Raadsvergadering : 26 februari 2013 Agendapunt : Commissie : Sociaal. : Masterplan gemeenten "Participeren naar Vermogen"

Transcriptie

1 Raadsvergadering : 26 februari 2013 Agendapunt : Commissie : Sociaal Onderwerp : Masterplan gemeenten "Participeren naar Vermogen" Collegevergadering : 22 januari 2013 Agendapunt : 22 Portefeuillehouder : Wethouder J.B. Boer Meer informatie bij : E. Gussekloo Telefoon : Te nemen besluit: Kennisnemen van het Masterplan Participeren naar vermogen van de drie gemeenten die deelnemen in de gemeenschappelijke regelingen Hameland en Sociale Dienst Oost Achterhoek (Berkelland, Oost Gelre en Winterswijk). Waarom dit voorstel? De gemeenten staan in de komende jaren voor grote wijzigingen in het sociale domein. De Wet sociale werkvoorziening (Wsw) en de Wet werk en bijstand (Wwb) zullen worden vervangen door de Participatiewet. Als gevolg daarvan zal de sociale werkvoorziening zoals we die nu kennen verdwijnen. De tekorten op de uitvoering van beide wetten zijn nu al aanzienlijk en dwingen ons tot heroverwegingen. Als een eerste aanzet om aan deze uitdagingen tegemoet te komen dient het bijgevoegde masterplan. Wat is het effect? Het beoogde effect is een kostenneutrale organisatie van de sociale werkvoorziening en de sociale dienst. Argumentatie/onderbouwing: In het voorjaar van 2012 is een intergemeentelijk proces gestart om als acht Achterhoekse gemeenten de drie decentralisaties te kunnen uitvoeren. De uitgangspunten die in dit kader zijn geformuleerd worden in dit Masterplan onderschreven. In het masterplan wordt vervolgens een drietal stappen beschreven die kunnen worden gezet: Stap 1 Mogelijkheden onderzoeken voor privatiseren sociale werkvoorziening. In het Masterplan plan staat dat beoordeeld moet worden of de privatisering van de sociale werkvoorziening een gewenste volgende stap is. Het Dagelijks Bestuur (DB) van Hameland heeft op dit punt aangegeven dat privatisering een mogelijke logische stap is in het organische proces dat in het kader van Hameland Fundamenteel Anders (HFA) al is afgelegd. De directeur van Hameland heeft dan ook de opdracht gekregen een voorstel rondom privatisering nader uit te werken en voor te bereiden voor het DB van 8 februari Het college van Berkelland denkt op dit punt dat een groot deel van de redenen voor privatisering niet meer valide is en denkt op dit moment meer aan een herijking van de bestaande gemeenschappelijke regeling, dan wel een overheids-n.v.. Stap 2 Herijken taken van de Sociale Dienst op het vlak van re-integratie en marktbewerking. Het bemiddelen van mensen naar werk kan de gemeente overlaten aan organisaties die hiervoor zijn ingericht: detacherings-, uitzend- en re-integratiebureaus. Dit betekent niet dat per definitie de volledige re-integratie en marktbewerkingstaak wordt afgestoten. De gemeente zal altijd invloed willen uitoefenen op het te bereiken resultaat.

