DE ONRUST IN DE JEUGD PSYCHOPATHOLOGIE BIJ HET PUBERBREIN

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "DE ONRUST IN DE JEUGD PSYCHOPATHOLOGIE BIJ HET PUBERBREIN"

Transcriptie

1 drs. Stephen Ebecilio DE ONRUST IN DE JEUGD PSYCHOPATHOLOGIE BIJ HET PUBERBREIN 4 juni 2015 Opvoedingstoolbox

2 2

3 Periode van tweede rijpingsproces Adolescentie Vertraagde rijpingsproces Prefrontale cortex Roekeloos gedrag Impulsief Emotioneel 3

4 4

5 5

6 Onrust Sterfte cijfers door verwonding adolescenten x hoger dan (VS). Criminaliteit is hoogst bij late adolescentie/jong volwassenheid. Begin verslaving 6

7 Pathologie Adolescentie manifestatie psychiatrische stoornissen. Jeugddelinquentie (antisociaal gedrag) Verslaving Depressie/stemmingsstoornis Eetstoornis Schizofrenie 7

8 Cerebral Blood Flow Onderzoek Satterthwaite et al. N= 922 adolescenten 8-22 Tiener meisjes > jongens 8

9 P. Bhide 19 onderzoeken Developmental Neuroscience Vol. 36, No. 3-4, 2014 Issue release date: July 2014 Teenage Brains: Think Different? ISBN

10 Jeugddelinquentie 1 Teens impulsively react rather than retreat from threat. Dreyfuss M. Caudle K. Drysdale A.T. Johnston N.E. Cohen A.O. Somerville L.H. Galván A. Tottenham N. Hare T.A. Casey B.J. Dev Neurosci 2014;36: (DOI: / ) N= 80 leeftijd 6-27 Reactie op bedreiging itt (geanticipeerde) beloning?? 10

11 1. Risicogedrag onrijp PFC Jeugddelinquentie: 2. Adolescente jongens meer reactie en activiteit in het limbisch systeem bij bedreiging (P. Bhide) 11

12 Jeugddelinquentie 2 Feedback Processing in Adolescence: An Event-Related Potential Study of Age and Gender Differences Grose-Fifer J. Migliaccio R. Zottoli T.M. N= 80 Leeftijd en gender verschillen bij beloning Meting hersenactiviteit bij gokspel. 12

13 Jeugddelinquentie: Jongens reageren meer op grote winst vergeleken met meisjes Nauwelijks op verliezen. Risicogedrag jongens houdt verband met hoge gevoeligheid voor winst en ongevoeligheid bij straffen. 13

14 Jeugddelinquentie 3 BDNF Modulates Contextual Fear Learning during Adolescence Dincheva I. Pattwell S.S. Tessarollo L. Bath K.G. Lee F.S. Dev Neurosci 2014;36: (DOI / ) Brain-derived neurotrophic factor (BDNF) speelt rol bij hoger emotionele processen die te maken hebben met leren van angst en geheugen. 14

15 Jeugddelinquentie: BDNF minder actief in adolescente jongens. Minder angst bij bedreigende situaties en meer risico- en agressief gedrag. 15

16 Slaap gebrek Pubers 9 hr 15 min. nodig (soms 8hr 30 min) Onderzoek VS slechts 15% pubers 8 hr 30 min 16

17 Melatonine concentratie 17

18 18

19 Psychopatholgie bij het puberbrein 6 of 7 uur slaap maakt geen verschil uit 19

20 Verslaving Sturman, D.A., Moghaddam, B. (2012) The striatum processes reward differently in adolescents versus adults. Proceedings of the National Academy of Science, 109(5): Anticipatie van beloning bij zowel adolescente als volwassen ratten. 20

21 Verslaving Beide activiteit in nucleus accumbens (beloning/motivatie) Adolescenten ook activiteit in dorsal striatum (gewenning, beslissingen) 21

22 Verslaving Internet use/addiction disorder (DSM-V, sectie 3) Adolescente jongens 3x vaker dan meisjes 22

23 Internet Use Disorder (IUD) UK Times: "Boy collapses after playing World of Warcraft for 24 hours straight 23

24 Gender verschillen (A. Reis): fmri bij gokspel met beloning meer gebieden. (11 mannen, 11 vrouwen). zowel jongens als meisjes gemotiveerd. jongens meer gemotiveerd dan meisjes 24

25 Jongens meer activiteit in de Nucleus accumbens, amygdala en orbitofrontal cortex Activiteit correleert positief met aantal gebied bij jongens, niet bij meisjes Jongens territoriaal Meeste spellen zijn territoriaal?? 25

26 26

27 Thank You 27

28 drs. S. Ebecilio Neuropsycholoog Kaya Kooyman juni 2015 Opvoedingstoolbox

Take home message. Het professionele brein in samenwerking

Take home message. Het professionele brein in samenwerking Het professionele brein in samenwerking John van der Meij Trilemma: Praktijk voor Training, Coaching en Therapie (Oegstgeest) Instituut voor Toegepaste Neurowetenschappen (Haarlem) Take home message 1)

Nadere informatie

Kijken in puberhersenen. Laura van der Aar Miranda Jansen Eduard Klapwijk

Kijken in puberhersenen. Laura van der Aar Miranda Jansen Eduard Klapwijk Kijken in puberhersenen Laura van der Aar Miranda Jansen Eduard Klapwijk Pubergedrag Risicogedrag en hersenonderzoek Het puberende brein onder de loep Eduard Klapwijk e.t.klapwijk@fsw.leidenuniv.nl Adolescentie:

Nadere informatie

VMBO-congres, 9 november 2009. Eveline Crone. Brain & Development lab Leiden : www.brainanddevelopmentlab.nl

VMBO-congres, 9 november 2009. Eveline Crone. Brain & Development lab Leiden : www.brainanddevelopmentlab.nl VMBO-congres, 9 november 2009 Ontwikkelende hersenen Eveline Crone Brain & Development lab Leiden : www.brainanddevelopmentlab.nl b l Brein en onderwijs Op welke leeftijd zijn scholieren in staat om keuzes

Nadere informatie

Individuele gevoeligheid voor riskant middelengebruik in de adolescentie. Anja Huizink

