In gesprek met de patient over de palliatieve fase. Dr. Bart Schweitzer, huisarts - onderzoeker, Projectleider PaTz

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "In gesprek met de patient over de palliatieve fase. Dr. Bart Schweitzer, huisarts - onderzoeker, Projectleider PaTz"

Transcriptie

1 In gesprek met de patient over de palliatieve fase Dr. Bart Schweitzer, huisarts - onderzoeker, Projectleider PaTz

2 Vrijdagmiddag 3 uur.. Transferverpleegkundige Vumc belt de praktijk: meneer Franke wil nu naar huis. Hij heeft gemetastaseerd colonca, geen therapeutische opties meer, bedlegerig, korte levensverwachting. Weduwnaar, geen kinderen, alleen AOW, leeft als een kluizenaar.. Familie? Wat nu?

3 Palliatieve zorg je kunt het maar een keer doen, en dan moet je het goed doen

4 Het wereld sterftecijfer blijft 100%.. 100% 100% 100% Maar zelfs in ontwikkelde landen heeft minder dan 40% toegang tot palliatieve zorg

5 Palliatieve thuiszorg in het nieuws

6 Atul Gawande Sterfelijk zijn Het feit dat 3 % van de Nederlanders in 2012 voor hun dood om euthanasie verzocht, is geen maatstaf voor succes. Het is een maatstaf voor falen. Ons uiteindelijk doel is tenslotte niet een goede dood maar een goed leven tot het einde toe. In Nederland zijn later dan elders palliatieve zorgprogramma s ontwikkeld om dit doel te bereiken.

7 Quality of Death index 2015 Report by the Economic Intelligence Unit

8 How people die remains in the memories of those who live on

9 Rol hospices binnen palliatieve zorg Hospice Palliatieve zorg Palliatieve zorg Hospice

10 Ontwikkeling palliatieve zorg? 1975 toekomst Gespecialiseerde zorg Eerstelijns zorg Community

11 Vier kernvragen in de palliatieve zorg: 1. Voor wie? 2. Wanneer? 3. Welke zorg? 4. Waar?

12 1. Voor wie?

13

14 2. Wanneer?

15 3.Welke zorg? Doodgaan is 4-D.. Fysiek Psychisch Sociaal Spiritueel Abarshi et al Pall Med 2011 Belangrijkste problemen!

16 16 --> 4. Waar?

17 Palliatieve zorg in de eerste lijn: vooruitgang? Technische mogelijkheden Deskundigheid Samenwerking Continuïteit

18 Wat is een PaTz groep Een PaTz groep voldoet aan 4 essentiële kenmerken: 1.Minimaal 6 bijeenkomsten per jaar van huisartsen en (wijk)verpleegkundigen 2.Onder begeleiding van een consulent palliatieve zorg 3.PaTz is vroegtijdig identificeren en proactief plannen mbv het Palliatieve Zorg register 4.Deelname aan de jaarlijkse monitoring

19 PaTz stand van zaken 150+ groepen in Nederland ± 1000 huisartsen en 400 wijkverpleegkundigen Erkenning: Goed Voorbeeld ZonMw Aanbevolen door PalHAG/NHG en V&VN Info: of mail naar: Nu ook in Kwaliteitskader!

20 Palliatieve zorg: hoofd, handen en hart Hoofd Kennis, Competentie Samen leren Handen Organisatie Advance Care Planning Hart Compassie, Zorg Elkaar ondersteunen PaTz-groep maakt het werk minder eenzaam..

21 Situatie oktober 2016

22 Kanker en palliatieve zorg Scott Murray et al. 2012

23 Chronische ziekte en palliatieve zorg

24 Frailty, dementie en palliatieve zorg

25 Resultaat van vroegsignalering (Bregje Thoonsen 2016) Meer contacten eigen huisarts Minder ziekenhuisopnames Minder overlijden in ziekenhuis Vaker thuis overlijden

26 Zorgdoelen

27 Het welbevinden bij patienten met kanker Murray S. et al BMJ 2017;356:j878

28 Het welbevinden bij patienten met orgaanfalen of multimorbiditeit Murray S. et al BMJ 2017;356:j878

29 Het welbevinden bij patienten met progressieve, langzame verslechtering Murray S. et al BMJ 2017;356:j878

30 Praten over kanker Nederland België Italië Altijd diagnose vertellen 98% 67% 46% Altijd zeggen indien ongeneeslijk 92% 42% 11% Onze Nederlandse openheid wordt niet in elke cultuur gewaardeerd.

31 De AAA methode Aanwezig zijn 1 bereikbaarheid 2 tijd nemen 3 voelt u zich vrij alles aan de orde te stellen? 4 reflectie eigen rol Actief luisteren 5 open vragen stellen 6 wat heeft u begrepen? 7 welke vragen heeft u? 8 welke wensen en verwachtingen nu? 9 welke onaffe zaken wilt u nog oplossen? 10 wat zullen we doen mbt uw wensen? Anticiperen 11 welke vervolgafspraak maken we? 12 welke complicaties zijn te verwachten? 13 Welke wensen en verwachtingen voor de komende weken/maanden? 14 hoe verwacht u dat het sterven zal gaan, hoe kan ik u bijstaan?

32 Proactieve Onbevangene Sociale Vertrouwende Rationele Stichting STEM: verschillende sterfstijlen doodgewoonbespreekbaar.nl ikwilmetjepraten.nu

33 De drietrapsformule Levenseindegesprekken hoe doe je dat? De patient zelf laten inzien hoe de situatie is: Hoe denk je dat het gaat? Of welke gedachten heb je over de komende maanden? Vervolgens te vragen: Wat denk je dat dat betekent voor nu en voor de toekomst? En voor te stellen: Zullen we daar samen over praten? En wie wil je bij da gesprek aanwezig laten zijn?

34 Harvey Chochinov : de waardigheidsvraag Wat moet ik als zorgverlener van u, als persoon, weten om u de best mogelijke zorg te kunnen bieden?

35 Wat is er nodig? Uit de richtlijn spirituele zorg van het IKNL Wat houdt u in het bijzonder bezig op dit moment? Waar had u steun aan in eerdere moeilijke situaties? Wie zou u graag bij u willen hebben? Door wie zou u gesteund kunnen worden?

