De rol van boeken en Bib Kalmthout nog lang niet uitgespeeld!

Transcriptie

1 De rol van boeken en Bib Kalmthout nog lang niet uitgespeeld! De vraag en marktpositie van de bib in beeld. Volwassenen vanaf 18 jaar Mei 2009 drs. Rudy Neggers dr. Hein Leemans

2 Inhoudsopgave Samenvatting marktonderzoek onder volwassenen pag Aanleiding en doelstelling van het marktonderzoek pag Aanleiding pag Doelstellingen van het marktonderzoek pag Methode van onderzoek pag De vragenlijst pag De afname van het onderzoek pag De respons pag Opbouw van het rapport pag Een profiel van de steekproef pag Geslacht, leeftijd en leefsituatie pag Bezoek aan de bibliotheek pag Frequentie en duur van bibliotheekbezoek pag Redenen van niet bezoeken van de bibliotheek pag Bibliotheekgebruik pag Gebruik website van de bibliotheek pag Openingstijden pag Resultaten marktonderzoek: volwassenen vanaf 18 jaar pag Uitleg resultaten pag Informatieve boeken pag Informatieve tijdschriften pag Informatieve cd of dvd pag Informatief internetgebruik pag Ontspannende media pag Uitsplitsing romangenres pag Uitsplitsing tijdschriftengenres pag Uitsplitsing muziekgenres pag Uitsplitsing filmgenres op dvd pag De functie van de bibliotheek bij informatie en ontspanning. pag De informatieve functie pag De rol van de bibliotheek bij muziek, film en games pag. 25 Bijlagen pag. 27 Bijlage 1: de termen marktomvang en marktaandeel verklaard pag. 27 Bijlage 2: marktomvang en -aandeel in % en absolute aantallen pag. 28 Bijlage 3: adviezen op basis van resultaten marktonderzoek pag. 31 Marktonderzoek / Bibliotheek Kalmthout / volwassenen vanaf 18 jaar / versie 3 / / HL & RN 2

3 Samenvatting van het marktonderzoek onder volwassenen. Aanleiding en doelstelling Het marktonderzoek is primair bedoeld om de keuzes in dit eigen integrale collectieplan te baseren op informatie over de vraag en publieksbereik in het eigen werkgebied. Doel van het onderzoek is een actueel inzicht voor bibliotheek en gemeente in: 1. Omvang en samenstelling van de vraag naar bibliotheekdiensten in het werkgebied van de bibliotheek, uitgesplitst naar leden en niet-leden. 2. Het (publiek) bereik dat de bibliotheek op haar kernfuncties realiseert. Methode De meeste respondenten zijn digitaal geworven via een uitnodiging per mail naar de leden vanaf 18 jaar van de bibliotheek. Zij ontvingen in de mail een link naar de digitale vragenlijst. Aanvullend is in de bibliotheek en per post ook nog schriftelijk geworven. Uiteindelijk hebben 813 jongeren uit Kalmthout een vragenlijst ingevuld. Steekproefprofiel De steekproef bestaat voor 55% uit vrouwen en voor 45% uit mannen. De leeftijdsgroepen jaar (32%) en jaar (21%) zijn het beste vertegenwoordigd. 5% is 20 jaar of jonger. 56% heeft betaald werk. 69% woont samen. Hiervan heeft iets meer dan de helft ook kinderen. 79% heeft hoger secundair onderwijs of een hogere opleiding gevolgd. De populairste culturele uitstapjes zijn die naar musea en tentoonstellingen (64%), theatervoorstellingen (58%) en muziekconcerten (56%). 32% is lid van de bibliotheek. 60% bezoekt bibliotheek Kalmthout. Van de leden bezoekt 97% de bibliotheek in Kalmthout. Verder bezoekt 10% o.a. de bibliotheek Antwerpen. De belangrijkste redenen om de bibliotheek niet te zoeken zijn het feit dat men liever elders internet dan in de bibliotheek en dat men liever media koopt dan leent. De belangrijkste bezoekredenen zijn: - het lenen van een roman (25% van de bevolking). - het lenen van een informatief boek (23% van de bevolking). - het lezen van een krant of tijdschrift (10% van de bevolking). 34% bezoekt de bibliotheek nooit en 19% minimaal eens per 3 weken. 44% bezoekt wel eens de bibliotheekwebsite. Men doet dit voornamelijk om: - media te reserveren of verlengen. - informatie over openingstijden. - informatie over de collectie. De populairste openingstijden zijn zaterdagochtend, maandagavond en woensdagmiddag. De vraag naar producten en diensten van de bibliotheek (marktomvang): Uit het marktonderzoek blijkt dat vanaf 18 jaar in Kalmthout de meeste vraag is naar: Romans (87% van de bevolking vanaf 18 jaar) en specifiek naar de genres of soorten: detectives of thrillers (50%). Waar gebeurde verhalen (48%). In mindere mate spionage of avonturenromans (34%), politieke, sociale of psychologische literatuur (31%) en (auto) biografische literatuur (30%). De boekensoorten strips en makkelijk lezen (beide 30%). Informatieve boeken (83%) en specifiek naar de ZiZo hoofdcategorieën: boeken over landen (63%). Boeken over het dagelijks leven (57%). Enigszins verrassend boeken over kunst (55%). Boeken over de natuur (52%). Eveneens enigszins verrassend boeken over wetenschap of techniek (48%). Boeken over de mens (46%), vrije tijd (45%) en de samenleving (44%). Marktonderzoek / Bibliotheek Kalmthout / volwassenen vanaf 18 jaar / versie 3 / / HL & RN 3