Individuele gevoeligheid voor riskant middelengebruik in de adolescentie. Anja Huizink Individuele gevoeligheid voor riskant middelengebruik in de adolescentie Anja Huizink Adolescentie = grenzen verkennen Op zoek naar prikkels Brein in ontwikkeling Nucleus accumbens (basale ganglia): -

Nadere informatie

Samenvatting en Conclusies

Samenvatting en Conclusies Samenvatting en Conclusies De adolescentie is een fascinerende levensfase. In een relatief korte periode, ongeveer tussen het tiende en twintigste levensjaar, veranderen kinderen langzaam maar zeker in

Nadere informatie

Veilig gehechte kinderen ontwikkelen steeds rijkere verbindingen, krijgen meer integratie en adequate prefrontale functies

Veilig gehechte kinderen ontwikkelen steeds rijkere verbindingen, krijgen meer integratie en adequate prefrontale functies BLOK III LIEFDE Veilig gehechte kinderen ontwikkelen steeds rijkere verbindingen, krijgen meer integratie en adequate prefrontale functies Met opgroeien van veilige hechtingsrelaties ontwikkelen kinderen

Nadere informatie

Ontwikkeling van het Puberbrein Wouter Camps

Ontwikkeling van het Puberbrein Wouter Camps Wat halen ze in hun hoofd? Ontwikkeling van het Puberbrein Wouter Camps Dit zijn ze nou.. 3 Fasen Vroege adolescentie Midden adolescentie Late adolescentie Doelstellingen Kennismaking met informatie over

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation

Cover Page. The handle   holds various files of this Leiden University dissertation Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/37391 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Peters, Sabine Title: The adolescent brain : unraveling the neural mechanisms of

Nadere informatie

Ouderlijke betrokkenheid en het welzijn van kinderen

Ouderlijke betrokkenheid en het welzijn van kinderen Pagina 1 / 17 Ouderlijke betrokkenheid en het welzijn van kinderen Als kinderen meer ouderlijke betrokkenheid ervaren en een betere band met hun ouders hebben, is de kans kleiner dat zij gedragsproblemen

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle  holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/37815 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Kleibeuker, Sietske Willemijn Title: 'What Box?': behavioral, neuro-imaging, and

Nadere informatie

A bio-driven behavioral change strategy for sedentary, low intrinsically motivated employee s. Mathieu de Greef Siska Sprenger, Brechje Houet

A bio-driven behavioral change strategy for sedentary, low intrinsically motivated employee s. Mathieu de Greef Siska Sprenger, Brechje Houet A bio-driven behavioral change strategy for sedentary, low intrinsically motivated employee s Mathieu de Greef Siska Sprenger, Brechje Houet Effecten van bewegen 1. Effectieve strategie tegen fysieke -

Nadere informatie

Hersenen in verbouwing

Hersenen in verbouwing Hersenen in verbouwing 23 april 2012 Sascha Roos, Gz-psycholoog / neuropsycholoog Cecile Gunning, Klinisch-psycholoog/ psychotherapeut Programma Breinfeiten Het ontwikkelende en lerende brein Het emotionele

Nadere informatie

Puberende Hersenen. Wat is er met de puber aan de hand?

Puberende Hersenen. Wat is er met de puber aan de hand? Alumni Lezing UvA, 7 november 2009 Puberende Hersenen Eveline Crone Afdeling Ontwikkelingspsychologie Leiden Institute for Brain and Cognition Wat is er met de puber aan de hand? Jeugd van tegenwoordig:

Nadere informatie

Fijn, mijn kind heeft een puberbrein

Fijn, mijn kind heeft een puberbrein Fijn, mijn kind heeft een puberbrein drs. Anje de Vries Bureau Meesterschap Oosterhoutstraat 9a 9401 NA Assen Ontwikkeling Ontwikkelingsgebieden A. Lichamelijke ontwikkeling groei, zintuigen en de motoriek

Nadere informatie

Neurobiologie, criminaliteit en strafrecht. SWR 27 september 2014. Arne Popma

Neurobiologie, criminaliteit en strafrecht. SWR 27 september 2014. Arne Popma Neurobiologie, criminaliteit en strafrecht SWR 27 september 2014 Arne Popma Interactie in ontwikkeling en onderzoek van antisociaal gedrag Moran Cohn / Arne Popma Interactie in ontwikkeling en onderzoek

Nadere informatie

Veranderend onderwijs. Hersenontwikkeling in de adolescentie. Onderwijs en het brein. Onderwijs en het brein. Waar of niet waar? Waar of niet waar?

Veranderend onderwijs. Hersenontwikkeling in de adolescentie. Onderwijs en het brein. Onderwijs en het brein. Waar of niet waar? Waar of niet waar? Hersenontwikkeling in de adolescentie Dr. Linda van Leijenhorst www.brainandeducationlab.nl Veranderend onderwijs Onderwijs nu ziet er anders uit dan onderwijs in het verleden tegenwoordig 1915 1953 Onderwijs

Nadere informatie

Neuro-imaging bij bipolaire stoornissen: een overzicht

Neuro-imaging bij bipolaire stoornissen: een overzicht Neuro-imaging bij bipolaire stoornissen: een overzicht Max de Leeuw, psychiater en senior onderzoeker GGZ Rivierduinen/LUMC KenBiS, 17 juni 2016 Leiden Inhoud Emotieverwerking Werkgeheugen Beloning Eerstegraads

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle  holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/32213 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Schel, Margot Antoinette Title: Free won't : neurobiological bases of the development

Nadere informatie

Jeugdtrauma en somatische gevolgen op volwassen leeftijd: klinische en psychofysiologische verkenning (ingekorte versie presentatie)

Jeugdtrauma en somatische gevolgen op volwassen leeftijd: klinische en psychofysiologische verkenning (ingekorte versie presentatie) Jeugdtrauma en somatische gevolgen op volwassen leeftijd: klinische en psychofysiologische verkenning (ingekorte versie presentatie) Prof. dr. F. Van Den Eede Symposium SPM/VVP Hof van Liere UA 26/04/2019

Nadere informatie

exemplaren verkocht! Herziene uitgave met de nieuwste cijfers. nu 15 e. puber brein. Huub Nelis & Yvonne van Sark.

