Geneesmiddel interacties met oncolytica Een achtergrond, hoe te managen en een focus op TKIs
|
|
- Maurits van Dijk
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Geneesmiddel interacties met oncolytica Een achtergrond, hoe te managen en een focus op TKIs Longkanker in perspectief, share the future 4 oktober 2017, Kasteel Oudaen, Utrecht Dr. Roelof W.F. van Leeuwen Ziekenhuisapotheker Erasmus MC
2 Disclosure for Dr. Roelof W.F. van Leeuwen (PharmD, PhD) Consultancy board Astellas, Pfizer, Cor2Aid Research Support Astellas, Roche, Bayer, Erasmus Trustfonds, Stichting de Merel, Stichting Coolsingel
3 Inhoud Inleiding Prevalentie Management van geneesmiddel interacties in de praktijk; focus op TKIs Nieuwe ontwikkelingen Discussie en aanbevelingen
4 Inleiding Roelof van Leeuwen Ziekenhuisapotheker Oncologie Onderzoeker Lab Translationele Farmacologie, Erasmus MC ( Onderzoekslijnen: (Drug-drug) interactie studies Lifestyle studies Mechanistische pharmacokinetische, dynamische, and - genetische studies Personalized dosing strategies
5 Waarom geneesmiddel interacties belangrijk? Kankerpatiënten vaak polyfarmacie patiënten Meer geneesmiddelen geeft meer kans op geneesmiddel interacties Antikanker geneesmiddelen: Vaak interactie gevoelig (CYPs, P-gp e.d.) Antikanker geneesmiddelen hebben smalle therapeutische breedte Lagere effectiviteit en toxiciteit kan serieuze consequenties hebben Geneesmiddel interacties in de oncologie kunnen ernstige verloop hebben!
6 Waarom belangrijk? Verder: Medicatie review in de oncologie is geen common practice! Kankerpatiënten lopen vaak bij verschillende voorschrijvers Voorschrijfsystemen vaak niet gekoppeld (chemo in apart systeem?) OTC- en kruiden geneesmiddelen vaak onvolledig/niet uitgevraagd Conclusie: Geneesmiddel interacties in de oncologie moet je serieus nemen! Maar hoe vaak komen geneesmiddel interacties voor?
7 Prevalence studies Retrospectieve studies naar potentiële geneesmiddel interacties Prevalentie van potentiële geneesmiddel interacties is hoog! 16%-34% van alle patienten heeft een geneesmiddel interacties met potentiëel ernstig consequenties Echter: Prevalentie en ernst is gebaseerd op classificatie software en niet op klinisch beeld Ware klinische relevantie niet bekend Prospectieve studie nodig!
8 Prospectieve studie Inzicht in de prevalentie en klinische relevantie van geneesmiddelinteracties bij kankerpatiënten met oncolytica
9 Resultaten Demografie: 302 patienten Mediane aantal geneesmiddelen per patiënt was hoog: 10 (1-25!!) Drug-drug interacties Totaal aantal potentiële interacties gevonden met software: van de 575 interacties (13%) werden aangemerkt als relevant Door expert team (1 internist, 2 klinisch farmacologen, beh. arts) Interventie in medicatie Deze 72 interventies vonden plaats in 42 patienten (14%) Cave: Rol van de behandelend arts moet niet onderschat worden! In 39 patiënten (13%) had de arts al een interventie gedaan in de medicatie
10 Resultaten Type van klinisch relevante geneesmiddel interacties: Coumarines +++ QT c interacties +++ Geneesmiddel interacties met TKIs ++ (e.g. TKIs + PPIs, TKIs + CYP-remmers/inducers) Ernst: Meeste geneesmiddel interacties waren mild van aard en goed te managen! Maar ook: Mercaptopurine (500% ) + Allopurinol Tamoxifen + SSRIs (contra-indicatie?)
11 Tamoxifen en SSRIs (Paroxetine/Fluoxetine) Absolute contra-indicatie! Mechanisme? Prevalentie? Management? Binkhorst et al. Breast Cancer Res Treat Binkhorst et al. Clin Pharmacokinet. 2016
12 Conclusies prospectieve studie Prevalentie van klinische interventies door geneesmiddel interacties is hoog Er is al aandacht bij de oncologen voor DDIs Inzet klinische farmacologie in de oncologie leidt tot een verdubbeling van het aantal interventies! De kracht ligt in de samenwerking!
