Jeugdtrauma en somatische gevolgen op volwassen leeftijd: klinische en psychofysiologische verkenning (ingekorte versie presentatie)

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Jeugdtrauma en somatische gevolgen op volwassen leeftijd: klinische en psychofysiologische verkenning (ingekorte versie presentatie)"

Transcriptie

1 Jeugdtrauma en somatische gevolgen op volwassen leeftijd: klinische en psychofysiologische verkenning (ingekorte versie presentatie) Prof. dr. F. Van Den Eede Symposium SPM/VVP Hof van Liere UA 26/04/2019 1

2 Overzicht Inleiding Klinische effecten van jeugdtraumata Psychofysiologie: - Neuroimaging - Stressbiologie - (Epi)genetica - Psycho-immunologie 2

3 Overzicht Inleiding Klinische effecten van jeugdtraumata Psychofysiologie: - Neuroimaging - Stressbiologie - (Epi)genetica - Psycho-immunologie 3

4 C. Heim (Lessons from developmental neuroscience ) 4

5 Vertommen et al. (2014) 5

6 Jeugdtraumata Fysieke mishandeling Seksueel misbruik (Seksuele intimidatie) Emotioneel misbruik Emotionele verwaarlozing 6

7 7

8 8

9 9

10 10

11 11

12 Overzicht Inleiding Klinische effecten van jeugdtraumata Psychofysiologie: - Neuroimaging - Stressbiologie - (Epi)genetica - Psycho-immunologie 12

13 13

14 14

15 Jeugdtraumata en psychopathologie Stemmingsstoornissen Angststoornissen Middelengebonden stoornissen Gedragsstoornissen Eetstoornissen Dissociatieve stoornissen Seksuele stoornissen Persoonlijkheidsstoornissen Psychotische stoornissen Somatoforme stoornissen Slaapstoornissen Neurocognitieve stoornissen? 15

16 16

17 17

18 JAMA. 1997;277(17):

19 19

20 20

21 21

22 22

23 23

24 24

25 Effecten van jeugdtrauma 25

26 Psychopathogenese Psychodynamisch Gedragsmatig Cognitief (schema s en overtuigingen) Systemische dynamiek Existentieel perspectief 26

27 Overzicht Inleiding Klinische effecten van jeugdtraumata Psychofysiologie: - Neuroimaging - Stressbiologie - (Epi)genetica - Psycho-immunologie 27

28 Overzicht Inleiding Klinische effecten van jeugdtraumata Psychofysiologie: - Neuroimaging - Stressbiologie - (Epi)genetica - Psycho-immunologie 28

29 29

30 Overzicht Inleiding Klinische effecten van jeugdtraumata Psychofysiologie: - Neuroimaging - Stressbiologie - (Epi)genetica - Psycho-immunologie 30

31 Effecten van jeugdtraumata: neurobiologische mechanismen Cassiers et al. (2018) 31

32 32

33 Neuroimaging van jeugdtrauma Hart & Rubia, 2012; Teicher & Samson, 2016 Figuur: Benes,

34 Teicher & Samson

35 Teicher & Samson

36 Teicher & Samson

37 Pijn: dalende banen Descending green: - pain Ascending red: + pain Van Oudenhove (2007)) 37

38 Gazzaniga et al (2002) 38

39 2-system framework (anxiety) Ledoux J. (2016) 39

40 IMPACT VAN JEUGDTRAUMA OP EXECUTIEVE FUNCTIONEREN IN AFFECTIEVE STOORNISSEN een en fmri studie binnen het CAPRI Cassiers L. 40

41 1. Rationale en vraagstelling jeugdtrauma angst & depressie Cassiers L. 41

42 3. Methodologie 3 Cassiers L. 42

43 Neuroimaging van jeugdtrauma Ziek brein? Aangepast brein? >< Cassiers L. 43

44 Overzicht Inleiding Klinische effecten van jeugdtraumata Psychofysiologie: - Neuroimaging - Stressbiologie - (Epi)genetica - Psycho-immunologie 44

45 Chrousos (2009) 45

46 46 Hypothalamus ypothalamus ypothalamus ypothalamus Pituitary ituitary ituitary ituitary Hippocampus Hippocampus Hippocampus Hippocampus Adrenal drenal drenal drenal cortex cortex cortex cortex Cortisol Cortisol Cortisol Cortisol ACTH ACTH ACTH ACTH CRF CRF CRF CRF AVP AVP AVP AVP & Amygdala Amygdala Amygdala Amygdala Prefrontal cortex Prefrontal cortex Prefrontal cortex Prefrontal cortex + - Hyperfunctie Hyperfunctie Hyperfunctie Hyperfunctie versus versus versus versus Hypofunctie Hypofunctie Hypofunctie Hypofunctie

47 Heimet al. (2008) 47

48 48

49 Chrousos (2009) 49

50 50

51 51

52 Hypofunctie HPA-as in CVS Roberts et al. (2004) 52

53 Trauma en hypofunctie HPA-as (CVS) Heim et al. (2009) 53

54 Trauma en hypofunctie HPA-as (CVS) 54

55 Ontwikkelingsperspectief Lupien et al. (2009) 55

56 Jeugdtrauma en HPA-as Jeugdtrauma: disfunctie HPA-as Kwetsbaarheidsfactor (trait) Jeugdtrauma: geen specifieke neuro-endocriene correlaten Versterking van de HPA-as ontregeling in psychopathologie Tijd tussen trauma en meting Tijdstip in leven waarop het trauma plaatsvond Impact van subtype van trauma Ernst en frequentie 56

57 Overzicht Inleiding Klinische effecten van jeugdtraumata Psychofysiologie: - Neuroimaging - Stressbiologie - (Epi)genetica - Psycho-immunologie 57

58 58

59 Jeugdtrauma en epigenetica pi genetica epi 59

60 Jeugdtrauma en epigenetica Maccari et al. (2015) 60

61 Jeugdtrauma en epigenetica McGowan et al. (2009) 61

62 62

63 63

64 Overzicht Inleiding Klinische effecten van jeugdtraumata Psychofysiologie: - Neuroimaging - Stressbiologie - (Epi)genetica - Psycho-immunologie 64

65 65

66 66

67 67

68 68

van jeugdtrauma 29/09/2016 Klinische en neurobiologische effecten Overzicht Overzicht

van jeugdtrauma 29/09/2016 Klinische en neurobiologische effecten Overzicht Overzicht Klinische en neurobiologische effecten van jeugdtrauma Prof. dr. F. Van Den Eede Dr. L. Cassiers Avondlezing PC St.-Hieronymus 22/9/2016 Inleiding Klinische effecten van jeugdtraumata Neurobiologie: -