exemplaren verkocht! Herziene uitgave met de nieuwste cijfers. nu 15 e. puber brein. Huub Nelis & Yvonne van Sark. 50.000 exemplaren verkocht! Herziene uitgave met de nieuwste cijfers nu 15 e puber brein binnenstebuiten Wat beweegt jongeren van 10 tot 25 jaar? Huub Nelis & Yvonne van Sark puberbrein binnenstebuiten

Nadere informatie

Neurocognitive Processes and the Prediction of Addictive Behaviors in Late Adolescence O. Korucuoğlu

Neurocognitive Processes and the Prediction of Addictive Behaviors in Late Adolescence O. Korucuoğlu Neurocognitive Processes and the Prediction of Addictive Behaviors in Late Adolescence O. Korucuoğlu Nederlandse Samenvatting De adolescentie is levensfase waarin de neiging om nieuwe ervaringen op te

Nadere informatie

Aanvullende notities bij presentatie: Het Puberbrein, Gerda de Boer. Filmpje Emma ( Emma aan het woord ): https://www.youtube.com/watch?

Aanvullende notities bij presentatie: Het Puberbrein, Gerda de Boer. Filmpje Emma ( Emma aan het woord ): https://www.youtube.com/watch? Aanvullende notities bij presentatie: Het Puberbrein, Gerda de Boer Sheet 2 Filmpje Emma ( Emma aan het woord ): https://www.youtube.com/watch?v=ibdwlpspjru Sheet 4 Illustratie: Brein (Hersenstichting)

Nadere informatie

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/22989 holds various files of this Leiden University dissertation

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/22989 holds various files of this Leiden University dissertation Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/22989 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Pouw, Lucinda Title: Emotion regulation in children with Autism Spectrum Disorder

Nadere informatie

6 e Nieuwsbrief EPISCA onderzoek maart 2015

6 e Nieuwsbrief EPISCA onderzoek maart 2015 6 e Nieuwsbrief EPISCA onderzoek maart 2015 Het is al weer lang geleden dat jullie iets van ons hebben gehoord en dat komt omdat er veel is gebeurd. We hebben namelijk heel veel analyses kunnen doen op

Nadere informatie

Waarom uitstellen zo verleidelijk is. Dr. Esther Aarts

Waarom uitstellen zo verleidelijk is. Dr. Esther Aarts Waarom uitstellen zo verleidelijk is Dr. Esther Aarts Inhoud Uitstelgedrag Meten van uitstelgedrag in het lab en in het brein impulsieve keuzes plannen, vooruit denken beloningsgevoeligheid Tips om uitstelgedrag

Nadere informatie

WELKOM! MENTIMETER Ga naar Code Wat vind jij van het opvoeden van pubers?

WELKOM! MENTIMETER Ga naar   Code Wat vind jij van het opvoeden van pubers? WELKOM! MENTIMETER Ga naar www.menti.com Code 61 95 41 Wat vind jij van het opvoeden van pubers? 8 oktober 2018 Hartelijk welkom programma 19.30 Mentimeter 19.35 welkom 19.40 Scene puber opvoeden 19.50

Nadere informatie

QUIZ. oungworks. De klas van 2018 PUBERBREIN BINNENSTEBUITEN

QUIZ. oungworks. De klas van 2018 PUBERBREIN BINNENSTEBUITEN PUBERBREIN BINNENSTEBUITEN oungworks MARK VAN RIJN ADVISEUR / TRAINER De klas van 2018 09 OKT 2018 - STL ONTBIJTSESSIE - HOLTEN lezingen Het geheim achter gemotiveerde pubers, leerlingen en werknemers

Nadere informatie

Sekseverschillen in Huilfrequentie en Psychosociale Problemen. bij Schoolgaande Kinderen van 6 tot 10 jaar

Sekseverschillen in Huilfrequentie en Psychosociale Problemen. bij Schoolgaande Kinderen van 6 tot 10 jaar Sekseverschillen in Huilfrequentie en Psychosociale Problemen bij Schoolgaande Kinderen van 6 tot 10 jaar Gender Differences in Crying Frequency and Psychosocial Problems in Schoolgoing Children aged 6

Nadere informatie

GENDER, COMORBIDITY & AUTISM Inleiding INHOUD Opzet en Bevindingen per onderzoek Algemene Discussie Aanbevelingen Patricia J.M. van Wijngaarden-Cremers Classifications & Gender Patient cohort 2004 Clusters

Nadere informatie

transistiepsychiatrie Dr. R. Klaassen Kinder- en jeugdpsychiater Bascule Projectleider headspace

transistiepsychiatrie Dr. R. Klaassen Kinder- en jeugdpsychiater Bascule Projectleider headspace transistiepsychiatrie Dr. R. Klaassen Kinder- en jeugdpsychiater Bascule r.klaassen@debascule.com Projectleider headspace transitiepsychiatrie -> psychiatrie Transitional Psychiatry Child & Adolescent

Nadere informatie

Uitkomsten studie Genderonderzoek energiebesparing

Uitkomsten studie Genderonderzoek energiebesparing Uitkomsten studie Genderonderzoek energiebesparing Inhoudsopgave Doel Aanpak Uitkomsten Rolverdeling bij besluitvorming De krachtigste motieven De beste afzender Suggesties voor vervolg IN DE BIJLAGEN

Nadere informatie

Psychiatrie & Psychologie bij 22q11DS

Psychiatrie & Psychologie bij 22q11DS Studiedag Stichting 22Q11 19 november 2017 A.M. Fiksinski a.m.fiksinski@umcutrecht.nl Psycholoog & onderzoeker (PhD kandidaat) Department of Psychiatry, Rudolf Magnus Institute of Neuroscience, University

Nadere informatie

PUBERBEURS LEIDERDORP

PUBERBEURS LEIDERDORP PUBERBEURS LEIDERDORP P R O G R A M M A 19:45 Inloop koffie /thee 20:00 Opening 20:10 Presentatie & Theater 20:40 Pauze 21:00 Presentatie & Theater 21:45 Afsluiting DE PUBERTEIT VROEGE ADOLESCENTIE vroege

Nadere informatie

Puberbrein in breed perspectief Wouter Camps

Puberbrein in breed perspectief Wouter Camps Wat halen ze in hun hoofd? Puberbrein in breed perspectief Wouter Camps Dit zijn ze nou.. 3 Fasen Vroege adolescentie Midden adolescentie Late adolescentie Doelstellingen Kennismaking met informatie over