2 Voor de gemeente is het aan de andere kant van belang dat zij niet gebonden zijn aan één partij bij het bemiddelen van mensen naar werk. Het eventueel te privatiseren Hameland is één van de organisaties die in aanmerking komt voor het uitvoeren van deze taak. Daarbij moet de rol van het opdrachtgeverschap goed worden ingevuld. De nieuwe Participatiewet zal mede bepalen op welke wijze regie, beleid (opdrachtgeverschap) en uitvoering het beste kan worden ingericht. De manager van de SDOA moet het herijken van de re-integratie- en de marktbewerkingstaken verder uitwerken. Stap 3 Inrichten regiebureau Er komen veel taken op de gemeenten af die ook nog eens onderling nauw met elkaar samenhangen. Samenwerking bij het opstellen en bewaken van beleidskaders en het bewaken van doeltreffendheid, doelmatigheid, rechtmatigheid en legitimiteit kan voordelen hebben. Het gaat ons er hierbij wel om dat dit beperkt blijft tot taken op het gebied van werkgelegenheid en inkomen. Kanttekeningen/risicoparagraaf Wij hebben het plan laten toetsen door een tweetal onafhankelijke deskundigen. Vakinhoudelijk door de heer R, de Winter, interim manager Hameland in 2009/2010, stond aan de wieg van de nota HFA. Een verslag van het gesprek waarin hij zijn bevindingen weergeeft, treft u als bijlage bij het plan aan. Ten tweede hebben we het plan op vooral financiële aspecten laten beoordelen door de accountant van zowel Hameland als de Sociale Dienst. De externe adviezen onderschijven onze visie op de voor- en nadelen van privatisering die zijn opgenomen in het masterplan. Bij de keuze voor een privatiseringsmodel hebben we reeds juridisch advies gevraagd over de voor- en nadelen van de constructie van een overheids N.V.. Zoals gezegd zal het bestuur van Hameland een voorstel inbrengen over het al dan niet privatiseren van Hameland. Financiële paragraaf De begroting op hoofdlijnen betreffende de mogelijke privatisering van de sociale werkvoorziening is in het Masterplan opgenomen. Op basis hiervan wordt duidelijk dat de gemeenten het negatieve subsidieresultaat voor hun rekening nemen. Voor de drie gemeenten gaat het in 2013 om afgerond 1,4 miljoen. Het risico voor een negatief operationeel bedrijfsresultaat ligt bij de eventuele private onderneming. Een nadere financiële uitwerking van deze stap en de andere nog te nemen stappen, wordt bij de afzonderlijke besluitvorming meegenomen. Hierbij wordt dan ook ingegaan op de consequenties voor de gemeentelijke begroting. Intern en extern Informatie en communicatie Zie het masterplan. Inspraak en participatie Zie het masterplan. Planning en evaluatie Zie het masterplan. Burgemeester en wethouders van Berkelland, de secretaris, de burgemeester, J.A. Wildeman. mr. H.L.M. Bloemen. 2

3 Raadsvergadering : Agendanummer : De raad van de gemeente Berkelland; gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders van 22 januari 2013; b e s l u i t : kennis te nemen van het masterplan Participeren naar Vermogen. Aldus vastgesteld in de raadsvergadering van 26 februari 2013 de griffier, de voorzitter, 3

4 Bijlage bij raadsvoorstel Raadsvergadering : 26 februari 2013 agendapunt : Onderwerp : Masterplan gemeenten "Participeren naar Vermogen" Toelichting Waarom dit voorstel? De gemeenten staan in de komende jaren voor grote wijzigingen in het sociale domein. De Wet sociale werkvoorziening (Wsw) en de Wet werk en bijstand (Wwb) zullen worden vervangen door de Participatiewet. Als gevolg daarvan zal de sociale werkvoorziening zoals we die nu kennen zelfs geheel verdwijnen. De tekorten op de uitvoering van beide wetten zijn nu al aanzienlijk en dwingen ons tot heroverwegingen. Deze heroverweging is nog noodzakelijker, want een aantal taken vanuit de AWBZ waaronder dagbesteding, jeugdzorg en de participatiewet (met daarin ook de zorg voor alle niet volledig arbeidsongeschikten) zullen geheel naar de gemeente worden gedecentraliseerd met weer minder budget. Als een eerste aanzet om aan deze uitdagingen tegemoet te komen dient het bijgevoegde masterplan. Dit plan is is opgesteld voor de gemeenten Berkelland, Oost Gelre en Winterswijk in opdracht van de secretarissen van deze gemeenten. Het Masterplan behandelt drie stappen die gezet kunnen worden: de privatisering van de sociale werkvoorziening (hoofdstuk 3), Het (gedeeltelijk) afstoten van de re-integratie en de marktbewerking van de SDOA (hoofdstuk 4) en het inrichten van het regiebureau (hoofdstuk 5). Daarnaast benoemt het Masterplan een vierde stap, die nog niet verder is uitgewerkt: het inrichten van de intake en het loopbaanplein (zie schema in hoofdstuk 2). Over iedere stap zal afzonderlijke besluitvorming plaatsvinden, het Masterplan betreft dan ook een hoofdlijnennotitie die de mogelijk richting weergeeft. Argumentatie/onderbouwing: In het voorjaar van 2012 is een intergemeentelijk proces gestart om als acht Achterhoekse gemeenten de drie decentralisaties te kunnen uitvoeren. De uitgangspunten die in dit kader zijn geformuleerd worden in dit Masterplan onderschreven. Het gaat dan om de volgende uitgangspunten waaraan de transformatie van het maatschappelijke domein moet voldoen: 1. De burger in zijn omgeving als vertrekpunt. Meer handelen vanuit de vraag dan vanuit het geïnstitutionaliseerde aanbod en dus minder specialistisch en minder vanuit afzonderlijke kokers denken en handelen. 2. Versterken van de eigen kracht van mensen. Het gezinssysteem en/of het sociaal netwerk. 3. De belangen van mensen prevaleren boven die van systeemwerelden. 4. Preventie en laagdrempelige vormen van ondersteuning worden versterkt. 5. De toegang tot alle maatschappelijke ondersteuning is lokaal, integraal en laagdrempelig vormgegeven. 6. Een enkelvoudige vraag krijgt een enkelvoudige aanpak, voor meervoudige vragen is uitgebreide vraagverheldering en zorgcoördinatie noodzakelijk. 7. Inzet van generalisten om het beroep op specialisten terug te dringen. 8. Het doel van de intergemeentelijke samenwerking is een win/win situatie voor meerdere partijen. 9. Het nieuwe systeem voor het maatschappelijk domein wordt gebouwd voor 90% van de gevallen. 10. Uitwerking binnen de gegeven financiële kaders van nieuwe maatregelen in het maatschappelijk domein. 4