Nadere informatie

S1: Chronische vermoeidheid: onderzoek naar kwetsbaarheid. S1: Chronische vermoeidheid: onderzoek naar kwetsbaarheid

S1: Chronische vermoeidheid: onderzoek naar kwetsbaarheid. S1: Chronische vermoeidheid: onderzoek naar kwetsbaarheid S1: Chronische vermoeidheid: onderzoek naar kwetsbaarheid Drs. Maud De Venter Drs. Jela Illegems Prof. dr. Filip Van Den Eede S1: Chronische vermoeidheid: onderzoek naar kwetsbaarheid Inleiding Filip Van

Nadere informatie

De gevolgen van trauma en stress in de kindertijd en uitgestelde klachten

De gevolgen van trauma en stress in de kindertijd en uitgestelde klachten De gevolgen van trauma en stress in de kindertijd en uitgestelde klachten Mirjam A.W. Rinne-Albers Symposium Trauma: late gevolgen voor kinderen en volwassenen 12 oktober 2011 Relatie trauma - psychopatologie

Nadere informatie

Psychosociale Basiskennis PLATO

Psychosociale Basiskennis PLATO INHOUD MEDISCHE BASISKENNIS ALGEMEEN -begripskennis -diagnostisch proces -reguliere medische en psychosociale behandelwijzen -organisatie gezondheidszorg nl incl. soc. kaart. -wetgeving/gezondheidsethiek

Nadere informatie

Middel 756,87 Intensief 1.186,82 Chronisch 1.095,35 Onvolledige behandeltraject 184,55

Middel 756,87 Intensief 1.186,82 Chronisch 1.095,35 Onvolledige behandeltraject 184,55 Tarieflijst Jeugd GGZ Voorziening Omschrijving Tarief G&V 2016 instelling EED Diagnostiek - vanaf 0 tot en met 99 minuten 106,61 Diagnostiek - vanaf 100 tot en met 199 minuten 222,91 Diagnostiek - vanaf

Nadere informatie

Vergoeding bij niet gecontracteerde zorgverleners GGZ 2013

Vergoeding bij niet gecontracteerde zorgverleners GGZ 2013 Vergoeding bij niet gecontracteerde zorgverleners GGZ 2013 Prestatiecode 000 Geen behandeling bij 24-uursverblijf - Indirecte tijd 002 Indirect - vanaf 0 tot en met 49 minuten 25,30 003 Indirect - vanaf

Nadere informatie

Inhoud. 1 Neurobiologische ontwikkelingsstoornissen Schizofreniespectrum- en andere psychotische stoornissen...25

Inhoud. 1 Neurobiologische ontwikkelingsstoornissen Schizofreniespectrum- en andere psychotische stoornissen...25 V 1 Neurobiologische ontwikkelingsstoornissen.... 1 1.1 Autismespectrumstoornis.... 3 1.1.1 Kenmerken... 3 1.1.2 Diagnose... 5 1.1.3 Prevalentie.... 6 1.1.4 Etiologie.... 8 1.1.5 Behandeling.... 9 1.1.6

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting Depressie en angststoornissen zijn veelvoorkomende neuropsychiatrische stoornissen. Een depressie of angststoornis wordt vastgesteld aan de hand van de DSM (Diagnostic and Statistical

Nadere informatie

Wij zijn er voor ú. Tarieven niet-gecontracteerde zorg gespecialiseerde GGZ 2015

Wij zijn er voor ú. Tarieven niet-gecontracteerde zorg gespecialiseerde GGZ 2015 Wij zijn er voor ú Tarieven niet-gecontracteerde zorg gespecialiseerde GGZ 2015 Declaratiecode Bijzondere Diagnostiek 25B660 7 Diagnostiek - vanaf 0 tot en met 99 99,08 190,19 25B007 8 Diagnostiek - vanaf

Nadere informatie

Passantenprijslijst DBC GGZ per 1-1-2014

Passantenprijslijst DBC GGZ per 1-1-2014 Passantenprijslijst DBC GGZ per 1-1-2014 Deelprestaties Behandeling Bijzondere productgroepen Omschrijving behandelgroep soort tarief Diagnostiek 007 Diagnostiek - vanaf 0 tot en met 99 minuten behandeling

Nadere informatie

Je bent alleen maar verslaafd! Wim van Loon, Psychiater. 10 februari 2014

Je bent alleen maar verslaafd! Wim van Loon, Psychiater. 10 februari 2014 Je bent alleen maar verslaafd! Wim van Loon, Psychiater. 10 februari 2014 Comorbiditeit: Voorkomen van verschillende stoornissen bij 1 persoon. Dubbele diagnose: Verslaving (afhankelijkheid en misbruik

Nadere informatie

Tarieflijst Jeugd GGZ Academisch. Voorziening omschrijving Tarief G&V 2016 SGGZ

Tarieflijst Jeugd GGZ Academisch. Voorziening omschrijving Tarief G&V 2016 SGGZ Tarieflijst Jeugd GGZ Academisch Voorziening omschrijving Tarief G&V 2016 SGGZ Diagnostiek Diagnostiek - vanaf 0 tot en met 99 minuten 198,16 Diagnostiek - vanaf 100 tot en met 199 minuten 307,87 Diagnostiek

Nadere informatie

859,05 minuten 10B Aandachtstekort - en gedrag - vanaf 800 tot en met 1.799

859,05 minuten 10B Aandachtstekort - en gedrag - vanaf 800 tot en met 1.799 FBTO Zorgverzekering Tarieven niet-gecontracteerde zorg gespecialiseerde GGZ (naturapolis) 1 januari 2015 Declaratiecode Bijzondere productgroep Omschrijving 75% van het Diagnostiek 25B660 7 Diagnostiek

Nadere informatie

Generalistische Basis GGZ

Generalistische Basis GGZ Generalistische Basis GGZ Code Omschrijving Maximale vergoeding TOTAAL 180001 Generalistische Basis GGZ Kort (BK) 418,10 180002 Generalistische Basis GGZ Middel (BM) 712,39 180003 Generalistische Basis

Nadere informatie

S1: Chronische vermoeidheid: onderzoek naar kwetsbaarheid. S1: Chronische vermoeidheid: onderzoek naar kwetsbaarheid

