Living in the face of death
|
|
- Sofie Verhoeven
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Living in the face of death
2 LIVING IN THE FACE OF DEATH Passende zorg na een slecht-nieuwsgesprek
3 INHOUD 1. Introductie en het slechtnieuwsgesprek Dr. Madeleen Uitdehaag Associate lector Geriatrische en palliatieve zorg en verpleegkundige 1. Gezamenlijke besluitvorming Drs. Jasmijn de Lange Zorgethica, docent/onderzoeker HBO verpleegkunde en verpleegkundige 3. Slecht nieuws, hoe gaat het thuis verder? Anita Sieljes Gespecialiseerd verpleegkundige oncologie en palliatieve zorg Sensire
4 Introductie en het slechtnieuwsgesprek Dr. Madeleen Uitdehaag Associate lector Geriatrische en palliatieve zorg Saxion
5 PALLIATIEVE ZORG=BENADERING! Wie? Patiënt levensbedreigende aandoening Naasten FOCUS Wat? Voorkomen lijden Verlichten lijden WHO, 2002 Hoe? Vroegtijdige signalering Zorgvuldige beoordeling en behandeling Vierdimensionele zorg
6 Slodarmkanker: 2500 patiënten Galblaas, galwegenen leverkanker: 1000 patiënten Alvleesklierkanker: 2000 patiënten De Graeff et al, 2010
7 MARKERING PALLIATIEVE ZORG Waarom? Tijdig bespreken van voorkeuren en behoeften Minder ongewenste/agressieve behandelingen Ruimte voor acceptatie, afsluiting en afscheid PROCES Wanneer? Afhankelijk ziektebeeld Geen curatie mogelijk? Vanaf diagnose? Verschuur et al (2014); KNMG (2015) Hoe? Suprise question: "Zou u verbaasd zijn als deze patiënt binnen één jaar zou overlijden?" Aanvullende vragenlijsten
8 MARKERING PALLIATIEVE ZORG Tijdig bespreken = moeilijk Niet opgeven = basishouding Coalitie van hoop Waarom? Tijdig bespreken van voorkeuren en behoeften Minder ongewenste/agressieve behandelingen Ruimte voor acceptatie, afsluiting en afscheid Goede moment? Vpk afhankelijk van arts-specialist PZ (te) laat ingeschakeld Wanneer? Afhankelijk ziektebeeld Geen curatie mogelijk? Vanaf diagnose? PROCES Onvoldoende bewijs Verhoogd wel bewustzijn Hoe? Suprise question: "Zou u verbaasd zijn als deze patiënt binnen één jaar zou overlijden?" Aanvullende vragenlijsten Verschuur et al (2014), KNMG (2015)
9 HET SLECHTNIEUWSGESPREK
10 HET SLECHTNIEUWSGESPREK Vermoeden of definitieve diagnose Progressie of recidief ziekte Behandeling geen effect (meer) Verder behandelen niet zinvol Aanbreken stervensfase Begin van een proces > besluiten Informatie onthouden? IKNL (2012)
11 GELUIDSOPNAME IN PALLIATIEVE FASE? Informatie kunnen herinneren en begrijpen Hulpmiddel om thuis ziekte te bespreken Beter voorbereid op volgend consultatie gesprek Meer tevreden over het gesprek Meer vertrouwen in zorgverleners Positief effect of KvL? Palliatieve diagnose? Pickethly et al (2008); Scott et al (2003)
12 ONDERZOEKSVRAGEN PILOTSTUDIE BRUIKBAARHEID Stellen patiënten en naasten een CD opname van het gesprek waarin de palliatieve fase wordt aangekondigd op prijs? HAALBAARHEID Is het opnemen van dit gesprek en het uitgeven van de CD haalbaar in de praktijk? EERSTE INSCHATTING VAN EFFECT Heeft de CD opname effect op de kwaliteit van leven van de patiënt en op de bespreekbaarheid van de ziekte met naasten? Uitdehaag et al (2012)
13 WAT HEBBEN WE GEDAAN? KvL Haalbaarheid Bruikbaarheid - KvL Bruikbaarheid - KvL Enkele uren ervoor Slechtnieuws gesprek 1 week later 1 maand later CD groep Geen CD groep Uitdehaag et al (2012)
14 BRUIKBAARHEID: INTERESSE OM CD TE ONTVANGEN Items CD 1 WEEK CD 1 MAAND Geen CD Belangrijk om CD te ontvangen 56% 50% 100% Aanbevelen aan anderen 75% 63% Prefereer geluidsopname boven video-opname 100% 100% CD na de studie ontvangen 67%
15 BRUIKBAARHEID: DAADWERKELIJK GEBRUIK VAN DE CD Items CD 1 WEEK Beluisterd door patiënt met anderen 78% 71% Beluisterd door patiënt alleen 33% 57% Beluisterd door anderen zonder patiënt 11% 50% In de toekomst nogmaals beluisteren 63% 50% CD 1 MAAND
16 2. HAALBAARHEID GEBRUIK CD Items CD Geen CD Technische problemen tijdens gesprek 0% 0% Moeilijkheden bij het afspelen 25% Niet tevreden met de kwaliteit van de opname Niet tevreden met het tijdstip waarop de CD werd verkregen 25% 0%
17 3. EFFECT OP KVL EN BESPREEKBAARHEID
18 CONCLUSIE HET MEEGEVEN VAN EEN CD LIJKT: GEWENST VOOR VEEL PATIENTEN EN HUN PARTNERS HAALBAAR IN DE DAGELIJKSE PRAKTIJK BIJ TE DRAGEN AAN DE BESPREEKBAARHEID MAAR... HET LIJKT EEN NEGATIEF EFFECT TE HEBBEN OP DE KWALITEIT VAN LEVEN VAN DE PATIENT, KORT NA HET GESPREK