4 Muziek cd / dvd (83%) en specifiek naar de genres of soorten: popmuziek in andere talen (69% van de bevolking vanaf 18 jaar). Klassieke muziek (54%). Nederlandstalige populaire muziek (48%). Filmmuziek of musical (43%). Informatie van internet (80%) en specifiek naar de ZiZo hoofdcategorieën: digitale informatie over kunst (66% van de bevolking vanaf 18 jaar). Digitale informatie over landen (64%). Digitale informatie over het dagelijks leven (58%). Digitale informatie over wetenschap of techniek en de samenleving (beide 57%). Informatieve tijdschriften (76%) en specifiek naar de ZiZo hoofdcategorieën: tijdschriften over het dagelijks leven (53% van de bevolking vanaf 18 jaar). Tijdschriften over landen (54%). Tijdschriften over de natuur (47%). Tijdschriften over de samenleving (46%). Tijdschriften over de mens en kunst (beide 43%). Film op dvd (74%) en specifiek de genres: actie- of avonturenfilms (73% van de bevolking vanaf 18 jaar). Detectives, thrillers of misdaadfilms (66%). Komedie of humoristische films (65%). Romantische films (63%). In mindere mate historische films (49%) en oorlogsfilms (44%). Ontspannend internet zoals on line games en chatten (54%). De ontspannende tijdschriftengenres woon en tuinbladen (44%), reis en recreatiebladen (39%) en damesbladen of glossy s (38%). Bovenstaande (deel) markten zij het interessantst uit het oogpunt van de locale vraag in Kalmthout. De minste behoefte (minder dan 20% van de bevolking vanaf 18 jaar) is er aan: informatieve cd s en dvd s in alle ZiZo hoofdcategorieën. De typen en soorten romans: Grote letterboek (1% van de bevolking vanaf 18 jaar). Horror of griezelverhaal (6%). Gelegenheidsroman, sportverhaal of dierenboeken (13%). Poëzie of toneel (14%). Science fiction of fantasy (18%). Er zijn geen ZiZo hoofdcategorieën informatieve boeken met minder vraag dan 21%. De muziekgenres: kinder of jeugdliedjes (11% van de bevolking vanaf 18 jaar). Er zijn geen ZiZo hoofdcategorieën informatie van internet met minder vraag dan 21%. De filmgenres: Erotische films (7% van de bevolking vanaf 18 jaar). horror of griezelfilm (20%). De ontspannende tijdschriftengenres bladen met nieuwtjes over bekende personen (15%). Waar staat Bibliotheek Kalmthout eind 2008 / begin 2009? Het marktonderzoek informeert ook over het marktaandeel of publieksbereik dat de bibliotheek bij de verschillende kernfuncties met hun dienstverlening behaalt. Het marktaandeel is het percentage klanten van de bibliotheek op de diverse (deel) markten. a. Gebruik van de bibliotheek. Veel mensen maken gebruik van de bibliotheek. Het aantal bezoekers bedraagt 32% van alle inwoners. Mensen willen anno 2007 met diverse media geïnformeerd worden over uiteenlopende onderwerpen. Dan blijkt dat de sterkte van de bibliotheek nog steeds ligt bij boeken. Het grootste deel van de bibliotheekbezoekers leent romans of informatieve boeken. Figuur 1 en 2 tonen het gebruik van de verschillende soorten dienstverlening van de bibliotheek: Marktonderzoek / Bibliotheek Kalmthout / volwassenen vanaf 18 jaar / versie 3 / / HL & RN 4

5 Wat leende je het voorbije jaar in de bibliotheek? % leden 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Roman 83% Informatief boek 77% % vanaf 18 jaar Strip Muziek cd of dvd Film 5% 10% 21% Cd of dvd met informatie 4% Computerspel 1% Krant of tijdschrift 20% Figuur 1: lenen in de bibliotheek (n=665) Kwam je daarnaast ook voor andere zaken naar de bibliotheek? % leden 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Lezen van krant of tijdschrift 31% % vanaf 18 jaar Internet in de bibliotheek Raadplegen van databanken Ander computergebruik Literaire avond, boekpresentatie Andere lezing of discussiebijeenkomst Tentoonstelling, film, concert of voorstelling Computer of internetcursus Andere reden 7% 7% 1% 3% 4% 5% 2% 7% Figuur 2: ander gebruik van de bibliotheek (n=665) Marktpositie van de bibliotheek. Het marktonderzoek laat zien hoeveel mensen gebruik maken van de bibliotheek voor informatie, ontspanning en cultuur en welke media zij daarbij gebruiken. Hierdoor is het marktaandeel (zie bijlage 1) op de diverse (deel) markten van de bibliotheek in kaart gebracht. Het ruime gebruik van de collectie boeken is terug te zien in een groot marktaandeel. Ongeveer 27% van de informatieve boekenlezers vanaf 18 jaar weet de bibliotheek te vinden. De marktaandelen variëren hier van 19% (boeken over de eigen gemeente, een onderdeel van boeken over landen) tot 39% (boeken over relaties, een onderdeel van boeken over de mens). Dit geldt ook bij romans: 29% van de romanlezers stilt de leeshonger met romans uit de bibliotheek. Bij de lezers van diverse soorten literaire romans is dat gemiddeld 29% op redelijk grote 30% (biografieën) tot grote markten 48% (waar gebeurd). Hiermee vervult de bibliotheek deels haar culturele taak. Bij de niet-literaire genres varieert het marktaandeel van bibliotheek Kalmthout van 14% bij strips (30% marktomvang) tot 37% bij thrillers en detectives (50% marktomvang) en zelfs 100% bij groot letterboeken (echter 1% marktaandeel). Marktonderzoek / Bibliotheek Kalmthout / volwassenen vanaf 18 jaar / versie 3 / / HL & RN 5

6 Bij tijdschriften heeft bibliotheek Kalmthout een redelijke maar uit te bouwen positie. De marktaandelen variëren hier van 13% (bladen met verhalen en over dagelijks leven) tot 20% (tijdschriften over levensvisies). Bibliotheek Kalmthout heeft geen informatieve cd s/dvd s, muziek, film of games in de volwassenencollectie. In 2009 is de bibliotheek, mede naar aanleiding van dit marktonderzoek, begonnen met de opbouw van een collectie films op dvd. Over de marktpositie van bibliotheek Kalmthout bij deze media kan nu dus geen zinvolle informatie worden gegeven. Bij informatie van internet is nog een wereld te winnen. Het huidige marktaandeel van 4% is bepaald op basis van het internetgebruik in de bibliotheek. Dit ontwikkelt zich echter meer tot voorziening voor doelgroepen die thuis of op hun werk internet ontberen of voor bezoekers die vaker naar de bibliotheek gaan en daar langer blijven voor bijvoorbeeld het uitwerken van opdrachten voor school. Het gezamenlijk in de sector opbouwen van een digitale bibliotheek is waarschijnlijk effectiever. In Nederland heeft de opbouw van bibliotheek.nl. met diensten zoals de digitale vraagbaak van de bibliotheek en schoolbieb tot een verhoging van het marktaandeel van de bibliotheek geleid tot ongeveer 25% 1. Onderstaande tabel geeft de marktomvang en marktaandelen compacter weer: Samenvattende tabel van marktomvang en marktaandelen. Collectie onderdeel Markt omvang Markt aandeel Populairste genres / informatiedomeinen informatieve boeken 83% 27% landen (63%), dagelijks leven (57%) en kunst (55%) informatieve tijdschriften 76% 14% landen (54%), dagelijks leven (53%) en natuur (47%) informatieve cd s en dvd s 17% 4% kunst (11%), de samenleving, vrijetijd en landen (allen 8%) informatief internet 80% 4% kunst (66%), landen (64%), dagelijks leven (58%) romans 87% 29% detectives/thrillers (50%), waar gebeurd (48%), spionage/avonturen (34%) ontspannende tijdschriften 43% 13% woon/tuinbladen (44%), reis/recreatiebladen (39%), damesbladen (38%) strips 30% 14% muziek cd of dvd 83% 4% anderstalige pop (69%), klassiek muziek (54%), Nederlandstalige pop (48%) film op dvd 74% 2% actie/avonturen (73%), detective/thriller/misdaad (66%), komedie (65%) ontspannend internet 54% 3% games 27% 1% 1 Bron: marktonderzoek Bibliotheek Hengelo Marktonderzoek / Bibliotheek Kalmthout / volwassenen vanaf 18 jaar / versie 3 / / HL & RN 6

