Behandeling van verslaving en comorbiditeit. de Noord Nederlandse ervaring

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Behandeling van verslaving en comorbiditeit. de Noord Nederlandse ervaring"

Transcriptie

1 Behandeling van verslaving en comorbiditeit de Noord Nederlandse ervaring Gent 14 nov2014 Primaire problematiek naar voorkomen in bevolking en % in behandeling 1

2 Setting van hulp in VZ VNN 34 ambulante lokaties 6 klinische lokaties (10 klinieken) 2

3 Visie op verslaving Verslaving is een cluster van symptomen die hun oorsprong vinden in een ontregeling van de beoordelings- en beloningsysteem in de hersenen Visie op verslaving Verslaving is een ziekte die alle levensgebieden raakt. Verslaving behoeft behandeling op alle levensgebieden. Verslaving is zeer sterk familiair overdraagbaar (transgenerationeel) Verslaving gaat vaak (>80%) samen met andere psychiatrische aandoeningen 3

4 Comorbiditeit Psychiatrie mét middelenafhankelijkheid Angststoornis 25% Stemmingstoornis 33% Bipolaire stoornis tot 60% Schizofrenie 50-65% PTSS 40-80% Antisociale persoonlijkheidsstoornis 86% Verslaving mét psychiatrische stoornis Angststoornis 36% bij man 60% bij vrouw Stemmingstoornis 25% Bipolaire stoornis 20% ADHD 40% PTSS 70% Persoonlijkheidsstoornis 80% Comorbiditeit En het belang van diagnostiek Verslaving en comorbide psychiatrische aandoening beïnvloeden elkaar in Ernst van stoornis (klachten) Duur van ziekteperiode Meer opnames in psychiatrische ziekenhuizen Meer kans op suïcide Meer dakloosheid Meer geweld Meer somatiek 4

5 Visie op verslaving Levensgebieden Comorbiditeit Behandelen in VNN De ambitie om blijvend te innoveren Groot gebied, met 2 grote steden, enkele kleinere steden en groot ruraal gebied Behandeling bij VNN Zorgprogramma ingedeeld op doelgroep Jeugd met verslavingsproblemen tot 23 jaar Volwassen met verslavingsproblemen Volwassenen met verslavingsproblemen met hierdoor aanwezige veiligheidsrisico s (justitiële kaders) 5

6 Behandeling Zorgpaden ingedeeld naar verlies van autonomie = intensiteit en hulpvraag (MATE/intake) Verslaving Levensgebieden Comorbiditeit Autonomie => integratie tussen onderdelen Zorgpaden Intensiteit 1 patiënten met een lichte verslavingsstoornis, problemen op maximaal 2 levensgebieden en zonder comorbide stoornissen. Focus op genezing 6

7 Zorgpaden Intensiteit 2 patiënten met een matige tot ernstige verslavingsstoornis en problemen op 2-4 levensgebieden. Patiënten met een comorbidepsychiatrische stoornis, waarvoor behandeling in dit zorgpad parallel gegeven wordt. Focus is genezing Zorgpaden Intensiteit 3 Patiënten met een ernstige tot zeer ernstige verslavingstoornis, met problemen op 3-5 levensgebieden. > 80% heeft één of meer comorbidepsychiatrische stoornissen die integratief behandeld worden Veelal is een deel van behandeling klinisch en/of deeltijd Focus op genezing. 7

8 Zorgpaden Intensiteit 4 Patiënten met een ernstige tot zeer ernstige verslavingstoornis, met problemen op praktisch alle levensgebieden. Patiënten hebben veelal één of meer comorbide psychiatrische stoornissen, die cfmdr behandeld worden. FACT-zorgen -behandeling zijn hier de leidende behandelprincipes, met focus op stabiliseren. Zorgstructuur Zorgpad verslavingsmodules leefgebieden comorbiditeit Keuze modules Afh. van zorgpad alleen ambulante behandelingen of ook klinische Woon Werk Systeem KVO PTSS Stemming Angst ADHD Persoonlijkheidst. Uit andere zorgpaden 8

9 Verslavingsbehandeling Cognitieve gedragstherapie Motivationele therapie Farmacotherapie Levensgebieden Gezin/systeem o Systeemtherapie o KVO Financiën Wonen Werken 9

10 Comorbiditeit Protocollaire CGT comorbiditeit o Angst o Depressie o ADHD o (PTSS) o (Persoonlijkheidsstoornis) Farmacotherapie Integratie Traumabehandeling in verschillende stadia van ziekte-inzicht: o Psycho-educatie in groep o Seeking safety oindividuele psychotherapeutische traumabehandeling Schemagerichte groep/deeltijd/kliniek 10

11 Integratie Dubbel diagnose klinieken voor ovolwassenen ojeugd ogezinnen ozwangeren Integratie en outreach F-ACT ACT Multi Dimensional Family Treatment 11

12 F-ACT Behandeling voor mensen met ernstige psychiatrische aandoening o Langdurige psychiatrische aandoening o Ernstige maatschappelijke beperking o Voortdurend risico op crisis onoodzakelijke waakzaamheid op mogelijkheden voor behandeling en of herstel. F-ACT Casemanagement gecombineerd met ACT. Shared caseload F-ACT bord bespreking Behandeling ín het team Multidisciplinair 12

13 Verslavings F-ACT Langdurige ernstige verslavingsproblematiek Complexe problematiek Bijkomende somatische problemen Bijkomende financiële, huisvesting, sociale problemen Comorbide psychiatrische stoornissen Verhoogde kans op criminaliteit Moeizame behandelrelatie Keuze? F-ACT: verslaving of GGZ De ernst en complexiteit van de verslaving. De aard van de psychiatrische problematiek, die naast de verslaving aanwezig is Ernst van manipulatief gedrag. Het aantal opnames in de psychiatrie of in de verslavingszorg 13

14 Verschil in werkwijze? Het zorgvuldig opbouwen en trager ontstaan van een vertrouwensrelatie Het bewerken van de motivatie, daar verslaving ondermeer een stoornis is in het motivatiecentrum Beschikbaarheid van praktische diensten Verslavings F-ACT Psychiater Verslavingsarts SPV/VS Ervaringsdeskundige Arbeidsdeskundige Psycholoog Woonbegeleider Sociaal juridisch dienstverlener 14

