Betekenis van hoop bij mensen met kanker

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Betekenis van hoop bij mensen met kanker"

Transcriptie

1 Betekenis van hoop bij mensen met kanker Corine Nierop- van Baalen Verpleegkundig specialist oncologie Onderzoeker/ docent lectoraat oncologische zorg 1 april 2019 Utrecht

2 Inhoud Oefening Betekenis hoop palliatieve patiënten met kanker Casus Moeilijkheden die hulpverleners hierbij ondervinden Wat kunnen we doen?

3 Hoop sterft als laatste Een kwalitatief onderzoek over de betekenis van hoop voor mensen met kanker in de palliatieve fase van hun ziekte. Secundaire analyse van 76 interviews over leven met kanker met een korte levensverwachting (3-12 maanden)

4 Definitie Hoop 'A multidimensional dynamic life force characterized by a confident yet uncertain expectation of achieving a future good which, to the hoping person, is realistically possible and personally significant. DuFault and Martoochio (1985)

5 Hopen op genezing Ik hoop dat ze mij kunnen helpen. Dat ze alles stabiel kunnen houden zodat ik nog jaren kan leven. In mijn diepste binnenste hoop ik soms nog dat ze op een dag zeggen van alles is weg. En dat ik genees, maar dat is onmogelijk, ik weet dat wel, maar toch hoop je daar nog op." (42 jarige vrouw, gemetastaseerd borstkanker, palliatieve chemotherapie)

6 Mijn hoop (stille hoop) Kwetsbare hoop Diepste verlangens Mensen weten al dat ze hetgeen waarop ze hopen niet gaan halen

7 Verschil hoop hulpverleners en patiënten Hulpverleners: hoop is gerelateerd aan feiten, aan kansen (verwachting) Patiënten: hoop is gerelateerd aan het belang van de uitkomst (wens)

8 Valse hoop Hulpverleners: de situatie niet mooier schetsen, dan dat deze is Patiënten: hoop gebaseerd op onjuiste feiten

9 Hoop is geen ontkenning Mensen anticiperen op het naderende einde

10 Functie van hoop Het volhouden van de behandeling, werkt stress verminderend Omgaan met de lichamelijke aftakeling Het afglijden in een depressie te voorkomen Maakt genieten in het heden mogelijk

11 Bronnen van hoop Positieve berichten van artsen De behandeling Verbetering van symptomen Eerder de ziekte overleefd hebben Sociale vergelijking Vertrouwen in artsen

12 The work of hope Hopen geeft en kost energie Als er minder sterke bronnen zijn, creëren patiënten zelf hoop Zelf gecreërde hoop kost meer energie De hoop wordt gevoed, gekoesterd en beschermt tegen bedreigingen.

13 Patiënten strategieën Strategieën om hoop te vergroten Vechten Positief blijven Onzekerheid creëren Spelen met kansen Zich overgeven aan artsen

14 Conclusie en tips Mensen hebben de hoop nodig om hun leven te kunnen leven. De hoop van mensen loopt meestal niet parallel met de medische verwachtingen. Hoop behouden en goed afscheid nemen staan elkaar niet in de weg.

15 Casus Volgend jaar ga ik met mijn camper naar Amerika

16 Onderzoek hulpverleners en hoop Welke situaties vinden hulpverleners lastig in het omgaan met hoopvolle palliatieve patiënten?

17 Methode Drie focusgroep interviews: Multidisciplinair (n=9) Verpleegkundigen (n=6) Wijkverpleegkundigen (n=10)

18 Resultaten De waarheid vertellen Goed sterven

19 Waarheid vertellen Ik zou wel wat meer openheid, of eerlijkheid willen [over henzelf]. Ik wil ze geen valse hoop geven. (focus groep verpleegkundigen)

20 Waarheid vertellen Sterke hoop wordt geduid als valse hoop Valse hoop gaat over niet realiseerbare doelen Informatie geven om valse hoop tegen te gaan Eerlijke informatie belangrijk om patiënten voor te bereiden op het naderende einde

21 De dood onder ogen zien [ ] dat je bijna iemand wenst, van heb er nou rust in. Het heeft geen zin, en dan heb je er waarschijnlijk meer aan, dat je in plaats van de tijd steken in ontkenning, kun je beter de tijd steken in afscheid nemen (multidisciplinaire focus groep)

22 Goed sterven Goed sterven, aanvaard hebben dat je gaat overlijden Hoop op genezing evolueert naar hoop op goed sterven Veel aandacht voor naasten, zij moeten straks weer door Het lijden aan het doodgaan blijft onbesproken.

23 Conclusie focusgroepen Hoop brengt spanning met zich mee De zorg verloopt niet altijd zoals de patiënt het wenst Literatuuronderzoek: Internationale literatuur hoop als kracht Nederlandse literatuur hoop als probleem

24 Implicaties Realiseer dat hoop vele perspectieven heeft Hulpverleners zouden kritisch naar hun eigen normatieve ideeën kunnen kijken De hoop van patiënten zou een onderwerp van gesprek kunnen zijn in plaats van een interventie.

25 Het perspectief op hoop bepaalt de communicatie

26 Tips voor hulpverleners Iemands hoop niet ontnemen Ga mee met de hoop, zonder de feiten te verloochenen Leer de patiënt goed kennen, vraag wat hij/zij belangrijk vindt Handel niet vanuit jouw waarden Beweeg mee met de patiënt

27 Take home message Onrealistische hoop in goed geïnformeerd patiënten is bijna nooit een gebrek aan inzicht in hun situatie, ontkenning of niet begrepen informatie.

28 Handreiking voor hulpverleners

29 Tot slot Citaat: Het is alsof je langs een ravijn loopt op een weg, waarvan je niet weet wanneer de weg zal ophouden. Maar, je loopt wel in de zon.

30 Vragen?

Corine Nierop- van Baalen Verpleegkundig specialist oncologie 23 maart 2018 Amersfoort

Corine Nierop- van Baalen Verpleegkundig specialist oncologie 23 maart 2018 Amersfoort Corine Nierop- van Baalen Verpleegkundig specialist oncologie 23 maart 2018 Amersfoort Inhoud Oefening Betekenis hoop palliatieve patiënten met kanker Moeilijkheden die hulpverleners hierbij ondervinden

Nadere informatie

Corine Nierop- van Baalen 3 april 2017 Utrecht

Corine Nierop- van Baalen 3 april 2017 Utrecht Corine Nierop- van Baalen canierop@alrijne.nl 3 april 2017 Utrecht Inhoud Casus Betekenis hoop palliatieve patiënten met kanker Moeilijkheden die hulpverleners hierbij ondervinden Casus Wat kunnen we doen?