7 1. Aanleiding en doelstelling van het marktonderzoek Aanleiding Bibliotheek Kalmthout neemt deel aan het project integraal collectieplan. Met dit plan wil de bibliotheek het collectiebeleid professionaliseren en effectiever inzetten. Het collectieplan is onder meer gebaseerd op de vraag van burgers. Dit marktonderzoek brengt de omvang en samenstelling van de locale vraag in kaart en de rol die de bibliotheek speelt om in deze vraag te voorzien. Dit is essentiële informatie voor vraag en resultaatgericht werken. In tegenstelling tot gebruikersonderzoek komen ook wensen van niet-bibliotheek bezoekers in beeld. Het marktonderzoek voorziet in de informatie om de keuzes in dit eigen integrale collectieplan te baseren op de locale vraag in Kalmthout en het publieksbereik van bibliotheek Kalmthout. De resultaten van dit eigen marktonderzoek vervangen de tot nog toe gebruikte Nederlandse cijfers Doelstellingen van het marktonderzoek Doel van het onderzoek is een actueel inzicht voor bibliotheek en gemeente in: 1. omvang en samenstelling van de vraag naar bibliotheekdiensten in Kalmthout. 2. Het (publieks) bereik dat de bibliotheek op haar kernfuncties realiseert. Marktonderzoek voorziet in het laatste stuk input voor succesvolle toepassing van het integrale collectieplan. Hierdoor wordt het collectieplan krachtiger en neemt het draagvlak ervoor toe. Ook kunnen bibliotheek en gemeente de resultaten gebruiken om de veronderstellingen in het beleidsplan te toetsen over de vraag van burgers naar bibliotheekdiensten en het verder invullen van dit beleidskader en voor promotie naar gebruikers en niet-gebruikers van de bibliotheek. Het marktonderzoek geeft antwoord op de volgende vragen: 1. Hoe groot is de vraag van gebruikers én niet-gebruikers van bibliotheek Kalmthout naar diverse soorten informatie, cultuur en ontspanning? 2. In welke mate gebruiken burgers in Kalmthout hiervoor boeken, tijdschriften of digitale media zoals internet? 3. In welke mate gebruiken burgers hiervoor diensten van bibliotheek Kalmthout? 4. Hoe zitten de bezoekersstromen in elkaar? 5. Wie maakt wel en wie maakt geen gebruik van de bibliotheek (gebruikersprofiel)? Marktonderzoek / Bibliotheek Kalmthout / volwassenen vanaf 18 jaar / versie 3 / / HL & RN 7

8 2. Methode van onderzoek De vragenlijst De vragenlijst voor volwassenen vanaf 18 jaar bestaat uit 4 delen: 1) Deel 1 informeert naar interesses van burgers en de wijze van informatieverzameling. 2) Deel 2 gaat over ontspanning: in hoeverre lezen volwassenen romans of ontspannende tijdschriften, luisteren ze naar muziek, kijken ze naar films en spelen ze games? 3) Deel 3 bestaat uit vragen over het bibliotheekbezoek en -gebruik van volwassenen. 4) In deel 4 komen algemene persoonskenmerken aan bod De afname van het onderzoek De doelgroep van het onderzoek bestaat uit alle inwoners van Kalmthout vanaf 18 jaar. De volwassenen zijn op 3 verschillende manieren benaderd om deel te nemen aan het onderzoek: 1) Via ; bibliotheek Kalmthout beschikt over ongeveer adressen van volwassenen en jeugdleden. Leden vanaf 18 jaar hebben per een uitnodiging ontvangen om mee te doen. Deze bevatte tevens de link naar de vragenlijst. 2) Via een knop op de website van de gemeente; bezoekers van de site konden kiezen voor de digitale jongeren of volwassenen enquête. Via de digitale nieuwsbrief van de gemeente is aan het onderzoek extra bekendheid gegeven. 3) Via een extra schriftelijke werving; responsanalyse leerde dat niet-leden waren ondervertegenwoordigd. Daarom is in overleg met de bibliotheek besloten onder deze doelgroep extra te werven. Uit een aselecte steekproef uit het bevolkingsregister van de gemeente Kalmthout van inwoners vanaf 14 jaar is opnieuw een aselecte steekproef van 200 niet-leden getrokken. Aan deze niet-leden is per post een vragenlijst gestuurd. 167 van deze 200 adressen betroffen volwassenen. Via een antwoordenvelop kon men de vragenlijst gratis terugsturen naar de bibliotheek De respons 767 volwassenen uit Kalmthout hebben een digitale vragenlijst ingevuld en 46 volwassenen een papieren lijst. De totale respons van het marktonderzoek onder volwassenen bedraagt daarmee 813 respondenten. Dit is een hoge respons voor een marktonderzoek. Van de 813 volwassenen zijn er 704 lid van de bibliotheek en 109 geen lid. Deze aantallen zijn (net) voldoende om een uitsplitsing te maken van de vraag van leden en niet-leden. Om de ondervertegenwoordiging van niet-leden te corrigeren zijn de data herwogen naar lidmaatschap Opbouw van het rapport In hoofdstuk 3 geven we een beeld van de achtergrondkenmerken van de respondenten en het gebruik en bezoek van de bibliotheek. In hoofdstuk 4 geven we de marktomvang van de verschillende informatieve media in Kalmthout. Tevens rapporteren we het marktaandeel dat de bibliotheek in Kalmthout behaalt bij deze verschillende informatieve media. Met het oog op de hanteerbaarheid van de cijfers in het ICB model is ervoor gekozen de ZiZo categorieën uit het model aan te houden. Bijlage 2 geeft alle markgegevens in percentages en absolute aantallen. Hoofdstuk 5 geeft een korte samenvatting van de onderzoeksresultaten. We geven in de tabellen over marktomvang de resultaten voor de totale steekproef en de uitsplitsing naar leden en niet-leden. Steeds is ook het aantal respondenten vermeld van de totale steekproef, de leden en de niet-leden (de n per vraag of item respons). Via een standaardnormale %-toets is bepaald in hoeverre verschillen afwijkingen tussen leden en niet-leden op toeval berusten of significant zijn bij een betrouwbaarheid van 95%. Als het verschil tussen leden en niet-leden significant is, zijn de resultaten vet gedrukt in de tabellen. De resultaten met betrekking tot bibliotheekbezoek en gebruik zijn niet uitgesplitst naar leden en niet-leden. Logisch betreft het hier voor het overgrote deel leden. Marktonderzoek / Bibliotheek Kalmthout / volwassenen vanaf 18 jaar / versie 3 / / HL & RN 8

9 3. Een profiel van de steekproef Geslacht, leeftijd, leefsituatie en culturele participatie. Tabel 1 geeft een overzicht van geslacht, leeftijd en leefsituatie van de deelnemers aan het onderzoek: Tabel 1: Geslacht, leeftijd en leefsituatie van respondenten n % totaal n % leden n % niet-leden totaal Kalmthout leden Kalmthout niet-leden Kalmthout Vrouw % % % Man % % % 20 jaar of jonger 754 5% % 96 3% jaar % % 96 23% jaar % % 96 12% jaar % % 96 16% jaar % % 96 35% jaar 754 8% 658 9% 96 7% Ouder dan 70 jaar 754 4% 658 3% 96 4% Studeert / gaat naar school % % % Heeft betaald werk % % % Is met pensioen % % % Anders % % % Alleenwonend 765 9% 666 8% 99 9% Inwonend bij ouder % % 99 14% Samenwonend zonder kinderen % % 99 35% Samenwonend met kinderen % % 99 34% Anders 765 7% 666 7% 99 7% Tabel 1 laat zien dat: 55% van de respondenten vrouw is. Onder de leden is 65% vrouw en onder niet-leden is 49% vrouw. Dit verschil is significant (en dus vet gedrukt). De leeftijdsgroepen jaar (32%) en jaar (21%) het best vertegenwoordigd zijn. Er zijn significant meer jongeren tot 20 jaar onder de leden (10% versus 3%) en onder de niet-leden zitten significant meer mensen van jaar (35%-25%). Meer dan de helft van de respondenten betaald werk heeft (56%). Dit geldt voor zowel leden als niet-leden. In totaal bijna 70% samenwonend is. Iets meer dan de helft van deze samenwoners heeft ook één of meer kinderen. Onder de niet-leden bestaat de grootste groep uit mensen die samenwonen en geen kinderen hebben. Deze zijn niet significant. Tabel 2: hoogst genoten opleiding n % totaal n % leden n % niet-leden totaal Kalmthout leden Kalmthout niet-leden Kalmthout Geen of lager onderwijs 652 4% 562 0% 90 6% Lager secundair onderwijs % % 90 20% Hoger secundair onderwijs % % 90 34% Hogere studies % % 90 40% Uit tabel 2 blijkt dat: 46% van de respondenten een hogere studie dan het hoger secundair onderwijs volgt of heeft gevolgd. Slechts 4% heeft geen onderwijs of maximaal lager onderwijs gevolgd. De percentages mensen met geen of lager onderwijs en met lager secundair onderwijs onder de niet-leden significant hoger liggen dan onder de leden. Onder de leden daarentegen zitten significant meer mensen met een hogere opleiding. Dit is een gebruikelijk resultaat bij bibliotheekonderzoek. Marktonderzoek / Bibliotheek Kalmthout / volwassenen vanaf 18 jaar / versie 3 / / HL & RN 9

10 Tabel 3 geeft een beeld van de deelname aan (populaire) cultuur in Kalmthout: Tabel 3: culturele participatie n % totaal n % leden n % niet-leden Gaat wel eens naar: totaal Kalmthout leden Kalmthout niet-leden Kalmthout Lezingen % % 91 23% Discussiebijeenkomsten of debatten % % 91 15% Musea of tentoonstellingen % % 91 60% Theatervoorstellingen % % 91 55% (Pop)muziekconcerten % % 91 55% Filmhuisfilms (voor artistieke films) % % 91 11% Andere films % % 91 36% Computer- of internetcursussen % % 91 26% Culturele workshops of cursussen 751 8% % 91 8% Creatieve workshops of cursussen % % 91 23% Tabel 3 laat zien dat voor culturele participatie in Kalmthout het volgende geldt: opvallend veel Kalmthoutenaren bezoeken musea en tentoonstellingen (64%), theatervoorstellingen (58%) en muziekconcerten (56%). De minste animo is er voor culturele workshops of cursussen (8%) en filmhuisfilms (12%). Leden bezoeken significant vaker een lezing dan niet-leden, terwijl niet-leden juist vaker een computer- of internetcursus bezoeken Bezoek aan de bibliotheek. 32% van de volwassenen is lid van de bibliotheek of bezoekt de bibliotheek wel eens. Tabel 4 geeft een overzicht van de bezochte bibliotheken (100% is aantal bibliotheekbezoekers): Tabel 4: bibliotheekbezoek Kalmthout: n % bezoekers Kalmthout Centrale bibliotheek Kalmthout 97% 702 Jeugdbibliotheek Nieuwmoer 5% 702 Bibliotheek Antwerpen 17% 702 Bibliotheek Brasschaat 2% 702 Bibliotheek Essen 5% 702 Bibliotheek Kapellen 11% 702 Bibliotheek Stabroek 2% 702 Bibliotheek Wuustwezel 3% 702 Een andere bibliotheek 10% 702 Voor het bibliotheekbezoek in Kalmthout geldt: Bijna elke lid / bezoeker in de steekproef bezoekt wel eens Bibliotheek Kalmthout (97%). Bibliotheek Antwerpen wordt ook door een behoorlijke groep bezocht (17%). Hetzelfde geldt in mindere mate voor de bibliotheek in Kapellen (11%). 5% van de volwassenen Kalmthoutenaren bezoekt de jeugdvestiging in Nieuwmoer. Weinig leden bezoekers gaan naar de bibliotheken in de nabije gemeenten Brasschaat (2%), Essen (5%), Stabroek (2%) en Wuustwezel (3%). 10% bezoekt wel eens een andere bibliotheek dan de genoemde bibliotheken. De percentages tellen op tot meer dan 100% omdat sommige leden/bezoekers meerdere bibliotheken bezoeken. Marktonderzoek / Bibliotheek Kalmthout / volwassenen vanaf 18 jaar / versie 3 / / HL & RN 10

11 3.3. Frequentie en duur van bibliotheekbezoek. Tabel 5 toont hoe vaak volwassen leden en bezoekers uit Kalmthout de bibliotheek bezoeken en hoeveel tijd men gemiddeld doorbrengt in de bibliotheek (100% is aantal bibliotheekbezoekers): Tabel 5: frequentie en duur bibliotheekbezoek Kalmthout: n % bezoekers Kalmthout Wekelijks of vaker 690 9% Twee- of driewekelijks % Maandelijks % Minder dan maandelijks % Tot een kwartier % Tussen een kwartier en een half uur % Tussen een half uur en een uur % Langer dan een uur 657 4% Uit tabel 5 blijkt dat: De meesten de bibliotheek maandelijks bezoeken (39%). Veelbezoekers in de minderheid zijn (9% bezoekt wekelijks of vaker de bibliotheek). 28% de bibliotheek eens per twee of drie weken bezoekt en 23% van de leden en bezoekers de bibliotheek minder dan maandelijks. 51% brengt per bezoek tussen een kwartier en een half uur doorbrengt in de bibliotheek. 82% blijft tussen een kwartier en een uur Redenen van niet-bezoeken van de bibliotheek. Tabel 6 geeft een overzicht van de redenen waarom volwassenen uit Kalmthout de bibliotheek niet bezoeken. Het betreft hier alleen de niet-leden, die nooit een bibliotheek bezoeken en die deze vragen hebben ingevuld (relatief veel niet-leden/bezoekers hebben niets ingevuld): Tabel 6: redenen niet bezoeken van de bibliotheek n % niet-leden niet-leden Kalmthout Te ver weg 53 4% Te weinig muziek en films 53 4% Slechte openingstijden 53 8% Leest geen boeken 53 17% Internet liever elders (thuis, werk, school) 53 51% Luistert weinig muziek cd s of dvd s 53 6% Kijkt weinig films op dvd 53 4% Heeft te weinig tijd 53 21% Voorkeur voor kopen boven lenen 53 51% Een andere reden 53 21% De 3 meest genoemde redenen voor het niet bezoeken van een bibliotheek zijn: men internet liever thuis, op het werk of op school in plaats van in de bibliotheek (51%). Men prefereert het kopen van boeken en andere media boven lenen (51%). Men zegt te weinig tijd te hebben (21%). Marktonderzoek / Bibliotheek Kalmthout / volwassenen vanaf 18 jaar / versie 3 / / HL & RN 11

12 3.5. Bibliotheekgebruik Figuur 1 geeft een overzicht van wat het voorbije jaar in de bibliotheek is geleend: W at leende je het voorbije jaar in de bibliotheek? % leden 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Roman 83% Informatief boek 77% % vanaf 18 jaar Strip Muziek cd of dvd Film 5% 10% 21% Cd of dvd met informatie 4% Computerspel 1% Krant of tijdschrift 20% Figuur 1: lenen in de bibliotheek (n=665) Figuur 1 laat zien dat: het lenen van romans de voornaamste bezoekreden is: 83%. ook informatieve boeken veel geleend worden: 77%. 21% wel eens een strip leent in de bibliotheek en 20% een krant of tijdschrift. 10% wel eens een muziek cd of dvd leent in de bibliotheek. het lenen van films, informatieve cd s en dvd s en computerspelletjes niet of nauwelijks redenen zijn om de bibliotheek te bezoeken (maximaal 5%). Bibliotheek Kalmthout heeft echter geen muziek, film, games of informatieve cd s in de volwassenencollectie. Dit verklaart deze lage percentages. Bibliotheekbezoekers komen niet alleen naar de bibliotheek om media te lenen. Figuur 2 geeft een overzicht van de overige redenen waarom ze het afgelopen jaar de bibliotheek bezochten: Kw am je daarnaast ook voor andere zaken naar de bibliotheek? % leden 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Lezen van krant of tijdschrift 31% % vanaf 18 jaar Internet in de bibliotheek Raadplegen van databanken Ander computergebruik Literaire avond, boekpresentatie Andere lezing of discussiebijeenkomst Tentoonstelling, film, concert of voorstelling Computer of internetcursus Andere reden 7% 7% 1% 3% 4% 5% 2% 7% Figuur 2: ander gebruik van de bibliotheek (n=665) Uit figuur 2 blijkt duidelijk dat het lezen van kranten en tijdschriften de voornaamste andere reden is om de bibliotheek te bezoeken (31% van de leden en/of bezoekers). Marktonderzoek / Bibliotheek Kalmthout / volwassenen vanaf 18 jaar / versie 3 / / HL & RN 12

13 3.6. Gebruik website van de bibliotheek. Tabel 7 geeft een overzicht van de frequentie waarmee volwassenen uit Kalmthout de bibliotheekwebsite bezoeken en wat zij op deze website doen: Tabel 7: frequentie en redenen bezoek bibliotheekwebsite n % totaal totaal Kalmthout Wekelijks of vaker 813 3% Twee of driewekelijks 813 8% Maandelijks % Minder dan maandelijks % Nooit % n in % website bezoekers website bezoekers Informatie over openingsuren % Informatie over bibliotheekgebruik % Informatie over de collectie % Lezingen, cursus, ander activiteitenprogramma 357 6% Nieuws over de bibliotheek % Om media te reserveren of te verlengen % Voor links met andere websites 357 5% Iets anders 357 3% N totaal zijn alle respondenten en n website bezoekers zijn alle websitebezoekers. Voor het bezoek en gebruik van de website van Bibliotheek Kalmthout geldt: meer dan de helft van de volwassen inwoners bezoekt nooit de website van de bibliotheek (56%). Van de 44% websitebezoekers doet de grootste groep dit minder dan maandelijks. De belangrijkste redenen om de bibliotheekwebsite te bezoeken zijn het reserveren en verlengen van media (60% van de website bezoekers), informatie over de openingstijden (52%) en informatie over de collectie (46%) Openingstijden. Tabel 8 geeft een overzicht van de tijdstippen waarop de bibliotheek het meest wordt bezocht: Tabel 8: tijdstippen bibliotheekbezoek n % bezoekers leden Kalmthout Maandag ochtend 648 1% Maandag middag % Maandag avond % Dinsdag ochtend 648 1% Dinsdag middag % Dinsdag avond % Woensdag ochtend 648 1% Woensdag middag % Woensdag avond % Donderdag ochtend 648 1% Donderdag middag % Donderdag avond % Vrijdag ochtend 648 7% Vrijdag middag % Vrijdag avond % Zaterdag ochtend % Zaterdag middag % Tabel 8 laat zien dat: de zaterdagochtend (41%), woensdagmiddag (22%) en maandagavond (20%) de populairste tijden zijn om de bibliotheek te bezoeken. Weinig leden s ochtends komen (Kalmthout is dan ook alleen vrijdagochtend open). Marktonderzoek / Bibliotheek Kalmthout / volwassenen vanaf 18 jaar / versie 3 / / HL & RN 13

14 4. Resultaten marktonderzoek: volwassenen vanaf 18 jaar Uitleg resultaten In paragraaf komen de resultaten van het marktonderzoek voor achtereenvolgens informatieve boeken, informatieve tijdschriften, informatieve cd s en dvd s en informatief internet aan bod. Het gaat daarbij om zowel de vraag naar de verschillende soorten informatieve media (de marktomvang) als de rol die de bibliotheek speelt bij het vervullen van de behoeften aan deze media (het marktaandeel). In paragraaf 4.6 gebeurt hetzelfde voor de ontspannende media. Bijlage 1 licht de begrippen marktomvang en aandeel toe. In de paragrafen 4.7 tot en met 4.11 wordt vervolgens de marktomvang voor de verschillende media uitgesplitst naar de verschillende genres, zodat een specifieker beeld ontstaat van de marktvraag. Dit gebeurt in tabellen voor achtereenvolgens romangenres, tijdschriftengenres, muziekgenres, filmgenres en de verschillende vormen van digitale ontspanning. De grafieken tonen de resultaten voor de informatiegebieden volgens de ZiZo genre indeling die ook ICB model volgt. In de grafieken en tabellen van dit rapport staan alleen de resultaten voor de hoofdcategorieën van de ZiZo structuur weergegeven. Dit is gebeurd omwille van de overzichtelijkheid en vergelijkbaarheid. De gegevens over marktomvang en aandeel voor de subcategorieën van de ZiZo indeling zijn echter wel berekend en verwerkt in het ICB model 2009 van bibliotheek Kalmthout. In alle gevallen geldt dat eerst een grafiek de resultaten voor de totale steekproef geeft. In een tabel volgt daarna een uitsplitsing van de marktomvang naar leden en niet-leden. Het marktaandeel is niet uitgesplitst naar lidmaatschap omdat in principe geldt dat nietleden geen media lenen in de bibliotheek. De marktgegevens in de grafieken zijn uitgedrukt in percentages van de bevolking (marktomvang) of van de desbetreffende markt (marktaandeel). Met behulp van de bevolkingsgegevens van Kalmthout (in 2008 woonden er volwassenen vanaf 18 jaar in Kalmthout) zijn deze percentages omgerekend naar aantallen personen. Bijlage 2 geeft een overzicht van marktomvang en marktaandeel uitgedrukt in personen. Elke combinatie van informatiecategorie en mediavorm (boek, tijdschrift, cd of dvd en internet) kent een eigen marktomvang en een eigen marktaandeel. Ook voor romans, ontspannende tijdschriften, muziek, films, games en ontspannend internet zijn de marktomvang en het marktaandeel bepaald. Iedere combinatie van marktomvang en marktaandeel geeft andere strategische opties voor de bibliotheek. Bibliotheek Kalmthout kan bijvoorbeeld een groot aandeel hebben op een grote of een kleine markt. De 1 ste situatie duidt op een goed inspelen op de vraag en de 2 de kan de vraag oproepen of er niet teveel aandacht is besteed aan een (te) kleine markt. Ook kan de bibliotheek een (te) klein aandeel hebben op een grote of op een kleine markt. In het eerste geval zijn er groeimogelijkheden en in het 2 de geval kan er sprake zijn van een kleine maar beleidsmatig belangrijke doelgroep. Of juist van een markt waaraan terecht weinig aandacht is besteed. Bijlage 3 geeft een overzicht van de verschillende strategische adviezen op basis van de combinaties van marktomvang en marktaandeel. Marktonderzoek / Bibliotheek Kalmthout / volwassenen vanaf 18 jaar / versie 3 / / HL & RN 14

15 4.2. Informatieve boeken 83% van de volwassenen uit Kalmthout raadpleegt of leest wel eens een informatief boek (marktomvang). Van deze groep leent 27% wel eens een informatief boek in de bibliotheek (marktaandeel). Figuur 3 toont de marktomvang en aandeel van de informatieve (ZiZo) boekengenres: levensvisies de samenleving opvoeding-onderwijs wetenschap-techniek de mens vrijetijd dagelijks leven natuur kunst communicatie-talen geschiedenis landen M arktomvang en marktaandeel informatieve boeken 0% 20% 40% 60% 80% 100% 21% 24% 34% 26% 32% 33% 25% 30% 32% 30% 28% 32% 29% 27% 34% 31% 44% 48% 46% 45% 52% 57% 55% 63% marktomvang marktaandeel Figuur 3: marktomvang en aandeel bij informatieve boeken (n=774) De meeste vraag onder volwassenen is er naar informatieve boeken over: landen (63%). Dagelijks leven (57%). Kunst (55%). Natuur (52%). Wetenschap of techniek (48%). De marktaandelen zijn het grootst bij boeken over: Levensvisies (34%). Geschiedenis (34%). Opvoeding of onderwijs (33%). De mens (32%). Kunst (32%). Het hoge marktaandeel van 34% bij boeken over levensvisies wil zeggen dat van alle volwassenen uit Kalmthout, die wel eens een boek over levensvisies lezen, 34% hierover ook wel eens een boek leent in de bibliotheek. Het marktaandeel wordt dus uitgedrukt als een percentage van de marktomvang. Omdat de markt voor boeken over levensvisies met 24% vrij klein is, betreft het hoge marktaandeel in werkelijkheid slechts volwassenen. Ter vergelijking: door de grotere markt (57%) bij dagelijks leven komt een lager marktaandeel van 25% in absolute zin neer op volwassenen. Bij het interpreteren van de gevonden marktaandelen moet dus ook altijd rekening gehouden worden met de marktomvang. In de grafieken staan marktomvang en aandeel daarom direct onder elkaar. Alle gevonden marktgegevens zijn omgerekend naar het absolute aantal volwassen inwoners. Bijlage 2 geeft hiervan een overzicht. Tabel 9 geeft een uitsplitsing van de marktomvang voor informatieve boeken naar leden en nietleden van de bibliotheek: Marktonderzoek / Bibliotheek Kalmthout / volwassenen vanaf 18 jaar / versie 3 / / HL & RN 15

16 Tabel 9: marktomvang informatieve boeken uitgesplitst naar (niet) leden Boeken over: n % totaal n % leden n % niet-leden totaal Kalmthout leden Kalmthout niet-leden Kalmthout levensvisies % % % de samenleving % % % opvoeding-onderwijs % % % wetenschap-techniek % % % de mens % % % vrijetijd % % % dagelijks leven % % % natuur % % % kunst % % % communicatie-talen % % % geschiedenis % % % landen % % % Voor de vraag naar informatieve boeken in Kalmthout geldt dat: er bij zowel leden (77%) als niet-leden (56%) de meeste vraag is naar boeken over landen. Eveneens 56% van de niet-leden wel eens een boek over dagelijks leven leest. Bibliotheekleden in verhouding meer boeken lezen dan niet-leden. Dit geldt voor boeken in elke ZiZo-hoofdcategorie. Bibliotheekleden lezen significant meer boeken over: - Levensvisies. - Opvoeding of onderwijs. - Wetenschap of techniek. - De mens. - Vrijetijd. - Kunst. - Geschiedenis. - Landen Informatieve tijdschriften 76% van de volwassenen uit Kalmthout leest wel eens een informatief tijdschrift (marktomvang). Van deze groep leent of leest 14% wel eens een informatief tijdschrift van of in de bibliotheek (marktaandeel). Figuur 4 geeft een overzicht van de marktomvang en marktaandelen bij de verschillende soorten informatieve tijdschriften: levensvisies de samenleving opvoeding-onderwijs wetenschap-techniek de mens vrijetijd dagelijks leven natuur kunst communicatie-talen geschiedenis landen Marktomvang en marktaandeel informatieve tijdschriften 0% 20% 40% 60% 80% 100% 14% 15% 13% 16% 16% 14% 17% 17% 20% 20% 18% 16% 15% 23% 19% 31% Figuur 4: marktgegevens informatieve tijdschriften (n=813) 40% 39% 43% 43% 46% 47% 53% 54% marktomvang marktaandeel Marktonderzoek / Bibliotheek Kalmthout / volwassenen vanaf 18 jaar / versie 3 / / HL & RN 16

17 De vraag naar informatieve tijdschriften (76%) is onder volwassenen iets kleiner dan de vraag naar informatieve boeken (83%). De meeste vraag is er naar informatieve tijdschriften over: landen (54%). Dagelijks leven (53%). Natuur (47%). De samenleving (46%). De mens (43%). Kunst (43%). De marktaandelen bij informatieve tijdschriften liggen een stuk lager dan bij informatieve boeken (14% tegenover 27%). De marktaandelen zijn het grootst bij tijdschriften over: levensvisies (20%). Geschiedenis (19%). Vrije tijd (17%). Kunst (17%). Ook hier geldt dat een groot aandeel op een kleine markt leidt tot relatief weinig gebruikers. Zo is weliswaar het marktaandeel bij tijdschriften over levensvisies het grootst (20%) maar uitgedrukt in personen bijna het kleinst (555 personen: alleen het aandeel bij tijdschriften over talen of communicatie is met 399 personen kleiner). Dit komt omdat de markt voor deze tijdschriften met personen bijna het kleinst is. Omgekeerd leidt het kleinste marktaandeel bij tijdschriften over het dagelijkse leven (13%) tot 956 gebruikers. Dit komt omdat veel meer personen deze tijdschriften lezen (53%). Een procent van een grote markt is nu eenmaal meer mensen dan een procent van een kleine markt. Bijlage 2 geeft de marktomvang en marktaandeel van alle soorten informatieve tijdschriften in zowel percentages als personen. Tabel 10 geeft een uitsplitsing van de marktomvang voor informatieve tijdschriften naar leden en niet-leden van de bibliotheek: Tabel 10: marktomvang informatieve tijdschriften uitgesplitst naar (niet) leden Tijdschriften over: n % totaal n % leden n % niet-leden totaal Kalmthout leden Kalmthout niet-leden Kalmthout levensvisies % % % de samenleving % % % opvoeding-onderwijs % % % wetenschap-techniek % % % de mens % % % vrijetijd % % % dagelijks leven % % % natuur % % % kunst % % % communicatie-talen % % % geschiedenis % % % landen % % % Voor de vraag naar informatieve tijdschriften in Kalmthout geldt dat: de vraag naar tijdschriften over landen het grootst is onder leden (55%). Bij niet-leden de vraag naar tijdschriften over dagelijks leven het grootst is (55%). Tijdschriften over communicatie of talen, levensvisies en geschiedenis het minst gevraagd zijn. Dit geldt voor zowel leden als niet-leden. De verschillen tussen leden en niet-leden zijn in geen enkel geval significant. Marktonderzoek / Bibliotheek Kalmthout / volwassenen vanaf 18 jaar / versie 3 / / HL & RN 17

18 4.4. Informatieve cd of dvd 17% van de volwassenen uit Kalmthout gebruikt wel eens een informatieve cd of dvd (marktomvang). Van deze groep leent 4% wel eens een informatieve cd of dvd in de bibliotheek (marktaandeel). Bibliotheek Kalmthout heeft deze cd s echter niet in de volwassenencollectie. Figuur 5 toont marktomvang en -aandeel bij de verschillende soorten informatieve cd s en dvd s: levensvisies de samenleving opvoeding-onderwijs wetenschap-techniek de mens vrijetijd dagelijks leven natuur kunst communicatie-talen geschiedenis landen Marktomvang en marktaandeel informatieve cd / dvd 0% 20% 40% 60% 80% 100% 4% 8% 6% 5% 7% 6% 7% 4% 7% 3% 8% 7% 3% 7% 6% 4% 5% 3% 6% 8% 5% 11% 11% 13% Figuur 5: marktgegevens informatieve cd s en dvd s (n=774) marktomvang marktaandeel 17% van de volwassenen in Kalmthout gebruikt wel eens een informatieve cd of dvd. De vraag naar deze media is hiermee veel kleiner dan de vraag naar informatieve boeken of tijdschriften (83% en 76%). De vraag is relatief het grootst bij informatieve cd s of dvd s over: kunst (11%). De samenleving, vrije tijd en landen (allen 8%). Van alle volwassenen gebruikers van informatieve cd of dvd s, doet slechts een kleine groep dit ook in de bibliotheek (4%). Dit blijkt ook uit de lagere marktaandelen. Bibliotheek Kalmthout heeft geen cd s. De mensen in de steekproef die (ook) andere bibliotheken met cd s bezoeken zorgen dus voor deze kleine marktaandelen. De aandelen zijn het hoogst bij: geschiedenis (13%). Levensvisies (11%). Opvoeding of onderwijs, wetenschap of techniek en de mens (allen 7%). Tabel 11 geeft een uitsplitsing van de marktomvang naar leden en niet-leden van de bibliotheek: Tabel 11: marktomvang informatieve cd s en dvd s uitgesplitst naar (niet) leden cd s of dvd s over: n % totaal n % leden n % niet-leden totaal Kalmthout leden Kalmthout niet-leden Kalmthout levensvisies 774 4% 665 5% 109 3% de samenleving 774 8% 665 8% 109 7% opvoeding-onderwijs 774 5% 665 5% 109 5% wetenschap-techniek 774 6% 665 8% 109 6% de mens 774 4% 665 6% 109 4% vrijetijd 774 8% 665 7% 109 8% dagelijks leven 774 7% 665 7% 109 7% natuur 774 7% 665 8% 109 6% kunst % % % communicatie-talen 774 4% 665 4% 109 4% geschiedenis 774 3% 665 5% 109 2% landen 774 8% 665 7% 109 7% Marktonderzoek / Bibliotheek Kalmthout / volwassenen vanaf 18 jaar / versie 3 / / HL & RN 18

19 Voor de vraag naar informatieve cd s en dvd s in Kalmthout geldt dat: de vraag naar cd s/dvd s over kunst het grootst is onder leden (13%) en niet-leden (10%). De vraag naar cd s/dvd s over andere onderwerpen bij de leden uiteenloopt van 4% tot en met 8% en bij niet leden van 2% tot en met 8%. De minst gevraagde informatiedomeinen bij cd s en dvd s zijn communicatie of talen bij leden en geschiedenis bij niet-leden. De verschillen tussen leden en niet-leden zijn in geen enkel geval significant Informatief internetgebruik 80% van de volwassenen uit Kalmthout gebruikt wel eens internet om informatie op te zoeken (marktomvang). Van deze groep maakt 4% wel eens gebruik van internet in de bibliotheek (marktaandeel). De digitale bibliotheek is in Vlaanderen nog in ontwikkeling en kan alleen in een samenwerkingsvorm uitgroeien naar een goed gebruikte internet informatiebron. Dan zullen ook de hier de marktaandelen flink kunnen stijgen zo leren de Nederlandse marktonderzoeken. Figuur 6 geeft een overzicht van de marktomvang en marktaandelen bij de verschillende soorten informatief internetgebruik: levensvisies de samenleving opvoeding-onderwijs wetenschap-techniek de mens vrijetijd dagelijks leven natuur kunst communicatie-talen geschiedenis landen M arktomvang en marktaandeel informatief internet 0% 20% 40% 60% 80% 100% 4% 4% 4% 3% 5% 5% 4% 4% 5% 4% 7% 6% 21% 22% 27% 39% 45% 48% 49% 57% 57% 58% 66% 64% Figuur 6: marktgegevens informatief internet (n=813) marktomvang marktaandeel Volwassenen in Kalmthout gebruikten eind 2008/ begin 2009 iets minder vaak internet om informatie te vinden dan een boek (80% tegenover 83%). De vraag naar informatie op internet is dus net als bij informatieve boeken zeer groot. De meeste vraag is er naar digitale informatie over de volgende onderwerpen: kunst (66%). Landen (64%). Dagelijks leven (58%). De samenleving (57%). Wetenschap of techniek (57%). Hoewel bij de volwassenen de vraag naar informatie van internet de vraag naar informatieve boeken bijna evenaart, is de positie van de bibliotheek bij informatief internet nog lang niet zo sterk als die bij informatieve boeken. Het totale marktaandeel bij informatief internet is 4%, terwijl dit aandeel bij informatieve boeken 27% bedraagt. De marktaandelen zijn nog het grootst bij informatie van internet over: levensvisies (7%). Geschiedenis (6%). Marktonderzoek / Bibliotheek Kalmthout / volwassenen vanaf 18 jaar / versie 3 / / HL & RN 19