19 VRAGEN?
20 Gezamenlijke besluitvorming In de palliatieve fase Drs. Jasmijn de Lange Zorgethica Docent/onderzoeker verpleegkunde Saxion Verpleegkundige
21 Opbouw Gezamenlijk besluitvorming Onderzoek Casussen Bevindingen Aanbevelingen
22 De Lange et al (2016)
23 Gezamenlijke besluitvorming Zorgverlener en patiënt in een gezamenlijk proces beslissingen nemen over gezondheids- en behandeldoelen. Zij doen dit op basis van wetenschappelijke kennis en op basis van de ervaringskennis, waarden en wensen van de patiënt. Op deze manier wordt recht gedaan aan de expertise van de zorgverlener en aan het recht van de patiënt op volledige informatie over alle behandel- en zorgopties en over de mogelijke voordelen, risico s en effecten daarvan. Elwyn, e.a. 2012
24 Onderzoek Fenomenologische casestudy vanuit zorgethisch perspectief naar besluitvorming Hoe ervaren mensen met uitgezaaide, ongeneeslijke kanker de besluitvorming omtrent behandeling en wat is voor hen daarin goede zorg? Lange, de J.& Spekkink, A. (2015). De schijnwerkelijkheid van gezamenlijk besluitvorming. Universiteit van Humanistiek Utrecht en Ziekenhuisgroep Twente.
25 Casussen Kees Postma 71 jarige man Getrouwd met Marijke Drie kinderen Wiskundige en theoloog Johanna Vink 82 jarige vrouw Weduwe sinds 2 jaar Vijf kinderen, allen in de buurt Woont en leeft zelfstandig Zomer 2014, prostaatkanker uitgezaaid naar lymfe en longen. Zomer 2014, darmkanker uitgezaaid naar longen. Genezing niet mogelijk, Behandeling alleen gericht op leven verlengen
26 Bevindingen Thema s Chaos Vervreemding van het vertrouwde Hoop Samen ziek zijn Gezien worden
27 Thema Vervreemding van vertrouwde En misschien speelt ook een rol dat ik niets voel, ik voel mij nu nog prima, prettig. En ik heb geen pijn. Ja, als dat wel het geval is, misschien sta je er dan anders in?
28 Thema Chaos Ze kunnen het met medicijnen vertragen, maar wat is vertragen? En hoe lang is vertragen? Dus waar moet ik mij concreet mee bezighouden, mij op voorbereiden?
29 Resultaten Thema Hoop Misschien is het bij de volgende scan wel weg? Misschien hadden ze toch wat verwisseld? Ik wacht dat eerst eens even af.
30 Resultaten Thema Gezien worden Ze heeft wel eens gevraagd aan me Wat moet ik nou doen?. En dat hadden wij met elkaar als kinderen wel heel duidelijk afgesproken: we kunnen haar helpen om de keuze duidelijk te maken, maar niet door te zeggen wat ze moet gaan doen. Zorgen dat je haar niet beïnvloedt, dat vinden we allemaal heel belangrijk. (dochter Johanna)
31 Resultaten thema Samen ziek zijn Ik let wel op die kleine dingetjes, wat de veranderingen zijn ja. En ik zei daar dan altijd niets ervan. Maar als ik hem s morgens uit bed zie komen en ik luister naar zijn stem en ik hoor dat die schor klinkt, dat neem je wel allemaal mee (echtgenote van Kees)
32
33 Stel je voor..
34 Besluit Is gezamenlijke besluitvorming passende zorg voor Kees en Johanna?
35 Aanbevelingen Stel niet alleen het maken van besluiten centraal Probeer inzicht te krijgen in de realiteit van de patiënt en diens naasten Bied kaders aan de patiënt Bied ruimte voor afhankelijkheid en kwetsbaarheid Heb oog voor een vertrouwensrelatie Waardeer de betekenis en functie van naasten
36 VRAGEN?
37 Slecht nieuws Hoe gaat het nu thuis verder? Anita Sieljes Gespecialiseerd verpleegkundige oncologie en palliatieve zorg Sensire
38 Wat gebeurt er na slecht nieuws? Angst Onzekerheid Wegvallen vertrouwde Chaos Keerpunt Hoop
39
40 Besluitvorming, samen? Mevrouw, in de vijftig, Pre-terminaal, Veel pijn door botmetastasen, Reageert onvoldoende op morfine, Mevrouw kan niet meer, Overweging starten palliatieve sedatie, Gezin hier nog niet aan toe Echtgenoot dringt aan op eenmalige RT Mevrouw stemt hier mee in
41 Eigen regie? Mevrouw van in de 80, recidief mammacarcinoom, Oncoloog doet voorstel voor palliatieve chemotherapie Mevrouw weigert. Oncoloog heeft hier veel moeite mee omdat kans op extra tijd groot is. Mevrouw blijft bij haar weigering ondanks aandringen
42 Herhalen van slecht nieuws Meneer, 73 jaar, Palliatieve chemotherapie bij gemetastaseerd prostaatcarcinoom, Zieke man, stemt in met behandeling mede omdat echtgenote dit graag wil, Eerste instantie wil, met name, echtgenote niet praten over palliatieve karakter van de behandeling, Na aantal weken draait dit om en heeft juist zij behoefte om de informatie vaker te horen,
43 Autonomie / Zorg Mevrouw, midden 50, Sinds aantal jaren ziek, Druk gezin, bedrijf aan huis Gemetastaseerd proces Geen behandeling meer mogelijk, ook niet palliatief Veel pijn Grote angst voor naderende dood Slecht nieuws: geen middelen meer om pijn te behandelen/leven te verlengen
44 Ervaringen in het verleden Mevrouw 80 jaar, Uitgebreid ovariumcarcinoom met doorgroei en metastasering, Aantal jaren geleden dochter verloren ook aan kanker, Wil haar naasten niet aandoen wat ze destijds hebben meegemaakt, Euthanasievraag.