S1: Chronische vermoeidheid: onderzoek naar kwetsbaarheid. S1: Chronische vermoeidheid: onderzoek naar kwetsbaarheid S1: Chronische vermoeidheid: onderzoek naar kwetsbaarheid Drs. Maud De Venter Drs. Jela Illegems Prof. dr. Filip Van Den Eede S1: Chronische vermoeidheid: onderzoek naar kwetsbaarheid Chronische vermoeidheid:

Nadere informatie

Productstructuur ggz. Versie 20140701. 1 januari 2015

Productstructuur ggz. Versie 20140701. 1 januari 2015 Productstructuur ggz 2015 Versie 20140701 1 januari 2015 Inhoudsopgave 1 Tabel behandelgroepen... 3 2 Deelprestaties verblijf... 8 3 Overige deelprestaties... 9 DBC-Onderhoud 2 9 1 Tabel behandelgroepen

Nadere informatie

Emotional Scars: Impact of childhood trauma on depressive and anxiety disorders. Nederlandse samenvatting. Jacqueline G.F.M.

Emotional Scars: Impact of childhood trauma on depressive and anxiety disorders. Nederlandse samenvatting. Jacqueline G.F.M. Emotional Scars: Impact of childhood trauma on depressive and anxiety disorders Nederlandse samenvatting Jacqueline G.F.M. Hovens Inleiding Traumatische gebeurtenissen uit de jeugd zijn niet verloren maar,

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle  holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/45136 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Werff, S.J.A. van der Title: The stressed brain - discovering the neural pathways

Nadere informatie

PsyAlite Klachten / stoornissen) l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l

PsyAlite Klachten / stoornissen) l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l PsyAlite Ledenlijst dhr. W. Instituut voor RET 2011gk1r@planet.nl www.ret-instituut.nl mw. M.J. Psychologenpraktijk Lammenschans m.j.boersma@planet.nl www.praktijklammenschans.nl mw. E.F. de Psychologenpraktijk

Nadere informatie

Productstructuur ggz. RG14a. Versie

Productstructuur ggz. RG14a. Versie Productstructuur ggz RG14a Versie 20130913 1 januari 2014 Inhoudsopgave 1 Tabel behandelgroepen... 3 2 Deelprestaties verblijf... 8 3 Overige deelprestaties... 9 DBC-Onderhoud 2 9 1 Tabel behandelgroepen

Nadere informatie

BIJLAGE 1: Diagnose behandeling combinaties (dbc s) in euro s

BIJLAGE 1: Diagnose behandeling combinaties (dbc s) in euro s 5 van 14 BIJLAGE 1: Diagnose behandeling combinaties (dbc s) in euro s Deelprestaties behandeling Bijzondere productgroepen Diagnostiek 007 Diagnostiek - vanaf 0 tot en met 99 160,57 008 Diagnostiek -

Nadere informatie

IN HET PERSPECTIEF VAN DE ANGST. Dr. Fabiënne Naber Pedagogische Wetenschappen

IN HET PERSPECTIEF VAN DE ANGST. Dr. Fabiënne Naber Pedagogische Wetenschappen IN HET PERSPECTIEF VAN DE ANGST Dr. Fabiënne Naber Pedagogische Wetenschappen naber@fsw.eur.nl Interactie tussen biologische en omgevingsfactoren ANGST Angst is een emotie veroorzaakt door een waargenomen

Nadere informatie

Individuele gevoeligheid voor riskant middelengebruik in de adolescentie. Anja Huizink

Individuele gevoeligheid voor riskant middelengebruik in de adolescentie. Anja Huizink Individuele gevoeligheid voor riskant middelengebruik in de adolescentie Anja Huizink Adolescentie = grenzen verkennen Op zoek naar prikkels Brein in ontwikkeling Nucleus accumbens (basale ganglia): -

Nadere informatie

Deelprestaties Behandeling

Deelprestaties Behandeling BIJLAGE 1: DBC- zorgproducten Pagina 6 Deelprestaties Behandeling Tarief Bijzondere productgroepen Diagnostiek 007 Diagnostiek - vanaf 0 tot en met 99 minuten 190,71 008 Diagnostiek - vanaf 100 tot en

Nadere informatie

Adverse Childhood Experiences:

Adverse Childhood Experiences: Adverse Childhood Experiences: Mentale en fysieke gevolgen bij jeugdigen met een verstandelijke beperking Jaarcongres Kinder- en jeugdpsychiatrie 30 oktober 2018 Esther Moonen, Verpleegkundig Specialist

Nadere informatie

Deelprestaties behandeling Bijzondere productgroepen Diagnostiek

Deelprestaties behandeling Bijzondere productgroepen Diagnostiek BIJLAGE 1: Diagnose behandeling combinaties (dbc s) 7 van 15 Deelprestaties behandeling Bijzondere productgroepen Diagnostiek 007 Diagnostiek - vanaf 0 tot en met 99 minuten 194,90 008 Diagnostiek - vanaf

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle  holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/36026 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Hovens, Jacqueline Gerarda Francisca Maria Title: Emotional scars : impact of

Nadere informatie

Specialistische GGZ. Totaalprijs ( ) (DBC) Zorgproduct code + Zorgproduct consumentenomschrijving

Specialistische GGZ. Totaalprijs ( ) (DBC) Zorgproduct code + Zorgproduct consumentenomschrijving Standaard GGZ Prijslijst Passantentarieven Gelre ziekenhuizen, 1 januari t/m 31 december 2014 Conform Nza tariefbeschikkingen: TB-CU-5069-02 en TB-CU-5070 (DBC) Zorgproduct code + Zorgproduct consumentenomschrijving

Nadere informatie

Neuro-imaging bij bipolaire stoornissen: een overzicht

Neuro-imaging bij bipolaire stoornissen: een overzicht Neuro-imaging bij bipolaire stoornissen: een overzicht Max de Leeuw, psychiater en senior onderzoeker GGZ Rivierduinen/LUMC KenBiS, 17 juni 2016 Leiden Inhoud Emotieverwerking Werkgeheugen Beloning Eerstegraads

Nadere informatie

Code DBC prestatiecode Declaratiecode Omschrijving Maximale vergoeding TOTAAL

Code DBC prestatiecode Declaratiecode Omschrijving Maximale vergoeding TOTAAL Generalistische Basis GGZ Code Omschrijving Maximale vergoeding TOTAAL 180001 180001 1. Generalistische Basis GGZ Kort (BK) 313,42 180002 180002 2. Generalistische Basis GGZ Middel (BM) 534,03 180003 180003

