het dopaminerge beloningssysteem

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "het dopaminerge beloningssysteem"

Transcriptie

1 het dopaminerge beloningssysteem 27/05/ mesolimbic DA system

2 lekker eten zorgt voor DA afgifte 27/05/ Bassareo and Di Chiara, 1997

3 palatable food and dopamine why would some people overeat and gain weight? hypersensitivity to reward DA response larger DA response time

4 palatable food and dopamine why would some people overeat and gain weight? DA response time

5 experiment Stoeckel et al., 2008 brain activation in response to different pictures overweight versus control presentation of visual stimuli fmri, brain regions associated with reward (VTA, NAc)

6 food reward and (over)weight higher activation in response to pictures of high-caloric food in overweight subjects. brain activation overweight control high cal low cal cars Adapted from Stoeckel et al., 2008

7 palatable food and dopamine positive relation between sensitivity to reward and BMI Sensitivity to reward BMI adapted from Davis et al., 2004

8 palatable food and dopamine why would some people overeat and gain weight? hyposensitivity to reward DA response lower DA response insensitive DA receptor self-medication to enhance DA activation and improve mood (Bowirrat & Oscar-Berman, 2005) time

9 chronic overeating leads to hyposensitivity 27/05/ [C-11]raclopride: radiotracer, binds to DA D2 receptors lower D2 binding in obese individuals Wang et al., 2001

10 chronic overeating leads to tolerance 27/05/ down-regulation of DA D2R caused by chronic overeating Wang et al., 2001

11 palatable food and dopamine negative relation between sensitivity to reward and BMI Adapted from Pagoto et al., 2006; Davis et al., 2004.

12 palatable food and reward hypersensitivity to reward hyposensitivity to reward?

13 obesity and reward for food hypersensitivity to reward hyposensitivity to reward normal to overweight subjects BMI: kg/m 2 obese subjects BMI 30 kg/m 2

14 obesity and reward for food Davis and Fox, 2008

15 obesity and reward for food reward dependence Davis and Fox, 2008

16 food addiction can be compared with drug dependence sensitization tolerance liking wanting

17 compulsief overeten 27/05/ overeten activeert het beloningssysteem in de hersenen R Simerly. Feeding signals and drugs meet in the midbrain. Nature Medicine - 12, (2006). Overeating may share neurobiological mechanisms with the addictive properties of drugs of abuse. - is overeten verslavend? comfort food, tolerantie (steeds meer nodig), rol van omgevingsfactoren en stress: alle kenmerken zijn aanwezig

18 compulsive overeating 27/05/ the problem usual treatment for addiction: - change the environment - stop intake of the drug (100%)

19 tolerantie 27/05/ tolerantie bij verslaving is het gevolg van conditionering door omgevingsfactoren

20 compulsive overeating 27/05/ the problem usual treatment for addiction: - change the environment - stop intake of the drug (100%) addicted to eating: - if you stop eating, you die..

21 voorkom overgewicht 27/05/ ) verminder het hedonisch overeten let op de invloed van de omgeving, stress, comfort food etc

22 regulatie van het lichaamsgewicht (set range) 27/05/ maximaal acceptabel niveau externe factoren: lichaams gewicht (vet) stress sociale factoren fysieke activiteit hedonics laagst acceptabel niveau leeftijd genen en homeostase bewaken de grenzen

23 regulatie van het lichaamsgewicht (set range) 27/05/ hioogst acceptabel niveau lichaams gewicht (vet) fysieke activiteit sport beweging (NEAT) laagst acceptabel niveau leeftijd genen en homeostase bewaken de grenzen

24 Obesity Trends* Among U.S. Adults BRFSS, 2010 (*BMI 30, or ~ 30 lbs. overweight for 5 4 person) No Data <10% 10% 14% 15% 19% 20% 24% 25% 29% 30% Source: Behavioral Risk Factor Surveillance System, CDC.

25 2008 estimates of leisure-time physical inactivity among adults aged 20 years 27/05/ Percent >

26

27 verminderde fysieke activiteit 1950 vs 2000 vrijwel geen verschil in energie opname 27/05/ Nederland in 2002: minder dan 40% voldoet aan de minimum eis: 5x per week 30 min/dag matige inspanning

28 27/05/

29

30 voorkom overgewicht 27/05/ ) verminder het hedonisch overeten en 2) verhoog de fysieke activiteit life style interventie!

31 DPP Lifestyle: Weight Change + Weight Change (Kg) % in Risk Modest weight loss = Major health benefit Months in study Placebo Lifestyle 81

32

33 NEAT 27/05/ percent of daily energy expenditure activity DIT BMR exercise non-exercise activity thermogenesis (NEAT) James A. Levine Science 1999

34 verkoop huishoudelijke apparaten en energie opname versus het % obesitas in de USA 27/05/ Levine, J. A. Am J Physiol Endocrinol Metab 286: E675-E

35 NEAT is belangrijk 27/05/ percent of daily energy expenditure Exercise NEAT DIT BMR JA Levine et al, Science 2005

36 lage activiteit 27/05/

37 27/05/

38 Environmental Change Policy Education 27/05/ steps -100 kcal/day Stop Weight Gain

39 pedometer / step counter 27/05/

40 27/05/

41 27/05/

42 27/05/

43 voorkom overgewicht 27/05/ ) verminder het hedonisch overeten en 2) verhoog de fysieke activiteit life style interventie!

+/- Environment / Lifestyle + - Genetic Predisposition. Fuels. De rol van het brein in de ontwikkeling van Obesitas. Susanne la Fleur.