45 Rol van verpleegkundige Intra-muraal, aanwezig bij slecht nieuws gesprek, belangrijk Extra-muraal, herhalen, confronteren, informeren, inspelen op veranderingen, nauw samenwerken huisarts, mantelzorg en wijkverpleegkundige
46 VRAGEN?
47 LITERATUURLIJST Elwyn G, Frosch D, Thomson R, Joseph-Williams N, Lloyd A, Kinnersley P, Cording E, Tomson D, Dodd C, Rollnick S, Edwards A, & Barry M. Shared decisionmaking: a model for clinical practice. Journal of General Internal Medicine 2012; 27; Graeff de et al. (2010). Palliatieve zorg. Richtlijnen voor de praktijk. IKNL, Utrecht. KNMG (2015). Niet alles wat kan, hoeft. Passende zorg in de laatste levensfase. KNMG, Utrecht. Lange, de J.& Spekkink, A. (2015). De schijnwerkelijkheid van gezamenlijk besluitvorming. Universiteit van Humanistiek Utrecht en Ziekenhuisgroep Twente. Geraadpleegd op 7 februari via: Olthuis G, Leget C & Grypdonck M. Why shared decision making is nog good enough: lessons from patients. Med Ethics 2013; 00; 1-3. Pickethley M., Macgillivray S., Ryan R. (2008). Recordings or summaries of consultations for people with cancer. Cochrane Database of Systematic Reviews. Scott J.T., Harmsen M., Pricor M.J., et al. (2003). Recordings or summaries of consultations for people with cancer. Cochrane Database of Systematic Reviews. Uitdehaag M.J., van der Velden L., de Boer M.F., et al. (2012). Recordings of consultations are benficial in the transition from curative tot palliative cancer care. European Journal of Oncology Nursing, 16; Verschuur, E.M.L., Groot, M.M., Sande, R. van der (2014). Nurses perceptions of proactive palliative care; a Dutch focus group study. International Journal of Palliative Nursing, 20, (5); World Health Organization (2002). WHO Definition of Palliative Care. Geraadpleegd op 2 februari 2016 via:
48 TVZ: DE DRAAGLIJKE LICHTHEID VAN DE DOOD
49 Hartelijk dank voor uw aandacht!
50
Dag van de Dementiezorg 2016 Palliatieve zorg bij dementie
Dag van de Dementiezorg 2016 Palliatieve zorg bij dementie Workshop Paul Vogelaar, verpleegkundig expert palliatieve zorg en pijn Lux Nova, palliatieve zorg & training 2 Work-shoppen 3 Dementie Combinatie
Nadere informatieHoe kan ik nu beslissen voor later? Sophie Ampe Dr. Aline Sevenants Prof. Dr. Chantal Van Audenhove
Hoe kan ik nu beslissen voor later? Voorafgaande zorgplanning voor personen met dementie in woonzorgcentra Sophie Ampe Dr. Aline Sevenants Prof. Dr. Chantal Van Audenhove SAMEN KIEZEN Naar een evidence
Nadere informatieGezamenlijke besluitvorming in de geboortezorg: De waarden van zwangere vrouwen en verloskundigen
Gezamenlijke besluitvorming in de geboortezorg: De waarden van zwangere vrouwen en verloskundigen Dr. Marianne Nieuwenhuijze Lector Midwifery Lectoraat Midwifery Science Academie Verloskunde Maastricht
Nadere informatieWaar ligt je kracht? Een visie op Positieve gezondheid. Symposium Palliatieve Zorg Noord-Holland 7 november 2016 Marja van Vliet
Waar ligt je kracht? Een visie op Positieve gezondheid Symposium Palliatieve Zorg Noord-Holland 7 november 2016 Marja van Vliet NAAR RESILIENT SYSTEMS VOLGENS HET ADAPTATIEMODEL! Controle model gangbare
Nadere informatiePalliatieve zorg in het ZGT
30 oktober 2014 Mw. Dr. I.M. Oving Internist-Oncoloog Palliatieve zorg in het ZGT Op het juiste moment en de juiste plaats Namens het palliatief consult team Palliatieve zorg, op het juiste moment en de
Nadere informatieProject Transmurale Palliatieve Zorg & Schokbrekers in de communicatie. Minisymposium SKB 19 december 2013
Project Transmurale Palliatieve Zorg & Schokbrekers in de communicatie Minisymposium SKB 19 december 2013 Hoeveel patiënten heeft u nu in behandeling (of verzorgje nu op de afdelingof thuis) waarbij het
Nadere informatiePalliatieve en ondersteunende zorg in CWZ
Palliatieve en ondersteunende zorg in CWZ Wat is palliatieve zorg? Palliatieve zorg is er voor mensen bij wie genezing van ziekte niet meer mogelijk is. Kwaliteit van leven staat bij deze zorg centraal.
Nadere informatieHoe de regie (terug) te geven aan de patiënt in de laatste fase van het leven
Hoe de regie (terug) te geven aan de patiënt in de laatste fase van het leven Anja Guldemond-de Jong Verpleegkundig specialist MANP HaaglandenMC+Palliatieteam Disclosure Belangen Spreker Geen (potentiële)
Nadere informatieFinanciering palliatieve zorg
Financiering palliatieve zorg 20 april 2018 Chantal Pereira, adviseur palliatieve zorg IKNL Manon Boddaert, arts palliatieve geneeskunde / medisch adviseur IKNL Disclosure belangen C.F.R. Pereira & M Boddaert
Nadere informatieVU Huisarts in opleiding. Palliatieve Terminale Zorg (PTZ)
VU Huisarts in opleiding Palliatieve Terminale Zorg (PTZ) Palliatieve fase en sterfbed heeft wetmatigheden, onafhankelijk van de ziekte Palliatieve zorg is niet ziektegericht, het is mensgericht: Het is
Nadere informatieSymposium palliatieve zorg
Symposium palliatieve zorg Zorgmodule palliatieve zorg Markeren van de palliatieve fase Markeren van de palliatieve fase 20 oktober 2016 Angelie van de Crommert Karin van Veen Als ik sterven zal. Claudia
Nadere informatieIs een transmuraal zorgpad palliatieve zorg dé oplossing voor de implementatie van het kwaliteitskader?