Nadere informatie

PsyAlite Klachten / stoornissen) Schillhorn van Veen. Bruijne- de Jonge. Knetsch-Schipper. Onel-Kriele. Steeneveld. Meeuwisse. Heemskerk Herrewijn

PsyAlite Klachten / stoornissen) Schillhorn van Veen. Bruijne- de Jonge. Knetsch-Schipper. Onel-Kriele. Steeneveld. Meeuwisse. Heemskerk Herrewijn PsyAlite Ledenlijst dhr. W. Backx Instituut voor RET 2011gk1r@planet.nl www.ret-instituut.nl mw. M.J. Psychologenpraktijk Lammenschans m.j.boersma@planet.nl www.praktijklammenschans.nl mw. E.F. de Psychologenpraktijk

Nadere informatie

De psychofysiologische effecten van angst

De psychofysiologische effecten van angst De psychofysiologische effecten van angst Wat stress doet met je hart Center of Research on Psychology in Somatic diseases Nina Kupper PhD Wat zou jij voelen in deze situatie? Schrijf op het gekleurde

Nadere informatie

Tarieven niet-gecontracteerde zorg gespecialiseerde GGZ 2015

Tarieven niet-gecontracteerde zorg gespecialiseerde GGZ 2015 Tarieven niet-gecontracteerde zorg gespecialiseerde GGZ 2015 Behandeling Basisverzekering Principe Polis Basisverzekering Restitutie Polis Declaratiecode Diagnostiek 25B660 7 Diagnostiek - vanaf 0 tot

Nadere informatie

Wilt u graag meer gedetailleerde informatie met betrekking tot uw situatie? Dan kunt u contact opnemen met ons secretariaat,

Wilt u graag meer gedetailleerde informatie met betrekking tot uw situatie? Dan kunt u contact opnemen met ons secretariaat, RUICH mentale zorg Standaardprijslijst RUICH mentale zorg: Gespecialiseerde GGZ Ingangsdatum: 1 januari 2018 De tarieven voor Gespecialiseerde GGZ zijn voor 2018 landelijk vastgesteld door de Nederlandse

Nadere informatie

JEUGDTRAUMA IN HET OPVOEDINGSPROCES

JEUGDTRAUMA IN HET OPVOEDINGSPROCES drs. IRVING PICUS JEUGDTRAUMA IN HET OPVOEDINGSPROCES 1 Wat is een trauma? Een trauma is een gebeurtenis of serie gebeurtenissen die destijds te onverwacht, te snel of te groot waren om er op dat moment

Nadere informatie

TIP Conferentie = 4

TIP Conferentie = 4 Adverse childhood experiences are the most basic and long lasting determinants of health risks behaviors, mental illness, social malfunction, disease, disability, death and health costs. Prof. dr. Vincent

Nadere informatie

op het latere leven Anja Huizink Vrij Universiteit Amsterdam Radboud Universiteit Nijmegen

op het latere leven Anja Huizink Vrij Universiteit Amsterdam Radboud Universiteit Nijmegen De gevolgen van prenatale stress op het latere leven Anja Huizink Vrij Universiteit Amsterdam Radboud Universiteit Nijmegen De ontwikkeling begint prenataal Dierstudies: prenatale stress Programmerend

Nadere informatie

SIS-NL SYMPTOOM INVENTARISATIE SCHEMA

SIS-NL SYMPTOOM INVENTARISATIE SCHEMA SIS-NL SYMPTOOM INVENTARISATIE SCHEMA Het Symptoom Inventarisatie Schema (SIS-NL) is een instrument ontwikkeld om symptomen uitvoerig te beschrijven. De SIS-NL kan worden gebruikt als gestructureerd interview

Nadere informatie

Onderzoek naar paniek stoornis subtypes. Thomas Pattyn

Onderzoek naar paniek stoornis subtypes. Thomas Pattyn Onderzoek naar paniek stoornis subtypes Thomas Pattyn Outline Doctoraatsproject in samenwerking met UA (CAPRI) en VUmc bestaande uit 5 onderzoeken: 1.Identificatie van paniekstoornis subtypes via factor

Nadere informatie

Code Prestatiecode Omschrijving behandelgroep 100% NZa tarief 2016 Maximale vergoeding TOTAAL

Code Prestatiecode Omschrijving behandelgroep 100% NZa tarief 2016 Maximale vergoeding TOTAAL Generalistische Basis GGZ Code Prestatiecode Omschrijving behandelgroep 100% NZa tarief 2016 Maximale vergoeding TOTAAL 180001 180001 1. Generalistische Basis GGZ Kort (BK) 457,43 313,42 180002 180002

Nadere informatie

Behandelgroepen. Tarief behandelgroep. Geen behandeling bij 24 - uurs verblijf. 001 Geen behandeling bij 24-uurs verblijf 0 Indirecte tijd

Behandelgroepen. Tarief behandelgroep. Geen behandeling bij 24 - uurs verblijf. 001 Geen behandeling bij 24-uurs verblijf 0 Indirecte tijd Behandelgroepen Bijzondere productgroepen Geen behandeling bij 24 - uurs verblijf 001 Geen behandeling bij 24-uurs verblijf 0 Indirecte tijd 002 Indirect - vanaf 0 tot en met 49 minuten 45 003 Indirect

Nadere informatie

Depressief syndroom Persoonlijke Psychiatrie,

Depressief syndroom Persoonlijke Psychiatrie, Depressief syndroom Persoonlijke Psychiatrie, 21-6-2017 Jan Spijker, psychiater, hoogleraar Chronische Depressie, Radboud Universiteit Nijmegen hoofd programma depressie Pro Persona, Nijmegen Indeling

Nadere informatie

Tarieven niet-gecontracteerde zorg specialistische GGZ (restitutiepolis)

Tarieven niet-gecontracteerde zorg specialistische GGZ (restitutiepolis) Tarieven niet-gecontracteerde zorg specialistische GGZ (restitutiepolis) Looptijd prijslijst 1-1-2016 tot 31-3-2016* 1/5 * Wij hebben nog niet van alle aanbieders prijsinformatie ontvangen om een gewogen

Nadere informatie

Tarieven GGZ naturapolis 2017

Tarieven GGZ naturapolis 2017 Tarieven GGZ naturapolis 2017 1 januari 2017 Prestatiecode Omschrijving Vergoeding (75% van Generalistische Basis GGZ (BGGZ) 180001 Kort 310,18 180002 Middel 528,50 180003 Intensief 828,73 180004 Chronisch

Nadere informatie

Toelichting productstructuur DBC GGZ RG12

Toelichting productstructuur DBC GGZ RG12 Toelichting productstructuur DBC GGZ RG12 Versie 20111201 Ingangsdatum: 1 januari 2012 Inhoudsopgave 1 Inleiding...3 1.1 Voor wie is dit document bedoeld...3 1.2 Welke informatie is er in dit document

Nadere informatie

1 Inleiding Een eenvoudig voorbeeld Een complex voorbeeld 19. Deel I Klachtenbeelden Pijn 24

1 Inleiding Een eenvoudig voorbeeld Een complex voorbeeld 19. Deel I Klachtenbeelden Pijn 24 Inhoud 1 Inleiding 17 1.1 Een eenvoudig voorbeeld 18 1.2 Een complex voorbeeld 19 Deel I Klachtenbeelden 23 2 Pijn 24 2.1 Chronische lage rugpijn 24 2.1.1 Kliniek 24 2.1.2 Psychosociale factoren 25 2.1.3

Nadere informatie

Wanneer school een lijdensweg wordt.

Wanneer school een lijdensweg wordt. Wanneer school een lijdensweg wordt. Dr. D. Neves Ramos Kinder- & Jeugdpsychiater ZNA UKJA Tegenwoordig heeft iedere leerling wel iets! Leerlingen met een psychiatrische stoornis horen niet in een klas

Nadere informatie

NISPA en Radboud(umc) Let s get together. Let s get together: 15-10-2015. - medicine/psychiatry & addiction - Universitair Medisch Centrum

NISPA en Radboud(umc) Let s get together. Let s get together: 15-10-2015. - medicine/psychiatry & addiction - Universitair Medisch Centrum NISPA en Radboud(umc) Let s get together Disclosure belangen A.H. Schene (potentiële) belangenverstrengeling: geen prof. dr Aart H. Schene Afdeling Psychiatrie NISPA-dag, 15 oktober 2015 Let s get together:

Nadere informatie

Pijnrevalidatie en GGZ-behandeling bij somatisch symptoomstoornis een continuüm?

Pijnrevalidatie en GGZ-behandeling bij somatisch symptoomstoornis een continuüm? Pijnrevalidatie en GGZ-behandeling bij somatisch symptoomstoornis een continuüm? Symposium ACTieve pijnrevalidatie 8 maart 2019 Stanneke Lunter, psychiater Altrecht Psychosomatiek Eikenboom Disclosure

Nadere informatie

De meldcode het hoe en waarom. Onno Graafland, kinderarts 11 april 2014

De meldcode het hoe en waarom. Onno Graafland, kinderarts 11 april 2014 De meldcode het hoe en waarom Onno Graafland, kinderarts 11 april 2014 Inhoud Omvang van het probleem De lange termijn gevolgen Wat is toxic stress De meldcode Onze belemmeringen Kindermishandeling Elke

Nadere informatie

PsyAlite Klachten / stoornissen) Schillhorn van Veen. Bruijne- de Jonge. Knetsch-Schipper. Onel-Kriele. Steeneveld. Heemskerk Herrewijn

PsyAlite Klachten / stoornissen) Schillhorn van Veen. Bruijne- de Jonge. Knetsch-Schipper. Onel-Kriele. Steeneveld. Heemskerk Herrewijn PsyAlite Ledenlijst dhr. W. Backx Instituut voor RET 2011gk1r@planet.nl www.ret-instituut.nl mw. M.J. Psychologenpraktijk Lammenschans m.j.boersma@planet.nl www.praktijklammenschans.nl mw. E.F. de Psychologenpraktijk

Nadere informatie

BIJLAGE 1: Diagnose behandeling combinaties (dbc s) in euro s

BIJLAGE 1: Diagnose behandeling combinaties (dbc s) in euro s 5 van 14 BIJLAGE 1: Diagnose behandeling combinaties (dbc s) in euro s Deelprestaties behandeling Bijzondere productgroepen Diagnostiek 007 Diagnostiek - vanaf 0 tot en met 99 160,57 008 Diagnostiek -

Nadere informatie

Cortisol en het beloop van depressie en angststoornissen

Cortisol en het beloop van depressie en angststoornissen Cortisol en het beloop van depressie en angststoornissen Sophie Vreeburg VGCt najaarscongres 15 november 2013 Hoge prevalentie 25 depressie angststoornis 20 15 10 lifetime prev. 1-jaar prev. 5 0 m v m

Nadere informatie

Suïcidaal gedrag epidemiologie, psychologie en biologie, en behandeling. Prof. dr. C. van Heeringen

Suïcidaal gedrag epidemiologie, psychologie en biologie, en behandeling. Prof. dr. C. van Heeringen Suïcidaal gedrag epidemiologie, psychologie en biologie, en behandeling Prof. dr. C. van Heeringen WHO 2004 de Europese context nu de Europese context toen Kruyt 1960 Suïcide in Vlaanderen SMR, per

Nadere informatie

de Bascule academisch centrum voor kinder- en jeugdpsychiatrie

de Bascule academisch centrum voor kinder- en jeugdpsychiatrie Het getraumatiseerde kinderbrein: de gevolgen van trauma en psychotherapeutisch herstel Wetenschappelijke Conferentie VKJP 11-01-2019 Prof.dr. Ramón Lindauer Ze wacht al meer dan 10 jaar op een pleeggezin,

Nadere informatie

Wanneer Trauma je leven bepaalt.