Nadere informatie

Hoop doet leven, al is het maar voor even. Corine Nierop- van Baalen 1 juni 2015 Breda

Hoop doet leven, al is het maar voor even. Corine Nierop- van Baalen 1 juni 2015 Breda Hoop doet leven, al is het maar voor even Corine Nierop- van Baalen canierop@diaconessenhuis.nl 1 juni 2015 Breda Inhoud Betekenis hoop palliatieve patiënten met kanker Moeilijkheden die hulpverleners

Nadere informatie

Hoop doet leven, al is het maar voor even. Corine Nierop- van Baalen 3 december 2014 Ede

Hoop doet leven, al is het maar voor even. Corine Nierop- van Baalen 3 december 2014 Ede Hoop doet leven, al is het maar voor even Corine Nierop- van Baalen canierop@diaconessenhuis.nl 3 december 2014 Ede Inhoud Betekenis hoop palliatieve patiënten met kanker Moeilijkheden die hulpverleners

Nadere informatie

Hoop doet leven, al is het maar voor even. Corine Nierop- van Baalen 15 april 2013 Amersfoort

Hoop doet leven, al is het maar voor even. Corine Nierop- van Baalen 15 april 2013 Amersfoort Hoop doet leven, al is het maar voor even Corine Nierop- van Baalen canierop@diaconessenhuis.nl 15 april 2013 Amersfoort Inhoud Betekenis hoop palliatieve patiënten met kanker Moeilijkheden die hulpverleners

Nadere informatie

Als genezing niet meer mogelijk is, welke rol speelt hoop dan? Thomas Kerkhofs Internist-oncoloog i.o.

Als genezing niet meer mogelijk is, welke rol speelt hoop dan? Thomas Kerkhofs Internist-oncoloog i.o. Als genezing niet meer mogelijk is, welke rol speelt hoop dan? Thomas Kerkhofs Internist-oncoloog i.o. Casus 65-jarige vrouw, uitgezaaide blaaskanker. Behandeling met palliatieve chemotherapie. Na 6 kuren

Nadere informatie

Pro memorie: Memento mori (multidisciplinaire besluitvorming bij palliatieve sedatie)

Pro memorie: Memento mori (multidisciplinaire besluitvorming bij palliatieve sedatie) Palliatieve sedatie Pro memorie: Memento mori (multidisciplinaire besluitvorming bij palliatieve sedatie) Dr S(iebe)J. Swart, specialist ouderengeneeskunde beslissing rond het levenseinde maar: mogelijke

Nadere informatie

Casus. Trudy, 62 jaar. Gemetastaseerd mammacarcinoom

Casus. Trudy, 62 jaar. Gemetastaseerd mammacarcinoom Casus Trudy, 62 jaar Gemetastaseerd mammacarcinoom Fysiotherapie in de palliatieve fase, een uitdaging van betekenis Marion van den Boogaard Oedeem- en oncologiefysiotherapeut Manuele en Fysiotherapie

Nadere informatie

Hoe begin ik erover. Ontneem ik mensen hoop? Marjo van Bommel Huisarts Consulent palliatieve zorg

Hoe begin ik erover. Ontneem ik mensen hoop? Marjo van Bommel Huisarts Consulent palliatieve zorg Hoe begin ik erover. Ontneem ik mensen hoop? Marjo van Bommel Huisarts Consulent palliatieve zorg Wat is hoop? impressies Jo is op sterven na dood Bedlegerig, afgelopen nacht blind geworden waardoor contact

Nadere informatie

2017 nieuwe versie. Handreiking Omgaan met hoop. voor hulpverleners die omgaan met hoopvolle. mensen met een korte levensverwachting

2017 nieuwe versie. Handreiking Omgaan met hoop. voor hulpverleners die omgaan met hoopvolle. mensen met een korte levensverwachting 2017 nieuwe versie Handreiking Omgaan met hoop voor hulpverleners die omgaan met hoopvolle mensen met een korte levensverwachting Mensen met een korte levensverwachting kunnen veel hoop hebben. Zelfs hoop

Nadere informatie

Palliatieve zorg bij dementie Saskia Danen - de Vries

Palliatieve zorg bij dementie Saskia Danen - de Vries Saskia Danen Palliatieve zorg bij dementie Saskia Danen - de Vries Laatste levensfase Patiënten met dementie bevinden zich allen in een chronisch progressief proces. Palliatieve zorg bij dementie Laatste

Nadere informatie

MARKERING en Proactieve ZORGPLANNING

MARKERING en Proactieve ZORGPLANNING MARKERING en Proactieve ZORGPLANNING Symposium Palliatieve zorg en dementie, juni 2017 Helma Mebius, wijkverpleegkundige Carintreggeland en verpleegkundige consulent palliatieve zorg Evelien Siegerink,

Nadere informatie

Symposium palliatieve zorg

Symposium palliatieve zorg Symposium palliatieve zorg Zorgmodule palliatieve zorg Markeren van de palliatieve fase Markeren van de palliatieve fase 20 oktober 2016 Angelie van de Crommert Karin van Veen Als ik sterven zal. Claudia

Nadere informatie

Continue Palliatieve sedatie, feiten en fabels 19-09-2013. Specialist ouderengeneeskunde/docent. Probeer te verwoorden wat volgens jou

Continue Palliatieve sedatie, feiten en fabels 19-09-2013. Specialist ouderengeneeskunde/docent. Probeer te verwoorden wat volgens jou Continue Palliatieve sedatie, feiten en fabels 19-09-2013 Margot Verkuylen Specialist ouderengeneeskunde/docent Wat is het? Probeer te verwoorden wat volgens jou palliatieve sedatie is PALLIATIEVE SEDATIE

Nadere informatie

VAN BETEKENIS TOT HET EINDE; DOEN ÉN LATEN IN DE LAATSTE LEVENSFASE.