TITEL SPREKERS OOST-VELUWE Is een transmuraal zorgpad palliatieve zorg dé oplossing voor de implementatie van het kwaliteitskader? 1. Joke Breugem: Ontstaan en opzet 2. Wilma te Water: Van papier naar
Nadere informatieHet PaTz project Een andere focus op palliatieve zorg. Dr. Bart Schweitzer, huisarts, projectleider
Het PaTz project Een andere focus op palliatieve zorg Dr. Bart Schweitzer, huisarts, projectleider Palliatieve thuiszorg in het nieuws In deze presentatie: 1. Palliatieve zorg in de 21 e eeuw, de stand
Nadere informatieTussen angst en hoop. langdurige behandeling voor gemetastaseerde kanker. Prof.dr. Judith Prins Afdeling Medische Psychologie Radboudumc, Nijmegen
Tussen angst en hoop langdurige behandeling voor gemetastaseerde kanker Prof.dr. Judith Prins Afdeling Medische Psychologie Radboudumc, Nijmegen 25 e NVPO congres 15 maart 2019 Klinisch psycholoog Psychologische
Nadere informatieSamen Beslissen in de laatste levensfase
Samen de zorg beter maken Samen Beslissen in de laatste levensfase op naar meer bewustwording, betere patiënteninformatie en instrumenten ter ondersteuning 19 februari 2016 mr. H. Post drs. W. Toersen
Nadere informatieAls genezing niet meer mogelijk is
Algemeen Als genezing niet meer mogelijk is www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl ALG043 / Als genezing niet meer mogelijk is / 06-10-2015 2 Als
Nadere informatieWat zou jij willen? Voor je dierbaren? Voor jezelf?
21 juni 2016 Franca Horstink; Specialist Ouderen Geneeskunde, SCEN arts Laetitia Schillemans;Gespecialiseerd verpleegkundige oncologie en palliatieve zorg Beide Consulent; Palliatie Team Midden Nederland
Nadere informatiePalliatieve zorg bij dementie Saskia Danen - de Vries
Saskia Danen Palliatieve zorg bij dementie Saskia Danen - de Vries Laatste levensfase Patiënten met dementie bevinden zich allen in een chronisch progressief proces. Palliatieve zorg bij dementie Laatste
Nadere informatiePALLIATIEVE ZORG In de tjongerschans
PALLIATIEVE ZORG In de tjongerschans Alie Timmer Marieke van Harskamp Disclosure sheet Palliatieve zorg in de Tjongerschans Inleiding Palliatieve zorg: definitie en meer. Markering Behoeften Kenmerken
Nadere informatiePalliatieve zorg voor mensen met een verstandelijke beperking: Het belang van markering
Palliatieve zorg voor mensen met een verstandelijke beperking: Het belang van markering In deze presentatie Palliatieve zorg bij Stichting Prisma Definitie van palliatieve zorg Kenmerken van de palliatieve
Nadere informatieAdvance care planning, rol verzorgenden en verpleegkundigen
Advance care planning, rol verzorgenden en verpleegkundigen Annemieke Wagemans EPZ MUMC+ Polikliniek MUMC+ Koraal Waar wil ik het over hebben Wat is advance care planning en voor wie Wie van jullie wordt
Nadere informatieHet organiseren van palliatieve zorg voor kinderen met kanker: wensen en ervaringen van ouders
Het organiseren van palliatieve zorg voor kinderen met kanker: wensen en ervaringen van ouders De afgelopen vijf jaar is, mede door de inzet van de VOKK, meer kennis opgebouwd en beschikbaar gemaakt over
Nadere informatiePalliatieve Zorg. Marjolein Kolkman en Ingrid Kienstra. Verpleegkundigen Palliatieve Zorg
Palliatieve Zorg Marjolein Kolkman en Ingrid Kienstra Verpleegkundigen Palliatieve Zorg Wat is het belangrijkste speerpunt van palliatieve zorg? A Genezing B Kwaliteit van leven C Stervensbegeleiding
Nadere informatieRol van de huisarts in de palliatieve zorg
Rol van de huisarts in de palliatieve zorg Johan Blommestein Huisarts sinds 1995 Huisartsenpraktijk Mondriaanlaan, Nieuwegein Kaderarts Palliatieve Zorg sinds 2016 Hospice-arts sinds 2017 Proxima, terminale
Nadere informatieZorgpad Stervensfase
Zorgpad Stervensfase de laatste stand van zaken Lia van Zuylen, internist-oncoloog Kenniscentrum Palliatieve Zorg Erasmus MC, Rotterdam Inhoud Belang markering stervensfase Zorgpad Stervensfase Nieuwe
Nadere informatieZijn patiënten met gelokaliseerd prostaatkanker voldoende geïnformeerd om een behandeling te kiezen zonder spijt te krijgen?
Resultaten uit het Prokeusonderzoek Zijn patiënten met gelokaliseerd prostaatkanker voldoende geïnformeerd om een behandeling te kiezen zonder spijt te krijgen? Dr. Marie-Anne van Stam Gedragswetenschappelijk
Nadere informatieVier kernvragen in de palliatieve zorg:
Palliatieve thuiszorg in het nieuws In deze presentatie: 1. Palliatieve zorg in de 21 e eeuw, de stand van zaken Het PaTz project Een andere focus op palliatieve zorg 2. Het PaTz project in de praktijk
Nadere informatieALS zorg en palliatieve zorg? Een gezamenlijk doel! En dezelfde uitkomstmaten?!
Saskia Teunissen Hoogleraar palliatieve zorg en hospicezorg Oncologieverpleegkundige en gezondheidswetenschapper Julius Centrum UMC Utrecht en Associatie Hospicezorg Nederland Directeur/bestuurder academisch
Nadere informatieEen Transmuraal Palliatief Advies Team in de regio: de rol van de huisarts in de eerstelijn. dr. Eric van Rijswijk, huisarts, lid PAT team JBZ
Een Transmuraal Palliatief Advies Team in de regio: de rol van de huisarts in de eerstelijn dr. Eric van Rijswijk, huisarts, lid PAT team JBZ De praktijk van palliatieve zorg huisartspraktijk Mw van Z,
Nadere informatieCALM: MANAGING CANCER AND LIVING MEANINGFULLY FROUKJE DE VRIES EMMA HAFKAMP
CALM: MANAGING CANCER AND LIVING MEANINGFULLY FROUKJE DE VRIES EMMA HAFKAMP WAAROM CALM? Ongeveer 25% van de oncologische patiënten in de palliatieve fase ontwikkelt een depressie of aanpassingsstoornis.