36 Ten slotte.. Palliatieve zorg: niet alleen voor kankerpatienten Vroegtijdige zorg is van groot belang Bied je aan voor een gesprek De woorden zijn minder belangrijk.. dan rust en aandacht!

PATz: Samen werken aan betere palliatieve zorg in de eerste lijn. Dr Bart Schweitzer, huisarts niet praktizerend, Projectleider PaTz

PATz: Samen werken aan betere palliatieve zorg in de eerste lijn. Dr Bart Schweitzer, huisarts niet praktizerend, Projectleider PaTz PATz: Samen werken aan betere palliatieve zorg in de eerste lijn Dr Bart Schweitzer, huisarts niet praktizerend, Projectleider PaTz Vrijdagmiddag 3 uur.. Transferverpleegkundige Vumc belt: meneer Franke

Nadere informatie

Het PaTz project Een andere focus op palliatieve zorg. Dr. Bart Schweitzer, huisarts, projectleider

Het PaTz project Een andere focus op palliatieve zorg. Dr. Bart Schweitzer, huisarts, projectleider Het PaTz project Een andere focus op palliatieve zorg Dr. Bart Schweitzer, huisarts, projectleider Palliatieve thuiszorg in het nieuws In deze presentatie: 1. Palliatieve zorg in de 21 e eeuw, de stand

Nadere informatie

Vier kernvragen in de palliatieve zorg:

Vier kernvragen in de palliatieve zorg: Palliatieve thuiszorg in het nieuws In deze presentatie: 1. Palliatieve zorg in de 21 e eeuw, de stand van zaken Het PaTz project Een andere focus op palliatieve zorg 2. Het PaTz project in de praktijk

Nadere informatie

Palliatieve Thuiszorg

Palliatieve Thuiszorg Palliatieve Thuiszorg Betere zorg door betere samenwerking Donderdag 20 oktober 2016 Het PaTz project Een andere focus op palliatieve zorg Jose van der Ven (Pantein) Rob Besselink, huisarts welkom Wie

Nadere informatie

PaTz, palliatieve thuiszorg

PaTz, palliatieve thuiszorg PaTz, palliatieve thuiszorg Leon Verest, huisarts en deelnemer aan PaTz-groep Marij Duijsters, senior adviseur 1ste Lijn Amsterdam/stichting PaTz DOK h Stichting Deskundigheidsbevordering en Ondersteuning

Nadere informatie

Het PaTz project : Een ander focus op palliatieve zorg. Dr. Bart Schweitzer, huisarts, projectleider

Het PaTz project : Een ander focus op palliatieve zorg. Dr. Bart Schweitzer, huisarts, projectleider Het PaTz project : Een ander focus op palliatieve zorg Dr. Bart Schweitzer, huisarts, projectleider De Volkskrant 8 oktober 2013 In deze presentatie: 1.Palliatieve zorg in de 21 e eeuw, de stand van zaken

Nadere informatie

In deze presentatie: The Quality of Death Index. 1. Voor Wie? Vier kernvragen in de palliatieve zorg: Het wereld sterftecijfer blijft 100%..

In deze presentatie: The Quality of Death Index. 1. Voor Wie? Vier kernvragen in de palliatieve zorg: Het wereld sterftecijfer blijft 100%.. In deze presentatie: 1.Palliatieve zorg in de 21e eeuw, de stand van zaken 2. PaTz in de praktijk Ook voor chronische ziekten en dementie? September 2013 Dr. Bart Schweitzer, huisarts, projectleider Het

Nadere informatie

Rol van de huisarts in de palliatieve zorg

Rol van de huisarts in de palliatieve zorg Rol van de huisarts in de palliatieve zorg Johan Blommestein Huisarts sinds 1995 Huisartsenpraktijk Mondriaanlaan, Nieuwegein Kaderarts Palliatieve Zorg sinds 2016 Hospice-arts sinds 2017 Proxima, terminale

Nadere informatie

Quality of Care. EMGO Institute for Health and Care Research

Quality of Care. EMGO Institute for Health and Care Research Quality of Care EMGO Institute for Health and Care Research V&VN wetenschap in Praktijk 12 oktober 2015 Promotieonderzoek VUmc Ria de Korte-Verhoef Roeline Pasman Bart Schweitzer Bregje Onwuteaka-Philipsen

Nadere informatie

Palliatieve Thuiszorg: doe je samen. Bart Schweitzer, huisarts 11 april 2012 Amsterdam

Palliatieve Thuiszorg: doe je samen. Bart Schweitzer, huisarts 11 april 2012 Amsterdam PaTz Palliatieve Thuiszorg: doe je samen Bart Schweitzer, huisarts 11 april 2012 Amsterdam Palliatieve zorg in de eerste lijn: vooruitgang? Technische mogelijkheden Deskundigheid Continuiteit Samenwerking

Nadere informatie

Palliatieve zorg in de eerste lijn

Palliatieve zorg in de eerste lijn Palliatieve zorg in de eerste lijn Resultaten van een landelijke behoefte-inventarisatie onder zorgverleners, patiënten en naasten en de rol van PaTz hierbij. Ian Koper Roeline Pasman Bart Schweitzer Bregje

Nadere informatie

Zou het u verbazen als deze patiënt over een jaar nog leeft?

Zou het u verbazen als deze patiënt over een jaar nog leeft? Zou het u verbazen als deze patiënt over een jaar nog leeft? Het belang van een integraal anticiperend beleid 22 maart 2012 Bernardina Wanrooij Huisarts, consulent palliatieve zorg AMC Palliatieve zorg

Nadere informatie

Palliatieve zorg bij dementie Saskia Danen - de Vries

Palliatieve zorg bij dementie Saskia Danen - de Vries Saskia Danen Palliatieve zorg bij dementie Saskia Danen - de Vries Laatste levensfase Patiënten met dementie bevinden zich allen in een chronisch progressief proces. Palliatieve zorg bij dementie Laatste

Nadere informatie

Extramurale behandelmogelijkheden

Extramurale behandelmogelijkheden Extramurale behandelmogelijkheden Kees Goedhart Specialist Ouderengeneeskunde & Kaderarts Palliatieve zorg Huisartsensymposium palliatieve zorg 6 maart 2019 Disclosures spreker (potentiële) belangenverstrengeling