VAN BETEKENIS TOT HET EINDE; DOEN ÉN LATEN IN DE LAATSTE LEVENSFASE. Welkom! WE DENKEN VANAVOND MET ELKAAR NA OVER HET THEMA: VAN BETEKENIS TOT HET EINDE; DOEN ÉN LATEN IN DE LAATSTE LEVENSFASE. Openingslied: psalm 139: 7 en 8 7. Gij hebt mij immers zelf gemaakt, mij met

Nadere informatie

en de rol van palliatieve zorg

en de rol van palliatieve zorg en de rol van palliatieve zorg 16 februari 2017 Marleen Hout-Korevaar Specialist Ouderengeneeskunde Kaderarts palliatieve zorg Enkele casus vooraf Ontwikkeling euthanasie debat Euthanasiewet in 2002 In

Nadere informatie

Als stemmen niet gehoord worden.. Communiceren de palliatieve fase

Als stemmen niet gehoord worden.. Communiceren de palliatieve fase Als stemmen niet gehoord worden.. Communiceren de palliatieve fase Christien de Jong psychotherapeut / trainer Amsterdams Instituut voor Gezins- en Relatietherapie christiendejong@hetnet.nl Casus 1 Mevrouw

Nadere informatie

CALM: MANAGING CANCER AND LIVING MEANINGFULLY FROUKJE DE VRIES EMMA HAFKAMP

CALM: MANAGING CANCER AND LIVING MEANINGFULLY FROUKJE DE VRIES EMMA HAFKAMP CALM: MANAGING CANCER AND LIVING MEANINGFULLY FROUKJE DE VRIES EMMA HAFKAMP WAAROM CALM? Ongeveer 25% van de oncologische patiënten in de palliatieve fase ontwikkelt een depressie of aanpassingsstoornis.

Nadere informatie

Wanneer u niet meer kunt genezen HMC Team Ondersteuning en Palliatieve zorg

Wanneer u niet meer kunt genezen HMC Team Ondersteuning en Palliatieve zorg Wanneer u niet meer kunt genezen HMC Team Ondersteuning en Palliatieve zorg Wanneer u niet meer kunt genezen of ouder en kwetsbaar bent, kunnen er vragen rijzen over het levenseinde. Deze fase van het

Nadere informatie

Tussen angst en hoop. langdurige behandeling voor gemetastaseerde kanker. Prof.dr. Judith Prins Afdeling Medische Psychologie Radboudumc, Nijmegen

Tussen angst en hoop. langdurige behandeling voor gemetastaseerde kanker. Prof.dr. Judith Prins Afdeling Medische Psychologie Radboudumc, Nijmegen Tussen angst en hoop langdurige behandeling voor gemetastaseerde kanker Prof.dr. Judith Prins Afdeling Medische Psychologie Radboudumc, Nijmegen 25 e NVPO congres 15 maart 2019 Klinisch psycholoog Psychologische

Nadere informatie

Advance Care Planning

Advance Care Planning Advance Care Planning 23 maart 2017 Gea Antonides, specialist ouderengeneeskunde, Beweging3.0 Marieke de Korte, praktijkverpleegkundige en coördinator zorgprogramma ouderenzorg HE Zorg Inhoud netwerkbijeenkomst

Nadere informatie

Palliatieve en ondersteunende zorg in CWZ

Palliatieve en ondersteunende zorg in CWZ Palliatieve en ondersteunende zorg in CWZ Wat is palliatieve zorg? Palliatieve zorg is er voor mensen bij wie genezing van ziekte niet meer mogelijk is. Kwaliteit van leven staat bij deze zorg centraal.

Nadere informatie

Oncologie. Patiënteninformatie. Omgaan met kanker. Bij wie kunt u terecht? Slingeland Ziekenhuis

Oncologie. Patiënteninformatie. Omgaan met kanker. Bij wie kunt u terecht? Slingeland Ziekenhuis Oncologie Omgaan met kanker i Patiënteninformatie Bij wie kunt u terecht? Slingeland Ziekenhuis Algemeen Het hebben van kanker kan grote gevolgen hebben voor uw leven en dat van uw naasten. Lichamelijk

Nadere informatie

Gedeelde besluitvorming bij de oncologische behandeling: een multidisciplinaire focus. Workshop NVPO congres 2019

Gedeelde besluitvorming bij de oncologische behandeling: een multidisciplinaire focus. Workshop NVPO congres 2019 Gedeelde besluitvorming bij de oncologische behandeling: een multidisciplinaire focus Workshop NVPO congres 2019 Even voorstellen Danique Bos Ella Visserman Lyonne Zonneveld Inge Henselmans AMC NFK AMC

Nadere informatie

Quality of Care. EMGO Institute for Health and Care Research

Quality of Care. EMGO Institute for Health and Care Research Quality of Care EMGO Institute for Health and Care Research V&VN wetenschap in Praktijk 12 oktober 2015 Promotieonderzoek VUmc Ria de Korte-Verhoef Roeline Pasman Bart Schweitzer Bregje Onwuteaka-Philipsen

Nadere informatie

BEÏNVLOEDENDE FACTOREN VAN THERAPIETROUW EN ZELFMANAGEMENT BIJ ORALE TKIs: EEN KWALITATIEF ONDERZOEK. Mathieu Verbrugghe Prof. dr.

BEÏNVLOEDENDE FACTOREN VAN THERAPIETROUW EN ZELFMANAGEMENT BIJ ORALE TKIs: EEN KWALITATIEF ONDERZOEK. Mathieu Verbrugghe Prof. dr. BEÏNVLOEDENDE FACTOREN VAN THERAPIETROUW EN ZELFMANAGEMENT BIJ ORALE TKIs: EEN KWALITATIEF ONDERZOEK Mathieu Verbrugghe Prof. dr. Ann Van Hecke INLEIDING THERAPIEONTROUW Een patiënt wordt therapieontrouw

Nadere informatie

Ondersteuning van mensen met kanker en hun naasten

Ondersteuning van mensen met kanker en hun naasten Ondersteuning van mensen met kanker en hun naasten Inhoudsopgave Pagina Inleiding 2 Algemene informatie 2 Artsen en verpleegkundigen 3 Psychosociale hulpverlening 4 Aanvullende zorg 5 Meer informatie