Wanneer Trauma je leven bepaalt. Wanneer Trauma je leven bepaalt. Diagnose en behandeling van PTSS. Dirk Van den Abbeele - UZ Gent Wat is PTSS? Blootstelling aan een (zichzelf of anderen) Herbelevingen Vermijding en afvlakking van gevoelsleven

Nadere informatie

6 e Nieuwsbrief EPISCA onderzoek maart 2015

6 e Nieuwsbrief EPISCA onderzoek maart 2015 6 e Nieuwsbrief EPISCA onderzoek maart 2015 Het is al weer lang geleden dat jullie iets van ons hebben gehoord en dat komt omdat er veel is gebeurd. We hebben namelijk heel veel analyses kunnen doen op

Nadere informatie

DE RELATIE TUSSEN TRAUMA EN PSYCHOSE. Tamar Kraan Psycholoog & PhD Student

DE RELATIE TUSSEN TRAUMA EN PSYCHOSE. Tamar Kraan Psycholoog & PhD Student DE RELATIE TUSSEN TRAUMA EN PSYCHOSE Tamar Kraan Psycholoog & PhD Student Definitie trauma in de kindertijd Emotioneel misbruik Emotionele verwaarlozing Fysiek misbruik Fysieke verwaarlozing Seksueel misbruik

Nadere informatie

DBC tarieven Universitair Centrum Psychiatrie (UCP)

DBC tarieven Universitair Centrum Psychiatrie (UCP) DBC tarieven 2017 - Universitair Centrum Psychiatrie (UCP) Toelichting: Diagnose Behandeling Combinaties (DBC s) zijn de (landelijke) basis voor declaraties aan patiënten voor zorg die geleverd is door

Nadere informatie

De Neurobiologie van Stress(management) - Darwin ontmoet Spinoza -

De Neurobiologie van Stress(management) - Darwin ontmoet Spinoza - De Neurobiologie van Stress(management) - Darwin ontmoet Spinoza - Dr. Victor Kallen TNO Earth, Life, & Social Sciences Het Evolutionair Stress-model 3. COGNITIES : Bewustzijn Beoordeling situatie Toetsen

Nadere informatie

Aandachtsklachten en aandachtsstoornissen worden geobserveerd in verschillende volwassen

Aandachtsklachten en aandachtsstoornissen worden geobserveerd in verschillende volwassen SAMENVATTING Aandachtsklachten en aandachtsstoornissen worden geobserveerd in verschillende volwassen klinische populaties, waaronder ook de Aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit (ADHD). Ook al wordt

Nadere informatie

Werkhouding in de klas : meer dan alleen maar concentratie. Fabienne De Boeck Jeugdarts Gent, 18 januari 2018

Werkhouding in de klas : meer dan alleen maar concentratie. Fabienne De Boeck Jeugdarts Gent, 18 januari 2018 Werkhouding in de klas : meer dan alleen maar concentratie Fabienne De Boeck Jeugdarts Gent, 18 januari 2018 THEORETISCH KADER : ONTWIKKELING / RIJPING VH BREIN Intro: Ontwikkeling / rijping van het brein

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting Borderline-persoonlijkheidsstoornis (BPS) is een ernstige psychische stoornis, die vaak voorkomt bij mensen met een

Nederlandse samenvatting Borderline-persoonlijkheidsstoornis (BPS) is een ernstige psychische stoornis, die vaak voorkomt bij mensen met een Nederlandse samenvatting Borderline-persoonlijkheidsstoornis (BPS) is een ernstige psychische stoornis, die vaak voorkomt bij mensen met een voorgeschiedenis van interpersoonlijk trauma, zoals kindermishandeling

Nadere informatie

Informatie voor Familieleden omtrent Psychose. InFoP 2. Inhoud

Informatie voor Familieleden omtrent Psychose. InFoP 2. Inhoud Informatie voor Familieleden omtrent Psychose InFoP 2 Inhoud Introductie Module I: Wat is een psychose? Module II: Psychose begrijpen? Module III: Behandeling van psychose de rol van medicatie? Module

Nadere informatie

Reeks 14: Ik ben toch niet gek?! Dr. Maarten Bak, psychiater

Reeks 14: Ik ben toch niet gek?! Dr. Maarten Bak, psychiater Reeks 14: Ik ben toch niet gek?! Dr. Maarten Bak, psychiater Ziekte Gezondheid Gek Normaal Wat is een psychose? Waarnemen Denken Betekenis geven Wat is een psychose? Hallucinatie Waan Hallucinaties

Nadere informatie

Deelprestaties behandeling Bijzondere productgroepen Diagnostiek

Deelprestaties behandeling Bijzondere productgroepen Diagnostiek BIJLAGE 1: Diagnose behandeling combinaties (dbc s) 7 van 15 Deelprestaties behandeling Bijzondere productgroepen Diagnostiek 007 Diagnostiek - vanaf 0 tot en met 99 minuten 194,90 008 Diagnostiek - vanaf

Nadere informatie

UMCG Passantentarieven 2014 GGZ-zorgproducten verzekerde zorg 01-01-2014

UMCG Passantentarieven 2014 GGZ-zorgproducten verzekerde zorg 01-01-2014 UMCG Passantentarieven 2014 GGZ-zorgproducten verzekerde zorg 01-01-2014 Disclaimer De ingangsdatum van deze lijst met passantenprijzen is 1 januari 2014. Deze publicatie is onder voorbehoud van schrijf-

Nadere informatie

Grensoverschrijdend gedrag ten aanzien van kinderen in de sport in Vlaanderen en Nederland

Grensoverschrijdend gedrag ten aanzien van kinderen in de sport in Vlaanderen en Nederland Grensoverschrijdend gedrag ten aanzien van kinderen in de sport in Vlaanderen en Nederland Een retrospectieve zelfrapportering van ervaringen met psychisch, fysiek en seksueel in de sport voor de leeftijd

Nadere informatie

Onverklaarde klachten: een houdbaar concept? Guus Eeckhout Polikliniek Onverklaarde Klachten Afdeling Ziekenhuispsychiatrie VUmc

Onverklaarde klachten: een houdbaar concept? Guus Eeckhout Polikliniek Onverklaarde Klachten Afdeling Ziekenhuispsychiatrie VUmc Onverklaarde klachten: een houdbaar concept? Guus Eeckhout Polikliniek Onverklaarde Klachten Afdeling Ziekenhuispsychiatrie VUmc Netwerk OLK (NOLK) Conceptrichtlijn 2009: Somatisch Onvoldoende verklaarde

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting. 1. Wat zijn trauma-gerelateerde stoornissen, dissociatieve stoornissen en

Nederlandse samenvatting. 1. Wat zijn trauma-gerelateerde stoornissen, dissociatieve stoornissen en Nederlandse samenvatting 1. Wat zijn trauma-gerelateerde stoornissen, dissociatieve stoornissen en persoonlijkheidsstoornissen? Van de trauma- en stressorgerelateerde (kortweg trauma-gerelateerde) stoornissen

Nadere informatie

GENDER, COMORBIDITY & AUTISM Inleiding INHOUD Opzet en Bevindingen per onderzoek Algemene Discussie Aanbevelingen Patricia J.M. van Wijngaarden-Cremers Classifications & Gender Patient cohort 2004 Clusters