Nadere informatie

28-3-2010. Structuur voordracht. HECHTING ALS MEDICIJN Studiedag VBP op 26 maart 2010 Rotterdam. Introductie. Neurobiologie. Bonding/ attachment

28-3-2010. Structuur voordracht. HECHTING ALS MEDICIJN Studiedag VBP op 26 maart 2010 Rotterdam. Introductie. Neurobiologie. Bonding/ attachment HECHTING ALS MEDICIJN Studiedag VBP op 26 maart 2010 Rotterdam Peter Geerlings, psychiater/ psychotherapeut Teaching Fellow VBP Email: peter.geerlings@xs4all.nl Structuur voordracht Introductie Neurobiologie

Nadere informatie

Fijn, mijn kind heeft een puberbrein

Fijn, mijn kind heeft een puberbrein Fijn, mijn kind heeft een puberbrein drs. Anje de Vries Bureau Meesterschap Oosterhoutstraat 9a 9401 NA Assen Ontwikkelingsgebieden Ontwikkeling A. Lichamelijke ontwikkeling groei, zintuigen en de motoriek

Nadere informatie

Pubers. En de verleidingen van nu!

Pubers. En de verleidingen van nu! Pubers En de verleidingen van nu! PUBERTEIT/FUNCTIE Lichamelijke ontwikkeling ONTWIKKELING, HORMONEN, ONZEKERHEID + Cognitieve ontwikkeling DE GROEI VAN DE HERSENEN + Sociaal-emotionele ontwikkeling HOE

Nadere informatie

Bachelor thesis Psychologie & Gezondheid. Cognitieve Neurowetenschap. Risicovol gedrag tijdens de adolescentie: de rol van executieve functies

Bachelor thesis Psychologie & Gezondheid. Cognitieve Neurowetenschap. Risicovol gedrag tijdens de adolescentie: de rol van executieve functies Bachelor thesis Psychologie & Gezondheid Cognitieve Neurowetenschap Risicovol gedrag tijdens de adolescentie: de rol van executieve functies Auteur: S. E. M. Truijens Begeleider: Drs. A. van Boxtel Bachelor

Nadere informatie

Het Puberbrein. Pubers kunnen niet plannen en dus ook niet kiezen Defini9es. Wat gaan we doen? Defini9es. Stelling 1

Het Puberbrein. Pubers kunnen niet plannen en dus ook niet kiezen Defini9es. Wat gaan we doen? Defini9es. Stelling 1 Het Puberbrein Defini9es Dr. Renate de Groot, PhD Welten Ins9tuut Open Universiteit Adolescen1e = overgangsperiode tussen puberteit en volwassenheid waarin de jongere een eigen iden9teit moet ontwikkelen.

Nadere informatie

Puberhersenen. in ontwikkeling. Geef om je hersenen

Puberhersenen. in ontwikkeling. Geef om je hersenen Puberhersenen in ontwikkeling Geef om je hersenen Inleiding Als uw kind in de puberteit komt, kan er veel veranderen in het gedrag van uw kind en in de relatie die u met hem of haar heeft. De puberteit

Nadere informatie

Betrokken bij Buiten. Het puberbrein als basis. Welkom. 4 februari 2016 Anniek Verhagen anniek.verhagen@xs4all.nl

Betrokken bij Buiten. Het puberbrein als basis. Welkom. 4 februari 2016 Anniek Verhagen anniek.verhagen@xs4all.nl Betrokken bij Buiten Welkom Het puberbrein als basis 4 februari 2016 Anniek Verhagen anniek.verhagen@xs4all.nl Pubers Welk (puber)gedrag valt jou het meest op? We zijn allemaal puber geweest Leef je in!

Nadere informatie

PUBERS EN SOCIALE MEDIA

PUBERS EN SOCIALE MEDIA P u b e r s e n g e n o t m i d d e l e n P R O G R A M M A PUBERS EN Eef Hollman Adviseur Gezondheidsbevordering GGD HM Puberteit Puberbrein Populaire Genotmiddelen Preventie Als er meer hulp nodig is

Nadere informatie

Cognitie, dopamine en impulscontrole bij de ziekte van Parkinson

Cognitie, dopamine en impulscontrole bij de ziekte van Parkinson Er wordt gefilmd Roshan.Cools@donders.ru.nl Cognitie, dopamine en impulscontrole bij de ziekte van Parkinson Cognitieve controle De mentale processen die ons in staat stellen om onze doelen te bereiken

Nadere informatie

Ontwikkeling van het brein in de adolescentie

Ontwikkeling van het brein in de adolescentie Ontwikkeling van het brein in de adolescentie Dr Lydia Krabbendam Centrum Brein en Leren VUA ac.krabbendam@psy.vu.nl 7 oktober 2010 Thema s Zelfregulatie Sociale cognitie Hoera, een blob! 1. Beelden verkregen

Nadere informatie

Pubers kunnen niet plannen Rijden zonder helm. Definities. Het Puberbrein: Brein, leefstijl en leren. Definities. Definities.

Pubers kunnen niet plannen Rijden zonder helm. Definities. Het Puberbrein: Brein, leefstijl en leren. Definities. Definities. Het Puberbrein: Brein, leefstijl en leren Dr. Renate de Groot Welten Institute Research Centre for Learning, Teaching and Technologies Open Universiteit Adolescentie overgangsperiode tussen puberteit en

Nadere informatie

Wetenschappelijk onderzoek. Prof. Dr. Dick Swaab Wij zijn ons brein

Wetenschappelijk onderzoek. Prof. Dr. Dick Swaab Wij zijn ons brein Wetenschappelijk onderzoek Prof. Dr. Dick Swaab Wij zijn ons brein Gedrag - Agressie Ja Homofilie door inwerking aanwezige testosteron op brein Ja en Nee Adolescentie (10-25 jaar) is de ontwikkelfase

Nadere informatie

Executieve functies. Problemen met executieve functies 11/01/17

Executieve functies. Problemen met executieve functies 11/01/17 11/01/17 GEDRAG IN GOEDE BANEN LEIDEN: DE ROL VAN DE EXECUTIEVE FUNCTIES BIJ HET SUCCES IN HET VOORTGEZET ONDERWIJS Executieve functies DR. MARIETTE HUIZINGA is een paraplubegrip voor verschillende denkprocessen

Nadere informatie

Autisme, wat weten we?

Autisme, wat weten we? Autisme, wat weten we? Matt van der Reijden, kinder- en jeugdpsychiater & geneesheer directeur Dr Leo Kannerhuis, Oosterbeek 1 autisme agenda autisme autisme en het brein: wat weten we? een beeld van autisme:

Nadere informatie

Train uw Brein: Cognitieve Training als een behandeling voor depressie. Marie-Anne Vanderhasselt

Train uw Brein: Cognitieve Training als een behandeling voor depressie. Marie-Anne Vanderhasselt Train uw Brein: Cognitieve Training als een behandeling voor depressie Marie-Anne Vanderhasselt Vanderhasselt, M.A., De Raedt, R., Namur, V., Lotufo, P.A., Bensenor, Vanderhasselt, M.A., De Raedt, R.,

Nadere informatie

Diagnostiek van executieve functies bij adolescenten

Diagnostiek van executieve functies bij adolescenten Diagnostiek van executieve functies bij adolescenten Samenvatting presentatie congres EF bij adolescenten Utrecht, 19 juni 2012 Dr. Mariëtte Huizinga Universiteit van Amsterdam Executieve functies Weerstand

Nadere informatie

YOUNGWORKS. MARK VAN HET GEHEIM ACHTER GEMOTIVEERDE PUBERS, LEERLINGEN EN WERKNEMERS

YOUNGWORKS. MARK VAN HET GEHEIM ACHTER GEMOTIVEERDE PUBERS, LEERLINGEN EN WERKNEMERS YOUNGWORKS OVER ONS JONGEREN ZIJN 24/7 ONLINE 17 FEBRUARI 2017 - #WERKWEEK - UTRECHT YOUNGWORKS MARK VAN RIJN @markvrijn KLANTNAAM DIT IS PLAATS VOOR EEN ONDERTITEL YOUNGWORKS EVENTUEEL 2DE REGEL PLAATS

Nadere informatie

De Kracht van het Brein regen is slechts regen, dat is nog geen slecht weer

De Kracht van het Brein regen is slechts regen, dat is nog geen slecht weer De Kracht van het Brein regen is slechts regen, dat is nog geen slecht weer John van der Meij Trilemma: Praktijk voor Training, Coaching en Therapie (Oegstgeest) Instituut voor Toegepaste Neurowetenschappen

Nadere informatie

Guus Smit Moleculaire & Cellulaire Neurobiologie. Vrije Universiteit Amsterdam

Guus Smit Moleculaire & Cellulaire Neurobiologie. Vrije Universiteit Amsterdam Guus Smit Moleculaire & Cellulaire Neurobiologie Vrije Universiteit Amsterdam Hersenen op sterk water ONDERWEPEN: 1. Jonge drinkers 2. Hersenen 3. Wat te doen? Percentage 15-16 jarige jongeren dat! 10

Nadere informatie

Impact van de ingebruikname van de DSM-5

Impact van de ingebruikname van de DSM-5 Impact van de ingebruikname van de DSM-5 Eetstoornissen als casus Frédérique Smink Daphne van Hoeken H. Wijbrand Hoek Lunchbijeenkomst NIVEL 18 maart 2014 Disclosure belangen (potentiële) belangenverstrengeling

Nadere informatie

<titel slide gecentreerd plaatsen>

<titel slide gecentreerd plaatsen> BEWUST OMGAAN MET PUBERS OUDERAVOND CALSCOLLEGE NIEUWEGEIN 2019 VITRAS ALGEMEEN MAATSCHAPPELIJK WERK MARIET FERGUSON PROGRAMMA - Welkom, voorstellen - Puber quiz - De

Nadere informatie

Disclosure belangen sprekers

Disclosure belangen sprekers Klaas Arts Disclosure belangen sprekers (potentiële) belangenverstrengeling De betrokken relaties bij dit project zijn: Sponsoring of onderzoeksgeld: Honorarium of andere (financiële) vergoeding: geen

Nadere informatie

Ontwikkelingspsychologie en psychopathologie

Ontwikkelingspsychologie en psychopathologie Ontwikkelingspsychologie en psychopathologie Dr. Martine F. Delfos PICOWO Algemene informatie voor de cursus Ontwikkelingspsychologie en psychopathologie op de vrijdagen 10 en 24 juni 2011; 8 juli, 9 en

Nadere informatie

Het gedrag van Jongeren leren begrijpen.

Het gedrag van Jongeren leren begrijpen. Het gedrag van Jongeren leren begrijpen. Als jongeren in de puberteit geraken, gebeurt er erg veel met hun ontwikkeling. In het begin krijgen de jongeren te maken met lichamelijke en motorieke groeispurten,

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting Controle over je verlangens. Diepe hersenstimulatie in impulscontrole en heroïne verslaving: een translationele benadering Verslaving wordt beschouwd als een chronische aandoening

Nadere informatie

Referaat Motiveren van leerlingen

Referaat Motiveren van leerlingen Referaat Motiveren van leerlingen VLOR _Studiedag Trajectbegeleiding Leren & Werken 09 november 2011 15 u 15 u 50 Vraagstelling Zijn onze jongeren de dag van vandaag überhaupt nog wel te motiveren? Neurobiologische

Nadere informatie

03/07/15' ADHD, ODD, CD? Wat moet ik weten en wat kan ik ermee? Programma. Begripsbepaling: Agressie. Begripsbepaling: ODD, CD en ADHD

03/07/15' ADHD, ODD, CD? Wat moet ik weten en wat kan ik ermee? Programma. Begripsbepaling: Agressie. Begripsbepaling: ODD, CD en ADHD ADHD, ODD, CD? Wat moet ik weten en wat kan ik ermee? Woensdag 29 oktober P. Deschamps Begripsbepaling: ODD, CD en ADHD Begripsbepaling: Agressie Disruptive Behavior Disorders (DBD), Disruptieve Gedragsstoornissen

Nadere informatie

Behandeling van OCD. tony de clippele klinisch psycholoog

Behandeling van OCD. tony de clippele klinisch psycholoog Behandeling van OCD tony de clippele klinisch psycholoog DSM - IV Dwanggedachten recidiverende en aanhoudende gedachten, impulsen of voorstellingen, die gedurende bepaalde momenten van de stoornis als

Nadere informatie

Puberbrein, huiswerk en ouders..

Puberbrein, huiswerk en ouders.. Puberbrein, huiswerk en ouders.. Opbouw Introductie Deel 1: Het puberbrein Deel 2: Pubers, huiswerk en hun ouders Deel 3: Tips Introductie Wie Jongeren aan het woord Stellingen Deel 1: Het puberbrein Breinfeit

Nadere informatie

MACHEVO & BULK vereniging Algemene ledenvergadering Jaarbeurs Utrecht 7 december 2015

MACHEVO & BULK vereniging Algemene ledenvergadering Jaarbeurs Utrecht 7 december 2015 Ik wil iets van jou, jij wilt iets van mij: Beïnvloedt de hersenen om te bereiken wat je wilt MACHEVO & BULK vereniging Algemene ledenvergadering Jaarbeurs Utrecht 7 december 2015 Prof. Dr. Margriet Sitskoorn

Nadere informatie

PUBERS EN SOCIALE MEDIA

PUBERS EN SOCIALE MEDIA W e l k o m b i j d e P u b e r b e u r s 2 0 1 7 UW KIND EN SOCIALE MEDIA PUBERS EN SOCIALE MEDIA Eef Hollman Adviseur Gezondheidsbevordering GGD HM P R O G R A M M A 19:15 Opening 19.30 Presentatie &

Nadere informatie

Het maakbare brein? Inhoud. Sociale competentie. Waarom van belang?

Het maakbare brein? Inhoud. Sociale competentie. Waarom van belang? Inhoud Het maakbare brein? Selfmanagementtraining bij adolescenten met een zwakke sociale competentie Gieke Buur GZ-psycholoog in opleiding tot klinisch neuropsycholoog GGzE-Universiteit Leiden Wat is

Nadere informatie

On the art of choosing: Developmental changes and individual differences in decision making under risk van Duijvenvoorde, A.C.K.

On the art of choosing: Developmental changes and individual differences in decision making under risk van Duijvenvoorde, A.C.K. UvA-DARE (Digital Academic Repository) On the art of choosing: Developmental changes and individual differences in decision making under risk van Duijvenvoorde, A.C.K. Link to publication Citation for

Nadere informatie

Linking Depression. Longitudinal and neuroimaging genetic studies in major depressive disorder. Esther Opmeer

Linking Depression. Longitudinal and neuroimaging genetic studies in major depressive disorder. Esther Opmeer Linking Depression Longitudinal and neuroimaging genetic studies in major depressive disorder Esther Opmeer Nederlandse Samenvatting Depressie staat in de top 3 van ziekten die de meeste ziektelast geven

Nadere informatie

het lerende puberbrein

het lerende puberbrein het lerende puberbrein MRI / fmri onbalans hersenstam of reptielenbrein automatische processen, reflexen, autonoom het limbisch systeem of zoogdierenbrein cortex emotie, gevoel, instinct, primaire behoeften

Nadere informatie

Definities. Het Puberbrein moet kiezen: hoe, wat, waar, wanneer? Wat gaan we doen? Definities. Conclusie. Hoe komt leren tot stand?

Definities. Het Puberbrein moet kiezen: hoe, wat, waar, wanneer? Wat gaan we doen? Definities. Conclusie. Hoe komt leren tot stand? Het Puberbrein moet kiezen: hoe, wat, waar, wanneer? Dr. Renate de Groot" " Centre for Learning Sciences and Technologies" (CELSTEC)" " Open Universiteit Definities Puberteit: - Periode van lichamelijke

Nadere informatie

Het puberbrein; werk in uitvoering. Anneke E. Eenhoorn

Het puberbrein; werk in uitvoering. Anneke E. Eenhoorn Het puberbrein; werk in uitvoering Anneke E. Eenhoorn Bij 12 begint het pas! Uitspraak van Nelis en Sark in Puberbrein binnenstebuiten Hoe zo? Tot 12 jaar moeten ouders hun kinderen goed begeleiden, daarna

Nadere informatie

AD(H)D. een meetbare hersenfunctiestoornis. A.Haagen, kinderartskinderneuroloog 1

AD(H)D. een meetbare hersenfunctiestoornis. A.Haagen, kinderartskinderneuroloog 1 AD(H)D een meetbare hersenfunctiestoornis 1 Inleiding Wanneer spreken we van ADHD? Hoe stellen we de diagnose? Wat gebeurt er in de hersenen? 2 BEGRIPPEN Attention Deficit Hyperactivity Disorder = Aandachtsstoornis

Nadere informatie

Dr. M.G. Smits, neuroloog

Dr. M.G. Smits, neuroloog Diagnostiek en behandeling van biologische klok stoornissen bij pubers: ervaringen en consequenties Dr. M.G. Smits, neuroloog Ziekenhuis Gelderse Vallei Ede Polikliniek voor slaap-waak stoornissen en chronobiologie

Nadere informatie

Ontwikkelingspsychologie en psychopathologie. Dr. Martine F. Delfos PICOWO

Ontwikkelingspsychologie en psychopathologie. Dr. Martine F. Delfos PICOWO Ontwikkelingspsychologie en psychopathologie Dr. Martine F. Delfos PICOWO Informatie voor de cursus op de vrijdagen 18 december 2009; 8 en 22 januari; 12 en 26 februari en 12 maart 2010 1 1 Algemene informatie

Nadere informatie

Moving the brain: Neuroimaging motivational changes of deep brain stimulation in obsessive-compulsive disorder Figee, M.

Moving the brain: Neuroimaging motivational changes of deep brain stimulation in obsessive-compulsive disorder Figee, M. UvA-DARE (Digital Academic Repository) Moving the brain: Neuroimaging motivational changes of deep brain stimulation in obsessive-compulsive disorder Figee, M. Link to publication Citation for published

Nadere informatie

18/03/2016. inhoud. Zorg voor jongeren met psychiatrische problemen. jongeren populatie. jongeren populatie. jongeren populatie. jongeren populatie

18/03/2016. inhoud. Zorg voor jongeren met psychiatrische problemen. jongeren populatie. jongeren populatie. jongeren populatie. jongeren populatie inhoud Zorg voor jongeren met psychiatrische problemen Jongeren als doelgroep Burden of disease in praktijk Slot: New horizont Marijana Cvitan Sutterland psychiater OPZ Geel, Maart, 2016 Juridische grens

Nadere informatie

Wat is puberteit? Het Puberbrein. Definities. Definities. Wat gaan we doen? Hoe komt leren tot stand? Dr. Renate de Groot!! Welten instituut!

Wat is puberteit? Het Puberbrein. Definities. Definities. Wat gaan we doen? Hoe komt leren tot stand? Dr. Renate de Groot!! Welten instituut! Wat is puberteit? Het Puberbrein Dr. Renate de Groot!! Welten instituut!! Open Universiteit Graaf Huyn, 19 november 2014 Definities Definities Puberteit: - Periode van lichamelijke verandering - Periode

Nadere informatie

van jeugdtrauma 29/09/2016 Klinische en neurobiologische effecten Overzicht Overzicht

van jeugdtrauma 29/09/2016 Klinische en neurobiologische effecten Overzicht Overzicht Klinische en neurobiologische effecten van jeugdtrauma Prof. dr. F. Van Den Eede Dr. L. Cassiers Avondlezing PC St.-Hieronymus 22/9/2016 Inleiding Klinische effecten van jeugdtraumata Neurobiologie: -

Nadere informatie

3/12/2013. ADHD is een ontwikkelingsstoornis. ADHD groeit mee. ADHD is een ontwikkelingsstoornis. Stelling 1 Huilbaby s ontwikkelen later ADHD

3/12/2013. ADHD is een ontwikkelingsstoornis. ADHD groeit mee. ADHD is een ontwikkelingsstoornis. Stelling 1 Huilbaby s ontwikkelen later ADHD ADHD groeit mee Babypeuter Lagere school Puberadolescent Babypeuter Stelling 1 Huilbaby s ontwikkelen later ADHD Geboorte zuigeling - peuter Al hyperactief van in de buik Moeilijke baby : Verhoogd activiteitsniveau

Nadere informatie

De Neurobiologie van ADHD

De Neurobiologie van ADHD De Neurobiologie van ADHD ADHD: een dopaminerge of een noradrenerge stoornis? Dr.C.C. Kan, psychiater UMC St Radboud Nijmegen Waarom dopaminerge / noradrenerge hypothese? Psychofarmaca die heropname van

Nadere informatie

17-3-2015. Doel (2008) In kaart brengen van de gevolgen van alcoholgebruik in de adolescentie op het cognitief functioneren.

17-3-2015. Doel (2008) In kaart brengen van de gevolgen van alcoholgebruik in de adolescentie op het cognitief functioneren. Relatie tussen alcoholgebruik en neurocognitief functioneren in de adolescentie in een longitudinaal design Outline Introduction Methods Results Conclusion A longitudinal study of its effect on cognitive

Nadere informatie

Dr Anne Van Duyse. VVP, 8 maart 2013. De Sleutel. Vita

Dr Anne Van Duyse. VVP, 8 maart 2013. De Sleutel. Vita Verslaving vanuit ontwikkelingspsychologisch perspectief Dr Anne Van Duyse VVP, 8 maart 2013 De Sleutel Vita I. Adolescentie : een periode met verhoogde kwetsbaarheid voor verslavingsgedrag inleiding Adolescentie,

Nadere informatie

(online) Gokken en gokverslaving. Verslaving 23/02/15. Aantal personen met gokprobleem

(online) Gokken en gokverslaving. Verslaving 23/02/15. Aantal personen met gokprobleem Ronny Willemen UC Leuven- Limburg 13.02.2015 (online) Gokken en gokverslaving Verslaving Ø DSM- III (1980) Pathologisch gokken onder stoornis in impulscontrole Ø DSM- V (2013) : Gokstoornis onder Middel-

Nadere informatie

IMPLICIETE TRAININGEN: Een nieuwe manier van interventies

IMPLICIETE TRAININGEN: Een nieuwe manier van interventies IMPLICIETE TRAININGEN: Een nieuwe manier van interventies Wie zijn wij? Kenny Wolfs Promovendus Open Universiteit Onderzoek: Impliciete cognities over veilig vrijen bij mannen/msm Subsidieverstrekker:

Nadere informatie

Ontwikkeling van het adolescentenbrein

Ontwikkeling van het adolescentenbrein Ontwikkeling van het adolescentenbrein Eveline Crone Brain & Development lab Universiteit Leiden 13 sept 1848: Een ongelooflijk verhaal.. Phineas Gage 1 Phineas Gage Phineas Gage: herstel bleef bij bewustzijn

Nadere informatie

Het Puberbrein. Pubers kunnen niet plannen en dus ook niet kiezen 27-12- 14. Defini9es. Wat gaan we doen? Defini9es. Stelling 1

Het Puberbrein. Pubers kunnen niet plannen en dus ook niet kiezen 27-12- 14. Defini9es. Wat gaan we doen? Defini9es. Stelling 1 Het Puberbrein Defini9es Dr. Renate de Groot, PhD Welten Ins9tuut Open Universiteit Adolescen1e = overgangsperiode tussen puberteit en volwassenheid waarin de jongere een eigen iden9teit moet ontwikkelen.

Nadere informatie

Eenzaamheid. Genetisch bepaald? Eeske van Roekel, MSc PhD candidate Orthopedagogiek. Behavioural Science Institute Radboud University Nijmegen

Eenzaamheid. Genetisch bepaald? Eeske van Roekel, MSc PhD candidate Orthopedagogiek. Behavioural Science Institute Radboud University Nijmegen Eenzaamheid Genetisch bepaald? Eeske van Roekel, MSc PhD candidate Orthopedagogiek Behavioural Science Institute Radboud University Nijmegen Stellingen Eenzaamheid staat gelijk aan veel alleen zijn Waar:

Nadere informatie

Work related road safety trends and analysis in Belgium. PRAISE Madrid - October 1, 2015

Work related road safety trends and analysis in Belgium. PRAISE Madrid - October 1, 2015 Work related road safety trends and analysis in Belgium PRAISE Madrid - October 1, 2015 Study conducted by BRSI support of the Fund for Occupational Accidents analysis of 81.080 accidents (period 2008-2012)

Nadere informatie

UW KIND EN ALCOHOL. Liesbeth Faber Adviseur gezondheidsbevordering

UW KIND EN ALCOHOL. Liesbeth Faber Adviseur gezondheidsbevordering UW KIND EN ALCOHOL Liesbeth Faber Adviseur gezondheidsbevordering PROGRAMMA Welkom in de puberteit Alcohol Opvoeding en genotmiddelen DE PUBERTEIT Dit is de periode waarin jongeren zich tot volwassene

Nadere informatie

Agressiebehandeling in de forensische kinder- en jeugdpsychiatrie

Agressiebehandeling in de forensische kinder- en jeugdpsychiatrie Agressiebehandeling in de forensische kinder- en jeugdpsychiatrie Prof. dr. Chijs van Nieuwenhuizen GGzE centrum kinder- en jeugd psychiatrie Universiteit van Tilburg, Tranzo http://www.youtube.com/watch?list=pl9efc

Nadere informatie

Definities. Het Puberbrein moet kiezen: hoe, wat, waar, wanneer? Wat gaan we doen? Definities. Conclusie. Hoe komt leren tot stand?

Definities. Het Puberbrein moet kiezen: hoe, wat, waar, wanneer? Wat gaan we doen? Definities. Conclusie. Hoe komt leren tot stand? Het Puberbrein moet kiezen: hoe, wat, waar, wanneer? Dr. Renate de Groot" " Welten instituut" " Open Universiteit Definities Puberteit: - Periode van lichamelijke verandering - Periode van geslachtsontwikkeling

Nadere informatie

GEDRAG IN GOEDE BANEN LEIDEN: OVER DE ROL VAN EXECUTIEVE FUNCTIES BIJ KINDEREN EN PUBERS DR. MARIETTE HUIZINGA

GEDRAG IN GOEDE BANEN LEIDEN: OVER DE ROL VAN EXECUTIEVE FUNCTIES BIJ KINDEREN EN PUBERS DR. MARIETTE HUIZINGA GEDRAG IN GOEDE BANEN LEIDEN: OVER DE ROL VAN EXECUTIEVE FUNCTIES BIJ KINDEREN EN PUBERS DR. MARIETTE HUIZINGA SUCCES OP SCHOOL In goede banen leiden: Aandacht Gedrag Emoties Goed kunnen opletten, plannen,

Nadere informatie

Samenvatting in het Nederlands

Samenvatting in het Nederlands 18335_Peter Remijnse binnenwerk.indd 201 03-01-2011 14:43:11 18335_Peter Remijnse binnenwerk.indd 202 03-01-2011 14:43:11 Cognitieve flexibiliteit in patiënten met een obsessieve-compulsieve stoornis en

Nadere informatie

Mondial College Nijmegen. Themabijeenkomst Ouderraad

Mondial College Nijmegen. Themabijeenkomst Ouderraad De ouder als leercoach 13 februari 2019 Mondial College Nijmegen Themabijeenkomst Ouderraad Topcoach Oscar Groenewout 078 880 45 90 06 479 46 186 www.topcoach.pro info@topcoach.pro Praktijk: Gezondheidscentrum

Nadere informatie

J.J. Schijf, GZ psycholoog Brijder Verslavingszorg jaap. schijf@brijder.nl

J.J. Schijf, GZ psycholoog Brijder Verslavingszorg jaap. schijf@brijder.nl J.J. Schijf, GZ psycholoog Brijder Verslavingszorg jaap. schijf@brijder.nl Waar gaan we het over hebben? Samen gaan Mechanismen misbruik Consequenties voor bejegening Schadelijke Gevolgen Middelen Kalant,

Nadere informatie

Gezin en het welzijn van pubers

Gezin en het welzijn van pubers Pagina 1 / 16 Gezin en het welzijn van pubers Kinderen uit intacte gezinnen zijn vaak emotioneel en psychisch gezonder en minder geneigd gedragsproblemen te vertonen, zoals geweld op school, criminele

Nadere informatie

Neurobiologie van verslaving. R. Schipper Arts in opleiding tot psychiater GGNet

Neurobiologie van verslaving. R. Schipper Arts in opleiding tot psychiater GGNet Neurobiologie van verslaving R. Schipper Arts in opleiding tot psychiater GGNet Inhoud Inleiding Neuropsychologische concepten Neurobiologische concepten Genen en verslaving EPA en verslaving Inleiding

Nadere informatie

Cogmed Werkgeheugen Training & Transfer & ROI. Cogmed is opgenomen in de Databank Effectieve Jeugdinterventies van het Nederlands Jeugdinstituut.

Cogmed Werkgeheugen Training & Transfer & ROI. Cogmed is opgenomen in de Databank Effectieve Jeugdinterventies van het Nederlands Jeugdinstituut. Cogmed Werkgeheugen Training & Transfer & ROI Cogmed is opgenomen in de Databank Effectieve Jeugdinterventies van het Nederlands Jeugdinstituut. Introductie en inhoud Onderliggende research Voorwaarden

Nadere informatie

Pubers kunnen niet plannen Rijden zonder helm. Definities. Het Puberbrein: Brein, leefstijl en leren. Definities. Definities.

Pubers kunnen niet plannen Rijden zonder helm. Definities. Het Puberbrein: Brein, leefstijl en leren. Definities. Definities. Het Puberbrein: Brein, leefstijl en leren Dr. Renate de Groot Centre for Learning Sciences and Technologies (CELSTEC) Open Universiteit Adolescentie overgangsperiode tussen puberteit en volwassenheid waarin

Nadere informatie

Ontwikkeling van het brein gedurende de levensloop. Wouter Staal, kinder- en jeugdpsychiater, Radboud Universiteit en Karakter

Ontwikkeling van het brein gedurende de levensloop. Wouter Staal, kinder- en jeugdpsychiater, Radboud Universiteit en Karakter Ontwikkeling van het brein gedurende de levensloop Wouter Staal, kinder- en jeugdpsychiater, Radboud Universiteit en Karakter 200.000 jaar jager-verzamelaar 12:000 landbouw industrie sinds 200 jaar Hoever

Nadere informatie