15 Verslavings F-ACT Psychiater Verslavingsarts SPV/VS Ervaringsdeskundige Arbeidsdeskundige Psycholoog Woonbegeleider Sociaal juridisch dienstverlener Verdeling van med. spec. kosten naar 15 grootste specialismen Verdeling van ziekenhuiskosten binnen de groep alcoholverslaving in relatie tot alle Nederlanders. Vektis: rapport praktijkvariatie GGZ

16 Verslavings F-ACT Psychiater Verslavingsarts SPV/VS Ervaringsdeskundige Arbeidsdeskundige Psycholoog Woonbegeleider Sociaal juridisch dienstverlener Verslavings F-ACT Psychiater Verslavingsarts SPV/VS Ervaringsdeskundige Arbeidsdeskundige Psycholoog Woonbegeleider Sociaal juridisch dienstverlener 16

17 Effect Minder klinische detoxen diagnostiek Meer comorbiditeit behandeld Minder crisis aanmeldingen Patiënten die opgenomen worden blijven korter Maar ook: Patiënten blíjven in zorg (minder drop out) Meer contacten per patiënt (dus duurder dan casemanagement ) Vervolg Uitstroom uit F-ACT 2 jaar niet op het F-ACT bord Werkend signaleringsplan en crisiskaart Uitstroom naar Ambulante lichte GGZ (GBGGZ) Wijkteams Huisarts en praktijk ondersteuner (POH) 17

18 Meer F-ACT+ Vervolg 18

Je bent alleen maar verslaafd! Wim van Loon, Psychiater. 10 februari 2014

Je bent alleen maar verslaafd! Wim van Loon, Psychiater. 10 februari 2014 Je bent alleen maar verslaafd! Wim van Loon, Psychiater. 10 februari 2014 Comorbiditeit: Voorkomen van verschillende stoornissen bij 1 persoon. Dubbele diagnose: Verslaving (afhankelijkheid en misbruik

Nadere informatie

Zorgprogramma Angststoornissen

Zorgprogramma Angststoornissen Zorgprogramma Angststoornissen Doelgroep Het Zorgprogramma Angststoornissen is bedoeld voor volwassenen die een angststoornis hebben. Mensen met een angststoornis hebben last van angsten zonder dat daar

Nadere informatie

(Forensische) ACT en FACT voor verslaafden

(Forensische) ACT en FACT voor verslaafden Improving Mental Health by Sharing Knowledge (Forensische) ACT en FACT voor verslaafden Congres sociale verslavingszorg 12 juni 2013 Laura Neijmeijer Doelgroep: mensen met langdurende of blijvende ernstige

Nadere informatie

Brijder Verslavingszorg Hoofddorp

Brijder Verslavingszorg Hoofddorp Ons Team Ons team is zeer divers. We bestaan uit het secretariaat, psychologen, maatschappelijk werkers, sociaal psychiatrisch verpleegkundigen, cognitief gedragstherapeutisch werkers, ervaringsdeskundigen,

Nadere informatie

Visiedocument FACT GGZ Friesland

Visiedocument FACT GGZ Friesland Visiedocument FACT GGZ Friesland Soort document: Visiedocument Versie: 02 Visie Rehabilitatie begint bij de voordeur! Vanaf het eerste behandelcontact staat het individuele herstelproces van de patiënt

Nadere informatie

Geïntegreerde behandeling van patiënten met schizofrenie en middelengebruik

Geïntegreerde behandeling van patiënten met schizofrenie en middelengebruik Geïntegreerde behandeling van patiënten met schizofrenie en middelengebruik Saskia van Duin - verpleegkundig specialist GGZ Melchiord Ricardo - ervaringsdeskundige Ellen Struik teamleider DD kliniek GGZ

Nadere informatie

Programma. 1. Historie. Noord Holland Noord. 2. Zorg voor EPA. Kenmerk (toen) 1. Historie. Ambulantiseren

Programma. 1. Historie. Noord Holland Noord. 2. Zorg voor EPA. Kenmerk (toen) 1. Historie. Ambulantiseren Programma Ambulantiseren in de Nederlandse GGZ Met een blik op Europa Diana Polhuis, Verpleegkundig specialist ggz Hoofdopleider GGZ VS 1. Historie 2. Zorg voor mensen met een Ernstig Psychiatrische Aandoening

Nadere informatie

Generalistische Basis GGZ en Specialistische GGZ

Generalistische Basis GGZ en Specialistische GGZ Generalistische Basis GGZ en Specialistische GGZ Informatie voor huisartsen Organisatie voor geestelijke gezondheidszorg GGZ Rivierduinen biedt vele vormen van geestelijke gezondheidszorg voor alle leeftijden;

Nadere informatie

Herstel gericht werken Een gezamenlijk item bij de SGGZ (Dimence) en BGGZ (Mindfit)

Herstel gericht werken Een gezamenlijk item bij de SGGZ (Dimence) en BGGZ (Mindfit) Herstel gericht werken Een gezamenlijk item bij de SGGZ (Dimence) en BGGZ (Mindfit) Yvonne van den Broek & Anne Varenbrink 2 Wat is herstel Herstel is het unieke, persoonlijke proces waarin iemand met

Nadere informatie

INDIGO HET ANTWOORD OP DE BASIS GGZ

INDIGO HET ANTWOORD OP DE BASIS GGZ INDIGO HET ANTWOORD OP DE BASIS GGZ Inhoudsopgave Indigo Brabant 2 Wat is de Basis GGZ? 2 Wat kan Indigo mij bieden? 4 1. POH-GGZ 2. Generalistische Basis GGZ Specialistische GGZ 7 Heeft u vragen? 7 Contact

Nadere informatie

Beter geïntegreerd! Wat zeggen de richtlijnen?