13 Inhoud Inleiding Prevalentie Management van geneesmiddel interacties in de praktijk; focus op TKIs Nieuwe ontwikkelingen Discussie en aanbevelingen Casus
14 Waarom focus op orale ( targeted ) TKIs? Veel gebruikt in de (hemato)-oncologie Komen er steeds meer voor steeds meer indicaties Groot gebruikersgemak, maar zorgt voor nieuwe uitdagingen: Hebben smalle therapeutische breedte en ernstige toxiciteit! Farmacokinetiek (Intraveneus vs. Oraal) Geneesmiddelinteracties betreffende absorptie krijg je erbij Inter- en intrapatiënt variatie gaat omhoog Voornamelijk gemetaboliseerd door CYPs Worden i.t.t. conventionele (IV) oncolytica chronisch gebruikt Concluderend: TKIs zijn een kracht om rekening mee te houden!
15 Te bespreken geneesmiddel interacties Farmacokinetische interacties Absorptie interacties (PPIs) Metabole interacties (CYPs) QT c interacties Lifestyle OTC- en kruidengeneesmiddelen
16 Absorptie interacties TKI+PPIs (achtergrond) Geneesmiddel moet eerst oplossen in water voor absorptie Oplosbaarheid van TKIs afhankelijk van maag ph en pk a De pk a waarde geeft aan bij welke ph 50% van het geneesmiddelen geïoniseerd (wateroplosbaar) en 50% niet-geïoniseerd is (lipofiel) Geladen vorm lost goed op, ongeladen minder! Basen zijn geladen (en dus beter oplosbaar) in zuur milieu TKIs zijn (zwakke) basen! PPIs verhogen maag ph van 1 4 Ongeladen vorm TKI meer dominant Oplosbaarheid en absorptie TKI (Budha et al, CPT, 2012)
17 Absorptie interacties met PPIs (achtergrond) Alle TKIs hebben een ph effect! Interactie potentie TKI + PPI hangt af van of de pk a zich in of rond het fysiologische ph gebied (pk a ~1-4) van de maag bevindt! Stof pka ph-effect PPI AUC C max in vivo Imatinib 7,7 - Omeprazol 40mg <-> <-> Dasatinib 3,1 ++ Omeprazol 40mg 43% 42% Hoe te managen? Op basis van theorie Zure drank
18 Management op basis van theorie! Op basis van theorie! PPIs verhogen de maag ph niet 24u Delayed onset, window gebruiken Tijden splitsen? Neem TKI twee uur voor PPI Ante noctem? Maar wat bij 2dd PPI? 24u ph verhoging Hunfeld et al. Aliment Pharmacol Ther. 2012
19 Management Cola-study Cola brengt mogelijk de oplossing.! Coca-Cola Classic heeft ph=2 (geen diet coke!) Kunnen we de maag tijdelijk aanzuren? Cola-study Crossover studie, twee armen Erlotinib+Water/Coca-Cola Classic Erlotinib+PPI + Water vs. Coca-Cola Classic Eindpunten: AUC en C max
20 Management Cola-study Resultaten Marginaal bij alleen Erlotinib AUC 39% bij Erlo+PPI! Effect PPI bijna gedecimeerd Van Leeuwen, J Clin Oncol 2016
21 Wanneer nu wat? 1dd PPI Tijden splitsen en Cola 2dd PPI 24u ph verhoging Tijden splitsen niet mogelijk? Cola enige optie Cave! Andere geneesmiddelen!
22 Metabolisme (CYP 3A4 en -2D6) TKIs CYP gevoelig! (Van Leeuwen et al. Lancet Oncol 2014)
23 Metabolisme (CYP3A4); management TKIs zeer CYP gevoelig Vooral CYP3A4 Vaak zeer significant, actie vereist! Adviezen: FDA/EMA assessment report In de praktijk: 1. Switch comedicatie, doses TKI zoveel mogelijk handhaven 2. Switch niet mogelijk dan advies geven: Screen for toxicity of efficacy geen optie (geef duidelijk advies) KNMP Kennisbank geeft vaak kant en klaar advies (
24 Farmadynamische interactie; QT c interacties QT c verlenging kan leiden tot: Torsades de points (TdP) en Sudden heart death QT c interval verlenging van >50msec kans op TdP >1% (Roden et al, NEJM 2004) Geneesmiddel interactie tweeledig (Roden et al, NEJM, 2004) Farmacokinetisch QT c verlenging concentratie gerelateerd Remming CYP-enzymen Concentratie QT c verlenger Risico TdP Farmacodynamisch Gelijktijdig gebruik van >1 QT c -verlengers Effecten additief! Risico TdP
25 Farmadynamische interactie; QT c interacties Notoire QT c verlengers: Sotalol, Amiodarone, Tamoxifen, Haldol, Domperidon Maar ook sommige TKIs Per TKI beoordelen! Kloth et al, BJC, 2015
26 Wat te doen? Bij twee sterke QT c verlengers (zie lijst Arizona-CERT) 1. Oorzaak wegnemen, switchen 2. ECG afnemen 24-48h voor start therapie, 7d na start 3. Niet alleen kijken naar sterke QT c verlengers Cave! Anti-emetica (granisetron, ondansetron en domperidon) zijn ook QT c verlengers Zeldzaam maar zeer risicovol; actie vereist!