Nadere informatie

Ziek zijn en (niet) genezen. Leuven 1-12-2011

Ziek zijn en (niet) genezen. Leuven 1-12-2011 Ziek zijn en (niet) genezen Leuven 1-12-2011 Johan Menten Walter Rombouts UZ Leuven - Goed ouder worden is een levenskunst. - Oudere mensen hebben vele zaken misschien minder in de hand, maar.zo lang mogelijk

Nadere informatie

PALLIATIEVE ZORG. Take Home Toets

PALLIATIEVE ZORG. Take Home Toets PALLIATIEVE ZORG Take Home Toets Naam: Danissa Loocks Studentennummer: 500621916 Groep: LV12-2F1 Datum: 18 Januari 2013 Blok naam: 2.2 Naam opleiding : HBO- V Hoge School van Amsterdam Naam docent: Willianne

Nadere informatie

Palliatieve zorg in de eerste lijn. Ruben S. van Coevorden, huisarts IKA Consulent palliatieve zorg

Palliatieve zorg in de eerste lijn. Ruben S. van Coevorden, huisarts IKA Consulent palliatieve zorg Palliatieve zorg in de eerste lijn Ruben S. van Coevorden, huisarts IKA Consulent palliatieve zorg Palliatieve zorg Geen Cure, maar Care streven naar een comfortabel einde Als genezing niet meer mogelijk

Nadere informatie

Take-home toets: Palliatieve verpleegkunde

Take-home toets: Palliatieve verpleegkunde Woensdag 2 januari 2013 Take-home toets: Palliatieve verpleegkunde Naam: Lisa de Wit Studentnummer: 500645721 Klas: LV12-2G1 Vak: Palliatieve verpleegkunde Docent: Willianne van der Poel 1 Inleiding Met

Nadere informatie

In gesprek over palliatieve zorg

In gesprek over palliatieve zorg In gesprek over palliatieve zorg Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding Er kan een moment komen tijdens uw ziekte waarbij genezing niet meer mogelijk is. Dat betekent

Nadere informatie

Inhoud. De zin van dit lexicon 7 LEMMA S. Aandacht 11. Aanvaarding 15. Afstand nemen 19. Alternatieve geneeswijzen 23. Bezoek 29.

Inhoud. De zin van dit lexicon 7 LEMMA S. Aandacht 11. Aanvaarding 15. Afstand nemen 19. Alternatieve geneeswijzen 23. Bezoek 29. Inhoud De zin van dit lexicon 7 LEMMA S Aandacht 11 Aanvaarding 15 Afstand nemen 19 Alternatieve geneeswijzen 23 Bezoek 29 Borstprothese 31 Chemotherapie 35 Controle 39 Dood 43 Eindigheid 47 Euthanasie

Nadere informatie

H Waar kunt u terecht als u kanker heeft

H Waar kunt u terecht als u kanker heeft H.307216.1217 Waar kunt u terecht als u kanker heeft Inleiding Bij u is kanker geconstateerd. Tijdens of na uw ziekte kunt u te maken krijgen met situaties waar u geen raad mee weet, ook wanneer de behandeling

Nadere informatie

Samenvatting. Samenvatting

Samenvatting. Samenvatting Samenvatting Samenvatting 167 Dit proefschrift gaat over patiëntenparticipatie bij medische besluitvorming in de laatste levensfase van oncologie patiënten. Wanneer patiënten niet meer kunnen genezen,

Nadere informatie

Anders denken en anders doen: welbevinden van ouderen centraal

Anders denken en anders doen: welbevinden van ouderen centraal Anders denken en anders doen: welbevinden van ouderen centraal De veranderende rol van de professional in relatie tot vroegopsporing. 22 januari 2019 Dr. Klaske Wynia, onderzoeker persoonsgerichte en geïntegreerde

Nadere informatie

Schokbrekers in de communicatie met de patiënt en hun naasten

Schokbrekers in de communicatie met de patiënt en hun naasten Schokbrekers in de communicatie met de patiënt en hun naasten Christien de Jong Psychotherapeut / trainer Eigen praktijk / Amsterdams Instituut voor Gezins- en Relatietherapie Christien de Jong, psychotherapeut

Nadere informatie

WAARGENOMEN HINDERNISSEN EN FACILITATOREN VOOR HUISARTS-PATIËNT COMMUNICATIE IN

WAARGENOMEN HINDERNISSEN EN FACILITATOREN VOOR HUISARTS-PATIËNT COMMUNICATIE IN WAARGENOMEN HINDERNISSEN EN FACILITATOREN VOOR HUISARTS-PATIËNT COMMUNICATIE IN PALLIATIEVE ZORG: EEN SYSTEMATISCHE OVERZICHTSSTUDIE Slort, W., Schweitzer, B.P.M., Blankenstein, A. H., Abarshi, E. A.,

Nadere informatie

Het project Tijdig spreken over het levenseinde : waarom en hoe?

Het project Tijdig spreken over het levenseinde : waarom en hoe? Het project Tijdig spreken over het levenseinde : waarom en hoe? Inleiding Symposium 05.07.16 Goede zorg rond het levenseinde Geert van der Aa, klinisch geriater 2012 2014 In de Westerse wereld sterft

Nadere informatie

Balans in evenwicht. Praktische tips voor familieleden van een palliatieve persoon. Ann Herman St. Jozefskliniek Izegem 27/09/11

Balans in evenwicht. Praktische tips voor familieleden van een palliatieve persoon. Ann Herman St. Jozefskliniek Izegem 27/09/11 Balans in evenwicht Praktische tips voor familieleden van een palliatieve persoon Historiek Binnen de werkgroep Sociaal werk van de Federatie Palliatieve Zorg werkten we geruime tijd rond de taakinhoud

Nadere informatie

Verpleegkundig oncologisch spreekuur

Verpleegkundig oncologisch spreekuur Oncologie Verpleegkundige spreekuren Verpleegkundig oncologisch spreekuur i Patiënteninformatie Slingeland Ziekenhuis Algemeen Het verpleegkundig oncologisch spreekuur is er voor mensen waarbij de diagnose

Nadere informatie

Macht- en krachtrelaties in de palliatieve zorg

Macht- en krachtrelaties in de palliatieve zorg Macht- en krachtrelaties in de palliatieve zorg Naomi Van De Moortele, psychologe hematologie en palliatieve zorgen UZ Gent An Lievrouw, psychologe digestieve oncologie UZ Gent Workshop: 1. Palliatieve