Beter geïntegreerd! Wat zeggen de richtlijnen? Beter geïntegreerd! Wat zeggen de richtlijnen? Beter geïntegreerd! Wat zeggen de richtlijnen? Richtlijnen Casus IDDT Richtlijnen, wat zeggen ze niet! Richtlijnen Dubbele Diagnose, Dubbele hulp (2003) British

Nadere informatie

Zorgpad Intake. Aanmelding. Eerste gesprek door behandelaar. Bespreking in team. Psychodiagnostische screening (tweede intake)

Zorgpad Intake. Aanmelding. Eerste gesprek door behandelaar. Bespreking in team. Psychodiagnostische screening (tweede intake) Zorgpad Intake Aanmelding Verwijzing via huisarts, school of jeugdinstelling Aanmelding Bespreking Team Er vindt wekelijks multidisciplinair overleg plaats, waarbij nieuwe aanmeldingen en lopende trajecten

Nadere informatie

FACT IDRIS. Idris is een onderdeel van de Amarant Groep

FACT IDRIS. Idris is een onderdeel van de Amarant Groep FACT IDRIS Idris is een onderdeel van de Amarant Groep Iedereen is Behandeling en begeleiding voor cliënten met een LVB in combinatie met complexe problematiek Specialistische behandeling Kinderen, jeugdigen

Nadere informatie

Depressief syndroom Persoonlijke Psychiatrie,

Depressief syndroom Persoonlijke Psychiatrie, Depressief syndroom Persoonlijke Psychiatrie, 21-6-2017 Jan Spijker, psychiater, hoogleraar Chronische Depressie, Radboud Universiteit Nijmegen hoofd programma depressie Pro Persona, Nijmegen Indeling

Nadere informatie

Verslaving en comorbiditeit

Verslaving en comorbiditeit Verslaving en comorbiditeit Wat is de evidentie? Dr. E. Vedel, Jellinek, Arkin 18 november 2014 Comobiditeitis hot 1 Jellinek onderzoek comorbiditeit Verslaving & persoonlijkheid, 1997 Verslaving & ADHD,

Nadere informatie

Inhoud. Ontgifting en stabilisatie. Observatie en Diagnostiek en Behandeling. Cijfers en Onderzoek. Aanbod Jeugd in Nederland

Inhoud. Ontgifting en stabilisatie. Observatie en Diagnostiek en Behandeling. Cijfers en Onderzoek. Aanbod Jeugd in Nederland Polls drugsweb Kun je op eigen houtje van drugs afkomen Ja: 85% Moeten we minder gaan drinken Ja: 57% Bang om verslaafd te worden Ja: 21% Drugs meenemen naar buitenland Ja: 73% Wiet is een harddrug Ja:

Nadere informatie

TRANSITIE IN DE GGZ Introductie van de basis ggz

TRANSITIE IN DE GGZ Introductie van de basis ggz TRANSITIE IN DE GGZ Introductie van de basis ggz Fennie Zwanepol, directeur Indigo Centraal, 4 november 2013 / 1 2 vragen Wat is in 2020 de ideale situatie in Lelystad op het gebied van de basis-ggz? Waar

Nadere informatie

Het geïntegreerd behandelen van verslavingsproblematiek en PTSS

Het geïntegreerd behandelen van verslavingsproblematiek en PTSS Het geïntegreerd behandelen van verslavingsproblematiek en PTSS Dag van de Inhoud Den Haag 28 september 2017 Ante Lemkes, GZ-psycholoog in opleiding tot Specialist Inleiding Introductie van mezelf, jullie

Nadere informatie

Cognitieve gedragstherapiegroep voor mensen met een bipolaire stoornis

Cognitieve gedragstherapiegroep voor mensen met een bipolaire stoornis Psychiatrie Cognitieve gedragstherapiegroep voor mensen met een bipolaire stoornis www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl PSY002 / Cognitieve gedragstherapiegroep

Nadere informatie

Samen werken aan een beter leven: Herstel vanaf dag één

Samen werken aan een beter leven: Herstel vanaf dag één Samen werken aan een beter leven: Herstel vanaf dag één 30% meer herstel is alleen te bereiken door samen te werken met patiënten, naasten en externe collega s! Eén groep, diverse mogelijkheden Waarom

Nadere informatie

Aardbevingen en psychische klachten

Aardbevingen en psychische klachten Aardbevingen en psychische klachten (Karin Folkers, Klinisch Psycholoog) Jantien Mast, Verpleegkundig Specialist Peter Pijper en Coosje Klootwijk, verpleegkundigen Bouke Koopmans, psychiater Loppersum,

Nadere informatie

Generalistische Basis GGZ De rol van en voor de zorgaanbieder

Generalistische Basis GGZ De rol van en voor de zorgaanbieder Generalistische Basis GGZ De rol van en voor de zorgaanbieder Fennie Zwanepol, directeur Indigo Centraal, 18 maart 2014 / 1 Indigo Nederland: GBGGZ Direct en dichtbij, geen wachttijden, in de wijk KOP

Nadere informatie

Refereermiddag bipolaire stoornissen

Refereermiddag bipolaire stoornissen Refereermiddag bipolaire stoornissen 29 maart 2018 Joost Walraven, Manager zorg, klinisch psycholoog Vernieuwing met behoud van het goede Behandelaanpak en resultaten van Dimence Samen werken aan een beter

Nadere informatie

ADHD bij volwassenen met een angststoornis

ADHD bij volwassenen met een angststoornis ADHD bij volwassenen met een angststoornis Impuls Symposium AD(H)D, een hype? (Differentiaal) Diagnostiek en Comorbiditeit woensdag 1 april 2009 Anke Roodbergen, psychiater i.o. De Jutters/PsyQ, Den Haag

Nadere informatie

INTER-PSY Vechtdal Kliniek

INTER-PSY Vechtdal Kliniek Polikliniek en deeltijdbehandeling INTER-PSY Vechtdal Kliniek Polikliniek en deeltijdbehandeling Informatie voor patiënten, familie en naastbetrokkenen INTER-PSY Vechtdal Kliniek Algemene informatie INTER-PSY

Nadere informatie

Workshop Klinisch FACT Duurzaam Wonen. GGZ Breburg Groep 23 september 2010 Marij de Roos, Tom van Mierlo en Linda Peeters

Workshop Klinisch FACT Duurzaam Wonen. GGZ Breburg Groep 23 september 2010 Marij de Roos, Tom van Mierlo en Linda Peeters Workshop Klinisch FACT Duurzaam Wonen GGZ Breburg Groep 23 september 2010 Marij de Roos, Tom van Mierlo en Linda Peeters Agenda Inventariseren van de vragen die u heeft bij deze workshop. Presentatie Klinisch

Nadere informatie

het antwoord op de Basis GGZ

het antwoord op de Basis GGZ het antwoord op de Basis GGZ mentale ondersteuning direct en dichtbij Inhoudsopgave Indigo Wat is de Basis GGZ? Verwijscriteria Wat kan Indigo mij bieden? 1. POH-GGZ 2. Generalistische Basis GGZ 3. mirro:

Nadere informatie

het antwoord op de Basis GGZ

het antwoord op de Basis GGZ het antwoord op de Basis GGZ mentale ondersteuning direct en dichtbij 2 Inhoudsopgave Indigo Wat is de Basis GGZ? Verwijscriteria Wat kan Indigo mij bieden? 1. POH-GGZ 2. Generalistische Basis GGZ 3. mirro:

Nadere informatie

Zorgpad Jeugd Intake

Zorgpad Jeugd Intake Zorgpad Jeugd Intake Aanmelding Verwijzing via huisarts, school of jeugdinstelling Bespreking Team Er vindt wekelijks multidisciplinair overleg plaats, waarbij nieuwe aanmeldingen en lopende trajecten

Nadere informatie

PTSS en verslaving actuele ontwikkelingen

PTSS en verslaving actuele ontwikkelingen PTSS en verslaving actuele ontwikkelingen LEDD-congres 18 april 2017 Leon van Rens Hoofd Zorg IrisZorg GZ-psycholoog Cognitief Gedragstherapeut VGCT l.rens@iriszorg.nl WWW.IRISZORG.NL Middelenafhankelijkheid

Nadere informatie

Verdiepingsstage Dubbele diagnose. Loodds. informatie voor aios

Verdiepingsstage Dubbele diagnose. Loodds. informatie voor aios Verdiepingsstage Dubbele diagnose Loodds informatie voor aios Verdiepingsstage Dubbele diagnose Loodds Gaat je interesse uit naar psychiatrie in combinatie met een verslaving? Dan biedt Delta een verdiepingsstage

Nadere informatie

De rol van school en samenwerking met hulpverlening. Anne-Freda Brouwer Gz-psycholoog / Systeemtherapeut Karakter, kinder- en jeugdpsychiatrie

De rol van school en samenwerking met hulpverlening. Anne-Freda Brouwer Gz-psycholoog / Systeemtherapeut Karakter, kinder- en jeugdpsychiatrie De rol van school en samenwerking met hulpverlening Anne-Freda Brouwer Gz-psycholoog / Systeemtherapeut Karakter, kinder- en jeugdpsychiatrie Casus Milan 13 jaar woont als enig kind bij zijn ouders Hij

Nadere informatie

KWALITEITSONTWIKKELING GGZ

KWALITEITSONTWIKKELING GGZ KWALITEITSONTWIKKELING GGZ Kwalitatief goede zorg tegen aanvaardbare kosten Door Sebastiaan Baan Korte uitleg animatie: https://youtu.be/dl6n5hix2d Y 2 NETWERK KWALITEITSONTWIKKELING GGZ Landelijk Platform

Nadere informatie

Centrum Dubbele Problematiek

Centrum Dubbele Problematiek Centrum Dubbele Problematiek Annette Bonebakker, PhD, klinisch neuropsycholoog Josje van den Heuvel, MSc, GZ-psycholoog Bert Teunissen, ervaringsdeskundige Utrecht, 22 oktober 2015 Programma Introductie

Nadere informatie

TRANSMURAAL PROTOCOL PSYCHIATRIE Herziene versie mei/juni 2009.

TRANSMURAAL PROTOCOL PSYCHIATRIE Herziene versie mei/juni 2009. TRANSMURAAL PROTOCOL PSYCHIATRIE Herziene versie mei/juni 2009. Werkafspraken De afdeling psychiatrie, gevestigd in het Academisch Psychiatrisch Centrum van het AMC, kent 4 zorglijnen: 1. Acute zorg 2.

Nadere informatie

De beste zorg voor psychische en verslavingsproblemen

De beste zorg voor psychische en verslavingsproblemen De beste zorg voor psychische en verslavingsproblemen 3 Parnassia Groep is specialist in geestelijke gezondheid Psychische klachten, een psychische stoornis of ziekte: ze kunnen iedereen treffen en ernstig

Nadere informatie

Inhoud presentatie De alcoholpolikliniek in het algemeen ziekenhuis

Inhoud presentatie De alcoholpolikliniek in het algemeen ziekenhuis disclosure Potentiele belangenverstrengeling: Jaap Nanninga: geen Annie van der Kooij: geen Inhoud presentatie De alcoholpolikliniek in het algemeen ziekenhuis Nascholingsdag Ouderenpsychiatrie en Verslaving

Nadere informatie

Ontwikkelingen in de ziekenhuispsychiatrie. Stanneke Lunter, psychiater ZGT, Roessingh, 1 e lijn

Ontwikkelingen in de ziekenhuispsychiatrie. Stanneke Lunter, psychiater ZGT, Roessingh, 1 e lijn Ontwikkelingen in de ziekenhuispsychiatrie Stanneke Lunter, psychiater ZGT, Roessingh, 1 e lijn Ziekenhuispsychiatrie Wat is het? Waarom willen we het? Specifieke doelgroepen Specifieke behandelvormen

Nadere informatie

28-10- 2014. Behandelen in een Intensive Home Treatment. Opzet workshop. De kern van IHT

28-10- 2014. Behandelen in een Intensive Home Treatment. Opzet workshop. De kern van IHT Behandelen in een Intensive Home Treatment Team Lianne Boersma - psychiater IHT GGZ Noord-Holland Noord Ruud Zuidmeer SPV IHT Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam Opzet workshop! Wat is de kern van Intensive

Nadere informatie

het antwoord op de Basis GGZ

het antwoord op de Basis GGZ het antwoord op de Basis GGZ mentale ondersteuning direct en dichtbij Inhoudsopgave Indigo Wat is de Basis GGZ? Verwijscriteria Wat kan Indigo mij bieden? 1. POH-GGZ 2. Generalistische Basis GGZ Mirro:

Nadere informatie

INTER-PSY Vechtdal Kliniek

INTER-PSY Vechtdal Kliniek Informatie voor verwijzers INTER-PSY Vechtdal Kliniek Polikliniek, deeltijdbehandeling en kliniek /opname Informatie voor verwijzers INTER-PSY Vechtdal Kliniek Algemene informatie INTER-PSY Vechtdal Kliniek

Nadere informatie

De Hondsberg Tijdelijke opname

De Hondsberg Tijdelijke opname De Hondsberg Tijdelijke opname Observatie, diagnostiek en exploratieve behandeling 1 Samen op eigen kracht 2 Koraal-locatie De Hondsberg in Oisterwijk biedt landelijk specialistische observatie, diagnostiek