+/- Environment / Lifestyle + - Genetic Predisposition. Fuels. De rol van het brein in de ontwikkeling van Obesitas. Susanne la Fleur. De rol van het brein in de ontwikkeling van Obesitas Susanne la Fleur Endocrinologie & Metabolisme storage WAT hormones Energy Intake Environment / Lifestyle + - Fuels nutrient sensing Physical Activity

Nadere informatie

Overgewicht en obesitas: een psychologisch perspectief

Overgewicht en obesitas: een psychologisch perspectief Overgewicht en obesitas: een psychologisch perspectief dr. Leentje Vervoort Leentje.Vervoort@UGent.be Overgewicht en obesitas Diagnose ~ % lichaamsvet BMI als proxy van lichaamsvet BMI: volwassenen bijkomende

Nadere informatie

GLP-1 and the neuroendocrine control of feeding in obesity andtype 2 diabetes. Food for thought

GLP-1 and the neuroendocrine control of feeding in obesity andtype 2 diabetes. Food for thought GLP-1 and the neuroendocrine control of feeding in obesity andtype 2 diabetes Food for thought Liselotte van Bloemendaal, AIOS interne Ziekenhuis Amstelland / VUmc Overgewicht en obesitas Wereldwijd heeft

Nadere informatie

Bewegingsarmoede als energiecrisis

Bewegingsarmoede als energiecrisis Casus afvallen 37-jarige vrouw 15 kg overgewicht. BMI=29.4 In verleden lukte het een keer om flink af te vallen, zij het met een consequent dieet. Nu wil ze het weer proberen Heeft gelezen dat extra beweging

Nadere informatie

de Rol van Persoonlijkheid Eating: the Role of Personality

de Rol van Persoonlijkheid Eating: the Role of Personality De Relatie tussen Dagelijkse Stress en Emotioneel Eten: de Rol van Persoonlijkheid The Relationship between Daily Stress and Emotional Eating: the Role of Personality Arlette Nierich Open Universiteit

Nadere informatie

Nationaal Preventie Akkoord

Nationaal Preventie Akkoord Nationaal Preventie Akkoord Nationaal Preventie Akkoord Doelstellingen in 2040: Overgewicht bij jeugdigen van 13,5 -> 9,1% Overgewicht volwassenen van 48,7 -> 38% Obesitas volwassenen van 14,5 -> 7,1%

Nadere informatie

Motivatie om te gaan bewegen

Motivatie om te gaan bewegen Motivatie om te gaan bewegen Onderzoek 5 Welke cognities zijn van invloed op de motivatie om te starten met een bewegingsprogramma? Motivatie Beweging: om te motivatie gaan bewegen Onderzoek 5 Angst voor

Nadere informatie

Investeren in geestelijke gezondheid op de werkvloer, loont dat?

Investeren in geestelijke gezondheid op de werkvloer, loont dat? Investeren in geestelijke gezondheid op de werkvloer, loont dat? Lieven Annemans Universiteit Gent Maart 2016 Two views in health economics Health care as a cost Health care as an investment Annual growth

Nadere informatie

DSM-5 en obesitas. prof.dr Tatjana van Strien

DSM-5 en obesitas. prof.dr Tatjana van Strien DSM-5 en obesitas prof.dr Tatjana van Strien 1 2 3 4 Overgewicht: energie balans probleem Big Two: Te weinig bewegen Te veel eten Richtlijn behandeling obesitas, 2008 Minder eten Meer bewegen Eventuele

Nadere informatie

Vroege ontwikkeling voorkeuren en later overgewicht. Kees de Graaf Wageningen Universiteit, Humane Voeding

Vroege ontwikkeling voorkeuren en later overgewicht. Kees de Graaf Wageningen Universiteit, Humane Voeding Vroege ontwikkeling voorkeuren en later overgewicht Kees de Graaf Wageningen Universiteit, Humane Voeding Vroege voorkeuren, later overgewicht 1. Overgewicht en tracking overgewicht 2. Voorkeuren kinderen

Nadere informatie

Dagelijkse Stress en Snackgewoonte: de. Modererende Rol van Persoonlijkheid. Daily Stress and Snack Habit: the. Moderating Role of Personality

Dagelijkse Stress en Snackgewoonte: de. Modererende Rol van Persoonlijkheid. Daily Stress and Snack Habit: the. Moderating Role of Personality Dagelijkse Stress, Snackgewoonte en Persoonlijkheid 1 Dagelijkse Stress en Snackgewoonte: de Modererende Rol van Persoonlijkheid Daily Stress and Snack Habit: the Moderating Role of Personality Josine

Nadere informatie

Behandeling 15-10-2013. Obese patients have unrealistic weight loss goals. Initial 218 0. Outcome Weight (lbs) % Reduction

Behandeling 15-10-2013. Obese patients have unrealistic weight loss goals. Initial 218 0. Outcome Weight (lbs) % Reduction Obesitas Obesitas is een chronische ziekte waarbij een zodanige overmatige vetstapeling in het lichaam bestaat dat dit aanleiding geeft tot gezondheidsrisico s. 1. Obesitas is een ziekte. 2. Deze ziekte

Nadere informatie

Casus mevrouw Driebergen. 52 jaar, status na icva mei 2014. Thuiswonend. Goede cognitie. Lopen: FAC 4. Couch potato: overdag veelal inactief

Casus mevrouw Driebergen. 52 jaar, status na icva mei 2014. Thuiswonend. Goede cognitie. Lopen: FAC 4. Couch potato: overdag veelal inactief Fysieke activiteiten; nieuwe inzichten en innovaties in de revalidatie. nothing to declare 52 jaar, status na icva mei 2014 Thuiswonend Goede cognitie Lopen: FAC 4 Couch potato: overdag veelal inactief

Nadere informatie

Tiffany Naets. Faculty of Psychology, Department of Developmental, Personality and Social Psychology, University of Ghent

Tiffany Naets. Faculty of Psychology, Department of Developmental, Personality and Social Psychology, University of Ghent Tiffany Naets Faculty of Psychology, Department of Developmental, Personality and Social Psychology, University of Ghent Marijke Ysebaert Faculty of Medicine, University of Antwerp Department of Pediatrics,

Nadere informatie

Matthijs.hesselink@maastrichtuniversity.nl

Matthijs.hesselink@maastrichtuniversity.nl In beweging! Gezondheidsuniversiteit 2015 Matthijs Hesselink Department of Human Movement Sciences Faculty of Health, Medicine and Life sciences Maastricht University Matthijs.hesselink@maastrichtuniversity.nl

Nadere informatie

degezondewijk degezondewijk

degezondewijk degezondewijk Deelnemende partijen Frank den Hertog Mireille van Poppel Willem van Mechelen Marianne Bronkhorst Menno Moerman Pieter van Wesemael Rosan van Wilgenburg Obesity Trends* among U.S. adults BRFSS, 1985 (*BMI

Nadere informatie

ADHD & bioritme. ADHD & Vrouw 7 maart 2015. Marjolein Tanke

ADHD & bioritme. ADHD & Vrouw 7 maart 2015. Marjolein Tanke ADHD & bioritme ADHD & Vrouw 7 maart 2015 Marjolein Tanke ADHD & bioritme vrouwen slapen slechter dan mannen - kwalitatieve wisselend i.v.m. hormonen - meer moeite met inslapen (In slaap.nl) 70% van ADHD

Nadere informatie

ARE OUR CITIES READY?