Nadere informatie

Natuurlijk, Oncologische zorg is huisartsenzorg! Bertien Winkel, huisarts Brielle Bart Schweitzer, huisarts Diemen Marike de Meij, huisarts Amsterdam

Natuurlijk, Oncologische zorg is huisartsenzorg! Bertien Winkel, huisarts Brielle Bart Schweitzer, huisarts Diemen Marike de Meij, huisarts Amsterdam Natuurlijk, Oncologische zorg is huisartsenzorg! Bertien Winkel, huisarts Brielle Bart Schweitzer, huisarts Diemen Marike de Meij, huisarts Amsterdam Nazorg is Chronische Generalistische zorg die goed

Nadere informatie

Anticiperen op zorg rond het levenseinde. Brenda Ott, kaderhuisarts ouderengeneeskunde

Anticiperen op zorg rond het levenseinde. Brenda Ott, kaderhuisarts ouderengeneeskunde Anticiperen op zorg rond het levenseinde Brenda Ott, kaderhuisarts ouderengeneeskunde Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven

Nadere informatie

Dag van de Dementiezorg 2016 Palliatieve zorg bij dementie

Dag van de Dementiezorg 2016 Palliatieve zorg bij dementie Dag van de Dementiezorg 2016 Palliatieve zorg bij dementie Workshop Paul Vogelaar, verpleegkundig expert palliatieve zorg en pijn Lux Nova, palliatieve zorg & training 2 Work-shoppen 3 Dementie Combinatie

Nadere informatie

Hoe de regie (terug) te geven aan de patiënt in de laatste fase van het leven

Hoe de regie (terug) te geven aan de patiënt in de laatste fase van het leven Hoe de regie (terug) te geven aan de patiënt in de laatste fase van het leven Anja Guldemond-de Jong Verpleegkundig specialist MANP HaaglandenMC+Palliatieteam Disclosure Belangen Spreker Geen (potentiële)

Nadere informatie

ALS zorg en palliatieve zorg? Een gezamenlijk doel! En dezelfde uitkomstmaten?!

ALS zorg en palliatieve zorg? Een gezamenlijk doel! En dezelfde uitkomstmaten?! Saskia Teunissen Hoogleraar palliatieve zorg en hospicezorg Oncologieverpleegkundige en gezondheidswetenschapper Julius Centrum UMC Utrecht en Associatie Hospicezorg Nederland Directeur/bestuurder academisch

Nadere informatie

MARKERING en Proactieve ZORGPLANNING

MARKERING en Proactieve ZORGPLANNING MARKERING en Proactieve ZORGPLANNING Symposium Palliatieve zorg en dementie, juni 2017 Helma Mebius, wijkverpleegkundige Carintreggeland en verpleegkundige consulent palliatieve zorg Evelien Siegerink,

Nadere informatie

Palliatieve zorg in het ZGT

Palliatieve zorg in het ZGT 30 oktober 2014 Mw. Dr. I.M. Oving Internist-Oncoloog Palliatieve zorg in het ZGT Op het juiste moment en de juiste plaats Namens het palliatief consult team Palliatieve zorg, op het juiste moment en de

Nadere informatie

Symposium palliatieve zorg

Symposium palliatieve zorg Symposium palliatieve zorg Zorgmodule palliatieve zorg Markeren van de palliatieve fase Markeren van de palliatieve fase 20 oktober 2016 Angelie van de Crommert Karin van Veen Als ik sterven zal. Claudia

Nadere informatie

Rapportage over de Monitor voor Stichting PaTz. Annicka van der Plas. Roeline Pasman. Matthijs van Wijmen. Ian Koper.

Rapportage over de Monitor voor Stichting PaTz. Annicka van der Plas. Roeline Pasman. Matthijs van Wijmen. Ian Koper. Rapportage over de Monitor 2017 voor Stichting PaTz Annicka van der Plas Roeline Pasman Matthijs van Wijmen Ian Koper Bart Schweitzer Bregje Onwuteaka Philipsen Pagina 1 van 42 PaTz Monitor 2017 Inhoudsopgave

Nadere informatie

Als niet alles is wat het lijkt

Als niet alles is wat het lijkt Als niet alles is wat het lijkt Praten met patiënten en naasten over zingeving en betekenisgeving Jolien Admiraal Project Manager Consortium Ligare 1 Opbouw presentatie Inhoud project & algemene uitkomsten

Nadere informatie

SAMENVATTING. Samenvatting

SAMENVATTING. Samenvatting SAMENVATTING. 167 Met de komst van verpleegkundigen gespecialiseerd in palliatieve zorg, die naast de huisarts en verpleegkundigen van de thuiszorg, thuiswonende patiënten bezoeken om te zorgen dat patiënten

Nadere informatie

Nieuwsflits juni 2014

Nieuwsflits juni 2014 Nieuwsflits juni 2014 Spirituele zorg, hoe kaart je dat aan? Hoewel patiënten aangeven dat ze het erg belangrijk vinden brengen huisartsen spirituele, existentiële, issues weinig in discussie. Dat blijkt

Nadere informatie

PalliSupport. Zorgpad. PalliSupport Transmurale zorg voor ouderen

PalliSupport. Zorgpad. PalliSupport Transmurale zorg voor ouderen PalliSupport Zorgpad PalliSupport Transmurale zorg voor ouderen Datum: februari 2018 Email: pallisupport@amc.nl Projectleiding: drs. I. (Isabelle) Flierman prof. dr. B.M. (Bianca) Buurman prof. dr. D.L.

Nadere informatie

Advance care planning Laatste stand van zaken palliatieve zorg. Karin van der Rijt Hoogleraar palliatieve oncologische zorg

Advance care planning Laatste stand van zaken palliatieve zorg. Karin van der Rijt Hoogleraar palliatieve oncologische zorg Advance care planning Laatste stand van zaken palliatieve zorg Karin van der Rijt Hoogleraar palliatieve oncologische zorg Advance care planning Open communicatie met patiënt en naasten over: Situatie

Nadere informatie

Vroeg begonnen, veel gewonnen!