Nadere informatie

Mistral DTOX, een goed begin is het halve werk. Edwin Spapens GZ-Psycholoog Mistral DTOX & Mistral Kliniek

Mistral DTOX, een goed begin is het halve werk. Edwin Spapens GZ-Psycholoog Mistral DTOX & Mistral Kliniek Mistral DTOX, een goed begin is het halve werk. Edwin Spapens GZ-Psycholoog Mistral DTOX & Mistral Kliniek Cluster jeugd Preventie, inclusief minimale interventie van 1-3 gesprekken I- hulp (ambitie ook

Nadere informatie

Ambulante behandeling

Ambulante behandeling Ambulante behandeling Ouderen Ambulante behandeling Mondriaan Ouderen geeft behandeling aan mensen met psychische en psychiatrische problemen vanaf de derde levensfase. Mondriaan Ouderen heeft verschillende

Nadere informatie

Lentecongres Vlaamse vereniging voor Psychiatrie

Lentecongres Vlaamse vereniging voor Psychiatrie Lentecongres Vlaamse vereniging voor Psychiatrie Henk Mathijssen 17 maart 2017 Voorstellen Diagnose bipolair 2 in 2014 Actief als vrijwilliger bij de VMDB Meegewerkt aan de zorgstandaard bipolaire stoornissen

Nadere informatie

Expertise. Visie op problematiek

Expertise. Visie op problematiek Expertise Visie op problematiek De hulpverlening voor mensen met ASS is vaak langdurig en complex en strekt zich gelijktijdig uit over verschillende levensgebieden. Om mensen met deze complexe problematiek

Nadere informatie

Prevalentie. Prevalentie. Prevalantie. Prevalentie. Kenmerken van depressie bij ouderen

Prevalentie. Prevalentie. Prevalantie. Prevalentie. Kenmerken van depressie bij ouderen Ernstige neurotische stoornissen. Depressie, angst, verslaving Het grootste onderschatte leed. Sylvia Heijnen-Kohl, klinisch psycholoog / manager zorg Lieve Van Hoof, GZ-psycholoog / programmacoördinator

Nadere informatie

Zorgpad Somatische symptoomstoornis en verwante stoornissen. Zorgpad Somatische symptoomstoornis

Zorgpad Somatische symptoomstoornis en verwante stoornissen. Zorgpad Somatische symptoomstoornis Zorgpad Somatische symptoomstoornis en verwante stoornissen Een zorgpad beschrijft hoe uw behandeling er uit gaat zien. En welke behandelmethode wordt gebruikt. Stap 1-5 zijn de standaard modules, voor

Nadere informatie

Diagnostiek en onderzoek naar autisme bij dubbele diagnose. Annette Bonebakker, PhD, klinisch neuropsycholoog CENTRUM DUBBELE PROBLEMATIEK DEN HAAG

Diagnostiek en onderzoek naar autisme bij dubbele diagnose. Annette Bonebakker, PhD, klinisch neuropsycholoog CENTRUM DUBBELE PROBLEMATIEK DEN HAAG Diagnostiek en onderzoek naar autisme bij dubbele diagnose Annette Bonebakker, PhD, klinisch neuropsycholoog CENTRUM DUBBELE PROBLEMATIEK DEN HAAG 1 Autisme spectrum stoornissen Waarom dit onderwerp? Diagnostiek

Nadere informatie

Aanmelding, intake en diagnostiek. Kinderen en Jeugdigen. Informatie voor ouders/verzorgers

Aanmelding, intake en diagnostiek. Kinderen en Jeugdigen. Informatie voor ouders/verzorgers Aanmelding, intake en diagnostiek Kinderen en Jeugdigen Informatie voor ouders/verzorgers Aanmelding, intake en diagnostiek Inleiding In deze brochure geven wij u informatie over de aanmelding, de intake

Nadere informatie

Krachten bundelen bij verslaving Workshop Misverstanden bij dubbele diagnose

Krachten bundelen bij verslaving Workshop Misverstanden bij dubbele diagnose Krachten bundelen bij verslaving Workshop Misverstanden bij dubbele diagnose Dr. Wencke de Wildt, Gz-psycholoog, directeur behandelzaken Jellinek Dr. Annette Bonebakker, klinisch neuropsycholoog CDP Drs.

Nadere informatie

Als de problemen je boven het hoofd groeien. Sterker in de samenleving.

Als de problemen je boven het hoofd groeien. Sterker in de samenleving. Als de problemen je boven het hoofd groeien. Sterker in de samenleving. Powered by Pluryn Dylan gaat na een ruzie niet meer naar zijn werk. Hij woont zelfstandig, maar is eigenlijk zelden thuis te vinden.

Nadere informatie

NISPA en Radboud(umc) Let s get together. Let s get together: 15-10-2015. - medicine/psychiatry & addiction - Universitair Medisch Centrum

NISPA en Radboud(umc) Let s get together. Let s get together: 15-10-2015. - medicine/psychiatry & addiction - Universitair Medisch Centrum NISPA en Radboud(umc) Let s get together Disclosure belangen A.H. Schene (potentiële) belangenverstrengeling: geen prof. dr Aart H. Schene Afdeling Psychiatrie NISPA-dag, 15 oktober 2015 Let s get together:

Nadere informatie

Een oplossing voor uw verslaving én uw psychische klachten

Een oplossing voor uw verslaving én uw psychische klachten Een oplossing voor uw verslaving én uw psychische klachten GECOMBINEERDE BEHANDELING BIJ DUBBELE DIAGNOSE Onderdeel van Arkin Hebt u, naast een verslavingsprobleem, last van psychische klachten, zoals

Nadere informatie

Zorgprogramma Lijf & Leven. Beter in je lijf, beter in je hoofd Herstel van psychiatrische aandoeningen door een betere lichamelijke gezondheid.

Zorgprogramma Lijf & Leven. Beter in je lijf, beter in je hoofd Herstel van psychiatrische aandoeningen door een betere lichamelijke gezondheid. Zorgprogramma Lijf & Leven Beter in je lijf, beter in je hoofd Herstel van psychiatrische aandoeningen door een betere lichamelijke gezondheid. Levensverwachting met tot wel 20 jaar verkort 85% van patienten

Nadere informatie

De inrichting van wijkgerichte zorg in een innovatieve GGZ

De inrichting van wijkgerichte zorg in een innovatieve GGZ Workshop De inrichting van wijkgerichte zorg in een innovatieve GGZ Philippe Delespaul FACT Couleur Locale: Op weg naar een regionaal model in de GGZ Evoluon Eindhoven, 28 maart 2013 GGZ gemeente 1ste

Nadere informatie

Psychische problemen : waar kan ik terecht?

