk, zoals: 1. het onderbrengen van beschut werk via verspreiding bij bedrijven en/of instellingen per kern; 2. het centraal regelen van beschut werk via een coöperatie; 3. het uitbesteden van beschut werk aan een marktpartij; 4. beschut werk gekoppeld aan dagbesteding. Voor het productiewerk circa 52 personen worden de varianten 1 t/m 3 uitgewerkt. Voor de dagactiviteiten en nieuwe vormen circa 10 personen wordt variant 4 onderzocht. Hierna wordt nader ingegaan op de verschillende uitvoeringsvarianten. Eerst wordt in algemene zin stil gestaan bij een aantal overwegingen met betrekking tot de te kiezen organisatievorm. Overwegingen organisatievorm De GR Hameland wordt opgeheven, daartoe is medio juni 2015 besloten. De vijf gemeenten willen zelf de Participatiewet uitvoeren, in samenhang met de andere decentralisaties. De SDOA is door de gemeente Berkelland (en Winterswijk en Oost Gelre) aangewezen om de Participatiewet uit te voeren. Zij voert de regie en/of is opdrachtgever voor de nieuwe vorm beschut werken Of de uitvoering gebeurd via een coöperatie, een BV of een stichting speelt de beoordeling van de volgende aspecten een rol: beleidsvorming en sturing; samenwerking(schaal); (financiële) risico s; toezicht en verantwoording. De mening over deze aspecten bepaalt mede welke organisatievorm het beste past voor de gemeente Berkelland. 9

10 Uitvoeringsvarianten Hierna wordt nader ingegaan op de door de Gemeenteraad genoemde opties. In de hierna opgenomen toelichting ontkomen wij er niet aan in enige mate aan te geven hoe we de verschillende varianten op dit moment beoordelen. Het is uiteraard niet onze bedoeling daarmee de beeldvorming van de Gemeenteraad te bepalen. Ad 1 Het onderbrengen van beschut werk via verspreiding bij bedrijven en/of instellingen per kern Op dit moment zien we kleinschalig activiteiten in de praktijk waarbij ondernemers zoals Martin lijstenmakerij en de gemeente zelf in praktijk laten zien dat beschutte werkplekken op locatie binnen normale bedrijven mogelijk is. De omvang is echter op dit moment nog erg beperkt en in experimentenvorm dat wij niet verwachten voor volledig lokaal beschut werken te kunnen organiseren. Ad 2 Het centraal regelen van beschut werk via een coöperatie Het centraal organiseren heeft het voordeel dat het regelen van werkpakketten, kennis en kunde voor een grotere groep ineen keer kan plaats vinden. Centraal organiseren van Werkpakketten In paragraaf 2.1 is een uitgebreide beschrijving opgenomen van de ontwikkeling rond de werkpakketten van het huidige beschut werk van Hameland. Voor zover op dit moment kan worden ingeschat vormt de recyclingactiviteit een goede basis voor de werkzaamheden van de kleiner wordende sw-populatie. Net als de gemeente Berkelland streven ook de andere gemeenten naar meer gedetacheerde sw-medewerkers, het doel is de totale populatie van ongeveer 650 te laten dalen naar rond de 250. Naast de recyclingactiviteiten zijn er enkele andere werkpakketten die eveneens voor een structurele werkvoorraad zorgen. Mocht er een te veel aan werk zijn, dan kunnen er binnen de wettelijke kaders andere personen uit de Participatiewet worden ingezet. Bijvoorbeeld in de vorm van een werkervaringsplek. Hiervoor is al aangegeven dat een combinatie van een centrale organisatie en een lokale uitvoering een goede optie lijkt. Wanneer we kijken naar een centrale uitvoering dan ligt samenwerking voor de hand. Gelet op voornoemd standpunt past een publiek-private samenwerking. De vraag is uiteraard hoe deze samenwerking vorm te geven. Dit zal dan nader onderzocht moeten worden. Het coöperatiemodel zou, naast bijvoorbeeld een stichting, een mogelijke organisatievorm kunnen zijn. In dit geval zou er een bedrijfscoöperatie kunnen worden opgericht waarin zowel ondernemers (die het werk leveren en belang hebben bij continuïteit) als gemeenten (als opdrachtgevers, belang dat inwoners aan het werk zijn) en eventueel anderen (denk aan zorgpartijen in relatie tot de koppeling met dagbesteding) deelnemen. De coöperatie zorgt voor de uitvoering van beschut werk onder de voorwaarden die gezamenlijk worden afgesproken. Om over te gaan tot oprichting van een coöperatie moet er wel een duidelijk gemeenschappelijk doel zijn dat centraal staat. De deelnemers moeten een bepaalde homogeniteit in doelstellingen en belangen hebben. Wij