5 In het masterplan wordt een drietal stappen beschreven die kunnen worden gezet: Stap 1 mogelijkheden onderzoeken voor privatiseren sociale werkvoorziening In het Masterplan plan komen we (om te beginnen) tot de conclusie dat beoordeeld moet worden of de privatisering van de sociale werkvoorziening een gewenste volgende stap is. De redenen om eventueel te privatiseren zijn: 1. Het risicoprofiel wordt verder verlaagd, het risico voor een negatief operationeel bedrijfsresultaat ligt namelijk bij de private onderneming; 2. Er kan eenvoudiger per gemeente worden 'afgerekend', de verplichting naar elkaar toe binnen de gemeenschappelijke regeling is dan immers vervallen. 3. De gemeenten en de uitvoeringsorganisatie komen in de verhouding opdrachtgever opdrachtnemer. 4. De bestuurlijke bovenbouw kan worden geprofessionaliseerd. Het bestuur (bijvoorbeeld een Raad van Commissarissen) zal kleiner zijn dan het huidige Algemeen Bestuur, er kunnen leden worden gezocht die kennis en kunde hebben op de verschillende noodzakelijke gebieden (bijvoorbeeld financieel, ondernemerschap en arbeidsmarkt) en er zal normaal gesproken meer continuïteit worden gerealiseerd. Hameland is nu een gemeenschappelijke regeling (GR) van vijf Colleges van Burgemeester en Wethouders. Indien de sociale werkvoorziening wordt geprivatiseerd, dan heeft dit uiteraard consequenties voor de huidige GR. De GR Hameland kent namelijk diverse langjarige verplichtingen. Het is in dit stadium niet exact aan te geven op welke wijze er moet worden omgegaan met de GR Hameland. Grofweg zijn er twee varianten: laten we de GR Hameland in enigerlei wijze in tact of heffen we de GR Hameland op. De uiteindelijke keuze hangt ten eerste af van de opstelling van de betrokken gemeenten. Logischerwijs zal hierbij worden gekeken naar risico s en jaarlijkse lasten. Het gevraagde advies van de accountant (zie bijlage 3) kan worden meegenomen bij de uiteindelijke keuze de GR Hameland al dan niet tijdelijk in tact te laten of de GR (vrijwel) direct op te heffen. Privatisering zou in ieder geval betekenen dat de GR Hameland geen uitvoerende Wsw-taken meer heeft. De uitvoering van die werkzaamheden (het bedienen van sw-medewerkers) wordt opgedragen aan de private partij. Dagelijks Bestuur (DB) Hameland Het DB van Hameland heeft genoemde hoofdredenen onderschreven en ook aangegeven dat privatisering een mogelijke logische stap is in het organische proces dat in het kader van Hameland Fundamenteel Anders (HFA) al is afgelegd. De directeur van Hameland heeft dan ook de opdracht gekregen een voorstel rondom privatisering nader uit te werken en voor te bereiden voor het DB van 8 februari Daarbij is afgesproken dat duidelijk wordt gemaakt welke modellen er zijn (GR, stichting, BV, NV, overheids NV) en hoe iedere variant zich verhoudt tot de genoemde hoofdredenen. Dit leidt dan tot een matrix op basis waarvan het bestuur een keuze kan maken. Ook is geconcludeerd dat niets doen (de huidige GR in tact laten en verder ook niets aan de GR wijzigen) geen optie is. Stap 2 Herijken taken van de Sociale Dienst op het vlak van re-integratie en marktbewerking. Het is voor de gemeenten een optie om het bemiddelen van mensen naar werk over te laten aan organisaties die hiervoor zijn ingericht: detacherings-, uitzend- en reintegratiebureaus. Ook het eventueel te privatiseren Hameland is dan één van de organisaties waarmee de gemeenten zaken zouden kunnen doen. Het gaat erom dat de gemeenten zo veel als mogelijk mensen willen bemiddelen naar werk, zodat iedereen meedoet en niemand aan de kant staat. De gemeenten behouden altijd de verantwoordelijkheid en daarmee dient de regie en het opdrachtgeverschap goed te worden ingevuld. 5

