(gevangenis en heropvoeding) (volledig verbod) (persoonlijkheid) (behandeling gericht op abstinentie) (CGT, o.a. cue-exposure) (gecombineerde T)

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "(gevangenis en heropvoeding) (volledig verbod) (persoonlijkheid) (behandeling gericht op abstinentie) (CGT, o.a. cue-exposure) (gecombineerde T)"

Fedde Maes
8 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 (gevangenis en heropvoeding) (volledig verbod) (persoonlijkheid) (behandeling gericht op abstinentie) (CGT, o.a. cue-exposure) (gecombineerde T) (biologische naar combinatie ) 4 1

specific addiction liability of drugs pleasure centres specific

2 Dierexperimentele studies selfadministration electrical selfstimulation conditioned place preference reinforcement specific addiction liability of drugs pleasure centres specific mode of action motivational aspects not specific motivational properties 8 2

3 Het ZOEK systeem Er zijn twee belangrijke beloningstrajecten Mesolimbisch dopamine traject: dopaminerge neuronen die dopamine vrijstellen in de ventrale tegmentale area (VTA) van de hersenstam naar de nucleus accumbens Mesocorticale dopamine traject dopaminergice neuroens met verbinding van de VTA naar de orbitofrontale cortex VTA ligt in de pons De nucleus accumbens voor de amygdala. ventral tegmental area bevat de neurotransmitter dopamine reward

dopamine traject dopaminergice neuroens met verbinding van de VTA naar de orbitofrontale cortex VTA ligt in de pons

% of Basal DA Output DA Concentration (% Baseline) stimulatie vesicle cocaine ritalin transporter Vmat /serotonin DA/5HT Drugs veroorzaken dopamine vrijstelling Vmat transporter serotonin/ 200

4 % of Basal DA Output DA Concentration (% Baseline) stimulatie vesicle cocaine ritalin transporter Vmat /serotonin DA/5HT Drugs veroorzaken dopamine vrijstelling Vmat transporter serotonin/ 200 Natuurlijke beloningen verhogen de Dopamine spiegels FOOD SEX 200 NAc shell methamphetamine -MDMA (Ecstasy) DA/5HT 100 Empty 50 Box Feeding Time (min) 100 Scr Scr Bas Female 1 Present Scr Sample Number Mounts Intromissions Ejaculations Scr Female 2 Present Copulation Frequency Source: Di Chiara et al. Source: Fiorino and Phillips 4

-MDMA (Ecstasy) DA/5HT 100 Empty 50 Box Feeding 0 0 60 120 180 Time (min) 100 Scr Scr Bas Female 1 Present Scr Sample 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14

% of Basal Release % of Basal Release % of Basal Release % of Basal Release 1100 1000 900 800 700 600 500 400 300 200 100 0 Effect van Drugs op Dopamine spiegels 250 200 150 100 Accumbens AMPHETAMINE

5 % of Basal Release % of Basal Release % of Basal Release % of Basal Release Effect van Drugs op Dopamine spiegels Accumbens AMPHETAMINE hr Time After Amphetamine DA DOPAC HVA NICOTINE Accumbens Caudate Accumbens COCAINE DA DOPAC HVA hr Time After Cocaine Accumbens ETHANOL Dose (g/kg ip) Drugs verstoren het beloningssysteem hr Time After Nicotine hr Time After Ethanol Source: Di Chiara and Imperato VTA nucleus accumbens nucleus caudatus hippocampus: interfereert met het geheugen cerebellum: coördinatie- en evenwichtsstoornissen 5

2 3 4 5 hr Time After Cocaine Accumbens ETHANOL Dose (g/kg ip) 0.25 0.5 1 2.