vinden het coöperatiemodel aansluiten bij de aard van de decentralisaties én de uitgangspunten van de gemeente. De gemeente kan het niet alleen en het is net als bij de andere transities van groot belang dat het bedrijfsleven, instellingen en maatschappelijke organisaties samen optrekken. Daarbij hebben bedrijven belang bij goed gemotiveerd en opgeleid personeel. Bedrijven kiezen vanuit maatschappelijk verantwoord ondernemen bewust voor de inzet van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Verder is bij de afgeslankte voorziening beschut werk recycling een belangrijke werkstroom. Hiermee kunnen duurzame samenwerkingen worden aangegaan met ondernemers. Gemeenten hebben in het kader van afvalbeheersing een duidelijk maatschappelijk belang. 10

11 In het kader van de gezamenlijke visievorming (zie ook 4.1) binnen de GR Hameland heeft de Stuurgroep opdracht gegeven een aantal varianten / scenario s nader te onderzoeken. Het coöperatiemodel met ondernemers is er daar één van. Dit onderzoek zal begin februari opgeleverd worden en kan dan ook worden meegenomen in de visievorming. Ad 3 Het uitbesteden van beschut werk aan een marktpartij De gemeente kan er ook voor kiezen de markt de taak van beschut werk te laten uitvoeren. Dit betekent dat er, bij voorkeur in samenwerking met de andere gemeenten, een aanbesteding wordt gedaan voor de begeleiding van de sw-medewerkers uit Berkelland die op dit moment onderdeel zijn van de afdeling werken binnen. Een van de opties zou kunnen zijn verkoop van huidige werken binnen aan een private organisatie. Feitelijk is er echter geen sprake van een verkoop. Zoals eerder in deze notitie aangegeven heeft beschut werk een negatief operationeel resultaat. De sw-medewerkers hebben in de ondersteuning van het werk ondersteuning nodig waarvan de kosten door diezelfde sw-medewerkers niet kan worden terugverdiend zoals bijvoorbeeld bij een (groeps)detachering wel het geval is. In die zin kan beschut werk beter worden vergeleken met bijvoorbeeld de arbeidsmatige dagbesteding: voor de gemeenten is geen sprake van een verdienmodel maar van een inkoopmodel. In dit geval krijgt de gemeente dus een inkooprelatie met de private organisatie waarbij er aan de voorkant afspraken worden gemaakt over de te leveren diensten en de te betalen kostprijs. Mocht de private organisatie failliet gaan, dan blijft de gemeente verantwoordelijk voor de betrokken sw-medewerkers - de sw-medewerkers staan dan immers op de loonlijst van de gemeente - en zal het een nieuwe uitvoeringsorganisatie moeten vinden. Ad 4 Beschut werk gekoppeld aan dagbesteding Er wordt in het kader van de decentralisaties veel gezegd en geschreven over de koppeling tussen beschut werk en dagbesteding. Waar het wat ons betreft over gaat is niet het wettelijke kader waar een inwoner onder valt (respectievelijk Participatiewet of Wmo) maar de mogelijkheden van de inwoner. Kan de inwoner met enige ondersteuning werken of is een maatschappelijke participatie meer op zijn plaats? Er is tussen arbeidsmatige dagbesteding en beschut werk ook niet een scherpe lijn te trekken. Voor wat betreft het nieuwe instrument beschut werk heeft de gemeente in de Participatiewet overigens niet de verplichting het aan te bieden. De gemeente kan andere instrumenten gericht op de begeleiding van de inwoner in te zetten. Hierdoor is een koppeling met arbeidsmatige dagbesteding in ieder geval wel mogelijk. In algemene zin zijn we van mening dat beschut werk altijd aan dagbesteding kan worden gekoppeld. Het gaat in deze altijd om de persoonlijke situatie van een inwoner, we willen maatwerk bieden. Dat is het uitgangspunt. Beschut werk koppelen aan dagbesteding is derhalve een oplossing en niet dé oplossing. Wij verwachten dat voor een klein deel circa 10 personen van het huidige beschut werken een maatwerk oplossing lokaal, gekoppeld aan een dagactiviteit een meer geschikte oplossing is dan productie werk. Omdat het zo kleinschalig is kunnen we opzoek naar nieuwe vormen. We kijken daarbij naar samenwerking met Estinea, maar ook naar experimenten als de stadskamer in Doetinchem en Groenlo. Tot slot van de uitvoeringsvarianten staan we kort stil bij de verbinding met de SDOA als uitvoerder van de Participatiewet en een mogelijk regionale uitvoering van beschut werk. SDOA en voorziening beschut werk De gemeente heeft in de SDOA haar uitvoeringsorganisatie voor de Participatiewet. Het is dan ook logisch de taak van beschut werk eveneens bij deze organisatie neer te leggen. De SDOA 11