6 Voor de gemeenten is het van belang dat zij niet gebonden zijn aan één partij bij het bemiddelen van mensen naar werk. Daarnaast dient zoals gezegd ook de rol van opdrachtgeverschap goed te worden ingevuld. Dit vereist kwantiteit en kwaliteit binnen de gemeentelijke organisatie over de (lokale) arbeidsmarkt en re-integratie. Dit betekent dan ook dat niet per definitie de volledige re-integratie en marktbewerkingstaak wordt afgestoten. De gemeente zal altijd invloed willen uitoefenen op het te bereiken resultaat. De nieuwe Participatiewet zal mede bepalen op welke wijze regie, beleid (opdrachtgeverschap) en uitvoering het beste kan worden ingericht. In dit licht zal het eventueel afstoten van de genoemde activiteiten dan ook worden beoordeeld. Bij het mogelijk afstoten van de re-integratie en de marktbewerking van de Sociale Dienst zijn de volgende uitgangspunten opgenomen in het plan: 1. de inwoner staat centraal; 2. eigen verantwoordelijkheid van de burger (inkomen regel jezelf); 3. de werkzoekende doet naar vermogen mee; 4. regie aan de gemeenten: gemeenten aan het roer (alleen beleid, geen uitvoering); 5. uitkomen met de beschikbare gelabelde budgetten uit de gemeentebegroting, effectief en efficiënt; 6. lokale herkenbaarheid voor werkzoekende en werkgever; 7. levensvatbare en bestuurbare schaalgrootte. De manager van de SDOA dient het herijken van de re-integratie en de marktbewerkingstaken verder uitwerken. Stap 3 Inrichten regiebureau Zoals al in de inleiding is verwoord, komen er veel taken op de gemeenten af die ook nog eens onderling nauw met elkaar samenhangen. De uitvoering zal veelal door verschillende organisaties worden gedaan, de gemeenten blijven evenwel verantwoordelijk. Het gaat dan vooral om het inrichten van het opdrachtgeverschap waarmee de basis wordt gelegd voor regie op beleid. De hoofdtaken van de regierol zijn: beleidskaders stellen en bewaken; zorg dragen voor integraal beleid; bewaken van doeltreffendheid, doelmatigheid, rechtmatigheid en legitimiteit. Het gaat ons er hierbij wel om dat dit beperkt blijft tot taken op het gebied van werkgelegenheid en inkomen. De volledige structuur die ons voor ogen staat treft u aan in paragraaf 2.2 op pagina 3. We gaan daarbij uit van de 3 gemeenten die nu samenwerken in de SDOA. Zij vormen gezamenlijk een eveneens nog nader vorm te geven regiebureau (zie hoofdstuk 5). 6