Nadere informatie

Multidisciplinaire besluitvorming bij oudere oncologische patiënten

Multidisciplinaire besluitvorming bij oudere oncologische patiënten Multidisciplinaire besluitvorming bij oudere oncologische patiënten S. Festen en P. de Graeff, internist ouderengeneeskunde Symposium waardegedreven zorg in de praktijk 10-01-2019 Vergrijzing Besluitvorming

Nadere informatie

workshop besluitvorming in de palliatieve fase

workshop besluitvorming in de palliatieve fase workshop besluitvorming in de palliatieve fase Alexander de Graeff, internist-oncoloog UMC Utrecht, hospice-arts Demeter Marjolein van Meggelen, oncologieverpleegkundige Aveant Consulenten PalliatieTeam

Nadere informatie

Beleving en ondersteuningsnood van oudere kankerpatiënten en hun familieleden:

Beleving en ondersteuningsnood van oudere kankerpatiënten en hun familieleden: Beleving en ondersteuningsnood van oudere kankerpatiënten en hun familieleden: Aanbevelingen voor de zorgpraktijk Sprekers: Cynthia Senden & Tina Vandecasteele Onderzoeksteam: Tina Vandecasteele, Evy Vandenberghe,

Nadere informatie

Basisscholing Palliatieve Zorg voor artsen 2 november 2006 Nationaal Congres Palliatieve Zorg Sasja Mulder Onderwijs in palliatieve zorg in de medische specialisten opleiding 2001 2003 COPZ project ontwikkeling

Nadere informatie

Dokter, ik heb kanker..

Dokter, ik heb kanker.. Dokter, ik heb kanker.. huisartsen-duodagen noordwest utrecht november 2006 Anette Pet Klinisch psycholoog-psychotherapeut Hoofd Patiëntenzorg Welmet Hudig Theoloog Therapeut Het Helen Dowling Instituut

Nadere informatie

het laagste niveau van psychologisch functioneren direct voordat de eerste bestraling begint. Zowel angstgevoelens als depressieve symptomen en

het laagste niveau van psychologisch functioneren direct voordat de eerste bestraling begint. Zowel angstgevoelens als depressieve symptomen en Samenvatting In de laatste 20 jaar is er veel onderzoek gedaan naar de psychosociale gevolgen van kanker. Een goede zaak want aandacht voor kanker, een ziekte waar iedereen in zijn of haar leven wel eens

Nadere informatie

Ieder zijn waarheid. Dirk Hendrickx. oncologie (digestieve) palliatief support team. Coda Hospice Wuustwezel

Ieder zijn waarheid. Dirk Hendrickx. oncologie (digestieve) palliatief support team. Coda Hospice Wuustwezel Ieder zijn waarheid Dirk Hendrickx psycholoog AZ Klina Brasschaat oncologie (digestieve) palliatief support team Coda Hospice Wuustwezel Uitgangspunt: omgang met sterfelijkheid (Yalom, 2008) Er zijn mensen

Nadere informatie

Advanced Care Planning 2-10-2014

Advanced Care Planning 2-10-2014 Advanced Care Planning 2-10-2014 Even voorstellen Karen Maassen vd Brink: longarts Waterlandziekenhuis Monique Termeulen: verpleegkundig specialist (long)oncologie Waterland ziekenhuis Wie zij jullie?

Nadere informatie

Co-creatie van de e-learning Gezamenlijke besluitvorming in de geboortezorg

Co-creatie van de e-learning Gezamenlijke besluitvorming in de geboortezorg Co-creatie van de e-learning Gezamenlijke besluitvorming in de geboortezorg Marijke Hendrix PhD Irene Korstjens PhD Joyce Molenaar MSc Marianne Nieuwenhuijze RM PhD Lectoraat Midwifery Science 19 januari

Nadere informatie

Het verhaal van een bijzonder meisje gebaseerd op een waar gebeurde casus

Het verhaal van een bijzonder meisje gebaseerd op een waar gebeurde casus Lotte Het verhaal van een bijzonder meisje gebaseerd op een waar gebeurde casus Voorgeschiedenis: Meisje van 14 jaar. Hobby: hockey en winkelen met vriendinnen HAVO, 2 e klas. Ouders zijn gescheiden: woont

Nadere informatie

PALLIATIEVE ZORG In de tjongerschans

PALLIATIEVE ZORG In de tjongerschans PALLIATIEVE ZORG In de tjongerschans Alie Timmer Marieke van Harskamp Disclosure sheet Palliatieve zorg in de Tjongerschans Inleiding Palliatieve zorg: definitie en meer. Markering Behoeften Kenmerken

Nadere informatie

Voltooid leven: het leven in eigen hand? Drachten, 13 november 2018

Voltooid leven: het leven in eigen hand? Drachten, 13 november 2018 Voltooid leven: het leven in eigen hand? Drachten, 13 november 2018 Welke gedachten en associaties roept voltooid leven bij u op? 1. Wanneer denkt u dat u over uw eigen leven zou zeggen het is voltooid?

Nadere informatie

Goede kankerzorg is meer dan een medische behandeling

Goede kankerzorg is meer dan een medische behandeling Goede kankerzorg is meer dan een medische behandeling DEZE RAPPORTAGE IS AANGEPAST OP 16 JULI 2018 Als kankerpatiëntenorganisaties vinden wij dat ziekenhuizen aan specifieke randvoorwaarden moeten voldoen

Nadere informatie

Palliatieve sedatie bij islamitische oncologie patiënten

Palliatieve sedatie bij islamitische oncologie patiënten Palliatieve sedatie bij islamitische oncologie patiënten Drs. Ali Lahdidioui Internist in opleiding Bestuurslid AMAN Mw. Farida Ilahi Medisch maatschappelijk werker Programma Welkom Voorstellen en agenda

Nadere informatie

Net de diagnose gekregen

Net de diagnose gekregen Net de diagnose gekregen Vragen die u kunt stellen Hieronder vindt u een lijst met vragen die in verschillende stadia van het onderzoek, de behandeling en de verzorging van patiënten van pas komen. Deze

Nadere informatie

Partners van een borstkanker patient, waar blijft u? Erik van Muilekom MANP verpleegkundig specialist