Psychische problemen : waar kan ik terecht? Psychische problemen : waar kan ik terecht? Marc Vermeire Dag van de Zorg 17 maart 2012 1 Voorkomen van psychische stoornissen (ESEMeD-studie 2002) 10,7 % stoornis voorbije jaar (850.000 6 % angststoornis

Nadere informatie

Kunnen we de tekst nog iets vereenvoudigen. Hij is wel erg compleet. Geen onnodige / onduidelijke afkortingen. dick; 27-2-2013

Kunnen we de tekst nog iets vereenvoudigen. Hij is wel erg compleet. Geen onnodige / onduidelijke afkortingen. dick; 27-2-2013 Verzorgingsgebied Een leuke uitdaging of een mer-à-boire? Het organiseren van de zorg voor bipolaire stoornissen in een fusie-organisatie. Kaspar Ditters en Dick Brouwer Expertkring Bipolaire Stoornissen

Nadere informatie

Samenwerking SPV PI Zwolle en ACT

Samenwerking SPV PI Zwolle en ACT FORENSISCHE PSYCHIATRIE Samenwerking SPV PI Zwolle en ACT Even voorstellen Annemarie de Vries SPV bij het ACT team Dimence Zwolle Elles van der Hoeven SPV bij de PI Zwolle locatie Penitentiair Psychiatrisch

Nadere informatie

Zorgpad Stemmingsstoornissen

Zorgpad Stemmingsstoornissen Zorgpad Stemmingsstoornissen informatie voor cliënten Inhoud Inleiding 1 Voor wie is deze folder? 1 Aanmelden bij Delta 2 Intakegesprek 2 Start van de zorg 2 De diagnose 3 Wanneer is er sprake van een

Nadere informatie

Succes met geïntegreerde behandeling?

Succes met geïntegreerde behandeling? Succes met geïntegreerde behandeling? Annette Bonebakker, PhD, klinisch neuropsycholoog Kenniscarrousel LEDD Utrecht, 18 april 2017 Dubbele problematiek Patiënten met een dubbele diagnose vallen vaak tussen

Nadere informatie

Tweede Themabijeenkomst Ontwikkeling Basis ggz 24 juni 2013 Ruurd Heise, manager Vicino

Tweede Themabijeenkomst Ontwikkeling Basis ggz 24 juni 2013 Ruurd Heise, manager Vicino Tweede Themabijeenkomst Ontwikkeling Basis ggz 24 juni 2013 Ruurd Heise, manager Vicino Filosofie: Sterkere eerste lijn en ketengerichte aanpak dragen bij aan zorg voor patiënten met (lichte, niet-acute)

Nadere informatie

Behandelaanbod in groepen. Informatie voor verwijzers

Behandelaanbod in groepen. Informatie voor verwijzers Behandelaanbod in groepen Informatie voor verwijzers In deze folder vindt u informatie over het behandelaanbod in groepen bij SymforaMeander. Aanmelden van patiënten U kunt uw patient op de volgende manieren

Nadere informatie

20 man 15 vrouw. depressie paranoia psychose

20 man 15 vrouw. depressie paranoia psychose Dubbele Diagnose Patricia v.wijngaarden-cremers, psychiater Circuitmanager Verslavingspsychiatrie Dimence Inhoud - Inleiding - Gebruik onder Nederlandse Jongeren - Psychiatrische Comorbiditeit - Wat is

Nadere informatie

HERSENZIEKTEN, AUTONOMIE EN GEDRAG. Werkbezoek OM Dordrecht 6-10-2009

HERSENZIEKTEN, AUTONOMIE EN GEDRAG. Werkbezoek OM Dordrecht 6-10-2009 HERSENZIEKTEN, AUTONOMIE EN GEDRAG Werkbezoek OM Dordrecht 6-10-2009 Co-morbiditeit is de norm (gegevens uit intern onderzoek Bouman GGZ) HEROÏNE (VAAK POLYDRUGGE BRUIK) ALCOHOL STIMULAN- TIA CANNABIS

Nadere informatie

Behandelaanbod in groepen. Informatie voor verwijzers

Behandelaanbod in groepen. Informatie voor verwijzers Behandelaanbod in groepen Informatie voor verwijzers In deze folder vindt u informatie over het behandelaanbod in groepen bij SymforaMeander. Aanmelden van patiënten U kunt uw patient op de volgende manieren

Nadere informatie

Ambulante behandeling

Ambulante behandeling Ambulante behandeling Ouderen Ambulante behandeling Mondriaan Ouderen geeft behandeling aan mensen met psychische en psychiatrische problemen vanaf de derde levensfase. Mondriaan Ouderen heeft verschillende

Nadere informatie

volwassenen en ouderen

volwassenen en ouderen volwassenen en ouderen Inhoudsopgave 1. Aanmelding... 1 2. Eerste gesprek... 1 3. De verdere behandeling... 2 4. Privacy en kwaliteit... 2 5. Kosten... 3 6. Eigen risico... 3 7. Tot slot... 4 AmaCura is

Nadere informatie

Congres kwaliteit en bekostiging langdurige zorg

Congres kwaliteit en bekostiging langdurige zorg Congres kwaliteit en bekostiging langdurige zorg 15 maart 2018 Elsbeth de Ruijter Generieke module EPA Verschillen? Ambulant Financiering GGz overwegend ZVW Geen verantwoordingsinstrument Meer specifieke

Nadere informatie

Positioneren van de SPV

Positioneren van de SPV Regiobijeenkomst SPV-en Friesland 27 november 2014 Positioneren van de SPV Gerard Lohuis Historie van SPV Eind jaren 60 vorige eeuw - Opnamebekorten - Opname voorkomen - Professional die in de thuissituatie

Nadere informatie

Wat biedt Fivoor? Voor wie? Wat is het resultaat? Wat betekent Fivoor?

Wat biedt Fivoor? Voor wie? Wat is het resultaat? Wat betekent Fivoor? Factsheet is de fusieorganisatie van Palier (onderdeel van de Parnassia Groep), Aventurijn (onderdeel Altrecht GGZ) en FPC de Kijvelanden. Ook FPC Gent en FPC Antwerpen maken deel uit van. = + + Wat biedt?