Nadere informatiePalliatieve zorg: leven tot het einde
Palliatieve zorg: leven tot het einde Bijeenkomst Marikenhuis, 22 januari 2019 Carel Veldhoven, kaderhuisarts palliatieve zorg Berg en Dal en arts pijn en palliatieve geneeskunde Radboudumc Welkom Waar
Nadere informatieWat is palliatieve zorg? Waar denk je aan bij palliatieve zorg?
Wat is palliatieve zorg? Waar denk je aan bij palliatieve zorg? 2 Definitie Palliatieve zorg (WHO 2002) Palliatieve zorg is een benadering die de kwaliteit van leven verbetert van patiënten en hun naasten,
Nadere informatieCasus. Trudy, 62 jaar. Gemetastaseerd mammacarcinoom
Casus Trudy, 62 jaar Gemetastaseerd mammacarcinoom Fysiotherapie in de palliatieve fase, een uitdaging van betekenis Marion van den Boogaard Oedeem- en oncologiefysiotherapeut Manuele en Fysiotherapie
Nadere informatiePalliatieve sedatie: opmaat voor een nationaal programma. Jeroen Hasselaar, September 2012
Palliatieve sedatie: opmaat voor een nationaal programma Jeroen Hasselaar, September 2012 Palliatieve zorg; alleen stervenden? Sterfte aan chronisch ziekten in 2006 in Nederland BMC Pall Care 2009 8:4
Nadere informatieKiesgerustin de laatstelevensfase
Kiesgerustin de laatstelevensfase CLAUDIA SCHRODER EN MARLIJN CASPERS LEVENMETKANKER 19 FEBRUARI 2016 Disclosurebelangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante
Nadere informatieWat je zegt doet ertoe; Gesprekstechnieken in de palliatieve zorg
Wat je zegt doet ertoe; Gesprekstechnieken in de palliatieve zorg Dr.Mecheline van der Linden 24 mei 2018 Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante
Nadere informatieMARKERING en Proactieve ZORGPLANNING
MARKERING en Proactieve ZORGPLANNING Symposium Palliatieve zorg en dementie, juni 2017 Helma Mebius, wijkverpleegkundige Carintreggeland en verpleegkundige consulent palliatieve zorg Evelien Siegerink,
Nadere informatieWanneer u niet meer kunt genezen HMC Team Ondersteuning en Palliatieve zorg
Wanneer u niet meer kunt genezen HMC Team Ondersteuning en Palliatieve zorg Wanneer u niet meer kunt genezen of ouder en kwetsbaar bent, kunnen er vragen rijzen over het levenseinde. Deze fase van het
Nadere informatiePoli conserva-eve pa-ënten Geen dialyse, maar wat dan wel?
Poli conserva-eve pa-ënten Geen dialyse, maar wat dan wel? Bregje van den Heuvel Andrea Dielis-van Houts Elkerliek Ziekenhuis Helmond Disclosure Informeren Handvaten geven Poli Doel van de presenta-e Wat
Nadere informatieFilm. à Zorg beter afstemmen op wensen en opvattingen patiënt/ naasten. à Voorkómen van onnodige/onwenselijke medische handelingen
Inhoud workshop Inleiding Advance Care Planning Advance Care Planning Landelijk Congres Palliatieve Zorg Lunteren, 22 september 2014 Drs. Kirstin Jalink Dr. Ir. Jenny van der Steen Film Stappenplan Advance
Nadere informatieAls je weet dat je niet meer beter wordt. Palliatieve zorg
00 Als je weet dat je niet meer beter wordt Palliatieve zorg Het is moeilijk voor u en uw naasten om te horen dat u niet meer beter wordt. Er is geen genezing meer mogelijk voor uw ziekte. Maar er is nog
Nadere informatieNIVEL Nederlands instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg. Vragenlijst patiënten Zorg voor mensen met kanker en hun naasten
NIVEL Nederlands instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg Vragenlijst patiënten Zorg voor mensen met kanker en hun naasten 3 Toelichting bij de vragenlijst De vragenlijst Deze vragenlijst gaat over
Nadere informatieDe Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG. Datum 26 januari 2016 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter,
> Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 2008 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Parnassusplein 5 25 VX Den Haag T 070 340 79 F 070 340 78 34
Nadere informatieVAN BETEKENIS TOT HET EINDE; DOEN ÉN LATEN IN DE LAATSTE LEVENSFASE.
Welkom! WE DENKEN VANAVOND MET ELKAAR NA OVER HET THEMA: VAN BETEKENIS TOT HET EINDE; DOEN ÉN LATEN IN DE LAATSTE LEVENSFASE. Openingslied: psalm 139: 7 en 8 7. Gij hebt mij immers zelf gemaakt, mij met
Nadere informatieBesluitvorming in de palliatieve fase. Clary Wijenberg Verpleegkundig specialist Palliatieve zorg Thuiszorg Icare
Besluitvorming in de palliatieve fase Clary Wijenberg Verpleegkundig specialist Palliatieve zorg Thuiszorg Icare 16-03-17 Besluitvorming in de palliatieve fase Expertisecentrum palliatieve zorg UMC Utrecht
Nadere informatieBesluitvorming in de Palliatieve fase
Besluitvorming in de Palliatieve fase Renske Karens 26-10-2016 Programma Welkom en introductie Besluitvorming in de Palliatieve fase Markering palliatieve zorg Terminale fase / Stervensfase Instrumenten
Nadere informatieIn gesprek met de patient over de palliatieve fase. Dr. Bart Schweitzer, huisarts - onderzoeker, Projectleider PaTz
In gesprek met de patient over de palliatieve fase Dr. Bart Schweitzer, huisarts - onderzoeker, Projectleider PaTz Vrijdagmiddag 3 uur.. Transferverpleegkundige Vumc belt de praktijk: meneer Franke wil
Nadere informatieGedeelde besluitvorming. Samen kunnen we het zelf!
Gedeelde besluitvorming Samen kunnen we het zelf! Monique Baas Niek Golsteijn verpleegkundig expert Gedeelde besluitvorming verpleegkundig specialist Oncologie 1 Persoonlijke achtergrond ( van ons) 2 Persoonlijke
Nadere informatieWat als ik niet meer beter word?
Wat als ik niet meer beter word? Als u te horen heeft gekregen dat u niet meer kunt genezen, is dat een harde boodschap. Deze boodschap roept veel vragen op, zoals: Deze folder is bedoeld voor mensen die
Nadere informatieKeten Palliatieve Zorg
Keten Palliatieve Zorg Wat is palliatieve zorg? Palliatieve zorg begint wanneer iemand te horen heeft gekregen dat hij/zij ongeneeslijk ziek is en behandeling niet meer mogelijk is. Dat is een harde boodschap
Nadere informatiePalliatieve zorg in de eerste lijn. Ruben S. van Coevorden, huisarts IKA Consulent palliatieve zorg
Palliatieve zorg in de eerste lijn Ruben S. van Coevorden, huisarts IKA Consulent palliatieve zorg Palliatieve zorg Geen Cure, maar Care streven naar een comfortabel einde Als genezing niet meer mogelijk
Nadere informatieLaat ik me wel of niet screenen?
Laat ik me wel of niet screenen? Mannen en artsen over beslissingsondersteuning bij vroegtijdige opsporing van prostaatkanker Annelies Engelen Dr. Joke Vanderhaegen Prof. Dr. Chantal Van Audenhove http://www.kuleuven.be/lucas/
Nadere informatieTijd voor de dood. Stilstaan bij en tijd nemen voor de dood Oprecht en stap voor stap afscheid nemen. Beleidsnotitie Palliatieve Zorg
Beleidsnotitie Palliatieve Zorg Tijd voor de dood Stilstaan bij en tijd nemen voor de dood Oprecht en stap voor stap afscheid nemen Beleidsnotitie Tijd voor de dood Auteur(s) A.Trienekens Datum September
Nadere informatieDe complexiteit van medicatietherapie(on)trouw en de uitdagingen voor de zorgverlener. Door: E. Zwagemaker, Verpleegkundig Specialist
De complexiteit van medicatietherapie(on)trouw en de uitdagingen voor de zorgverlener. Door: E. Zwagemaker, Verpleegkundig Specialist Inleiding Achtergrond informatie Aanleiding onderzoek Onderzoeksdoel
Nadere informatieWe DECide Optimised Naar een betere communicatie over vroegtijdige zorgplanning bij personen met dementie in woonzorgcentra
We DECide Optimised Naar een betere communicatie over vroegtijdige zorgplanning bij personen met dementie in woonzorgcentra Bart Goossens dr. Aline Sevenants prof. dr. Anja Declercq prof. dr. Chantal Van
Nadere informatieIJsselland Ziekenhuis Capelle aan den IJssel tel. (010) Palliatieve zorg bij dementie NPZR&o 12 okt 2017
IJsselland Ziekenhuis Capelle aan den IJssel tel. (010) 258 5000 www.ysl.nl Palliatieve zorg bij dementie NPZR&o 12 okt 2017 Opzet workshop Wat maakt palliatieve zorg bij dementie anders? Algemene introductie
Nadere informatierouw, verliesverwerking en spiritualiteit Oncologiedagen 2014
rouw, verliesverwerking en spiritualiteit Oncologiedagen 2014 Jacqueline van Meurs: geestelijk verzorger/consulent spirituele zorg Gerda Bronkhorst: oncologieverpleegkundige/verpleegkundig consulent palliatieve
Nadere informatiePalliatieve zorg en dementie zorg Stellingen
Palliatieve zorg en dementie zorg Stellingen prof.dr. Cees Hertogh en dr.ir. Jenny van der Steen EMGO Instituut voor onderzoek naar gezondheid en zorg afdeling huisartsgeneeskunde & ouderengeneeskunde
Nadere informatieWat als ik niet meer beter word...
Wat als ik niet meer beter word... 1 Deze folder is bedoeld voor mensen die ongeneeslijk ziek zijn en voor hen die betrokken zijn bij een ziek familielid of een andere zieke naaste waarvan het levenseinde
Nadere informatieAdvance Care Planning
Advance Care Planning 23 maart 2017 Gea Antonides, specialist ouderengeneeskunde, Beweging3.0 Marieke de Korte, praktijkverpleegkundige en coördinator zorgprogramma ouderenzorg HE Zorg Inhoud netwerkbijeenkomst
Nadere informatieen de rol van palliatieve zorg
en de rol van palliatieve zorg 16 februari 2017 Marleen Hout-Korevaar Specialist Ouderengeneeskunde Kaderarts palliatieve zorg Enkele casus vooraf Ontwikkeling euthanasie debat Euthanasiewet in 2002 In
Nadere informatiegoede zorg voor mensen met ernstig hartfalen
IKNL, lid van coöperatie Palliatieve Zorg Nederland (PZNL) goede zorg voor mensen met ernstig hartfalen Informatie voor mensen met hartfalen die palliatieve zorg krijgen of daar binnenkort voor in aanmerking
Nadere informatieBesluitvorming in de palliatieve fase
Palliatief redeneren Besluitvorming in de palliatieve fase Expertisecentrum palliatieve zorg UMC Utrecht Saskia Teunissen Hoogleraar hospicezorg UMC Utrecht Foto s Nynke Thien Klinisch redeneren en palliatief
Nadere informatieZicht op goede voorbeelden palliatieve zorg. Jetty Zuidema, senior adviseur palliatieve zorg Kennismarkt, 8 oktober 2015, Nijverdal
Zicht op goede voorbeelden palliatieve zorg Jetty Zuidema, senior adviseur palliatieve zorg Kennismarkt, 8 oktober 2015, Nijverdal Programma Palliatieve zorg ontwikkelingen Uitdagingen pz binnen VG-sector
Nadere informatieZorgpad Stervensfase. Lia van Zuylen, internist-oncoloog. Kenniscentrum Palliatieve Zorg Erasmus MC, Rotterdam
Zorgpad Stervensfase Lia van Zuylen, internist-oncoloog Kenniscentrum Palliatieve Zorg Erasmus MC, Rotterdam Inhoud Herkenning stervensfase Inhoud van Zorgpad Stervensfase Onderzoeksresultaten Zorgpad
Nadere informatieDe Zorgmodule Palliatieve Zorg