Partners van een borstkanker patient, waar blijft u? Erik van Muilekom MANP verpleegkundig specialist Partners van een borstkanker patient, waar blijft u? Erik van Muilekom MANP verpleegkundig specialist Zorg voor de Partner Waar loopt de partner tegen aan? Hoe kun je, je partner steunen als je zelf niet

Nadere informatie

Focusgroep. Een blauwdruk voor online begeleiding van werklozen met common mental disorders. Een onderzoek naar kritische succesfactoren

Focusgroep. Een blauwdruk voor online begeleiding van werklozen met common mental disorders. Een onderzoek naar kritische succesfactoren Focusgroep Een blauwdruk voor online begeleiding van werklozen met common mental disorders Een onderzoek naar kritische succesfactoren 9 september 2014 1) Opening: doel project en doel vandaag 2) Voorstelrondje

Nadere informatie

10 e Post O.N.S. Meeting

10 e Post O.N.S. Meeting 10 e Post O.N.S. Meeting Jeroen-Martijn Plette oncologie verpleegkundige Gelre Apeldoorn Mindfulness en stressreductie in de oncologische zorg 10 e Post O.N.S. meeting Mindfulness Based Stress reduction

Nadere informatie

Psychosociale hulp voor patiënten met kanker

Psychosociale hulp voor patiënten met kanker Psychosociale hulp voor patiënten met kanker Beter voor elkaar Psychosociale hulp voor patiënten met kanker Inhoud Inleiding 2 Oncologieverpleegkundigen 3 Stomaverpleegkundigen 4 Geestelijke verzorging

Nadere informatie

Het verpleegkundig spreekuur hormonale therapie

Het verpleegkundig spreekuur hormonale therapie Het verpleegkundig spreekuur hormonale therapie Voor patiënten met borstkanker Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding Uw behandelend arts heeft met u besproken dat

Nadere informatie

Oncologie. Patiënteninformatie. Omgaan met kanker. Bij wie kunt u terecht? Slingeland Ziekenhuis

Oncologie. Patiënteninformatie. Omgaan met kanker. Bij wie kunt u terecht? Slingeland Ziekenhuis Oncologie Omgaan met kanker i Patiënteninformatie Bij wie kunt u terecht? Slingeland Ziekenhuis Algemeen Het hebben van kanker kan grote gevolgen hebben voor uw leven en dat van uw naasten. Lichamelijk

Nadere informatie

Pastoraat Beslissingen rond het levenseinde

Pastoraat Beslissingen rond het levenseinde Pastoraat Beslissingen rond het levenseinde Inleiding Wie opgenomen wordt in het ziekenhuis, hoopt na de behandeling weer genezen te zijn en door te gaan met zijn of haar leven. Helaas verloopt een ziekte

Nadere informatie

Functiebehoud bij ouderen in levensloopperspectief

Functiebehoud bij ouderen in levensloopperspectief Functiebehoud bij ouderen in levensloopperspectief - Werkzame preventie door het leven heen - (To Do or not To Do) Openbare les Ton Bakker lector Functiebehoud bij Ouderen in Levensloopperspectief 9 oktober

Nadere informatie

AYA Jong & kanker Hoe ga je daarmee om? Rosemarie Jansen MANP Verpleegkundig specialist Radboudumc/Nationaal AYA Platform 12 april 2016

AYA Jong & kanker Hoe ga je daarmee om? Rosemarie Jansen MANP Verpleegkundig specialist Radboudumc/Nationaal AYA Platform 12 april 2016 AYA Jong & kanker Hoe ga je daarmee om? Rosemarie Jansen MANP Verpleegkundig specialist Radboudumc/Nationaal AYA Platform 12 april 2016 AYA in Nederland Diagnose 18-35 jaar 2700 nieuwe patiënten per jaar

Nadere informatie

beslisschijf evaluatie pilot Besluitvorming in de palliatieve fase palliatieve zorg

beslisschijf evaluatie pilot Besluitvorming in de palliatieve fase palliatieve zorg evaluatie pilot Besluitvorming in de palliatieve fase beslisschijf palliatieve zorg Begin 2006 zijn de VIKC-richtlijnen voor de palliatieve zorg en het zakboekje verschenen. Het IKMN en het UMC Utrecht

Nadere informatie

ANGST in de PALLIATIEVE FASE, dilemma s rond de richtlijn. 11 april 2016 Tineke Vos psychiater HMC+ consulent palliatieve zorg

ANGST in de PALLIATIEVE FASE, dilemma s rond de richtlijn. 11 april 2016 Tineke Vos psychiater HMC+ consulent palliatieve zorg ANGST in de PALLIATIEVE FASE, dilemma s rond de richtlijn 11 april 2016 Tineke Vos psychiater HMC+ consulent palliatieve zorg Disclosure belangen spreker (potentiële) Belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst

Nadere informatie

UITGANGSPUNTEN. Perspectief van patiënten/cliënten en naasten op palliatieve zorg UITGANGSPUNTEN

UITGANGSPUNTEN. Perspectief van patiënten/cliënten en naasten op palliatieve zorg UITGANGSPUNTEN Perspectief van patiënten/cliënten en naasten op Marieke Groot Expertisecentrum Palliatieve Zorg Helen Dowling Instituut Het perspectief door de ogen van een onderzoeker (en verpleegkundige) voorjaar 2014

Nadere informatie

Samenvatting. Samenvatting 199

Samenvatting. Samenvatting 199 Samenvatting Samenvatting 199 Goede zorg aan het levenseinde van mensen met een verstandelijke beperking is niet vanzelfsprekend, bijvoorbeeld omdat de verstandelijke beperking mensen belemmert in het

Nadere informatie

Advance Care Planning bij chronisch orgaanfalen: praat voor het te laat is!

Advance Care Planning bij chronisch orgaanfalen: praat voor het te laat is! Advance Care Planning bij chronisch orgaanfalen: praat voor het te laat is! Carmen Houben MSc. Wetenschappelijk onderzoeker Medisch Psycholoog 24 november 2015 Chronische ziekten - 1900: overlijden door

Nadere informatie

WORKSHOP 1: KANKER IN HET GEZIN: Als een steen in het water

WORKSHOP 1: KANKER IN HET GEZIN: Als een steen in het water WORKSHOP 1: KANKER IN HET GEZIN: Als een steen in het water Anja van Onna & Carine Kappeyne van de Coppello Ingeborg Douwes Centrum, Amsterdam Inhoud: Ongeveer 24% volwassen kankerpatiënten hebben schoolgaande

Nadere informatie

In gesprek met de patient over de palliatieve fase. Dr. Bart Schweitzer, huisarts - onderzoeker, Projectleider PaTz

In gesprek met de patient over de palliatieve fase. Dr. Bart Schweitzer, huisarts - onderzoeker, Projectleider PaTz In gesprek met de patient over de palliatieve fase Dr. Bart Schweitzer, huisarts - onderzoeker, Projectleider PaTz Vrijdagmiddag 3 uur.. Transferverpleegkundige Vumc belt de praktijk: meneer Franke wil

Nadere informatie

Wat zou jij willen? Voor je dierbaren? Voor jezelf?

Wat zou jij willen? Voor je dierbaren? Voor jezelf? 21 juni 2016 Franca Horstink; Specialist Ouderen Geneeskunde, SCEN arts Laetitia Schillemans;Gespecialiseerd verpleegkundige oncologie en palliatieve zorg Beide Consulent; Palliatie Team Midden Nederland

Nadere informatie

Ervaring in palliatieve zorg

Ervaring in palliatieve zorg De psychologische invalshoek in de palliatieve zorg Wie doet wat? Dr. Judith Prins klinisch psycholoog Medische Psychologie Congres NPTN 2 november 2006 1 Ervaring in palliatieve zorg 1986-1990 1992-1996

Nadere informatie

SCHEMA I: OVERZICHT ONCOLOGISCHE REVALIDATIE

SCHEMA I: OVERZICHT ONCOLOGISCHE REVALIDATIE SCHEMA I: OVERZICHT ONCOLOGISCHE REVALIDATIE SIGNALERING EN VERWIJZING INTAKE EN EVALUATIE ONCOLOGISCHE REVALIDATIE Gesprek plus lastmeter: Emotionele problemen Vermoeidheid Lichamelijke / functionele

Nadere informatie

https://dementie.nl/dagbesteding/tijdelijke-opvang-respijtzorg-regelen

https://dementie.nl/dagbesteding/tijdelijke-opvang-respijtzorg-regelen 1 2 Odensehuis Hoeksche Waard: Odensehuizen landelijk platform: Dementie.nl: Dementie winkel: Doorleven: Fotofabriek: Handen in huis: Samen Dementievriendelijk: Stichting Alzheimer Nederland: http://odensehuishw.nl

Nadere informatie

Charlotte Penders, Verpleegkundig Specialist Marc Kamps, Medisch Maatschappelijk Werker 17 december 2014

Charlotte Penders, Verpleegkundig Specialist Marc Kamps, Medisch Maatschappelijk Werker 17 december 2014 Charlotte Penders, Verpleegkundig Specialist Marc Kamps, Medisch Maatschappelijk Werker 17 december 2014 Zorgpad Casus Cervixcarcinoom Follow up Supportive care Soorten zorg in de psychosociale ondersteuning

Nadere informatie

At the end of the day : moeten we stoppen?

At the end of the day : moeten we stoppen? At the end of the day : moeten we stoppen? Erwin J.O. Kompanje Department of Intensive Care Staken van ingestelde IC behandeling: waarom? Eerst definieren! Staken: stoppen van iets omdat bijvoorbeeld de

Nadere informatie

Intimiteit en seksualiteit in de palliatieve fase

Intimiteit en seksualiteit in de palliatieve fase Intimiteit en seksualiteit in de palliatieve fase Dr. Hilde de Vocht / Lector Ouderenzorg en Palliatieve Zorg Palliatief Netwerk Zuidoost Drenthe, 18 november 2014 Intimiteit in vele vormen Intimiteit

Nadere informatie

Dit proefschrift presenteert de resultaten van het ALASCA onderzoek wat staat voor Activity and Life After Survival of a Cardiac Arrest.

Dit proefschrift presenteert de resultaten van het ALASCA onderzoek wat staat voor Activity and Life After Survival of a Cardiac Arrest. Samenvatting 152 Samenvatting Ieder jaar krijgen in Nederland 16.000 mensen een hartstilstand. Hoofdstuk 1 beschrijft de achtergrond van dit proefschrift. De kans om een hartstilstand te overleven is met

Nadere informatie

Leerdoelen. Advance care planning. Rol ACP in besluitvorming. Health and Retirement study

Leerdoelen. Advance care planning. Rol ACP in besluitvorming. Health and Retirement study Advance care planning: voorbereiden op een onzekere toekomst Dr. Daisy J.A. Janssen Specialist ouderengeneeskunde Kaderarts palliatieve zorg Leerdoelen Na deze lezing: Kent u de definitie van advance care

Nadere informatie

Interventiebeschrijving effectievere communicatie palliatieve zorg: SBARR-Pallzorg

Interventiebeschrijving effectievere communicatie palliatieve zorg: SBARR-Pallzorg Interventiebeschrijving effectievere communicatie palliatieve zorg: SBARR-Pallzorg 1. Waarom deze interventie? Steeds meer patiënten met complexe zorg sterven thuis. Dit stelt hogere eisen aan effectieve

Nadere informatie

Wat is palliatieve zorg? Waar denk je aan bij palliatieve zorg?

Wat is palliatieve zorg? Waar denk je aan bij palliatieve zorg? Wat is palliatieve zorg? Waar denk je aan bij palliatieve zorg? 2 Definitie Palliatieve zorg (WHO 2002) Palliatieve zorg is een benadering die de kwaliteit van leven verbetert van patiënten en hun naasten,

Nadere informatie

Hoe de regie (terug) te geven aan de patiënt in de laatste fase van het leven

Hoe de regie (terug) te geven aan de patiënt in de laatste fase van het leven Hoe de regie (terug) te geven aan de patiënt in de laatste fase van het leven Anja Guldemond-de Jong Verpleegkundig specialist MANP HaaglandenMC+Palliatieteam Disclosure Belangen Spreker Geen (potentiële)

Nadere informatie

Ondersteunende en palliatieve zorg bij COPD. COP-zorg.