Nadere informatie

Wie behandelt in de basis ggz?

Wie behandelt in de basis ggz? BASIS GGZ 2 De meeste mensen hebben wel eens een periode dat het psychisch niet zo goed gaat. Dat is heel normaal en gaat vaak vanzelf weer over. Als dit niet het geval is en u blijft ergens mee zitten,

Nadere informatie

Angst & Verslaving. Angst en verslaving 10 oktober 2014 Bouwe Pieterse, psychiater

Angst & Verslaving. Angst en verslaving 10 oktober 2014 Bouwe Pieterse, psychiater Angst & Verslaving Angst en verslaving 10 oktober 2014 Bouwe Pieterse, psychiater Inhoudsopgave Achtergrond Etiologie Epidemiologie Diagnostiek Behandeling Kushner ea Multidisciplinaire Richtlijn alcohol

Nadere informatie

Welkom. Introductie GGZ Delfland Iris Bandhoe en Ron Sponselee Raad van Bestuur

Welkom. Introductie GGZ Delfland Iris Bandhoe en Ron Sponselee Raad van Bestuur Welkom Introductie GGZ Delfland Iris Bandhoe en Ron Sponselee Raad van Bestuur Historie GGZ Delfland HJorLocatie GGZ Delfland Tekstvak 3 Jorisweg in vogelvlucht 4 DE RIDDERmeerjarenbeleid i Een nieuwe

Nadere informatie

Een oplossing voor uw verslaving én uw psychische klachten

Een oplossing voor uw verslaving én uw psychische klachten Een oplossing voor uw verslaving én uw psychische klachten GecombinEErde behandeling bij dubbele diagnose Onderdeel van Arkin Hebt u, naast een verslavingsprobleem, last van psychische klachten, zoals

Nadere informatie

Organisa(e van de zorg: aanbevelingen vanuit de MDR bipolaire stoornis

Organisa(e van de zorg: aanbevelingen vanuit de MDR bipolaire stoornis Organisa(e van de zorg: aanbevelingen vanuit de MDR bipolaire stoornis Rixt Riemersma- van der Lek Psychiater Len5s FACT Winschoten & Bart Geerling, VS en manager SCBS Dimence KWV KenBiS 19 juni 2015 Geen

Nadere informatie

FACT. Informatie voor verwijzers en professionals

FACT. Informatie voor verwijzers en professionals FACT Informatie voor verwijzers en professionals FACT Heeft u te maken met mensen met een lichte verstandelijk beperking, waarbij sprake is van psychiatrische problematiek en/of ernstige gedragsproblemen?

Nadere informatie

Interpersoonlijke psychotherapie

Interpersoonlijke psychotherapie Interpersoonlijke psychotherapie in een groep een behandelprotocol voor depressie Dina Snippe, Opleider-supervisor IPT en groepspsychotherapie Cora Versteeg, supervisor IPT en groepspsychotherapeut i.o.

Nadere informatie

FACT GGZ NOORD HOLLAND NOORD

FACT GGZ NOORD HOLLAND NOORD FACT GGZ NOORD HOLLAND NOORD 1. De lokale context Geografisch GGZ NHN is werkzaam in de zorgkantoorregio Noord-Holland-Noord. Dit is globaal het gebied boven de lijn Hoorn-Alkmaar, inclusief Texel. De

Nadere informatie

Generalistische basis ggz

Generalistische basis ggz Generalistische basis ggz Informatie voor verwijzers Generalistische basis ggz Met ingang van januari 2014 heeft Mondriaan, naast haar specialistische zorgaanbod, ook een aanbod in de generalistische basis

Nadere informatie

tractor 30 maart 2011 ACT Assertive Community Treatment

tractor 30 maart 2011 ACT Assertive Community Treatment tractor 30 maart 2011 ACT Assertive Community Treatment Behandelmethodiek die door haar specifieke aanpak patiënten met psychisch lijden wil helpen bij het: Bevorderen van herstel en rehabilitatie Bevorderen

Nadere informatie

TRIPLE DIAGNOSE, EN NU?

TRIPLE DIAGNOSE, EN NU? TRIPLE DIAGNOSE, EN NU? November 2018 L.P. van der Vorst Verslavings Arts/ Psychiater GGZ-NHN IHT Schagen Bron foto: https://www.ggznieuws.nl/home/landelijke-studiedagdubbele-diagnose-en-triple-diagnose-psychiatrie-verslaving-en-lvb/

Nadere informatie

Stemmingsstoornissen. Van DSM-IV-TR naar DSM-5. Johan van Dijk, klinisch psycholoog-psychotherapeut Max Güldner, klinisch psycholoog-psychotherapeut

Stemmingsstoornissen. Van DSM-IV-TR naar DSM-5. Johan van Dijk, klinisch psycholoog-psychotherapeut Max Güldner, klinisch psycholoog-psychotherapeut Stemmingsstoornissen Van DSM-IV-TR naar DSM-5 Johan van Dijk, klinisch psycholoog-psychotherapeut Max Güldner, klinisch psycholoog-psychotherapeut Inhoud Veranderingen in de DSM-5 Nieuwe classificaties

Nadere informatie

GGzE centrum ouderenpsychiatrie. Autisme bij ouderen. Informatie over autisme en onze mogelijkheden. informatie voor cliënten >>

GGzE centrum ouderenpsychiatrie. Autisme bij ouderen. Informatie over autisme en onze mogelijkheden. informatie voor cliënten >> GGzE centrum ouderenpsychiatrie Autisme bij ouderen Informatie over autisme en onze mogelijkheden informatie voor cliënten >> Ervaring leert dat een aantal ouderen en hun naasten eerder een beroep hebben

Nadere informatie

Presentatie casemanagement Eindhovens model Huidige ontwikkelingen Discussie

Presentatie casemanagement Eindhovens model Huidige ontwikkelingen Discussie 21 sept 2012 3 e congres GGzE Centrum autisme volwassenen Ervaringen met Autisme Presentatie casemanagement Eindhovens model Huidige ontwikkelingen Discussie Kenmerken Casemanagement is een vorm van hulpverlening.cliënten

Nadere informatie

Achtergrondinformatie werkprocesonderzoek capaciteitsorgaan beroepen GG

Achtergrondinformatie werkprocesonderzoek capaciteitsorgaan beroepen GG Achtergrondinformatie werkprocesonderzoek capaciteitsorgaan beroepen GG Het capaciteitsorgaan heeft het CAOP gevraagd onderzoek te verrichten naar veranderingen in de inzet van de 5 beroepen Geestelijke