20 Tabel 12 geeft een uitsplitsing van de marktomvang naar leden en niet-leden van de bibliotheek bij informatief internet: Tabel 12: marktomvang informatief internetgebruik uitgesplitst naar (niet) leden internet over: n % totaal n % leden n % niet-leden totaal Kalmthout leden Kalmthout niet-leden Kalmthout levensvisies % % % de samenleving % % % opvoeding-onderwijs % % % wetenschap-techniek % % % de mens % % % vrijetijd % % % dagelijks leven % % % natuur % % % kunst % % % communicatie-talen % % % geschiedenis % % % landen % % % Voor de vraag naar informatief internet in Kalmthout geldt dat: onder de bibliotheekleden de vraag het grootst is naar internet t.b.v. informatie over landen (61%) en kunst (59%). De vraag onder de niet-leden het grootst is op de domeinen kunst (70%) en dagelijks leven (63%). niet-leden significant vaker het internet gebruiken om informatie te vinden over: - de samenleving. - Dagelijks leven. - Kunst Ontspannende media Figuur 7 geeft een overzicht van de marktomvang en marktaandelen bij ontspannende media. Hieronder worden verstaan: romans, ontspannende tijdschriften, strips, muziek, films, games en ontspannend internetgebruik: Marktomvang en marktaandeel ontspannende media marktomvang marktaandeel 0% 20% 40% 60% 80% 100% romans 29% 87% ontspannende tijdschriften 13% 43% strips 14% 30% muziek cd of dvd 4% 83% film op dvd 2% 74% ontspannend internet 3% 54% games 1% 27% Figuur 7: marktgegevens ontspannende media (n= ) Marktonderzoek / Bibliotheek Kalmthout / volwassenen vanaf 18 jaar / versie 3 / / HL & RN 20

21 De vraag naar ontspannende media is onder de volwassenen in Kalmthout doorgaans groot: 87% leest wel eens een roman. 43% leest wel eens een ontspannend tijdschrift. 30% leest wel eens een strip. 83% luistert wel eens naar een muziek cd of dvd. 74% kijkt wel eens naar een film op dvd. 54% gebruikt wel eens internet ter ontspanning. 27% speelt wel eens een game. De positie die de bibliotheek inneemt is bij romans zeer behoorlijk. Bij de andere ontspannende media daarentegen vervult de bibliotheek een (te) kleine rol op de behoorlijk tot zeer grote markten. Dit blijkt uit de volgende marktaandelen: 29% bij romans. 14% bij strips. 13% bij ontspannende tijdschriften. 4% bij muziek cd s of dvd s. 3% bij ontspannend internet. 2% bij films op dvd. 1% bij games. De hoge marktaandelen op de grote markten voor schriftelijke ontspannende media vereisen een andere strategie van de bibliotheek dan de lagere marktaandelen op de eveneens grote markten voor audiovisuele ontspannende media. Bijlage 3 geeft een overzicht van de verschillende adviezen, behorende bij verschillende combinaties van marktomvang en marktaandeel. Daarnaast lijkt de concurrentie van (illegaal) downloaden van muziek dermate groot te zijn dat alleen het uitmelken van een muziekcollectie een realistische beleidsoptie is. Voor Kalmthout is nu beginnen met een muziekcollectie af te raden. In hoofdstuk 5 gaan we hierop nader in. Tabel 13 splitst de marktomvang van ontspannende media uit naar leden en niet-leden: Tabel 13: marktomvang ontspannende media uitgesplitst naar (niet) leden n % totaal n % leden n % niet-leden totaal Kalmthout leden Kalmthout niet-leden Kalmthout romans % % % ontspannende tijdschriften % % % strips % % 88 35% muziek cd of dvd % % % film op dvd % % % ontspannend internet % % % games % % % Voor de vraag naar ontspannende media in Kalmthout geldt dat: de vraag onder bibliotheekleden het grootst is naar romans (89%), terwijl de vraag onder de niet-leden het grootst is naar muziek cd s en dvd s (81%). De vraag naar games bij zowel leden (25%) als niet-leden (28%) veruit het kleinst is. De vraag naar romans en films op dvd onder bibliotheekleden significant groter is dan onder niet-leden. De vraag naar strips daarentegen is significant groter onder de niet-leden. Marktonderzoek / Bibliotheek Kalmthout / volwassenen vanaf 18 jaar / versie 3 / / HL & RN 21

22 4.7. Uitsplitsing romangenres Tabel 14 geeft een beeld van de vraag naar de verschillende romangenres: Tabel 14: vraag naar romangenres uitgesplitst naar (niet) leden romangenre n % totaal n % leden n % niet-leden totaal Kalmthout leden Kalmthout niet-leden Kalmthout type romans (auto) biografische literatuur % % 95 27% politieke, sociale of psychologische literatuur % % 95 32% waar gebeurd % % 95 46% andere literatuur % % 95 33% familie of streekroman % % 95 31% romantisch verhaal, chicklit of doktersroman % % 95 23% detective of thriller % % 95 43% spionage- of avonturenroman % % 95 32% horror of griezelverhaal 781 6% 686 9% 95 4% science fiction of fantasy % % 95 18% gelegenheidsroman, sportverhaal of dierenboeken % 686 8% 95 16% soort romans poëzie of toneel % % 88 14% strip % % 88 35% makkelijk lezen boek % % 88 34% roman in een andere taal % % 88 24% grote letterboek 730 1% 643 1% 88 0% Voor de vraag naar de verschillende typen roman in Kalmthout geldt dat: de vraag naar detectives of thrillers (50%) en waar gebeurde verhalen (48%) het grootst is. Dit geldt voor zowel leden als niet-leden. Niet-leden lezen meer waar gebeurde verhalen dan detectives of thrillers. De markt voor horror- en griezelverhalen het kleinst is. Dit geldt voor leden en niet-leden. Leden significant meer detectives en thrillers lezen dan niet-leden. Niet-leden significant meer gelegenheidsromans, sportverhalen of dierenboeken lezen. Voor de vraag naar de verschillende soorten romans in Kalmthout geldt dat: strips en makkelijk lezen boeken het meest worden gelezen (beiden 30%). Onder leden romans in een andere taal het meest worden gelezen. Grote letterboeken door zowel leden als niet-leden niet of nauwelijks worden gelezen. Deze boeken zijn bedoeld voor een beperkte maar groeiende, oudere doelgroep slechtzienden. Niet-leden significant meer strips en makkelijk lezen boeken lezen dan leden Uitsplitsing tijdschriftengenres Tabel 15 geeft een beeld van de vraag naar de verschillende tijdschriftengenres: Tabel 15: vraag naar tijdschriftengenres uitgesplitst naar (niet) leden tijdschriftengenre n % totaal n % leden n % niet-leden totaal Kalmthout leden Kalmthout niet-leden Kalmthout damesbladen of glossy's % % % bladen met nieuwtjes over bekende personen % % % reis en recreatiebladen % % % woon en tuinbladen % % % bladen over gezondheid, kinderen of psychologie % % % bladen over koken en wijn % % % computer of sportbladen % % % een ander tijdschrift % % % Marktonderzoek / Bibliotheek Kalmthout / volwassenen vanaf 18 jaar / versie 3 / / HL & RN 22