27 OTC- en kruiden geneesmiddelen Zonder recept te verkrijgen bij drogist Vele kruiden beïnvloeden TKIs St. Janskruid meest potent en best onderzocht Klinische relevantie anderen vaak niet aangetoond Algemeen advies: voorzichtigheid is geboden! (Mathijssen et al. Nat Rev Clin Oncol. 2014)
28 Ontwikkeling interactiestudies Heden Publicatie met alleen de PK (AUCs, C max ) Vaak onduidelijk advies bij interactie Wat moet de dokter tijdens zijn drukke poli? Toekomst Elke interactie studie moet leiden tot een duidelijk advies! Interactie studies koppelen aan klinisch uitkomst? Toxiciteit remmen? Therapie booster? Interactie moet trigger worden om TDM te doen Koppelen TDM (advies) aan interactie studie?
29 Discussie en aanbevelingen Interacties in de oncologie krijgen de aandacht die ze verdienen In samenwerking zit de kracht! Farmacokinetiek TKI afhankelijk van zeer veel factoren Interactie potentieel oncolytica steeds verder bekend Steeds meer combinatie therapie Wordt het niet te lastig om dit allemaal in de hand te houden? Toekomst: TDM in de oncologie wordt een must!
30 Lab Translationele Farmacologie
Farmacologie en interacties van oncolytica
Farmacologie en interacties van oncolytica Een achtergrond, hoe te managen en een focus op TKIs Roelof van Leeuwen, ziekenhuisapotheker 10 e Nascholing Hematologie, 24 maart 2017 Wie ben ik? Roelof van
Nadere informatieFarmacologie en interacties van geneesmiddelen in de hemato-oncologie. Dr. Nicole Hunfeld, ziekenhuisapotheker 20 maart 2014
Farmacologie en interacties van geneesmiddelen in de hemato-oncologie Dr. Nicole Hunfeld, ziekenhuisapotheker 20 maart 2014 Inhoud workshop Deel 1 (30 minuten): 1. Wat is farmacokinetiek? Nadruk op ouderen
Nadere informatieVoeding Prof.dr. Ron H.J. Mathijssen internist-oncoloog/ klinisch farmacoloog
Voeding Prof.dr. Ron H.J. Mathijssen internist-oncoloog/ klinisch farmacoloog Landelijke donateursdag - 1 november 2017 ReeHorst Ede Chemotherapie Doelgerichte therapie Immunotherapie 1 Basisprincipes
Nadere informatieCompliance en interactie door co-medicatie. Maja de Jonge Erasmus MC Kanker Instituut Rotterdam
Compliance en interactie door co-medicatie Maja de Jonge Erasmus MC Kanker Instituut Rotterdam De oudere: wat getallen 60% patiënten met kanker > 65 jaar 80% 1 co-morbiditeit 78% van medicatie op recept
Nadere informatieMedicijncombinatie kan kankerpatiënt schaden Kankerpatiënt slikt vaak riskante mix van medicijnen
Medicijncombinatie kan kankerpatiënt schaden Kankerpatiënt slikt vaak riskante mix van medicijnen Pas op met medicatie tijdens chemotherapie! Kankerpatiënten lopen risico dat medicijnen kanker behandeling
Nadere informatieGeneesmiddeleninteracties en ROTS
Geneesmiddeleninteracties en ROTS Dr.Stefanie De Waele Medische Oncologie ROTS Wat is ROTS Raadpleging voor patiënten op Orale anti-tumorale Therapie Sint-Lucas ROTS concept Patiënt Huisarts Apotheker
Nadere informatieBegeleiding van patiënten in behandeling met perorale oncologische therapieën
Begeleiding van patiënten in behandeling met perorale oncologische therapieën Apr. Jana Bonte AZ Sint-Jan Brugge-Oostende AV 05/10/2017 INHOUD 1. Algemene achtergrond 2. Project Begeleiding Orale Antitumorale
Nadere informatieG-Standaard transparantiedocument: Farmacogenetica
G-Standaard transparantiedocument: Farmacogenetica Dit document beschrijft hoe de inhoud van het onderdeel Farmacogenetica in het Bewakingenbestand van de G-Standaard tot stand komt. Werkwijze In het kader
Nadere informatieInteracties met Psychofarmaca. Drs. G. Nap, Ziekenhuisapotheker MHA Apotheek Parnassia Groep 14 november 2016
Interacties met Psychofarmaca Drs. G. Nap, Ziekenhuisapotheker MHA Apotheek Parnassia Groep 14 november 2016 Disclosure belangen spreker Gert Nap (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk
Nadere informatieBasale Farmacokinetiek op de Intensive care Armand R.J. Girbes & Noortje Swart
Basale Farmacokinetiek op de Intensive care Armand R.J. Girbes & Noortje Swart Intensive Care & Apotheek VU medisch centrum Netherlands Farmaco-terminologie Farmacologie de studie van geneesmiddelen observeerbare
Nadere informatieGeneesmiddelinteracties met orale antitumorale therapie (OAT)
Delphine Lesage Apotheek UZGent CASUS 1: vraag patiënt aan apotheker Geneesmiddelinteracties met orale antitumorale therapie (OAT) Mag ik Zyban of Champix innemen in combinatie met Nolvadex? Ik zou graag
Nadere informatie8 e Post O.N.S. Meeting. Unraveling the mystery of the CYP450 pathway. Sophie Bunskoek, Verpleegkundig specialist, Medische oncologie, UMCG
8 e Post O.N.S. Meeting Unraveling the mystery of the CYP450 pathway Sophie Bunskoek, Verpleegkundig specialist, Medische oncologie, UMCG Wie heeft veel te maken met cytochroom P450 (CYP450) enzymen bij
Nadere informatiePersonalized medicine bij niertransplantatie. Dirk Jan Moes, Ziekenhuisapotheker Laboratorium TDM & Toxicologie Leids Universitair Medisch Centrum
Personalized medicine bij niertransplantatie Dirk Jan Moes, Ziekenhuisapotheker Laboratorium TDM & Toxicologie Leids Universitair Medisch Centrum 1 Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling
Nadere informatiePharmacotherapie. Introductie- COIG-cursus. Prof. Dr. T. van Gelder (Teun) Internist klinisch farmacoloog Erasmus MC Rotterdam
Pharmacotherapie Introductie- COIG-cursus Prof. Dr. T. van Gelder (Teun) Internist klinisch farmacoloog Erasmus MC Rotterdam vanaf 9.15 uur registratie en koffie/thee 10.00 10.15 uur opening en inleiding
Nadere informatiePersonalized medicine bij niertransplantatie. Dirk Jan Moes, Ziekenhuisapotheker Laboratorium TDM & Toxicologie Leids Universitair Medisch Centrum
Personalized medicine bij niertransplantatie Dirk Jan Moes, Ziekenhuisapotheker Laboratorium TDM & Toxicologie Leids Universitair Medisch Centrum 1 Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling
Nadere informatieOncologische zorg bij ouderen
Oncologische zorg bij ouderen Balanceren tussen over- en onderbehandeling Johanneke Portielje, HagaZiekenhuis Kring ouderenzorg AMC & partners 12 juni 2013 mamma carcinoom
Nadere informatieDe invloed van cola op de absorptie van erlotinib bij patiënten met een niet-kleincellig longcarcinoom
7 De invloed van cola op de absorptie van erlotinib bij patiënten met een niet-kleincellig longcarcinoom Influence of the acidic beverage cola on the absorption of erlotinib in patients with non-small-cell
Nadere informatiePraktische handvaten voor het gebruik van Antistolling in de eerste lijn
Praktische handvaten voor het gebruik van Antistolling in de eerste lijn Jan Hendriks, Apotheker te Veldhoven Aafke Snoeijen, Huisarts te Asten, kaderhuisarts Hart- en Vaatziekten Programma Casuïstiek
Nadere informatiePersonalized medicine bij niertransplantatie. Dirk Jan Moes, Ziekenhuisapotheker Laboratorium TDM & Toxicologie Leids Universitair Medisch Centrum
Personalized medicine bij niertransplantatie Dirk Jan Moes, Ziekenhuisapotheker Laboratorium TDM & Toxicologie Leids Universitair Medisch Centrum 1 Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling
Nadere informatieMethadon... als pijnstiller?
Methadon... als pijnstiller? Amon Heijne AIOS anesthesiologie Imago probleem Ook iets voor de OK? Inhoud Waar of niet waar? Historisch perspectief Wat gebeurt er in het lichaam met methadon? Waarom zouden
Nadere informatieVerklaring van belangen
Verklaring van belangen Reden voor invulling van dit formulier Maak uw keuze Ik werk reeds voor het CBG en vul de Verklaring van belangen opnieuw in Algemeen Mw. