Het puberbrein; werk in uitvoering. Anneke E. Eenhoorn

Transcriptie

1 Het puberbrein; werk in uitvoering Anneke E. Eenhoorn

2 Bij 12 begint het pas! Uitspraak van Nelis en Sark in Puberbrein binnenstebuiten

3 Hoe zo? Tot 12 jaar moeten ouders hun kinderen goed begeleiden, daarna nog beter.

4 Waarom dan? We moeten toch juist loslaten? Fysiek groeit de puber enorm, emotioneel verandert er van alles en cognitief ontwikkelen de hersenen zich ook. Alleen alles op zijn eigen tempo en vaak niet handig afgesteld.

5 Hebben we ze dan een beetje overschat? Volgens de nieuwste inzichten van een zich ontwikkelend puberbrein wel.

6 Onmisbare leestip

7 Groei van het brein Snelste groei in baarmoeder Vanaf geboorte tot het 4 e jaar explosieve groei Verdere ontwikkeling gedurende jeugd, puberteit en begin volwassenheid

8 Organisatie van de hersens Hersens zijn van binnenuit georganiseerd, als een huis met steeds ingewikkeldere aanbouwingen op een oude fundering. Bruce Perry

9 Hersenstam Waar zit wat?

10 Waar zit wat?

11 Rangorde van hersenfuncties Hersenstam; oa lichaamstemperatuur, hartslag, bloeddruk, ademhaling Middenhersenen; oa slaap, eetlust/verzadiging, alertheid Limbisch systeem; oa motorische regeling, emotionele reacties Hersenschors/cortex; oa spraak, taal, abstract denken, plannen

12 Window of tolerance

13 Nieuw inzicht Vanaf 12 jaar is een brein nog lang niet klaar met groeien.

14 Het brein is een trage rijper Tot in de twintig werk in uitvoering

15 Bedenk: een kind is een mens in ontwikkeling. Jongens en meiden ontwikkelen zich op een andere manier; seksen verschillen.

16 Bedenk: een kind is een mens in ontwikkeling. Ieder kind volgt zijn eigen ontwikkeling; individuele verschillen.

17 Groei vanaf een jaar of tien Lichamelijke ontwikkeling; puberteit Cognitieve ontwikkeling; denkvermogen Sociaal-emotionele ontwikkeling; inzicht in jezelf en de ander

18 Niets lijkt tegelijk te rijpen Fysiek is de groei eerder klaar De rest is nog niet optimaal ontwikkeld Binnen de hersenen loopt de ontwikkeling ook niet gelijk Bovendien: iedereen heeft zijn eigen groei

19 Fysieke groei: puberteit

20 Fysieke groei: puberteit Duurt ongeveer 3,5 jaar Vanaf een jaar of 10 sluimerend begin Meisjes rond ongesteld Jongens rond 13e eerste zaadlozing Groeispurt; meisjes 12-13, jongens Meisjes lopen aan het begin 1-2 jaar voor Jongens halen achterstand in

21 Groeien is hard werken

22 Puberteit is klaar!? Rond een jaar of zijn de geslachtsklieren volledig ontwikkeld. Maar de rest nog lang niet.

23 Cognitieve ontwikkeling; denkvermogen Van concreet naar abstract

24 Sociaal-emotionele ontwikkeling 10-14: vroege adolescentie 14-16: midden adolescentie 16-22: late adolescentie

25 Vroege adolescentie Zijn: Doen: Voelen: - los maken van je ouders - leeftijdsgenoten worden erg belangrijk - impulsief handelen; hier en nu - vooral niet willen opvallen/ bij de groep willen horen - emotioneel erg gevoelig - groepsdruk gevoelig

26 Zijn: Midden adolescentie - eigen ik - wat meer durven af te wijken Doen: - experimenteren - veel risico s nemen Voelen: - stemmingswisselingen

27 Multi-tasken

28 Late adolescentie Zijn: Doen: Voelen: - steeds zelfbewuster - meer een eigen identiteit - minder gevoelig voor groepsdruk - meer verantwoordelijk voor zichzelf en anderen - denken is gevoel vaak de baas - denken verder vooruit - steeds beter in zelfreflectie - soms weer even erg onvolwassen

29 Wat heb je aan deze kennis? Het puberbrein is in ontwikkeling en kan nog niet alles zo goed als een volwassen brein Andere dingen kan het juist weer beter

30 Frontaal kwab? Dit is de regelaar van het hoofd, min of meer de manager van ons gedrag. Executieve functies.

31 Executieve functies Prioriteiten stellen Doelen halen door zelf initiatieven te nemen Gevolgen overzien van het eigen handelen (gevolg voor jezelf en de ander/ maatschappij) Impulsieve neigingen onderdrukken Emoties in bedwang houden

32 Executieve functies Keuzes kunnen maken op grond van rationele, sociale en emotionele criteria Anticiperen op acties van anderen, zowel op korte als op lange termijn. Leren van gemaakte fouten Dingen die je kunt onthouden bewerken

33 Frontaal kwab in ontwikkeling Abstraheren minder goed Moeite met keuzes maken Moeite met plannen Moeite met anticiperen Moeite met prioriteiten stellen

34 Een nog niet afgestelde auto met een onervaren bestuurder. Klinkt als:

35 Alleen maar ellende? Nee hoor! Uitblinken in sport, muziek, wetenschap Ongehinderd door ratio dingen uitproberen Er helemaal voor gaan Sneller nieuwe dingen kunnen leren

36

37 Groeiende hersens maken verschil, sekse ook Jongens: o.a. bewegen, ondernemen, ruimtelijk denken, ruimtelijke oriëntatie, abstract redeneren. Meisjes: o.a. taalvaardigheden, perspectief van een ander kunnen begrijpen.

38 Onthoud! Waak voor onderstimulering door stigmatisering

39 Meer dan biologie alleen Thuis School Leeftijdsgenoten (peers) Overige opvoeders Verleiders en voorlichters

40 Wat kun je doen als ouder? Overschat je puber niet Onderschat jezelf niet Saaie dingen zoals huiswerk moeten, soms Blijf op de hoogte van de wereld van je puber Oud is hot!

41 En wat nog meer? Word de prefrontale cortex van je puberkind Help het met prioriteiten stellen Help het met risico s in leren schatten Help het met beslissingen nemen Help het fouten te maken en er van te leren

42 Ideaal: Liefdevol opvoeden Doch streng Uitleg waarom je die grenzen stelt Aanspreekbaar blijven Geef het goede voorbeeld Geef (verdiende) zelfstandigheid

43 Houd moed!!!! Een traag groeiende boom kan zich uiteindelijk tot de hoogste boom ontwikkelen. Jelle Jolles

44 Must see!

45 Meer weten? Jeroen Boschma/Inez Groen, Generatie Einstein. Slimmer, sneller en socialer Eveline Crone, Het Puberende Brein Willem Heuves, Pubers, ontwikkeling en problemen Jelle Jolles, Ellis en het Verbreinen Huub Nelis/Yvonne Sark, Puberbrein binnenstebuiten

46 Bedankt voor de aandacht