ARE OUR CITIES READY? MOTIVATION ARE OUR CITIES READY? 2 INTRODUCTION THEORETICAL FRAMEWORK ANALYSIS URBAN DESIGN CONCLUSION MOTIVATION e p u d n e r e g n o j l Voora n e n n a l p n e o i s n e p van kabinet n e n o w g i

Nadere informatie

haal stress uit je hoofd breng je lichaam in balans voel je energieker

haal stress uit je hoofd breng je lichaam in balans voel je energieker ` De 7-Day Recharge is een healthy lifestyle programma dat je de tools en onderbouwing geeft om stress niet alleen mentaal, maar ook fysiek tegen te gaan. Gezonde voeding, extra aandacht voor lichamelijke

Nadere informatie

Effectiviteit van beweegprogramma s bij werknemers en in de open populatie

Effectiviteit van beweegprogramma s bij werknemers en in de open populatie Effectiviteit van beweegprogramma s bij werknemers en in de open populatie Mireille van Poppel, Willem van Mechelen Afdeling Sociale Geneeskunde, Instituut voor Extramuraal Geneeskundig Onderzoek (EMGO),

Nadere informatie

definitie incidentie publicaties

definitie incidentie publicaties 6-6-2011 Obesitas definitie incidentie publicaties Overgewicht overmaat lichaamsvet Obesitas extreem overgewicht vet % > 25/33% (m/v) definitie incidentie publicaties WETENSCHAPPELIJK & EXACT DEXA meting

Nadere informatie

De Relatie tussen Dagelijkse Stress, Negatief Affect en de Invloed van Bewegen

De Relatie tussen Dagelijkse Stress, Negatief Affect en de Invloed van Bewegen De Relatie tussen Dagelijkse Stress, Negatief Affect en de Invloed van Bewegen The Association between Daily Hassles, Negative Affect and the Influence of Physical Activity Petra van Straaten Eerste begeleider

Nadere informatie

Fysieke Activiteit bij 50-plussers. The Relationship between Self-efficacy, Intrinsic Motivation and. Physical Activity among Adults Aged over 50

Fysieke Activiteit bij 50-plussers. The Relationship between Self-efficacy, Intrinsic Motivation and. Physical Activity among Adults Aged over 50 De relatie tussen eigen-effectiviteit 1 De Relatie tussen Eigen-effectiviteit, Intrinsieke Motivatie en Fysieke Activiteit bij 50-plussers The Relationship between Self-efficacy, Intrinsic Motivation and

Nadere informatie

25 jaar whiplash in Nederland

25 jaar whiplash in Nederland 25 jaar whiplash in Nederland Vanuit een fysiotherapeutisch perspectief Maarten Schmitt M.Sc 1 2 Fysiotherapeut & manueeltherapeut Hoofd van de Divisie Onderwijs Stichting Opleidingen Musculoskeletale

Nadere informatie

Het verband tussen alledaagse stress en negatief affect bij mensen met een depressie en de rol van zelfwaardering daarbij

Het verband tussen alledaagse stress en negatief affect bij mensen met een depressie en de rol van zelfwaardering daarbij Het verband tussen alledaagse stress en negatief affect bij mensen met een depressie en de rol van zelfwaardering daarbij Een vergelijking van een depressieve en een niet-depressieve groep met Experience-Sampling-Method

Nadere informatie

Effectiviteit en economische impact van beweegprogramma s op de werkplek

Effectiviteit en economische impact van beweegprogramma s op de werkplek Effectiviteit en economische impact van beweegprogramma s op de werkplek Karin Proper Afdeling Sociale Geneeskunde, EMGO+ Instituut, VUmc, Amsterdam Body@Work, Onderzoekscentrum Bewegen, Arbeid en Gezondheid

Nadere informatie

Biologische en genetische aspecten rondom eetstoornissen

Biologische en genetische aspecten rondom eetstoornissen Biologische en genetische aspecten rondom eetstoornissen Prof dr Roger Adan Dept Translational Neuroscience, UMC Utrecht r.a.h.adan@umcutrecht.nl Rintveld eetstoornissen kliniek, Altrecht, Zeist Dept Physiology

Nadere informatie

Stigmatisering van Mensen met Keelkanker: de Rol van Mindfulness van de Waarnemer

Stigmatisering van Mensen met Keelkanker: de Rol van Mindfulness van de Waarnemer Met opmaak: Links: 3 cm, Rechts: 2 cm, Boven: 3 cm, Onder: 3 cm, Breedte: 21 cm, Hoogte: 29,7 cm Stigmatisering van Mensen met Keelkanker: de Rol van Mindfulness van de Waarnemer Stigmatisation of Persons

Nadere informatie

COGNITIEVE DISSONANTIE EN ROKERS COGNITIVE DISSONANCE AND SMOKERS

COGNITIEVE DISSONANTIE EN ROKERS COGNITIVE DISSONANCE AND SMOKERS COGNITIEVE DISSONANTIE EN ROKERS Gezondheidsgedrag als compensatie voor de schadelijke gevolgen van roken COGNITIVE DISSONANCE AND SMOKERS Health behaviour as compensation for the harmful effects of smoking

Nadere informatie

Kosten en baten van lokale gezondheidspromotie

Kosten en baten van lokale gezondheidspromotie Kosten en baten van lokale gezondheidspromotie Prof. Dr. Lieven Annemans Ghent University, Brussels University Lieven.annemans@ugent.be Lieven.annemans@vub.ac.be VIGeZ April 2013 1 Growth 7% Eén van de