De Zorgmodule Palliatieve Zorg - wat betekent dit voor de professional en zijn werkveld?- 2e regionale symposium palliatieve zorg s Hertogenbosch, 2 oktober 2014 Drs. Jaap R.G. Gootjes Alg. directeur /
Nadere informatieZorg in de laatste levensfase. Agnes van der Heide Afd. Maatschappelijke Gezondheidszorg Erasmus MC
Zorg in de laatste levensfase Agnes van der Heide Afd. Maatschappelijke Gezondheidszorg Erasmus MC Verschillen Nederland buitenland Palliatieve zorg is geen specialisme Palliatieve zorg is in principe
Nadere informatieKNMG richtlijn Tijdig praten over het overlijden
KNMG richtlijn Tijdig praten over het overlijden L.Paulides, huisarts S.Vollenberg, maatschappelijk werk JBZ T.Smilde, Internist oncoloog Margot Verkuylen, specialist ouderengnk voorzitter 07 November
Nadere informatieDr. Heleen Snijders Chirurg in opleiding, Groene Hart Ziekenhuis Gouda
Dr. Heleen Snijders Chirurg in opleiding, Groene Hart Ziekenhuis Gouda GEDEELDE BESLUITVORMING Wie kent deze term? Wie weet wat het betekent? Wie past het toe in de praktijk? GEZAMENLIJKE BESLUITVORMING
Nadere informatiePalliatieve zorg in ontwikkeling
Palliatieve zorg in ontwikkeling Wim van Boerdonk Gertie van Gemert Marleen van Casteren Voor een warm thuis Programma Project: verbeteren stervensfase in Kalorama Inhoud: zorg in de stervensfase 1 Verbeteren
Nadere informatiethuiszorg in de standaardzorg voor
Tijdige integratie van palliatieve thuiszorg in de standaardzorg voor mensen met ernstige COPD Charlotte Scheerens 10 meest voorkomende doodsoorzaken 2008 Mortaliteit COPD/100 000 inwoners, 2011 België
Nadere informatieZorgmodule Palliatieve Zorg 1.0. Welkom bij: De Zorgmodule Palliatieve Zorg en de Palliative Performance Scale. Inhoud. Definitie Palliatieve Zorg
Zorgmodule Palliatieve Zorg 1.0 Welkom bij: De Zorgmodule Palliatieve Zorg en de Palliative Performance Scale Symposium V&VN Verpleegkundigen Maatschappij & Gezondheid Els M. L. Verschuur namens V&VN Palliatieve
Nadere informatieEen inleiding in palliatieve zorg Maureen Bijkerk
Een inleiding in palliatieve zorg 15-06-2017 Maureen Bijkerk Zomaar wat termen De palliatieve fase Palliatieve zorg Stervensfase Warme zorg Palliatief terminale zorg Terminale fase Laatste levensfase
Nadere informatieVroeg begonnen, veel gewonnen!
Vroeg begonnen, veel gewonnen! Transmuraal zorgpad voor palliatieve patiënten Liesbeth Struik Verpleegkundig specialist Carolien Hoogstede Adjunct bestuurssecretaris Aanleiding Praktijk ervaringen: heropnames,
Nadere informatieOverdracht in de palliatieve zorg Regionale Transmurale Afspraak Zuidoost Brabant
Overdracht in de palliatieve zorg Regionale Transmurale Afspraak Zuidoost Brabant Marlie Spijkers Arts symptoombestrijding en palliatieve zorg Sint Annaziekenhuis Medisch adviseur netwerk palliatieve zorg
Nadere informatie10de Scholing PALLIATIEVE ZORG. Intuïtie, wijsheid of wetenschap? Donderdag 17 mei 208
10de Scholing PALLIATIEVE ZORG Intuïtie, wijsheid of wetenschap? Donderdag 17 mei 208 Toelichting De Radboudumc Health Academy organiseert op 17 mei 2018 voor de tiende maal de scholing PALLIATIEVE ZORG
Nadere informatieGuy Hannes Coördinator PNAT
Dementie : palliatieve benadering? Guy Hannes Coördinator PNAT Palliatieve zorg = van alle tijden Een waardig afscheid, omringd door geliefden Voedingsbodem vooruitgang van de geneeskunde : we leven langer.
Nadere informatiePalliatieve zorg. Hoe lang nog?! Wim Janssen MA
Palliatieve zorg Hoe lang nog?! Wim Janssen MA Dimensies van tijd KAIROS BELEEFDE TIJD, HET JUISTE MOMENT CHRONOS LINEAIRE TIJD, MEETBARE TIJD Surprise Question Bij hoeveel van uw patiënten zou u niet
Nadere informatieSjouke Schiere en Paulien Stollmeijer
Sjouke Schiere en Paulien Stollmeijer Weduwnaar klaagt huisarts aan Casus Echtgenote: 2010 Darmkanker Juli 2015 Uitbehandeld; naar huis met O2 suppletie Palliatieve sedatie in geval van pijn, dyspnoe Geen
Nadere informatieErvaren kwaliteit van zorg en leven bij mensen met gevorderde kanker en hun naasten (equipe)
Ervaren kwaliteit van zorg en leven bij mensen met gevorderde kanker en hun naasten (equipe) Aandacht voor de spirituele dimensie Janneke van Roij, medisch psycholoog Myrte Zijlstra, medisch oncoloog Natasja
Nadere informatieDe plaats van besluitvorming rond het levenseinde binnen het nieuwe kwaliteitskader palliatieve zorg
De plaats van besluitvorming rond het levenseinde binnen het nieuwe kwaliteitskader palliatieve zorg Marjolein Rentinck Internist/oncoloog bij Tergooi Symposium Methoden voor besluitvorming rond het levenseinde
Nadere informatiePalliatieve zorgafdeling. Kwaliteit van leven, ook in de laatste levensfase
Palliatieve zorgafdeling Kwaliteit van leven, ook in de laatste levensfase V 1.0_ 2013 Het is belangrijk een mens Om je heen te hebben... die je niet alleen hoort, maar ook naar je luistert die niet alleen
Nadere informatiePro memorie: Memento mori (multidisciplinaire besluitvorming bij palliatieve sedatie)
Palliatieve sedatie Pro memorie: Memento mori (multidisciplinaire besluitvorming bij palliatieve sedatie) Dr S(iebe)J. Swart, specialist ouderengeneeskunde beslissing rond het levenseinde maar: mogelijke
Nadere informatieEuthanasie-sedatie Grijs gebied??? Anneke Witziers, specialist ouderengeneeskunde palliatief consulent, SCEN arts.