12 is de uitvoeringsorganisatie, want ze zal zoveel mogelijk bedrijven moeten vinden om beschutwerk lokaal te organiseren op onderdelen zal ze moeten samenwerken om combinaties met zorgpartijen / vrijwilligers vorm te geven i.v.m. arbeidsmatige dagbesteding. Logischerwijs wordt er dan samengewerkt met de gemeenten Oost Gelre en Winterswijk. Daarnaast kan er zoals aangegeven een samenwerking ontstaan tussen de SDOA en de afgeslankte entiteit 'beschut werk' omdat er niet direct voor de hele groep lokaal voldoende aanbod zal zijn en ook gelet op de inzet van 'beschut werk' als mogelijke achtervang bij een gestopte detachering. Regionale uitvoering De arbeidsmarktregio heeft een duidelijke positie binnen de uitvoering van de Arbeidsmarktbeleid. Op die schaal wordt door de betrokken partijen (Gemeenten, UWV, Vakbonden en werkgevers) een regionaal werkbedrijf georganiseerd. Dit werkbedrijf is een netwerkbedrijf gericht op de doelstellingen m.b.t de Klijnsma banen en niet te verwarren met een afdeling beschutwerken. De andere gemeenten in de regio Achterhoek hebben logischerwijs eveneens te maken met een populatie beschut werk, die zij ondersteuning moeten bieden in het aan het werk krijgen en houden. Zoals bekend, wordt er binnen de regio Achterhoek veel samengewerkt vanuit oost en west. Dit om te komen tot een gezamenlijke werkgeversdienstverlening voor de hele arbeidsmarkt regio Achterhoek In west is onlangs een nieuwe fusieorganisatie ontstaan (Laborijn) vanuit de sociale dienst van Doetinchem, het voormalige ISWI en het sw-bedrijf Wedeo. Dit sw-bedrijf kende / kent eveneens een afdeling werken binnen, die al is afgeslankt tot een aantal van onder de 200 personen (op een totaal van ongeveer personen). Samenwerking tussen deze afdeling en de huidige entiteit van de GR Hameland behoort vanuit de inhoud bezien tot de mogelijkheden. Wel zijn we van mening dat de uitvoering van beschut werk decentraal moet plaatsvinden, zeker gezien de combinatie van een lokale en bovenlokale uitvoering. Qua organisatievorm zou bij een regionale uitvoering eveneens het coöperatiemodel een optie kunnen zijn. Dan wel publiek, dan wel publiek-privaat. 12

13 4 Vervolgproces 4.1 Van visie naar uitvoering Op basis van deze notitie kan de Gemeenteraad de verschillende uitvoeringsvarianten bespreken en aangeven welke voorkeuren er zijn. De uitkomsten van deze bespreking zullen worden meegenomen bij het opstellen van een visienotitie, waarin de gewenste visie is uitgewerkt. Deze visie zal medio februari door het college worden vastgesteld en worden voorgelegd in de commissie sociaal van 1 maart. Zoals aangegeven wordt op dit moment in opdracht van de Stuurgroep Hameland een aantal varianten / scenario s nader onderzocht. Met name gericht op de coöperatie met ondernemers. Dit onderzoek zal begin februari opgeleverd worden en kan dan ook worden meegenomen in de visievorming. 4.2 Betrokkenheid Wsw-raad De Wsw-raad heeft bij brief d.d. 10 december 2015 aan het College van B&W een aantal uitgangspunten beschreven die volgens de Wsw-raad meegenomen zouden moeten worden bij de inrichting van de nieuwe organisatie, dan wel de begeleiding van de sw-medewerker door een nieuwe organisatie. Deze brief is als bijlage bij deze brief gevoegd. We ventileren twee belangrijke aandachtspunten uit de brief van de Wsw-raad, te weten het werken met een individueel ontwikkelplan en een kundige begeleiding van de sw-medewerker. In 2016 blijft de begeleiding van de sw-medewerkers bij werken binnen ongewijzigd. Richting 2017 zal duidelijk worden hoe de inrichting er dan uit komt te zien. De gemeente staat in ieder geval, vanuit het oogpunt van de sw-medewerker, voor een zorgvuldige transitie. De SDOA zal daarnaast de begeleiding van gedetacheerde sw-medewerkers overnemen. De betrokken werkcoaches van Hameland zullen daarbij, voor zover ze op dat moment werkzaam zijn bij Hameland, in dienst treden bij de SDOA. De Wsw-raad zal worden gevraagd waar met name de verbeterpunten zitten wanneer het gaat om begeleiding enerzijds en de individuele ontwikkelplannen anderzijds. Daarnaast zal de concept visie ter consultering aan de Wsw-raad worden voorgelegd. 13