Nadere informatie

Wat is depressie? Oorzaak, omvang, gevolg

Wat is depressie? Oorzaak, omvang, gevolg Wat is depressie? Oorzaak, omvang, gevolg Prof. Dr. Brenda Penninx Vakgroep psychiatrie / GGZ ingeest Neuroscience Campus Amsterdam Mental Health EMGO+ Institute for Health and Care Research b.penninx@vumc.nl

Nadere informatie

Obesitas Een gevarieerd verhaal. Dr Tom Vleugels

Obesitas Een gevarieerd verhaal. Dr Tom Vleugels Obesitas Een gevarieerd verhaal Dr Tom Vleugels Titel, Calibri 28, wi8e tekst 2600 2800kcal/d >3600Kcal/d Le8ertype: Calibri Kleuren: Twee hoofdkleuren: Greige: A > meer kleuren > kleurenmodel RGB > Rood:

Nadere informatie

Meetbare effecten van vitaliteitsprogramma s. Return on investment

Meetbare effecten van vitaliteitsprogramma s. Return on investment Meetbare effecten van vitaliteitsprogramma s. Return on investment Karin Proper 1 Afdeling Sociale Geneeskunde en EMGO Instituut, VU medisch centrum, Amsterdam; 2 Body@Work Onderzoekscentrum Bewegen, Arbeid

Nadere informatie

MEMO. Percentage dieetvolgers en volgers van een leefregel Resultaten van VCP

MEMO. Percentage dieetvolgers en volgers van een leefregel Resultaten van VCP MEMO Percentage dieetvolgers en volgers van een leefregel Resultaten van VCP 2007-2010 Colofon RIVM 2012 Delen uit deze publicatie mogen worden overgenomen op voorwaarde van bronvermelding: 'Rijksinstituut

Nadere informatie

Adherence aan HWO en meer bewegen

Adherence aan HWO en meer bewegen Adherence aan HWO en meer bewegen Een experimenteel onderzoek naar de effecten van het motivationele stadium van patiënten en de adherence aan huiswerkoefeningen (HWO) bij fysiotherapie en het meer bewegen.

Nadere informatie

The etiology of obesity or overweight can be assigned to a disturbance in energy balance. The cause of this disturbance is diverse and complex and

The etiology of obesity or overweight can be assigned to a disturbance in energy balance. The cause of this disturbance is diverse and complex and summary 135 136 The etiology of obesity or overweight can be assigned to a disturbance in energy balance. The cause of this disturbance is diverse and complex and has been attributed to numerous factors,

Nadere informatie

Fysieke fitheid, fysieke activitiet in relatie tot gezondheid

Fysieke fitheid, fysieke activitiet in relatie tot gezondheid Fysieke fitheid, fysieke activitiet in relatie tot gezondheid Wat is fysieke activiteit? Een door skeletspieren geproduceerde beweging (dynamisch) en/of houding (statisch) die gepaard gaat met een toename

Nadere informatie

It s time for us to do something about the health of our nation

It s time for us to do something about the health of our nation It s time for us to do something about the health of our nation april 2013 Aanleiding We maken ons zorgen over de verslechterende gezondheid van onze jeugd Percentage overgewicht jongeren blijft stijgen

Nadere informatie

POH-GGZ, Jim van Os

POH-GGZ, Jim van Os Het nut van specialisatie? POH-GGZ, 02-02-2017 Jim van Os Nee het is depressie..ander zorgpad Nee het is psychose..ander zorgpad Nee het is verslaving.ander zorgpad Nee het is persoonlijkheid.ander zorgpad

Nadere informatie

Oud gedaan is jong geleerd. Stef Kremers Professor Preventie van Obesitas Vakgroep Gezondheidsbevordering Universiteit Maastricht

Oud gedaan is jong geleerd. Stef Kremers Professor Preventie van Obesitas Vakgroep Gezondheidsbevordering Universiteit Maastricht Oud gedaan is jong geleerd Stef Kremers Professor Preventie van Obesitas Vakgroep Gezondheidsbevordering Universiteit Maastricht Beweeggedrag van kinderen De rol van gewoontes De rol van de ouder Interventies

Nadere informatie

BIS en BAS bij kinderen van 0 6 jaar: de constructie van een observatiemaat

BIS en BAS bij kinderen van 0 6 jaar: de constructie van een observatiemaat BIS en BAS bij kinderen van 0 6 jaar: de constructie van een observatiemaat *, Sandra Verbeken, Ellen Moens, & Caroline Braet pag. 1 Obesitas epidemie Appetitieve motivatie (Lowe & Brutyn, 2007) Motivatie

Nadere informatie

Beroepsziekten te lijf met de RI&E!

Beroepsziekten te lijf met de RI&E! Beroepsziekten te lijf met de RI&E! + Dr. Paul Kuijer, p.p.kuijer@amc.uva.nl Coronel Instituut voor Arbeid & Gezondheid, Nederlands Centrum voor Beroepsziekten, Polikliniek Mens & Arbeid Beroepsziekte?

Nadere informatie

De Invloed van Religieuze Coping op. Internaliserend Probleemgedrag bij Genderdysforie. Religious Coping, Internal Problems and Gender dysphoria

De Invloed van Religieuze Coping op. Internaliserend Probleemgedrag bij Genderdysforie. Religious Coping, Internal Problems and Gender dysphoria De Invloed van Religieuze Coping op Internaliserend Probleemgedrag bij Genderdysforie Religious Coping, Internal Problems and Gender dysphoria Ria de Bruin van der Knaap Open Universiteit Naam student:

Nadere informatie

Respiratoire revalidatie.

Respiratoire revalidatie. Respiratoire revalidatie Iris.coosemans@uzleuven.be Inactiviteit bij COPD Pitta, AJRCCM 2005 Gevolgen van inactiviteit COPD Ventilatoire noden Flow limitatie Air Trapping Hyperinflatie Dyspnoe Deconditionering

Nadere informatie

5/28/13. Obesitas: prevalentie, risico s, behandeling en preventie. Overzicht

5/28/13. Obesitas: prevalentie, risico s, behandeling en preventie. Overzicht Obesitas: prevalentie, risico s, behandeling en preventie Ellen E Blaak Professor in Physiology of fat metabolism of Human Biology NUTRIM School for Nutrition, Toxicology and Metabolism Maastricht University

Nadere informatie

Effecten Omgevingsinterventie en Fysieke Activiteit 1. Hoofdeffecten en Mediators van een Omgevingsinterventie op Maat ter Bevordering van

Effecten Omgevingsinterventie en Fysieke Activiteit 1. Hoofdeffecten en Mediators van een Omgevingsinterventie op Maat ter Bevordering van Effecten Omgevingsinterventie en Fysieke Activiteit 1 Hoofdeffecten en Mediators van een Omgevingsinterventie op Maat ter Bevordering van Fysieke Activiteit bij Ouderen Main Effects and Mediators of a

Nadere informatie

Neurobiologie van verslaving. R. Schipper Arts in opleiding tot psychiater GGNet

Neurobiologie van verslaving. R. Schipper Arts in opleiding tot psychiater GGNet Neurobiologie van verslaving R. Schipper Arts in opleiding tot psychiater GGNet Inhoud Inleiding Neuropsychologische concepten Neurobiologische concepten Genen en verslaving EPA en verslaving Inleiding

Nadere informatie

Ouderen, kanker en ondervoeding

Ouderen, kanker en ondervoeding Ouderen, kanker en ondervoeding Lisette CPGM de Groot Wageningen Universiteit, Wageningen Malnutrition / ondervoeding Stratton, 2003: a state of nutrition in which a deficiency or excess of energy, protein

Nadere informatie

Impact van de ingebruikname van de DSM-5

Impact van de ingebruikname van de DSM-5 Impact van de ingebruikname van de DSM-5 Eetstoornissen als casus Frédérique Smink Daphne van Hoeken H. Wijbrand Hoek Lunchbijeenkomst NIVEL 18 maart 2014 Disclosure belangen (potentiële) belangenverstrengeling

Nadere informatie

BEWEGEN OP HET WERK WERKT:

BEWEGEN OP HET WERK WERKT: BEWEGEN OP HET WERK WERKT: welk wetenschappelijk bewijs is er over de relatie werk, bewegen en gezondheid? Allard van der Beek Afd. Sociale Geneeskunde EMGO Instituut, VU medisch centrum Body@Work TNO-VUmc

Nadere informatie

Prediabetes : ontwikkelt iedereen diabetes? Wie screenen en hoe? C. De Block Endocrinologie-Diabetologie Voorzitter Diabetes Liga

Prediabetes : ontwikkelt iedereen diabetes? Wie screenen en hoe? C. De Block Endocrinologie-Diabetologie Voorzitter Diabetes Liga Prediabetes : ontwikkelt iedereen diabetes? Wie screenen en hoe? C. De Block Endocrinologie-Diabetologie Voorzitter Diabetes Liga Inhoudsweergave Wie is at risk & Diagnose Prevalentie Klinisch belang van

Nadere informatie

Bewegen als medicijn. Dr. Hans Hobbelen, Lector healthy Lifestyle, Ageing and Health Care

Bewegen als medicijn. Dr. Hans Hobbelen, Lector healthy Lifestyle, Ageing and Health Care Bewegen als medicijn Dr. Hans Hobbelen, Lector healthy Lifestyle, Ageing and Health Care Every man desires to live long, but no man would be old. Jonathan Swift, Thoughts on Various Subjects 1711 Het

Nadere informatie

Physical Activity, Physical Fitness and Cardiovascular Risk Factors in Suriname Se-Sergio Baldew

Physical Activity, Physical Fitness and Cardiovascular Risk Factors in Suriname Se-Sergio Baldew Physical Activity, Physical Fitness and Cardiovascular Risk Factors in Suriname Se-Sergio Baldew FLU TORI Paramaribo, 23 february 2018 ???? Fysieke Activiteit, Fitheid en Risicofactoren voor Hart en Vaatziekten

Nadere informatie

Inhoud. Leefstijlinterventies met stip op 1! Voorbeeld van de PP: het effect van bloeddrukverlaging op sterfte. Over de zgn.

Inhoud. Leefstijlinterventies met stip op 1! Voorbeeld van de PP: het effect van bloeddrukverlaging op sterfte. Over de zgn. Leefstijlinterventies met stip op 1! Inhoud The Epidemiological Evidence Edith Feskens, edith.feskens@wur.nl Waarom is rol voor leefstijl lang onderbelicht geweest? Voeding en Bloeddruk Preventie van type

Nadere informatie

Leefstijlinterventies met stip op 1!

Leefstijlinterventies met stip op 1! Leefstijlinterventies met stip op 1! The Epidemiological Evidence Edith Feskens, edith.feskens@wur.nl Inhoud Waarom is rol voor leefstijl lang onderbelicht geweest? Voeding en Bloeddruk Preventie van type

Nadere informatie

Herinner je je nog dat we ze vroeger eerst moesten bijvoeren?

Herinner je je nog dat we ze vroeger eerst moesten bijvoeren? Herinner je je nog dat we ze vroeger eerst moesten bijvoeren? 27/05/2016 2 verslaafd aan (over)-eten? Prof dr Anton Scheurink Neuroendocrinologie Rijksuniversiteit Groningen research topics 27/05/2016

Nadere informatie

Chapter 4 Understanding Families. In this chapter, you will learn

Chapter 4 Understanding Families. In this chapter, you will learn Chapter 4 Understanding Families In this chapter, you will learn Topic 4-1 What Is a Family? In this topic, you will learn about the factors that make the family such an important unit, as well as Roles

Nadere informatie

Prof. Greet Cardon Vakgroep Bewegings- en Sportwetenschappen. Beweging

Prof. Greet Cardon Vakgroep Bewegings- en Sportwetenschappen. Beweging Prof. Greet Cardon Vakgroep Bewegings- en Sportwetenschappen Beweging 1 Beweging Richtlijnen voor beweging volwassenen 1978 oude richtlijnen 1996 nieuwe richtlijnen Frequentie 3 x per week elke dag Duur

Nadere informatie

De Rol van Zelfregulatie, Motivatie en Eigen Effectiviteitsverwachting op het Volhouden

De Rol van Zelfregulatie, Motivatie en Eigen Effectiviteitsverwachting op het Volhouden De Rol van Zelfregulatie, Motivatie en Eigen Effectiviteitsverwachting op het Volhouden van Sporten en de Invloed van Egodepletie, Gewoonte en Geslacht The Role of Selfregulation, Motivation and Self-efficacy

Nadere informatie

Doc.Ref.: CMDh/PhVWP/042/2012 January 2012 SUMMARY OF PRODUCT CHARACTERISTICS. New Class Warnings

Doc.Ref.: CMDh/PhVWP/042/2012 January 2012 SUMMARY OF PRODUCT CHARACTERISTICS. New Class Warnings HMG-CoA Reductase Inhibitors and safety the risk of new onset diabetes/impaired glucose metabolism Final SmPC and PL wording agreed by PhVWP December 2011 Doc.Ref.: CMDh/PhVWP/042/2012 January 2012 SUMMARY

Nadere informatie

Overweight and obese people have an increased risk of developing health problems such as cardiovascular diseases, type 2 diabetes mellitus, mental

Overweight and obese people have an increased risk of developing health problems such as cardiovascular diseases, type 2 diabetes mellitus, mental SUMMARY 193 194 Overweight and obese people have an increased risk of developing health problems such as cardiovascular diseases, type 2 diabetes mellitus, mental disorders, and different types of cancer.

Nadere informatie

Obesitas bij ortopedische ingrepen: challenge of contra-indicatie? Co-assistent: Philippe Leire Promotor: Dr. A. Kumar

Obesitas bij ortopedische ingrepen: challenge of contra-indicatie? Co-assistent: Philippe Leire Promotor: Dr. A. Kumar Obesitas bij ortopedische ingrepen: challenge of contra-indicatie? Co-assistent: Philippe Leire Promotor: Dr. A. Kumar Kaart toenemende demografie obesitas The influence of obesity on total joint arthroplasty.

Nadere informatie

Exercise is Medicine Praktische beweegadviezen voor patiënten met perifeer arterieel vaatlijden

Exercise is Medicine Praktische beweegadviezen voor patiënten met perifeer arterieel vaatlijden Exercise is Medicine Praktische beweegadviezen voor patiënten met perifeer arterieel vaatlijden Martijn Maessen Afdeling Fysiologie Martijn.Maessen@Radboudumc.nl Disclosure belangen spreker (potentiële)

Nadere informatie

Sociaaleconomische verschillen in gezondheidsgedrag: recente resultaten uit de GLOBE-studie

Sociaaleconomische verschillen in gezondheidsgedrag: recente resultaten uit de GLOBE-studie Sociaaleconomische verschillen in gezondheidsgedrag: recente resultaten uit de GLOBE-studie Joost Oude Groeniger Afdeling Maatschappelijke Gezondheidszorg GLOBE-symposium 10 maart 2017 De rol van gezondheidsgedrag

Nadere informatie

Nawoord. Nawoord. kan dus langzaam veranderen en dan moet er alsnog overgeschakeld worden op andere brandstof met minder koolhydraten.

Nawoord. Nawoord. kan dus langzaam veranderen en dan moet er alsnog overgeschakeld worden op andere brandstof met minder koolhydraten. Nawoord 171 Wat ik met dit boek duidelijk heb willen maken, is dat verschillende personen een verschillende stofwisseling hebben. Net zoals er benzinemotoren bestaan en dieselmotoren. Verschillende motoren

Nadere informatie

Flood risk developments in the Rhine Basin and its Delta

Flood risk developments in the Rhine Basin and its Delta Flood risk developments in the Rhine Basin and its Delta Philip Bubeck, Aline te Linde, Jasper Dekkers, Hans de Moel and Philip Ward Content Study Area Problem description and research goals Current flood

Nadere informatie

Wat is de Modererende Rol van Consciëntieusheid, Extraversie en Neuroticisme op de Relatie tussen Depressieve Symptomen en Overeten?

Wat is de Modererende Rol van Consciëntieusheid, Extraversie en Neuroticisme op de Relatie tussen Depressieve Symptomen en Overeten? De Modererende rol van Persoonlijkheid op de Relatie tussen Depressieve Symptomen en Overeten 1 Wat is de Modererende Rol van Consciëntieusheid, Extraversie en Neuroticisme op de Relatie tussen Depressieve

Nadere informatie

Overweight and obesity are characterized by an excessive accumulation of body

Overweight and obesity are characterized by an excessive accumulation of body I Summary Overweight and obesity are characterized by an excessive accumulation of body fat resulting in an increased body mass. The incidence of obesity is increasing during the past decades in developed

Nadere informatie

Verslavingsproblematiek

Verslavingsproblematiek Verslavingsproblematiek Prof dr Carlo Missant Ochtendkrans anesthesie vrijdag 10 08 2012 Verslaving: definitie Addiction Dependence Substance abuse The continued use of mood-altering substances or behaviors

Nadere informatie

Zitten, een ongezonde duursport? Zutphen, 12 maart Erik de Winter, adjunct-directeur Nederlands Instituut voor Sport en Bewegen

Zitten, een ongezonde duursport? Zutphen, 12 maart Erik de Winter, adjunct-directeur Nederlands Instituut voor Sport en Bewegen Zitten, een ongezonde duursport? Zutphen, 12 maart 2015 Erik de Winter, adjunct-directeur Nederlands Instituut voor Sport en Bewegen Ontwikkeling van de mens Ontwikkeling van het werk Duurzame inzetbaarheid

Nadere informatie

Running Head: INVLOED VAN ASE-DETERMINANTEN OP INTENTIE CONTACT 1

Running Head: INVLOED VAN ASE-DETERMINANTEN OP INTENTIE CONTACT 1 Running Head: INVLOED VAN ASE-DETERMINANTEN OP INTENTIE CONTACT 1 Relatie tussen Attitude, Sociale Invloed en Self-efficacy en Intentie tot Contact tussen Ouders en Leerkrachten bij Signalen van Pesten

Nadere informatie

Capturing the individual environment of patients: Basis for targeted psychotherapy

Capturing the individual environment of patients: Basis for targeted psychotherapy Capturing the individual environment of patients: Basis for targeted psychotherapy Prof. Inez Myin-Germeys Dr. Tineke Lataster School for Mental Health & Neuroscience Disclosure Inez Myin-Germeys Speaker

Nadere informatie

A bio-driven behavioral change strategy for sedentary, low intrinsically motivated employee s. Mathieu de Greef Siska Sprenger, Brechje Houet

A bio-driven behavioral change strategy for sedentary, low intrinsically motivated employee s. Mathieu de Greef Siska Sprenger, Brechje Houet A bio-driven behavioral change strategy for sedentary, low intrinsically motivated employee s Mathieu de Greef Siska Sprenger, Brechje Houet Effecten van bewegen 1. Effectieve strategie tegen fysieke -

Nadere informatie

Het gebruik van mobiele technologie ter bevordering van fysieke activiteit en gezondheid. Gymmen in de toekomst!

Het gebruik van mobiele technologie ter bevordering van fysieke activiteit en gezondheid. Gymmen in de toekomst! Het gebruik van mobiele technologie ter bevordering van fysieke activiteit en gezondheid Gymmen in de toekomst! Jan-Willem van Dijk Kris Bevelander Thabo van Woudenberg rouwer et al., 2011, Human movement

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Bij de ontwikkeling van metabole ziekten zoals overgewicht, type 2 diabetes en Anorexia Nervosa spelen omgevingsfactoren zoals dieet en fysieke activiteit een belangrijke rol. Er zijn echter grote individuele

Nadere informatie

Van sportdrank tot napilsen

Van sportdrank tot napilsen Van sportdrank tot napilsen vochtbalans rondom inspanning Marco Mensink & Jora Steennis marco.mensink@wur.nl Marco Jora indeling Waarom is de vochtbalans zo belangrijk Hoeveel vocht verlies ik Wat moet

Nadere informatie

Bent u gemotiveerd? L.E.J. Gerretsen Studentnummer: Eerste begeleider: prof. dr. L. Lechner Tweede begeleider: Dr. A.

Bent u gemotiveerd? L.E.J. Gerretsen Studentnummer: Eerste begeleider: prof. dr. L. Lechner Tweede begeleider: Dr. A. Bent u gemotiveerd? Een Experimenteel Onderzoek naar de Invloed van een op het Transtheoretisch Model Gebaseerde Interventie op de Compliance bij de Fysiotherapeutische Behandeling van Psychiatrische Patiënten

Nadere informatie

Compulsief Overeten: Een Verslaving?

Compulsief Overeten: Een Verslaving? Compulsief Overeten: Een Verslaving? De Rol van Dopamine in Compulsief Overeten Maayke Dost Abstract Compulsief overeten wordt steeds vaker beschouwd als verslaving. Aangezien dopamine (DA) een van de

Nadere informatie

List of publications & curriculum vitae

List of publications & curriculum vitae List of publications & curriculum vitae L Peer-reviewed articles Stevens M, de Greef MHG, Bult P, de Jong J, Lemmink KAPM, Kroes GH, Rispens P. Groningen Active Living Model (GALM): a new concept for sports

Nadere informatie

Welke behandeling voor obese type 2 patiënten? Gewoon insuline?

Welke behandeling voor obese type 2 patiënten? Gewoon insuline? Welke behandeling voor obese type 2 patiënten? Gewoon insuline? Joost Hoekstra, internist, AMC Potentiële belangenverstrengeling Klinische Diabetologie AMC ontvangt sponsoring van cq doet projecten met

Nadere informatie

De Relatie tussen de Fysieke Omgeving en het Beweeggedrag van Kinderen gebruik. makend van GPS- en Versnellingsmeterdata

De Relatie tussen de Fysieke Omgeving en het Beweeggedrag van Kinderen gebruik. makend van GPS- en Versnellingsmeterdata De Relatie tussen de Fysieke Omgeving en het Beweeggedrag van Kinderen gebruik makend van GPS- en Versnellingsmeterdata The relationship Between the Physical Environment and Physical Activity in Children

Nadere informatie

Neurobiologische kennis van verslaving. Dr. H. Peuskens

Neurobiologische kennis van verslaving. Dr. H. Peuskens Neurobiologische kennis van verslaving Dr. H. Peuskens Neurobiologische kennis van verslaving Hoe wordt tegenwoordig naar verslaving gekeken vergeleken met vroeger? Welke effecten brengen drugs teweeg

Nadere informatie

COACH methode EEN EVIDENCE BASED METHODE OM MENSEN MET BEWEGINGSARMOEDE TE STIMULEREN OM MEER TE BEWEGEN

COACH methode EEN EVIDENCE BASED METHODE OM MENSEN MET BEWEGINGSARMOEDE TE STIMULEREN OM MEER TE BEWEGEN COACH methode EEN EVIDENCE BASED METHODE OM MENSEN MET BEWEGINGSARMOEDE TE STIMULEREN OM MEER TE BEWEGEN - wetenschappelijke eindrapportage SAMENVATTING Dr. M.H.G. de Greef Interfacultair Centrum Bewegingswetenschappen,

Nadere informatie

Evaluatiestudie naar de Beweegprogramma s in Gezondheidscentrum. Gein, Determinanten van Beweeggedrag. Evaluation Study on Exercise Programs in

Evaluatiestudie naar de Beweegprogramma s in Gezondheidscentrum. Gein, Determinanten van Beweeggedrag. Evaluation Study on Exercise Programs in Evaluatiestudie naar de Beweegprogramma s in Gezondheidscentrum Gein, Determinanten van Beweeggedrag Evaluation Study on Exercise Programs in Healthcare Centre Gein, Determinants of Physical Activity Melie

Nadere informatie

De Samenhang tussen Dagelijkse Stress en Depressieve Symptomen en de Mediërende Invloed van Controle en Zelfwaardering

De Samenhang tussen Dagelijkse Stress en Depressieve Symptomen en de Mediërende Invloed van Controle en Zelfwaardering De Samenhang tussen Dagelijkse Stress en Depressieve Symptomen en de Mediërende Invloed van Controle en Zelfwaardering The Relationship between Daily Hassles and Depressive Symptoms and the Mediating Influence

Nadere informatie

Implementatie Zorgstandaard Obesitas voor kinderen (4-12 jaar) KIZO-project

Implementatie Zorgstandaard Obesitas voor kinderen (4-12 jaar) KIZO-project Implementatie Zorgstandaard Obesitas voor kinderen (4-12 jaar) KIZO-project Annemarie Schalkwijk Sandra Bot, co-promotor Petra Elders, co-promotor Giel Nijpels, promotor Lifestyle, Overweight and Diabetes

Nadere informatie

Tilburg University. Dienstenkeurmerken misbruikt Roest, Henk; Verhallen, T.M.M. Published in: Tijdschrift voor Marketing. Publication date: 1999

Tilburg University. Dienstenkeurmerken misbruikt Roest, Henk; Verhallen, T.M.M. Published in: Tijdschrift voor Marketing. Publication date: 1999 Tilburg University Dienstenkeurmerken misbruikt Roest, Henk; Verhallen, T.M.M. Published in: Tijdschrift voor Marketing Publication date: 1999 Link to publication Citation for published version (APA):

Nadere informatie

Tilburg University. Technieken van kwalitatief onderzoek 1 Verhallen, T.M.M.; Vogel, H. Published in: Tijdschrift voor Marketing

Tilburg University. Technieken van kwalitatief onderzoek 1 Verhallen, T.M.M.; Vogel, H. Published in: Tijdschrift voor Marketing Tilburg University Technieken van kwalitatief onderzoek 1 Verhallen, T.M.M.; Vogel, H. Published in: Tijdschrift voor Marketing Publication date: 1982 Link to publication Citation for published version

Nadere informatie

Type Dementie als Oorzaak van Seksueel Ontremd Gedrag. Aanwezigheid van het Gedrag bij Type Alzheimer?

Type Dementie als Oorzaak van Seksueel Ontremd Gedrag. Aanwezigheid van het Gedrag bij Type Alzheimer? Type Dementie als Oorzaak van Seksueel Ontremd Gedrag Aanwezigheid van het Gedrag bij Type Alzheimer? Type of Dementia as Cause of Sexual Disinhibition Presence of the Behavior in Alzheimer s Type? Carla

Nadere informatie

De ontwikkeling van smaakvoorkeuren en eetgedrag tussen 0 en 4 jaar. Nature vs. Nurture? Oktober 2014, Kees de Graaf

De ontwikkeling van smaakvoorkeuren en eetgedrag tussen 0 en 4 jaar. Nature vs. Nurture? Oktober 2014, Kees de Graaf De ontwikkeling van smaakvoorkeuren en eetgedrag tussen 0 en 4 jaar. Nature vs. Nurture? Oktober 2014, Kees de Graaf Ontwikkeling smaakvoorkeuren en eetgedrag Nature vs. Nurture; Aangeboren vs. Aangeleerd

Nadere informatie

Lichamelijke factoren als voorspeller voor psychisch. en lichamelijk herstel bij anorexia nervosa. Physical factors as predictors of psychological and

Lichamelijke factoren als voorspeller voor psychisch. en lichamelijk herstel bij anorexia nervosa. Physical factors as predictors of psychological and Lichamelijke factoren als voorspeller voor psychisch en lichamelijk herstel bij anorexia nervosa Physical factors as predictors of psychological and physical recovery of anorexia nervosa Liesbeth Libbers

Nadere informatie

WORKSHOP : COMPTENCES FOR THE SUSTAINABLE DEVELOPMENT GOALS ( SDGs )

WORKSHOP : COMPTENCES FOR THE SUSTAINABLE DEVELOPMENT GOALS ( SDGs ) WORKSHOP : COMPTENCES FOR THE SUSTAINABLE DEVELOPMENT GOALS ( SDGs ) Jos van Hal, MSc 24th May 2019 Recent publication: SDGs INSPIRATIONAL OR ASPIRATIONAL? HOW TO OPERATIONALISE AND IMPLEMENT THE SUSTAINABLE

Nadere informatie

Is valpreventie kosteneffectief?

Is valpreventie kosteneffectief? Is valpreventie kosteneffectief? Prof. Dr. Lieven Annemans Ghent University, Brussels University Lieven.annemans@ugent.be Lieven.annemans@vub.ac.be Maart 2014 1 Reactie van de overheden op de crisis Jaarlijkse

Nadere informatie

Ondersteuning van astma zelfmanagement in de huisartsenpraktijk via internet: Karakteristieken van patiënten en het PatiëntCoach webportaal

Ondersteuning van astma zelfmanagement in de huisartsenpraktijk via internet: Karakteristieken van patiënten en het PatiëntCoach webportaal Ondersteuning van astma zelfmanagement in de huisartsenpraktijk via internet: Karakteristieken van patiënten en het PatiëntCoach webportaal Jaap K. Sont, associate professor Afdeling Medische Besliskunde

Nadere informatie

MENTALE VEERKRACHT, COPINGSTRATEGIEËN EN EETPROBLEMATIEK 1

MENTALE VEERKRACHT, COPINGSTRATEGIEËN EN EETPROBLEMATIEK 1 MENTALE VEERKRACHT, COPINGSTRATEGIEËN EN EETPROBLEMATIEK 1 De Invloed van Mentale Veerkracht op Copingstrategieën bij Eetproblematiek The Influence of Resilience on Coping Strategies and Disordered Eating

Nadere informatie

Data fusion & Geo-psychographical database

Data fusion & Geo-psychographical database Data fusion & Geo-psychographical database Pascal van Hattum University Utrecht Differentiated marketing Target customers as individually as possible Sell the same product or service, but change the marketing

Nadere informatie

Twente in balans.. Rob Oudkerk Almelo, 7 feb 2011

Twente in balans.. Rob Oudkerk Almelo, 7 feb 2011 Twente in balans.. Rob Oudkerk Almelo, 7 feb 2011 25 jaar huisdokter in Amsterdam Lector leefstijlverandering bij Jongeren HaagseHogeschool Directeur van de Jeugdfabriek Lid begeleidingscommissie JOGG

Nadere informatie

Kwaliteit van Leven en Depressieve Symptomen van Mensen met Multiple Sclerose: De Modererende Invloed van Coping en Doelaanpassing

Kwaliteit van Leven en Depressieve Symptomen van Mensen met Multiple Sclerose: De Modererende Invloed van Coping en Doelaanpassing Kwaliteit van Leven en Depressieve Symptomen van Mensen met Multiple Sclerose: De Modererende Invloed van Coping en Doelaanpassing Quality of Life and Depressive Symptoms of People with Multiple Sclerosis:

Nadere informatie