Nadere informatie

Complexiteit vraagt maatwerk. Henk Mathijssen 12 oktober 2017

Complexiteit vraagt maatwerk. Henk Mathijssen 12 oktober 2017 Complexiteit vraagt maatwerk Henk Mathijssen 12 oktober 2017 Welkom Deze foto van Onbekende auteur is gelicentieerd onder CC BY-NC-SA Deze foto van Onbekende auteur is gelicentieerd onder CC BY-SA Arnoud

Nadere informatie

Programma. Marinda Koopman

Programma. Marinda Koopman Programma Transitie: ADHD: EPA: Ton Dhondt Marinda Koopman Rene Keet Transitie, transformatie of over de schutting? Transitie, transformatie of over de Schutting? Overzicht kosten Kosten gezondheidszorg

Nadere informatie

Factsheet Fivoor 2017

Factsheet Fivoor 2017 Factsheet Fivoor 2017 Fivoor is het samenwerkingsverband van Palier (onderdeel van de Parnassia Groep), Aventurijn (onderdeel Altrecht GGZ) en FPC de Kijvelanden. Ook FPC Gent maakt deel uit van Fivoor.

Nadere informatie

Angst en depressie in de huisartspraktijk: signaleren van risicogroepen. Peter F M Verhaak NIVEL

Angst en depressie in de huisartspraktijk: signaleren van risicogroepen. Peter F M Verhaak NIVEL Angst en depressie in de huisartspraktijk: signaleren van risicogroepen Peter F M Verhaak NIVEL 12-maands prevalentie stemmings-, angst- en middelenstoornis 250 200 N/1000 patiënten 150 100 50 Depressie

Nadere informatie

Cognitieve gedragstherapie in en voor de Basis GGz

Cognitieve gedragstherapie in en voor de Basis GGz Cognitieve gedragstherapie in en voor de Basis GGz Mark van der Gaag PhD Hoogleraar Klinische Psychologie, Vrije Universiteit Amsterdam Hoofd Psychose Onderzoek, Parnassia, Den Haag 1 Wat is gedragstherapie

Nadere informatie

Richtlijn Angst (2016)

Richtlijn Angst (2016) Richtlijn Angst (2016) Onderbouwing Uitgangsvragen Hoe kunnen rollen en taken optimaal worden verdeeld tussen betrokken zorgverleners bij jeugdigen (0-18 jaar) met angst, ter voorkoming van dubbelingen,

Nadere informatie

VROEGE INTERVENTIE BIJ EEN 1 E PSYCHOSE

VROEGE INTERVENTIE BIJ EEN 1 E PSYCHOSE VROEGE INTERVENTIE BIJ EEN 1 E PSYCHOSE Marcel van der Wal 11 dec 2012 Introductie Highlights: Handboek Vroege Psychose Multidisciplinaire Richtlijnen Schizofrenie Vroege herkenning en interventie bij

Nadere informatie

Militaire Kliniek. Militaire Geestelijke Gezondheidszorg. Kliniek MGGZ Conner van Stee, BN 1e Verpleegkundige GGZ

Militaire Kliniek. Militaire Geestelijke Gezondheidszorg. Kliniek MGGZ Conner van Stee, BN 1e Verpleegkundige GGZ Militaire Kliniek Militaire Geestelijke Gezondheidszorg Kliniek MGGZ Conner van Stee, BN 1e Verpleegkundige GGZ 2 3 4 5 6 Nieuwe definitie van gezondheid (M. Huber) Kern is: gezondheid wordt gezien als

Nadere informatie

Verslaving en Werk. Rolf Swens Peter Couvee

Verslaving en Werk. Rolf Swens Peter Couvee Verslaving en Werk Rolf Swens Peter Couvee Programma 1. Voormeting (vragenlijst) 2. Voorkomen, risico en kosten 3. Professioneel Handelen 1. middelen, 2. neurobiologie, 3. interventies 4. Hulpverlening

Nadere informatie

GGzE Centrum Bipolair. Centrum Bipolair. Specialistisch behandelcentrum voor mensen met een bipolaire stoornis. cliënten >>

GGzE Centrum Bipolair. Centrum Bipolair. Specialistisch behandelcentrum voor mensen met een bipolaire stoornis. cliënten >> GGzE Centrum Bipolair Centrum Bipolair Specialistisch behandelcentrum voor mensen met een bipolaire stoornis cliënten >> De bipolaire stoornis komt voor bij ongeveer 1 à 2 procent van de bevolking. Het

Nadere informatie

Crisisdienst-IHT Pro Persona Arnhem. Mark Mepschen psychiater / programmaleider crisisdienst-iht Arnhem

Crisisdienst-IHT Pro Persona Arnhem. Mark Mepschen psychiater / programmaleider crisisdienst-iht Arnhem Crisisdienst-IHT Pro Persona Arnhem Mark Mepschen psychiater / programmaleider crisisdienst-iht Arnhem Doel : Samenwerking verbeteren Deze avond kijken we hoe we het beste onderling samenwerken. Hoe kan

Nadere informatie

Aanleiding. Werkgroep ZVZ. Zorgvraagzwaarte. 29 november Congres Implementatie DBC-pakket Bestuurlijk akkoord toekomst ggz

Aanleiding. Werkgroep ZVZ. Zorgvraagzwaarte. 29 november Congres Implementatie DBC-pakket Bestuurlijk akkoord toekomst ggz Zorgvraagzwaarte Congres Implementatie DBC-pakket 24 Bea van Esch 29 november 23 2 Aanleiding Bestuurlijk akkoord toekomst ggz 23-24 Afspraken over introduceren zorgvraagzwaarte Werkgroep zorgvraagzwaarte

Nadere informatie

FACT als maatwerk oplossing voor mensen met een licht verstandelijke beperking en bijkomende problematiek.

FACT als maatwerk oplossing voor mensen met een licht verstandelijke beperking en bijkomende problematiek. FACT als maatwerk oplossing voor mensen met een licht verstandelijke beperking en bijkomende problematiek. Inspiratie dag Pluryn - Intermetzo 22-03-2017 Agenda Aanleiding LVB FACT 18+ Werkwijze Ervaringen

Nadere informatie