HERSENZIEKTEN, AUTONOMIE EN GEDRAG. Werkbezoek OM Dordrecht

Transcriptie

1 HERSENZIEKTEN, AUTONOMIE EN GEDRAG Werkbezoek OM Dordrecht

2 Co-morbiditeit is de norm (gegevens uit intern onderzoek Bouman GGZ) HEROÏNE (VAAK POLYDRUGGE BRUIK) ALCOHOL STIMULAN- TIA CANNABIS MEDICIJN PARTYDRUG GOKKEN PSYCHOSEN BIPOLAIRE STOORNIS STEMMINGSSTOORNIS ANGSTSTOORNIS x x ADHD x x x PTSS x AANPASSINGSSTOORNIS (LEVENSFASE) PERSOONLIJKHEIDSSTOORNIS VERSTANDELIJKE HANDICAP SOMATISATIE STOORNIS - -

3 Autonomie op basis van 1. Misbruik van / verslaving aan middelen 2. Psychische ziekten / stoornissen 3. Lichamelijke ziekten 4. Sociale problemen 5. Criminaliteit (gerelateerd aan 1,2,4) Hersenziekten verdwijnen niet met resocialisatie Vereist zijn behandeling en bescherming

4 Lang stond vast dat. Verslaving = fout gedrag Basis voor aanpak: * individuele motivatie * eigen wil Verslavingszorg: * vnl. gedragstraining * schadebeperking bij niet gemotiveerden of onbekwamen

5 Maar waarom..? Kan de één onbeperkt drinken en is de ander na 10 glazen verslaafd? Zijn er 3 tot cocaïnegebruikers die niet verslaafd zijn? Kicken mensen wel 30 keer af en blijven ze toch verslaafd? Kunnen muizen gefokt worden die niet verslaafd raken?

6 Misbruik en verslaving: Het Verschil! Misbruik: je gebruikt meer dan goed voor je is maar toch stop je er niet meer mee Verslaving: je kunt niet meer zonder

7 Wat ligt aan verslaving ten grondslag? Verslaving wordt niet verklaard door de acute, eenmalige effecten van een middel Verslaving is het gevolg van (onomkeerbare) adaptatie van de hersenen als gevolg van herhaalde blootstelling aan een middel Deze adaptatie betreft moleculaire en cellulaire veranderingen waardoor de werking van neurale circuits verandert met gedragsafwijkingen als gevolg (Nestler 2001) Het risico op verslaving is genetisch bepaald

8 Gebruik, Misbruik & Verslaving en de Hersenen Fase I: Gebruik Fase II: Afhankelijkheid (Misbruik) Homeostase Fase III: Verslaving Allostase positief Roes, Flash Middelengebruik Adaptatie Hersenen gemoedstoestand negatief Tolerantie, Onttrekking Craving, + activering stress-systemen Fasen in adaptatie Van de Wetering, 2009

9 Paradigmaverschuiving Verslaving = hersenziekte > hersenschade Risicofactoren / uitlokkende factoren: Chronische stress / PTSS Stoornissen in de impulscontrole (1 e tekenen: behavioral undercontrol bij jonge kinderen) Andere psychische stoornissen Bredere behandelingen vanwege co-morbiditeit Abstinentie voorop, maar ook gebruik op medische indicatie Verlies van autonomie > langdurige zorg > Psychiatrie leidend, resocialisatie volgend

10 Definitie verslaving Verslaving is een chronische (recidiverende) hersenziekte, waaraan een biologische kwetsbaarheid ten grondslag ligt, die onder invloed van biologische, psychologische en sociale factoren tot expressie komt en leidt tot een (vaak blijvend) verlies van autonomie. Onderscheid in (behandel)perspectieven Onderscheid in vrijheidsgraden Oog voor (on)mogelijkheden geneeskunde

11

12 Verslaving en autonomie Volkow, 2003

13 Gradual accumulation of ΔFosB vs. Rapid, transient induction of acute Fos family proteins in the brain Nestler, 2001

14 De last van het geheugen In het geheugen van verslaafden staat gegrift: geld = drank of drugs Geld roept craving op: > somatisch onthoudingsbeeld > verslavingsgedrag > zelfs na veel jaren abstinentie

15 Centrale kwesties 1. Craving: ziekelijke zucht 2. Verwevenheid met andere stoornissen en minder- / zwakbegaafdheid 3. Beschadigde autonomie: herstel of steunsysteem? 4. Verwevenheid met delict- / overlastgevend gedrag

16 (Behandel)perspectieven 1. Voldoende herstel autonomie > zelfstandigheid 2. Onvoldoende herstel > ambulante begeleiding 3. Te grote beschadiging autonomie > bescherming / langdurige zorg (IBW) 4. Beschadigde autonomie + ontoereikende behandelmogelijkheden > afscherming / beveiliging Inzicht in beschadiging van autonomie is nodig om draaideuren te stoppen / recidives te voorkomen

17 Beschadigde autonomie Helaas: de geneeskunde kent grenzen Daarom: herstel / modernisering asielfunctie IBW = > structuur in het leven > sociaal verband (risico s eenzaamheid!) > compensatie persoonlijke tekortkomingen > bescherming tegen bedreigingen van buiten

18 Behandelsetting / infrastructuur Open GGZ Gesloten GGZ (toenemend!!) Detentie / FPK / FPA BZW + werk IBW + werk (toezicht 24 uur p/d) Beveiligd / gesloten IBW