Nadere informatie

Linking Depression. Longitudinal and neuroimaging genetic studies in major depressive disorder. Esther Opmeer

Linking Depression. Longitudinal and neuroimaging genetic studies in major depressive disorder. Esther Opmeer Linking Depression Longitudinal and neuroimaging genetic studies in major depressive disorder Esther Opmeer Nederlandse Samenvatting Depressie staat in de top 3 van ziekten die de meeste ziektelast geven

Nadere informatie

Kindermishandeling; Wel of geen diagnose? Drs. A van Dijke Drs. M. Reijns

Kindermishandeling; Wel of geen diagnose? Drs. A van Dijke Drs. M. Reijns Kindermishandeling; Wel of geen diagnose? Drs. A van Dijke Drs. M. Reijns Impact afhankelijk van aantal factoren: Eigenschappen van trauma zelf Eigenschappen van het kind Eigenschappen van omgeving Eigenschappen

Nadere informatie

Tarieven niet-gecontracteerde zorg specialistische GGZ (restitutiepolis)

Tarieven niet-gecontracteerde zorg specialistische GGZ (restitutiepolis) Tarieven niet-gecontracteerde zorg specialistische GGZ (restitutiepolis) 1 januari 2017 Bij de vergoeding voor de Restitutiepolis worden indicatieve gangbare bedragen genoemd. Tot de genoemde bedragen

Nadere informatie

Samenvatting / Summary in Dutch

Samenvatting / Summary in Dutch Samenvatting / Summary in Dutch De hypothalamus-hypofyse-bijnier-as (ook hypothalamuspituitary-adrenal axis of hpa-as) bestaat uit verschillende endocriene klieren, die elkaar via hormonen stimuleren en

Nadere informatie

Zorgpad Intake. Aanmelding. Eerste gesprek door behandelaar. Bespreking in team. Psychodiagnostische screening (tweede intake)

Zorgpad Intake. Aanmelding. Eerste gesprek door behandelaar. Bespreking in team. Psychodiagnostische screening (tweede intake) Zorgpad Intake Aanmelding Verwijzing via huisarts, school of jeugdinstelling Aanmelding Bespreking Team Er vindt wekelijks multidisciplinair overleg plaats, waarbij nieuwe aanmeldingen en lopende trajecten

Nadere informatie

Stress-sensitieve dienstverlening

Stress-sensitieve dienstverlening Stress-sensitieve dienstverlening Lezing Nadja Jungmann Schuldenproblematiek Betalingsproblemen bij ruim 20 procent huishoudens Twee ontwikkelingen: Aantal huishoudens met financiële problemen neemt af

Nadere informatie

Modulenaam: D3 Zelfhantering 3 : Gecombineerd onderwijs : 75% contactonderwijs/25%afstandsonderwijs

Modulenaam: D3 Zelfhantering 3 : Gecombineerd onderwijs : 75% contactonderwijs/25%afstandsonderwijs ECTS-fiche (uitgebreide vakfiche) Modulenaam: D3 Zelfhantering 3 : Gecombineerd onderwijs : 75% contactonderwijs/25%afstandsonderwijs Doelstellingen: De cursisten maken kennis met en verwerven inzicht

Nadere informatie

De JES studie: effecten van huiselijk geweld op de ontwikkeling van kinderen.

De JES studie: effecten van huiselijk geweld op de ontwikkeling van kinderen. De JES studie: effecten van huiselijk geweld op de ontwikkeling van kinderen. 1 Symposium Krachtige Kinderen in de opvang. Driebergen, 29 oktober 2012 Mirjam Wouda, kinder- en jeugdpsychiater Mutsaersstichting

Nadere informatie

GGZ in de Zorgverzekeringswet. tabellen over de jaren

GGZ in de Zorgverzekeringswet. tabellen over de jaren tabellen over de jaren 8- Inhoudsopgave Introductie Gemiddeld aantal behandelingen per patiënt, 8 Gebruik ggz naar leeftijd en geslacht, Patiënten in behandeling per circuit, 8 Doorstroming per circuit,

Nadere informatie

Ten geleide 1. 2 Algemene aspecten van cognitieve therapie 31

Ten geleide 1. 2 Algemene aspecten van cognitieve therapie 31 Inhoud Ten geleide 1 1 Cognitieve verwerking en psychopathologie: theorie en onderzoek 3 Filip Raes, Merel Kindt, Arnoud Arntz 1.1 Inleiding 3 1.2 Cognitieve psychologie 4 1.3 Cognitieve theorie van psychopathologie:

Nadere informatie

DE ONRUST IN DE JEUGD PSYCHOPATHOLOGIE BIJ HET PUBERBREIN

DE ONRUST IN DE JEUGD PSYCHOPATHOLOGIE BIJ HET PUBERBREIN drs. Stephen Ebecilio DE ONRUST IN DE JEUGD PSYCHOPATHOLOGIE BIJ HET PUBERBREIN 4 juni 2015 Opvoedingstoolbox 2015 1 2 Periode van tweede rijpingsproces Adolescentie Vertraagde rijpingsproces Prefrontale

Nadere informatie

Ontwikkelingspsychologie en psychopathologie

Ontwikkelingspsychologie en psychopathologie Ontwikkelingspsychologie en psychopathologie Dr. Martine F. Delfos PICOWO Algemene informatie voor de cursus Ontwikkelingspsychologie en psychopathologie op de vrijdagen 10 en 24 juni 2011; 8 juli, 9 en

Nadere informatie

InFoP 2. Informatie voor Familieleden omtrent Psychose. Inhoud. Inleiding

InFoP 2. Informatie voor Familieleden omtrent Psychose. Inhoud. Inleiding Informatie voor Familieleden omtrent Psychose InFoP 2 Inhoud Introductie Module I: Wat is een psychose? Module II: Psychose begrijpen? Module III: Behandeling van psychose de rol van medicatie? Module

Nadere informatie

Samenvatting. Inleiding

Samenvatting. Inleiding Samenvatting Inleiding Het terugdringen van criminaliteit staat onverminderd hoog op de maatschappelijke agenda. Hoe crimineel gedrag verminderd of stopgezet kan worden is daarbij een belangrijke vraag.