Ondersteunende en palliatieve zorg bij COPD. COP-zorg. Ondersteunende en palliatieve zorg bij COPD COP-zorg www.nwz.nl Inhoud De palliatieve fase 3 Wat is COP-zorg? 3 Gang van zaken na verwijzing 5 Uw vragen 5 Notities 6 2 U heeft van uw arts gehoord dat u

Nadere informatie

KWALITEITSINDICATOREN VOOR ONCOLOGIE: INVASIEVE BORSTKANKER (2007-2008)

KWALITEITSINDICATOREN VOOR ONCOLOGIE: INVASIEVE BORSTKANKER (2007-2008) KWALITEITSINDICATOREN VOOR ONCOLOGIE: INVASIEVE BORSTKANKER (2007-2008) Algemene informatie In dit rapport vindt U de resultaten van de kwaliteitsindicatoren voor borstkankertumoren van AZNikolaas. Hierbij

Nadere informatie

Postmaster opleiding medische psychologie

Postmaster opleiding medische psychologie me nse nkennis Postmaster opleiding medische psychologie Het accent ligt op de generieke psychologische problemen waar patiënten met een ernstige chronische ziekte voor komen te staan. Postmaster opleiding

Nadere informatie

EMGO Institute - Care and Prevention 1. Onderzoeksteam. De Levenseindekliniek: wetenschappelijk evaluatie INHOUD INHOUD.

EMGO Institute - Care and Prevention 1. Onderzoeksteam. De Levenseindekliniek: wetenschappelijk evaluatie INHOUD INHOUD. Onderzoeksteam Marianne Snijdewind De Levenseindekliniek: wetenschappelijk evaluatie Dick Willems Bregje Onwuteaka-Philipsen Bregje Onwuteaka-Philipsen > Quality of Care disclaimer : lopend onderzoek!

Nadere informatie

VU Huisarts in opleiding. Palliatieve Terminale Zorg (PTZ)

VU Huisarts in opleiding. Palliatieve Terminale Zorg (PTZ) VU Huisarts in opleiding Palliatieve Terminale Zorg (PTZ) Palliatieve fase en sterfbed heeft wetmatigheden, onafhankelijk van de ziekte Palliatieve zorg is niet ziektegericht, het is mensgericht: Het is

Nadere informatie

Schokbrekers in de communicatie met patiënten en hun naasten

Schokbrekers in de communicatie met patiënten en hun naasten Schokbrekers in de communicatie met patiënten en hun naasten Christien de Jong, psychotherapeut / trainer Amsterdams Instituut voor Gezins- en Relatietherapie christiendejong@hetnet.nl Distress rond overgangen

Nadere informatie

Beleving en nood aan ondersteuning van oudere kankerpatiënten en hun familieleden:

Beleving en nood aan ondersteuning van oudere kankerpatiënten en hun familieleden: Beleving en nood aan ondersteuning van oudere kankerpatiënten en hun familieleden: Aanbevelingen voor de verpleegkundige praktijk Spreker: Cynthia Senden Onderzoeksteam: Tina Vandecasteele, Evy Vandenberghe,

Nadere informatie

Voorafgaande zorgplanning: van studies naar klinische praktijk. Naomi Dhollander

Voorafgaande zorgplanning: van studies naar klinische praktijk. Naomi Dhollander Voorafgaande zorgplanning: van studies naar klinische praktijk. Naomi Dhollander Inhoud Wat is advance care planning (ACP) in kader van goede palliatieve zorg? Enkele cijfers voor Vlaanderen/België? ACP

Nadere informatie

Ondraaglijk lijden en euthanasie

Ondraaglijk lijden en euthanasie Onderzoeksgroep UMCN St Radboud Ondraaglijk lijden en euthanasie een kwalitatief onderzoek naar de beleving van patiënten met een actueel euthanasieverzoek HAG Marianne Dees, Chris van Weel KWAZO Myrra

Nadere informatie

Mini symposium 5 leefstijlen bij sterven

Mini symposium 5 leefstijlen bij sterven Mini symposium 5 leefstijlen bij sterven Gent 25 april 2013 Opzet Opstarten Toelichting op STEM Introductie in leefstijlen bij sterven + casuïstiekbespreking Verschillen in omgaan met verdriet Afsluiting

Nadere informatie

EEN CHONDROSARCOOM WAT BETEKENT HET?

EEN CHONDROSARCOOM WAT BETEKENT HET? EEN CHONDROSARCOOM WAT BETEKENT HET? Oncologie/0137 Deze informatiebrochure is bestemd voor personen met een chondrosarcoom en alle anderen die hier heel dichtbij betrokken zijn zoals familie, vrienden,

Nadere informatie

Besluitvorming in de palliatieve fase. Clary Wijenberg Verpleegkundig specialist Palliatieve zorg Thuiszorg Icare

Besluitvorming in de palliatieve fase. Clary Wijenberg Verpleegkundig specialist Palliatieve zorg Thuiszorg Icare Besluitvorming in de palliatieve fase Clary Wijenberg Verpleegkundig specialist Palliatieve zorg Thuiszorg Icare 16-03-17 Besluitvorming in de palliatieve fase Expertisecentrum palliatieve zorg UMC Utrecht

Nadere informatie

PSYCHOSOCIALE ZORG VOOR PATIËNTEN MET KANKER

PSYCHOSOCIALE ZORG VOOR PATIËNTEN MET KANKER PSYCHOSOCIALE ZORG VOOR PATIËNTEN MET KANKER 536 Inleiding Als u van uw behandelend specialist te horen krijgt dat u kanker heeft, krijgen u en uw naasten veel informatie en emoties te verwerken. Door

Nadere informatie

Rol van de huisarts in de palliatieve zorg

Rol van de huisarts in de palliatieve zorg Rol van de huisarts in de palliatieve zorg Johan Blommestein Huisarts sinds 1995 Huisartsenpraktijk Mondriaanlaan, Nieuwegein Kaderarts Palliatieve Zorg sinds 2016 Hospice-arts sinds 2017 Proxima, terminale

Nadere informatie

Spoedeuthanasie. Lous Konijnenberg Arts & zorgmanager Levenseindekliniek

Spoedeuthanasie. Lous Konijnenberg Arts & zorgmanager Levenseindekliniek Spoedeuthanasie Lous Konijnenberg Arts & zorgmanager Levenseindekliniek HAAS TIGE SPOED IS ZELDEN GOED MAAR MOET WÉL ZORGVULDIG! CASUS 1 68 jaar 11-2015 diagnose coloncarcinoom met peritonitis carcinomatosa

Nadere informatie