6 Functie Hersenstructuren Neurotransmitters Beloning Anhedonie Disinhibitie Impulsiviteit Conditionering Craving Importantie/ Salience Gewoontevorming Ventral Tegmental Area (VTA) Nucleus Accumbens (NcAcc) DLPFC ACC NcAcc (Ventral Striatum) Amygdala Thalamus Prefrontal Cortex (OFC, ACC) OFC VMPFC Putamen, NcCaudatus (Dorsal Striatum) Endorphines ( -receptors) Dopamine Norepinephrine, 5HT GABA, Glutamate Dynorphines ( -receptors) Dopamine CRH Glutamate Dopamine Dopamine Onthouding Locus Ceruleus Norepinephrine, CRH Glutamate Naief Experimenteren Matig Gebruik Binge gebruik (impulsief gebruik) Misbruik Schadelijk Gebruik Afhankelijkheid (craving) Verslaving (compulsief gebruik) Van Ree, 2002; de Vries and Schippenberg, 2002; Kreek et al, 2002; Van den Brink, 2006; Volkow, 2004; Koob and Volkow, 2010 Effect van Cocainegebruik op Dopamine D2 receptoren Het geheugen van drugs normal subject frontaal Amygdala niet geactiveerd Activatie van de amygdala cocaine abuser (1 month post) niet gebruiker cocaïnegebruiker cocaine abuser (4 months post) 6

Glutamate Dynorphines ( -receptors) Dopamine CRH Glutamate Dopamine Dopamine Onthouding Locus Ceruleus Norepinephrine, CRH Glutamate Naief Experimenteren Matig Gebruik Binge gebruik (impulsief

7 Verlies aan Dopamine Transporter na excessief Metamfetamine gebruik Controle METH Gebruiker Source: Volkow, N.D. et al., Am J. Psychiatry, 158(3), pp , DAT herstel na langdurige abstinentie van metamfetamine Source: Volkow, N.D. et al., Journal of Neuroscience, 21(23), pp , December 1,

8 tested n = 17) Volkow et al. THE JOURNAL OF NUCLEAR MEDICINE Vol. 45 No. 11 November Hersenbanen betrokken in verslaving PFC ACG INHIBITORY CONTROL Amphetamines Opiates THC PCP Ketamine Nicotine Nucleus accumbe ns Dopamine Pathways Alcohol benzodiazepines barbiturates MOTIVATION/ DRIVE OFC SCC NAc c Hipp VP REWARD Amy g MEMORY/ LEARNING 8

Amphetamines Opiates THC PCP Ketamine Nicotine Nucleus accumbe ns Dopamine Pathways

9 Verslaving heeft kenmerken van impulsiviteit en compulsiviteit. Bij impulsiviteit ligt het nastreven van positieve emoties op de voorgrond. Bij compulsiviteit liggen negatieve emoties ten grondslag aan gedachten/gedrag. Bij verslaving: overgang van impulsiviteit naar compulsiviteit. 9

10 Percent of Patients Who Relapse 40 to 60% 30 to 50% 50 to 70% 50 to 70% Principes van gedragsdynamiek Prefrontale Cortex Gedragspaden in competitie voor expressie Orbitofrontale cortex A B C gedrag dopamine initiated B C Hoe wordt gedrag verslaving? Prefrontale Cortex Orbito-frontale cortex C A B B dopamine Verslaafd gedrag B Expressie wordt bepaald door: Dominantie van gedragspaden Sterkte van de PFC bij selectie Relevantie van motivatie (OFC) Activatie van de Dopamine reward pathway initieert een gedragspad (Miller & Cohen, Annu. Rev. Neurosci. 24 [2001] 167) Hervalrisico is vergelijkbaar met dat van andere chronische ziekten Drug Addiction Type I Diabetes McLellan AT, Lewis DC, O Brien CP, Kleber HD; Drug McLellan Dependence, et al., JAMA, A Chronic Medical Illness, JAMA, Oct 4, 2000 Hypertension Asthma 10

Prefrontale Cortex Orbito-frontale cortex C A B B dopamine Verslaafd gedrag B Expressie wordt bepaald door: Dominantie van gedragspaden Sterkte van de PFC bij selectie Relevantie van motivatie (OFC)