Nadere informatie

Omgaan met (onbegrepen) lichamelijke klachten. Prof. dr. Sako Visser Universiteit van Amsterdam Pro Persona GGZ Dr. Michel Reinders GGZinGeest

Omgaan met (onbegrepen) lichamelijke klachten. Prof. dr. Sako Visser Universiteit van Amsterdam Pro Persona GGZ Dr. Michel Reinders GGZinGeest Omgaan met (onbegrepen) lichamelijke klachten Prof. dr. Sako Visser Universiteit van Amsterdam Pro Persona GGZ Dr. Michel Reinders GGZinGeest Van DSM IV naar DSM 5 DSM IV - somatisatie stoornis, - somatoforme

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle   holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/53164 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Andela, C.D. Title: Understanding clinical outcome in patients with pituitary

Nadere informatie

Rapportage 2010. Landelijk Informatie Netwerk Eerstelijnspsychologen (LINEP) Nederlands Instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg

Rapportage 2010. Landelijk Informatie Netwerk Eerstelijnspsychologen (LINEP) Nederlands Instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg Nederlands Instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg Postbus 1568 3500 BN Utrecht Tel. 030-272 9700 Rapportage 2010 Landelijk Informatie Netwerk Eerstelijnspsychologen (LINEP) 2 Hieronder worden

Nadere informatie

DSM-5: de algemene wijzigingen ten opzichte van de DSM-IV

DSM-5: de algemene wijzigingen ten opzichte van de DSM-IV DSM-5: de algemene wijzigingen ten opzichte van de DSM-IV Classificeren, diagnostiek en indicatiestelling Prof.dr. Michiel W. Hengeveld, psychiater Disclosure Disclosure belangen spreker Potentiële belangenverstrengeling

Nadere informatie

Autisme, Angst en Verstandelijke beperking

Autisme, Angst en Verstandelijke beperking Autisme, Angst en Verstandelijke beperking Expertise Dichterbij Dr. Fabienne Naber Okibo-special needs Okibo-Special needs Als je de wereld om je heen niet begrijpt En de wereld begrijpt jou niet Dan is

Nadere informatie

Correcties DSM 5 : Beknopt overzicht van de criteria

Correcties DSM 5 : Beknopt overzicht van de criteria Correcties DSM 5 : Beknopt overzicht van de criteria Vierde oplage, juni 2016 In deze lijst zijn de belangrijkste wijzigingen opgenomen t.o.v. de derde oplage (juni 2015). Pagina Stoornis Derde oplage,

Nadere informatie

Impulsief, avontuurlijk, maar vooral kwetsbaar seksueel geweld bij meisjes met ADHD

Impulsief, avontuurlijk, maar vooral kwetsbaar seksueel geweld bij meisjes met ADHD Impulsief, avontuurlijk, maar vooral kwetsbaar seksueel geweld bij meisjes met ADHD Dr. PJM van Wijngaarden- Cremers SCOS ( Specialistisch Centrum Ontwikkelings Stoornissen) Dimence Inhoud Inleiding ontwikkeling

Nadere informatie

Activiteitenoverzicht reguliere gevorderde groepen

Activiteitenoverzicht reguliere gevorderde groepen Activiteitenoverzicht reguliere gevorderde groepen Uitvoeren van verpleegkundige zorg G1 G2 B1 Verpleegkundig proces B1 Ondersteunings/verpleegplan voor een zorgvrager met een verstandelijke beperking

Nadere informatie

Eenzaamheid. Genetisch bepaald? Eeske van Roekel, MSc PhD candidate Orthopedagogiek. Behavioural Science Institute Radboud University Nijmegen

Eenzaamheid. Genetisch bepaald? Eeske van Roekel, MSc PhD candidate Orthopedagogiek. Behavioural Science Institute Radboud University Nijmegen Eenzaamheid Genetisch bepaald? Eeske van Roekel, MSc PhD candidate Orthopedagogiek Behavioural Science Institute Radboud University Nijmegen Stellingen Eenzaamheid staat gelijk aan veel alleen zijn Waar:

Nadere informatie

Opleiding Psychologie Masterroute KP

Opleiding Psychologie Masterroute KP Opleiding Psychologie Masterroute KP Master Your Talent 19 november 2012 Ineke Wessel Contact Twee coördinatoren Wiljo van Hout Ineke Wessel Eén e-mailadres: Mastercoordinator-K@rug.nl Wetenschappelijke

Nadere informatie

EEN NETWERKBENADERING

EEN NETWERKBENADERING EEN NETWERKBENADERING VOOR PSYCHOSE DE ROL VAN SYMPTOMEN EN TRAUMA dr. Hanneke Wigman Januari 2017 De Amsterdamse School DISCLOSURES (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante

Nadere informatie

Cognitieve gedragstherapie voor MSgerelateerde

Cognitieve gedragstherapie voor MSgerelateerde Cognitieve gedragstherapie voor MSgerelateerde vermoeidheid Marieke Houniet- de Gier, Gz-psycholoog/ cognitief gedragstherapeut/ promovenda Afdeling Medische Psychologie + afdeling Revalidatiegeneeskunde

Nadere informatie

EMOTIEREGULATIE. Jaarbeurs Utrecht. Boosheid, verdriet en angst bij kinderen en adolescenten met ASS, ODD, ADHD, depressie en borderline

EMOTIEREGULATIE. Jaarbeurs Utrecht. Boosheid, verdriet en angst bij kinderen en adolescenten met ASS, ODD, ADHD, depressie en borderline EMOTIEREGULATIE Boosheid, verdriet en angst bij kinderen en adolescenten met ASS, ODD, ADHD, depressie en borderline Congres Dinsdag 26 november 2013 Jaarbeurs Utrecht prof.dr. Bram Orobio de Castro prof.dr.

Nadere informatie

Het verlichte brein. Overzicht. Overzicht. Epidemiologie. Cannabis als veelbelovend antipsychoticum? Matthijs Bossong

Het verlichte brein. Overzicht. Overzicht. Epidemiologie. Cannabis als veelbelovend antipsychoticum? Matthijs Bossong Het verlichte brein als veelbelovend antipsychoticum? Matthijs Bossong Postdoctoral Research Fellow Institute of Psychiatry King s College London De grootte van het risico hangt samen met de mate van gebruik,

Nadere informatie

Diagnose en classificatie in de psychiatrie

Diagnose en classificatie in de psychiatrie Diagnose en classificatie in de psychiatrie Klinische Validiteit Research Betrouwbaarheid Prof dr Bert van Hemert psychiater en epidemioloog Afdelingshoofd psychiatrie DBC Kosten-baten 2 Diagnosen in de

Nadere informatie