Euthanasie-sedatie Grijs gebied??? Anneke Witziers, specialist ouderengeneeskunde palliatief consulent, SCEN arts. Inhoud Casus Wettelijk kader Historische achtergrond, status en betekenis Verhouding continue
Nadere informatieComplexiteit dus samen werken!!!
Complexiteit dus samen werken!!! Florien van Heest, Huisarts consulent Palliatieve Zorg IKNL PalHAG- huisarts Schoonoord Clary Wijenberg, verpleegkundig specialist Thuiszorg Icare Palliatieve zorg - IKNL
Nadere informatieBetekenis van hoop bij mensen met kanker
Betekenis van hoop bij mensen met kanker Corine Nierop- van Baalen Verpleegkundig specialist oncologie Onderzoeker/ docent lectoraat oncologische zorg 1 april 2019 Utrecht Inhoud Oefening Betekenis hoop
Nadere informatieAdvance care planning Laatste stand van zaken palliatieve zorg. Karin van der Rijt Hoogleraar palliatieve oncologische zorg
Advance care planning Laatste stand van zaken palliatieve zorg Karin van der Rijt Hoogleraar palliatieve oncologische zorg Advance care planning Open communicatie met patiënt en naasten over: Situatie
Nadere informatieHet meten van angst: verpleegkundigen aan het woord!
Het meten van angst: verpleegkundigen aan het woord! H. Veldhuisen RN, MSc; D. Zweers RN, MSc; Prof. S. Teunissen RN PhD Diakonessenhuis Utrecht hveldhuisen@diakhuis.nl Angst Waarom meten? Zonder meten
Nadere informatieKoraal checklist palliatieve zorg voor mensen met een verstandelijke beperking
Behorend bij het kwaliteitskader palliatieve zorg Ontwikkeld in het kader van de proefimplementatie van de Zorgmodule palliatieve zorg versie 1.0 Wanneer is de checklist van toepassing? De vraag zou u
Nadere informatieProcedure euthanasie ouderenzorg
Procedure euthanasie ouderenzorg 1. Euthanasie: Volgens de Belgische wetgeving wordt euthanasie omschreven als het opzettelijk levensbeëindigend handelen door een andere dan de betrokkene op diens verzoek
Nadere informatieEuthanasie. T +32(0) F +32(0) Campus Sint-Jan Schiepse bos 6. B 3600 Genk
Euthanasie T +32(0)89 32 50 50 F +32(0)89 32 79 00 info@zol.be Campus Sint-Jan Schiepse bos 6 B 3600 Genk Campus Sint-Barbara Bessemerstraat 478 B 3620 Lanaken Medisch Centrum André Dumont Stalenstraat
Nadere informatieContinue sedatie tot aan het overlijden in Vlaamse woonzorgcentra
Continue sedatie tot aan het overlijden in Vlaamse woonzorgcentra Prof. Johan Bilsen Dr. Sam Rys OZ-groep Mental Health and Wellbeing, Department of Public Health, Vrije Universiteit Brussel Achtergrond
Nadere informatieZELFMANAGEMENTONDERSTEUNING IN DE CHRONISCHE ZORG COMPETENTIES BIJ (STUDENT)VERPLEEGKUNDIGEN
ZELFMANAGEMENTONDERSTEUNING IN DE CHRONISCHE ZORG COMPETENTIES BIJ (STUDENT)VERPLEEGKUNDIGEN Veerle Duprez Prof. dr. Ann Van Hecke AANLEIDING Beroeps- & opleidingsprofiel Mensen met chronische aandoening
Nadere informatieworkshop besluitvorming in de palliatieve fase
workshop besluitvorming in de palliatieve fase Alexander de Graeff, internist-oncoloog UMC Utrecht, hospice-arts Demeter Marjolein van Meggelen, oncologieverpleegkundige Aveant Consulenten PalliatieTeam
Nadere informatieOndersteunende en palliatieve zorg
Algemeen Ondersteunende en palliatieve zorg www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl ALG048 / Ondersteunende en palliatieve zorg / 24-05-2018 2 Ondersteunende
Nadere informatieSignaleren, volgen en verdiepen. Werk in uitvoering
Signaleren, volgen en verdiepen Werk in uitvoering Everlien de Graaf Verpleegkundige, Verplegingswetenschapper, Promovenda Hospicezorg & Symptomen en klachten van patiënten Expertise centrum Palliatieve
Nadere informatieUtrecht Symptoom Dagboek Applicatie (USD app)
Utrecht Symptoom Dagboek Applicatie (USD app) Het gebruik van een ehealth applicatie voor het in kaart brengen van de symptoom last als de basis voor symptoom management in hospice zorg. Sanneke Heij,
Nadere informatieKunnen wij ook het laatste stuk van ons levenspad in eigen regie afleggen?
Kunnen wij ook het laatste stuk van ons levenspad in eigen regie afleggen? Maaike Veldhuizen Arts palliatieve zorg in het Elkerliek ziekenhuis, palliatief consulent en SCEN arts Ingrid van Asseldonk, verpleegkundige
Nadere informatieZORG VOOR EEN MENSWAARDIG LEVENSEINDE
ZORG VOOR EEN MENSWAARDIG LEVENSEINDE 1. INLEIDING De beslissing nemen om te verhuizen naar een WZC is niet vanzelfsprekend. Vele zaken worden afgewogen vooraleer de beslissing valt. Dit ook voor wat het
Nadere informatie