Vroeg begonnen, veel gewonnen! Vroeg begonnen, veel gewonnen! Transmuraal zorgpad voor palliatieve patiënten Liesbeth Struik Verpleegkundig specialist Carolien Hoogstede Adjunct bestuurssecretaris Aanleiding Praktijk ervaringen: heropnames,

Nadere informatie

De Zorgmodule Palliatieve Zorg

De Zorgmodule Palliatieve Zorg De Zorgmodule Palliatieve Zorg - wat betekent dit voor de professional en zijn werkveld?- 2e regionale symposium palliatieve zorg s Hertogenbosch, 2 oktober 2014 Drs. Jaap R.G. Gootjes Alg. directeur /

Nadere informatie

Pro-actieve besluitvorming rond het levenseinde: waarom, instrumenten en onderbouwing

Pro-actieve besluitvorming rond het levenseinde: waarom, instrumenten en onderbouwing Pro-actieve besluitvorming rond het levenseinde: waarom, instrumenten en onderbouwing Isabelle Flierman Arts-onderzoeker bij het AMC Afdeling ouderengeneeskunde en huisartsgeneeskunde Symposium Methoden

Nadere informatie

COPD en hartfalen in de palliatieve fase

COPD en hartfalen in de palliatieve fase COPD en hartfalen in de palliatieve fase Manon Boddaert Arts palliatieve geneeskunde Bardo en Spaarne Ziekenhuis Antoon van Dijck Kwaliteit van leven Verloop COPD en hartfalen Markering palliatieve fase

Nadere informatie

Genero Invitational Conference 27 maart 2017

Genero Invitational Conference 27 maart 2017 Genero Invitational Conference 27 maart 2017 Frans Baar, Spec Ouderengeneeskunde, Consulent consultatief palliatief team, directeur stichting Leerhuizen Palliatieve Zorg Ellen Vink, Netwerk coördinator

Nadere informatie

Het project Tijdig spreken over het levenseinde : waarom en hoe?

Het project Tijdig spreken over het levenseinde : waarom en hoe? Het project Tijdig spreken over het levenseinde : waarom en hoe? Inleiding Symposium 05.07.16 Goede zorg rond het levenseinde Geert van der Aa, klinisch geriater 2012 2014 In de Westerse wereld sterft

Nadere informatie

Een Transmuraal Palliatief Advies Team in de regio: de rol van de huisarts in de eerstelijn. dr. Eric van Rijswijk, huisarts, lid PAT team JBZ

Een Transmuraal Palliatief Advies Team in de regio: de rol van de huisarts in de eerstelijn. dr. Eric van Rijswijk, huisarts, lid PAT team JBZ Een Transmuraal Palliatief Advies Team in de regio: de rol van de huisarts in de eerstelijn dr. Eric van Rijswijk, huisarts, lid PAT team JBZ De praktijk van palliatieve zorg huisartspraktijk Mw van Z,

Nadere informatie

Sterven bij dementie. studie arena 2011: sterven bij dementie 1. Progressie Alzheimer MMSE 30. vroeg mild matig ernstig. Prevalentie dementie

Sterven bij dementie. studie arena 2011: sterven bij dementie 1. Progressie Alzheimer MMSE 30. vroeg mild matig ernstig. Prevalentie dementie Prevalentie dementie Sterven bij dementie mannen vrouwen Prof.dr. WP (Wilco) Achterberg Hoogleraar Institutionele Zorg en Ouderengeneeskunde Afdeling Public health en Eerstelijnsgeneeskunde % populatie

Nadere informatie

29-03-16. Pallia>eve zorg Noord- Limburg. Netwerken Palliatieve Zorg. Wat doet ketenzorg Hulp bij Demen>e & Wat doet het Netwerk Pallia>eve Zorg &

29-03-16. Pallia>eve zorg Noord- Limburg. Netwerken Palliatieve Zorg. Wat doet ketenzorg Hulp bij Demen>e & Wat doet het Netwerk Pallia>eve Zorg & Pallia>eve zorg Noord- Limburg Wat doet ketenzorg Hulp bij Demen>e & Wat doet het Netwerk Pallia>eve Zorg & Een sterk vangnet ook voor mensen met demen0e en diens naasten! Marian Kessels & Lise-e Dickhoff-

Nadere informatie

Visie op de ontwikkeling. van de. Palliatieve Zorg. in Rotterdam en omstreken

Visie op de ontwikkeling. van de. Palliatieve Zorg. in Rotterdam en omstreken Visie op de ontwikkeling van de Palliatieve Zorg in Rotterdam en omstreken You matter because you are, and you matter until the last moment of life; and we will do all that we can, not only to help you

Nadere informatie

Knelpuntenanalyse palliatieve zorg in de eerstelijn

Knelpuntenanalyse palliatieve zorg in de eerstelijn Knelpuntenanalyse palliatieve zorg in de eerstelijn Mei 2017 Knelpuntenanalyse palliatieve zorg in de eerstelijn Auteurs Inge van Trigt Floor Dijxhoorn Kalinka van de Camp Joep Douma Manon Boddaert Opdrachtgever

Nadere informatie

Samen werken aan betere palliatieve zorg in de eerste lijn 22 september 2016

Samen werken aan betere palliatieve zorg in de eerste lijn 22 september 2016 Samen werken aan betere palliatieve zorg in de eerste lijn 22 september 2016 18.00 18.05 Opening en welkom door David Koetsier, bestuurslid HKA 18.05 18.15 Inleiding door Bart Schweitzer, initiatiefnemer

Nadere informatie

Wat als ik niet meer beter word...

Wat als ik niet meer beter word... Wat als ik niet meer beter word... 1 Deze folder is bedoeld voor mensen die ongeneeslijk ziek zijn en voor hen die betrokken zijn bij een ziek familielid of een andere zieke naaste waarvan het levenseinde

Nadere informatie

Advance Care Planning

Advance Care Planning Advance Care Planning 23 maart 2017 Gea Antonides, specialist ouderengeneeskunde, Beweging3.0 Marieke de Korte, praktijkverpleegkundige en coördinator zorgprogramma ouderenzorg HE Zorg Inhoud netwerkbijeenkomst

Nadere informatie

Advance care planning, rol verzorgenden en verpleegkundigen

Advance care planning, rol verzorgenden en verpleegkundigen Advance care planning, rol verzorgenden en verpleegkundigen Annemieke Wagemans EPZ MUMC+ Polikliniek MUMC+ Koraal Waar wil ik het over hebben Wat is advance care planning en voor wie Wie van jullie wordt

Nadere informatie

Op weg naar optimale, transmurale samenwerking. Jenske Geerling Verpleegkundig specialist Palliatieve zorg UMCG

Op weg naar optimale, transmurale samenwerking. Jenske Geerling Verpleegkundig specialist Palliatieve zorg UMCG Op weg naar optimale, transmurale samenwerking Jenske Geerling Verpleegkundig specialist Palliatieve zorg UMCG Knelpunten? Knelpunten Tussen eerste en tweede lijn Tussen verschillende disciplines Tussen

Nadere informatie

WAARGENOMEN HINDERNISSEN EN FACILITATOREN VOOR HUISARTS-PATIËNT COMMUNICATIE IN

WAARGENOMEN HINDERNISSEN EN FACILITATOREN VOOR HUISARTS-PATIËNT COMMUNICATIE IN WAARGENOMEN HINDERNISSEN EN FACILITATOREN VOOR HUISARTS-PATIËNT COMMUNICATIE IN PALLIATIEVE ZORG: EEN SYSTEMATISCHE OVERZICHTSSTUDIE Slort, W., Schweitzer, B.P.M., Blankenstein, A. H., Abarshi, E. A.,

Nadere informatie

PALS: interdisciplinair, transmuraal overleg over palliatieve zorg bij ALS

PALS: interdisciplinair, transmuraal overleg over palliatieve zorg bij ALS PALS: interdisciplinair, transmuraal overleg over palliatieve zorg bij ALS ALS-symposium 2018 Marga Jeuken, coördinator TVN Zorgt en verpleegkundige ALS-team Carel Veldhoven, kaderhuisarts palliatieve

Nadere informatie

Uitnodiging. Aan de slag! Werkconferentie palliatieve zorg Gelderland. 29 september 2011 Huis der Provincie, Arnhem

Uitnodiging. Aan de slag! Werkconferentie palliatieve zorg Gelderland. 29 september 2011 Huis der Provincie, Arnhem Uitnodiging Aan de slag! Werkconferentie palliatieve zorg Gelderland 29 september 2011 Huis der Provincie, Arnhem Aan de slag! Kwaliteitsinstrumenten in de Palliatieve Zorg Platform Palliatieve zorg provincie

Nadere informatie

Stichting Geestelijke Verzorging binnen de Palliatieve Zorg thuis

Stichting Geestelijke Verzorging binnen de Palliatieve Zorg thuis Stichting Geestelijke Verzorging binnen de Palliatieve Zorg thuis Beleidsplan 2019-2024 Inleiding In de regio Zuid-Gelderland zetten de geestelijk verzorgers van de Stichting zich in om de patiënt en diens

Nadere informatie

Palliatieve zorg voor mensen met een verstandelijke beperking: Het belang van markering

Palliatieve zorg voor mensen met een verstandelijke beperking: Het belang van markering Palliatieve zorg voor mensen met een verstandelijke beperking: Het belang van markering In deze presentatie Palliatieve zorg bij Stichting Prisma Definitie van palliatieve zorg Kenmerken van de palliatieve

Nadere informatie

Deel één Ȃ communicatie over het levenseinde in Europa: een vergelijkend onderzoek.

Deel één Ȃ communicatie over het levenseinde in Europa: een vergelijkend onderzoek. Samenvatting 204 De ethische grondslag om patiënten te betrekken bij beslissingen over de medische behandelingen aan hun levenseinde wordt in Europa in toenemende mate erkend, net als de voordelen van

Nadere informatie

Masterclass palliatieve zorg bij dementie 17 jan 2019

Masterclass palliatieve zorg bij dementie 17 jan 2019 Masterclass palliatieve zorg bij dementie 17 jan 2019 Palliatieve zorg is alle zorg die er op gericht is iemand met een levensbedreigende ziekte (en zijn naasten) een zo hoog mogelijke kwaliteit van leven

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG. Datum 26 januari 2016 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter,

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG. Datum 26 januari 2016 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter, > Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 2008 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Parnassusplein 5 25 VX Den Haag T 070 340 79 F 070 340 78 34

Nadere informatie

UITGANGSPUNTEN. Perspectief van patiënten/cliënten en naasten op palliatieve zorg UITGANGSPUNTEN

UITGANGSPUNTEN. Perspectief van patiënten/cliënten en naasten op palliatieve zorg UITGANGSPUNTEN Perspectief van patiënten/cliënten en naasten op Marieke Groot Expertisecentrum Palliatieve Zorg Helen Dowling Instituut Het perspectief door de ogen van een onderzoeker (en verpleegkundige) voorjaar 2014

Nadere informatie

1. Vragenlijst hulpverleners voor overlijden palliatieve eenheid, palliatief supportteam en mobiele thuisequipe Over de patiënt

1. Vragenlijst hulpverleners voor overlijden palliatieve eenheid, palliatief supportteam en mobiele thuisequipe Over de patiënt 1. Vragenlijst hulpverleners voor overlijden palliatieve eenheid, palliatief supportteam en mobiele thuisequipe Over de patiënt Leeftijd Geslacht Diagnose Vragenlijst hulpverlener voor overlijden vraag

Nadere informatie

Palliatieve Zorg. Marjolein Kolkman en Ingrid Kienstra. Verpleegkundigen Palliatieve Zorg

Palliatieve Zorg. Marjolein Kolkman en Ingrid Kienstra. Verpleegkundigen Palliatieve Zorg Palliatieve Zorg Marjolein Kolkman en Ingrid Kienstra Verpleegkundigen Palliatieve Zorg Wat is het belangrijkste speerpunt van palliatieve zorg? A Genezing B Kwaliteit van leven C Stervensbegeleiding

Nadere informatie

Als je niet meer beter wordt, wat heb je dan nodig?

Als je niet meer beter wordt, wat heb je dan nodig? Doneerjeervaring.nl Generieke rapportage van de peiling Als je niet meer beter wordt, wat heb je dan nodig? Finale versie 4 oktober 2018 Inleiding Jaarlijks krijgen duizenden mensen met kanker te horen

Nadere informatie

Complexiteit dus samen werken!!!

Complexiteit dus samen werken!!! Complexiteit dus samen werken!!! Florien van Heest, Huisarts consulent Palliatieve Zorg IKNL PalHAG- huisarts Schoonoord Clary Wijenberg, verpleegkundig specialist Thuiszorg Icare Palliatieve zorg - IKNL

Nadere informatie

Als genezing niet meer mogelijk is

Als genezing niet meer mogelijk is Algemeen Als genezing niet meer mogelijk is www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl ALG043 / Als genezing niet meer mogelijk is / 06-10-2015 2 Als

Nadere informatie

Guy Hannes Coördinator PNAT

Guy Hannes Coördinator PNAT Dementie : palliatieve benadering? Guy Hannes Coördinator PNAT Palliatieve zorg = van alle tijden Een waardig afscheid, omringd door geliefden Voedingsbodem vooruitgang van de geneeskunde : we leven langer.

Nadere informatie

Kerncijfers palliatieve zorg

Kerncijfers palliatieve zorg Kerncijfers palliatieve zorg COLOFON Kerncijfers palliatieve zorg publicatie 2019 Auteurs: Heidi Fransen, onderzoeker palliatieve zorg, IKNL/PZNL Marijke Dermois, klinisch informaticus, IKNL/PZNL Thamar

Nadere informatie

Symposium netwerken Palliatieve zorg. Een mooie dood. Workshop door Anne Bot en Marina van Gaans. Transmurale zorg nu en wensen voor de toekomst

Symposium netwerken Palliatieve zorg. Een mooie dood. Workshop door Anne Bot en Marina van Gaans. Transmurale zorg nu en wensen voor de toekomst Transmurale zorg nu en wensen voor de toekomst Symposium netwerken Palliatieve zorg Een mooie dood Workshop door Anne Bot en Marina van Gaans 12-02-2019 COP-zorg Consultteam Ondersteunende en Palliatieve

Nadere informatie

Palliatieve zorg in de eerste lijn. Ruben S. van Coevorden, huisarts IKA Consulent palliatieve zorg

Palliatieve zorg in de eerste lijn. Ruben S. van Coevorden, huisarts IKA Consulent palliatieve zorg Palliatieve zorg in de eerste lijn Ruben S. van Coevorden, huisarts IKA Consulent palliatieve zorg Palliatieve zorg Geen Cure, maar Care streven naar een comfortabel einde Als genezing niet meer mogelijk

Nadere informatie

rouw, verliesverwerking en spiritualiteit Oncologiedagen 2014

rouw, verliesverwerking en spiritualiteit Oncologiedagen 2014 rouw, verliesverwerking en spiritualiteit Oncologiedagen 2014 Jacqueline van Meurs: geestelijk verzorger/consulent spirituele zorg Gerda Bronkhorst: oncologieverpleegkundige/verpleegkundig consulent palliatieve

Nadere informatie

Praat erover! Leonie Vogels, psycholoog, coach Levenseindevragen, trainer STEM, betrokken bij Levenseindekliniek

Praat erover! Leonie Vogels, psycholoog, coach Levenseindevragen, trainer STEM, betrokken bij Levenseindekliniek Praat erover! Leonie Vogels, psycholoog, coach Levenseindevragen, trainer STEM, betrokken bij Levenseindekliniek Dappere dokter Sander de Hosson Tot slot Praat voordat u gaat Leven en dood horen bij elkaar

Nadere informatie

Tijd voor de dood. Stilstaan bij en tijd nemen voor de dood Oprecht en stap voor stap afscheid nemen. Beleidsnotitie Palliatieve Zorg

Tijd voor de dood. Stilstaan bij en tijd nemen voor de dood Oprecht en stap voor stap afscheid nemen. Beleidsnotitie Palliatieve Zorg Beleidsnotitie Palliatieve Zorg Tijd voor de dood Stilstaan bij en tijd nemen voor de dood Oprecht en stap voor stap afscheid nemen Beleidsnotitie Tijd voor de dood Auteur(s) A.Trienekens Datum September

Nadere informatie

Tijdige gezamenlijke besluitvorming over zorg in de laatste levensfase (ACP én SDM)

Tijdige gezamenlijke besluitvorming over zorg in de laatste levensfase (ACP én SDM) Tijdige gezamenlijke besluitvorming over zorg in de laatste levensfase (ACP én SDM) Workshop 3 (zaal C5) Hartelijk welkom! Wij zijn: Hartelijk welkom! Brenda Ott, huisarts en kaderhuisarts ouderengeneeskunde

Nadere informatie

Voorafgaande zorgplanning: van studies naar klinische praktijk. Naomi Dhollander

Voorafgaande zorgplanning: van studies naar klinische praktijk. Naomi Dhollander Voorafgaande zorgplanning: van studies naar klinische praktijk. Naomi Dhollander Inhoud Wat is advance care planning (ACP) in kader van goede palliatieve zorg? Enkele cijfers voor Vlaanderen/België? ACP

Nadere informatie

Terminaal ziek. Wat nu?

Terminaal ziek. Wat nu? Terminaal ziek. Wat nu? U heeft van uw (huis)arts te horen gekregen dat u in het laatste stadium van uw leven bent gekomen. Dan volgt al snel de vraag hoe en waar u die laatste fase wilt doorbrengen. Thuis

Nadere informatie

INDICATORENFICHES VOOR KWALITEITSMETING PALLIATIEVE ZORG

INDICATORENFICHES VOOR KWALITEITSMETING PALLIATIEVE ZORG INDICATORENFICHES VOOR KWALITEITSMETING PALLIATIEVE ZORG Kathleen Leemans, Joachim Cohen, Lieve Van den Block, Robert Vander Stichele, Luc Deliens - Vrije Universiteit Brussel 2013 Vragenlijst hulpverleners

Nadere informatie

Spirituele zorg: complex, of misschien toch ook simpel?

Spirituele zorg: complex, of misschien toch ook simpel? Spirituele zorg: complex, of misschien toch ook simpel? Onderzoek uitgevoerd voor Dr. Annemiek Schep-Akkerman onderzoeker lectoraat Zorg en Zingeving, Hogeschool Viaa, Zwolle Special Interest Group Spirituele

Nadere informatie

goede zorg voor mensen met ernstig hartfalen

goede zorg voor mensen met ernstig hartfalen IKNL, lid van coöperatie Palliatieve Zorg Nederland (PZNL) goede zorg voor mensen met ernstig hartfalen Informatie voor mensen met hartfalen die palliatieve zorg krijgen of daar binnenkort voor in aanmerking

Nadere informatie

Palliatieve zorg voor kinderen

Palliatieve zorg voor kinderen Palliatieve zorg voor kinderen Recht op leven geeft recht op zorg Amsterdam, 24-4-2014 Eduard Verhagen Beatrix Kinderziekenhuis / Universitair Medisch Centrum Groningen a.a.e.verhagen@umcg.nl Een jongen

Nadere informatie

Zorg bij dementie: Altijd palliatieve zorg? Prof. dr. Cees Hertogh. 15 januari Ouderengeneeskunde & Ethiek van de zorg

Zorg bij dementie: Altijd palliatieve zorg? Prof. dr. Cees Hertogh. 15 januari Ouderengeneeskunde & Ethiek van de zorg Zorg bij dementie: Altijd palliatieve zorg? Prof. dr. Cees Hertogh 15 januari 2013 Ouderengeneeskunde & Ethiek van de zorg Reis naar het ongerijmde Ignatieff: reis naar het ongerijmde Mysterieuze ziekte:

Nadere informatie

Nieuwsbrief. NIEUWSBRIEF Uitkomstindicatoren Palliatieve Zorg DECEMBER 2014. De uitdagingen in de palliatieve zorg

Nieuwsbrief. NIEUWSBRIEF Uitkomstindicatoren Palliatieve Zorg DECEMBER 2014. De uitdagingen in de palliatieve zorg Nieuwsbrief Uitkomstindicatoren Palliatieve Zorg DECEMBER 2014 INDEX Mensen in de palliatieve fase centraal...2 Project Uitkomstindicatoren Palliatieve Zorg...3 Eerste resultaten met hospices positief...4

Nadere informatie

Sterven met dementie in Vlaanderen. Lieve Van den Block Onderzoeksgroep Zorg rond het Levenseinde, VUB-Ugent

Sterven met dementie in Vlaanderen. Lieve Van den Block Onderzoeksgroep Zorg rond het Levenseinde, VUB-Ugent Sterven met dementie in Vlaanderen Lieve Van den Block Onderzoeksgroep Zorg rond het Levenseinde, VUB-Ugent Sterven met dementie in België Studie Huisartsenpeilpraktijken: sterfgevallen +65jb in 2008 31%

Nadere informatie

Palliatieve zorg binnen Zorggroep Rijnmond, meer dan zorg in de laatste dagen! 20 januari 2010

Palliatieve zorg binnen Zorggroep Rijnmond, meer dan zorg in de laatste dagen! 20 januari 2010 Palliatieve zorg binnen Zorggroep Rijnmond, meer dan zorg in de laatste dagen! 20 januari 2010 PROGRAMMA 1. Welkom en introductie 2. positieve en minder positieve / moeilijke associaties 3. Inspirerende

Nadere informatie

SAMENWERKEN. PlusPunt Ouderenzorg Oostelijk Zuid-Limburg. Frank Guldemond Kaderhuisarts Ouderengeneeskunde

SAMENWERKEN. PlusPunt Ouderenzorg Oostelijk Zuid-Limburg. Frank Guldemond Kaderhuisarts Ouderengeneeskunde SAMENWERKEN PlusPunt Ouderenzorg Oostelijk Zuid-Limburg Frank Guldemond Kaderhuisarts Ouderengeneeskunde Inleiding Zorgcontinuüm Ouderenzorg PlusPunt Ouderenzorg Knelpunten en Succesfactoren Vragen? Nieuwe

Nadere informatie

Oncologie als voorbeeld voor palliatieve zorg bij dementie. Mantelzorg in de laatste levensfase van mensen met dementie

Oncologie als voorbeeld voor palliatieve zorg bij dementie. Mantelzorg in de laatste levensfase van mensen met dementie Mantelzorg in de laatste levensfase van mensen met Prof. Dr. Myrra Vernooij-Dassen Radboud University Nijmegen Medical Centre: IQ healthcare Primary and Community Care Kalorama Foundation Oncologie als

Nadere informatie

Back to the future, yes we can! we can!

Back to the future, yes we can! we can! Back to the future, yes we can! we can! De zuster en de dood: De zuster en de dood Welke rol heb jij als wijkverpleegkundige? : welke rol heb jij als wijkverpleegkundige? Marjolein van Meggelen RN MSc

Nadere informatie

Laurens & palliatieve zorg. Palliatieve zorg Laurensbreed en in de keten 24 februari 2012

Laurens & palliatieve zorg. Palliatieve zorg Laurensbreed en in de keten 24 februari 2012 Laurens & palliatieve zorg Palliatieve zorg Laurensbreed en in de keten 24 februari 2012 PROGRAMMA 9.00 Welkom en toelichting programma 9.20 Delen van ervaring met palliatieve zorg 10.30 Pauze 10:45 Visie

Nadere informatie

Gefaseerde Tijdigheid

Gefaseerde Tijdigheid Gefaseerde Tijdigheid Marc Eyck, huisarts Gezondheidscentrum Neerbeek Consulent Palliatieve Zorg Hoofd Beleid NHG Belangenverstrengeling Geen Op tijd en proactief bespreken keuzes laatste levensfase Deze

Nadere informatie

www.chroniccaretienenlanden.be kansarmoede en alleenstaanden samenvatting plaats van overlijden Vlaams Gewest Zorgregio 112 Tienen Stad Tienen Thuis Ziekenhuis Bejaardentehuis Andere Openbare weg Werkplaats

Nadere informatie

Sjouke Schiere en Paulien Stollmeijer

Sjouke Schiere en Paulien Stollmeijer Sjouke Schiere en Paulien Stollmeijer Weduwnaar klaagt huisarts aan Casus Echtgenote: 2010 Darmkanker Juli 2015 Uitbehandeld; naar huis met O2 suppletie Palliatieve sedatie in geval van pijn, dyspnoe Geen

Nadere informatie

Advance Care Planning bij COPD en dementie: is er verschil?

Advance Care Planning bij COPD en dementie: is er verschil? Advance Care Planning bij COPD en dementie: is er verschil? Programma workshop Introductie Groepsopdracht Definitie Advance Care Planning (ACP) ACP vanuit de wetenschap (COPD) 24 november 2015 Lisette

Nadere informatie

Unit voor palliatieve zorg en symptoombestrijding (PZU)

Unit voor palliatieve zorg en symptoombestrijding (PZU) Unit voor palliatieve zorg en symptoombestrijding (PZU) Afdeling 3.37 interne geneeskunde Locatie Veldhoven Unit voor palliatieve zorg en symptoombestrijding U bent of wordt opgenomen op de unit voor palliatieve

Nadere informatie

Wat zou jij willen? Voor je dierbaren? Voor jezelf?

Wat zou jij willen? Voor je dierbaren? Voor jezelf? 21 juni 2016 Franca Horstink; Specialist Ouderen Geneeskunde, SCEN arts Laetitia Schillemans;Gespecialiseerd verpleegkundige oncologie en palliatieve zorg Beide Consulent; Palliatie Team Midden Nederland

Nadere informatie

Palliatieve en ondersteunende zorg in CWZ

Palliatieve en ondersteunende zorg in CWZ Palliatieve en ondersteunende zorg in CWZ Wat is palliatieve zorg? Palliatieve zorg is er voor mensen bij wie genezing van ziekte niet meer mogelijk is. Kwaliteit van leven staat bij deze zorg centraal.

Nadere informatie

thuiszorg in de standaardzorg voor

thuiszorg in de standaardzorg voor Tijdige integratie van palliatieve thuiszorg in de standaardzorg voor mensen met ernstige COPD Charlotte Scheerens 10 meest voorkomende doodsoorzaken 2008 Mortaliteit COPD/100 000 inwoners, 2011 België

Nadere informatie

Hoe herken ik tijdig mijn patiënt met palliatieve behoefte? Uden 20 oktober 2016

Hoe herken ik tijdig mijn patiënt met palliatieve behoefte? Uden 20 oktober 2016 Hoe herken ik tijdig mijn patiënt met palliatieve behoefte? Uden 20 oktober 2016 De huisarts van de HAP belt voor acute opname van dhr. P. (73) nadat hij recent nog opgenomen is geweest voor exacerbatie

Nadere informatie

Zorgpad Stervensfase

Zorgpad Stervensfase Zorgpad Stervensfase de laatste stand van zaken Lia van Zuylen, internist-oncoloog Kenniscentrum Palliatieve Zorg Erasmus MC, Rotterdam Inhoud Belang markering stervensfase Zorgpad Stervensfase Nieuwe

Nadere informatie

Advanced care planning. Ketenzorg Arnhem

Advanced care planning. Ketenzorg Arnhem Advanced care planning Advance Care planning = Vroegtijdige zorg planning Continu proces van gesprekken over: Levensdoelen en wensen, hoe zorg daarbij past; Eventuele reanimatie; Opties voor palliatieve

Nadere informatie

Handleiding PaTz (printversie) Waarom is PaTz nodig?

Handleiding PaTz (printversie) Waarom is PaTz nodig? Handleiding PaTz (printversie) Waarom is PaTz nodig? Veel ongeneeslijk zieke patiënten brengen de meeste tijd van hun ziekte thuis door en de zorg voor deze patiënten behoort dan ook tot het domein van

Nadere informatie

De bermuda driehoek in de praktijk communicatie tussen patiënt/naasten - huisarts specialist over wensen rond het levenseinde

De bermuda driehoek in de praktijk communicatie tussen patiënt/naasten - huisarts specialist over wensen rond het levenseinde De bermuda driehoek in de praktijk communicatie tussen patiënt/naasten - huisarts specialist over wensen rond het levenseinde Marijke van Daelen, kaderhuisarts PZ Coördinator Kaderopleiding PZ NHG-Gerion

Nadere informatie

Items cursisten aantal of N: 40

Items cursisten aantal of N: 40 Items cursisten aantal of N: 40 Dit instrument is ontwikkeld door Katrien Moens en eigendom van het onderzoekscentrum PRAGODI, HUB. Meningsuitspraken: Likert-schaal: helemaal oneens oneens eens helemaal

Nadere informatie

Is een transmuraal zorgpad palliatieve zorg dé oplossing voor de implementatie van het kwaliteitskader?

Is een transmuraal zorgpad palliatieve zorg dé oplossing voor de implementatie van het kwaliteitskader? TITEL SPREKERS OOST-VELUWE Is een transmuraal zorgpad palliatieve zorg dé oplossing voor de implementatie van het kwaliteitskader? 1. Joke Breugem: Ontstaan en opzet 2. Wilma te Water: Van papier naar

Nadere informatie

HET LEVENSTESTAMENT Vervolgbijeenkomsten met Mariette Hamaker op 3 en 10 April 2017 Verslag: Riet Lenders

HET LEVENSTESTAMENT Vervolgbijeenkomsten met Mariette Hamaker op 3 en 10 April 2017 Verslag: Riet Lenders HET LEVENSTESTAMENT Vervolgbijeenkomsten met Mariette Hamaker op 3 en 10 April 2017 Verslag: Riet Lenders Inleiding door Ineke: Dit is de tweede avond in een serie over het Levenstestament. Op een aantal

Nadere informatie

Broodje met. Familiezorg

Broodje met. Familiezorg Broodje met. Familiezorg UMCG, 07-02-2017 Family Nursing: van patiënt centraal naar de familie centraal Dr. M.L.A.Luttik, Senior onderzoeker Lectoraat Verpleegkundige Diagnostiek, Projectleider IWP Familiezorg,

Nadere informatie

Palliatief consult door de verpleegkundig specialist: de arts overbodig?

Palliatief consult door de verpleegkundig specialist: de arts overbodig? Palliatief consult door de verpleegkundig specialist: de arts overbodig? Ellen de Nijs Verpleegkundig specialist chronische zorg Leids Universitair Medisch Centrum (EPZ) Kennis en Innovatie (Kennis) Centrum

Nadere informatie

Waardig sterven Medilex

Waardig sterven Medilex Waardig sterven Medilex 23-11-2016 Yvonne G. van Ingen, SO, kaderarts pal zorg info@yvonnegvaningen.nl www.yvonnegvaningen.nl Twitter : @ygvaningen(ouderenzorg) @levenseindearts(levenseinde) 1 Waardig

Nadere informatie

Q1 Wat is uw specialistische registratie?

Q1 Wat is uw specialistische registratie? Q1 Wat is uw specialistische registratie? Beantwoord: 189 Overgeslagen: 0 Cardioloog 2,65% Consulent palliatieve... Diëtist 22,22% Fysiotherapeut Geestelijk verzorger 1,59% Geriater 0,53% Huisarts 5,29%

Nadere informatie