Als ik er maar eentje kan nemen zal ik normaal zijn, net als mijn vrienden Intoxicatie: vitale functies Ontwenning: detoxificatie Stabiliseren Comorbiditeit

11 Als ik er maar eentje kan nemen zal ik normaal zijn, net als mijn vrienden Intoxicatie: vitale functies Ontwenning: detoxificatie Stabiliseren Comorbiditeit Psychosociale factoren Terugvalpreventie Herhaalde Beloning Detectiedrempel Disinhibitie Attentional Bias Cue-Reactiviteit Craving Relapse Conflict Registratie 43 11

Comorbiditeit Psychosociale factoren Terugvalpreventie Herhaalde Beloning

12 Compliance and Outcome Koeter, Van den Brink, Lehert, 2010 (n=2305) Herhaalde beloning Motivation Treatment Antagonist Disulfiram Naltrexone Nalmefene Detectiedrempel Inhibitie Baclofen? Memantine? Agonist Attentional bias Cue-reactivity Craving Cognitive AB- training enhancer Anti-craving CET drug CM CM? Modafinil CRA Stress Druggerelateerde stimulus Conflict registratie Acamprosate Topiramate? MET NAC? CBT WM-training rtms DBS Bio feedback Married Abstinent Baseline Age Early Compliance Dependence Severity Late Compliance Percent Abstinence Duration Strong effect Moderate Effect Weak effect Welk behandeldoel Opiaten Abstinentie Substitutie Alcohol Abstinentie Gecontroleerd drinken Wie beslist over het doel? Behandelretentie Mythen van verslavingsbehandeling Mythe van de auto-medicatie Enkel de onderliggende stoornis behandelen werkt meestal niet Van depressies gaat men niet drinken MAAR drugs doen je je wel goed voelen (hoewel minder en minder na verloop van tijd) 12

13 Mythen van verslavingsbehandeling Mythe van de automedicatie Mythe van de karakterzwakheid Zwakheid of wilskracht heeft weinig te maken met verslaafd worden Hoog opgeleide, sterke personen bezwijken voor de beste drugs ter wereld Mythen van verslavingsbehandeling Mythe van de auto-medicatie Myth van karakterzwakheid Mythe van tegen de drank kunnen Het Wooden Leg Syndrome voorspelt alcoholisme en niet immuniteit tegen alcoholisme Mythen van verslavingsbehandeling Mythe van de auto-medicatie Myth van karakterzwakheid Mythe van tegen de drank kunnen Mythe van de detoxificatie Ontwennen is gemakkelijk Abstinent blijven is enorm moeilijk Mythen van verslavingsbehandeling Mythe van de auto-medicatie Mythe van karakterzwakheid Mythe van tegen de drank kunnen Mythe van de detoxificatie Mythe van hersenomkeerbaarheid Verslaving zorgt voor permanente neurotransmitter en chemische veranderingen Beschadiging verhoogt het risico op permanente paranoïa en hallucinatie (bij alcohol en stimulantia) 13

niet immuniteit tegen alcoholisme Mythen van verslavingsbehandeling Mythe van de auto-medicatie Myth van karakterzwakheid Mythe van tegen de drank kunnen Mythe van de detoxificatie Ontwennen is

14 Herstel mogelijk? Na twee jaar zijn sommige dopamine deficits hersteld Functionele stoornissen kunnen blijven bestaan Kwetsbaarheid persisteert Conclusies Verslaving is ook een hersenziekte Chronische aandoeningen vereisen een flexibele strategie en diverse interventies Herval is een leersituatie Behandeling werkt op lange termijn Behandeling is rendabel 14

blijven bestaan Kwetsbaarheid persisteert Conclusies Verslaving is ook een hersenziekte

Vergelijkbare documenten

Medicamenteuze behandeling van alcoholverslaving Hoe zit het met reductie van alcoholconsumptie?

Medicamenteuze behandeling van alcoholverslaving Hoe zit het met reductie van alcoholconsumptie? Wim van den Brink Academic Medical Center University of Amsterdam Amsterdam Institute for Addiction Research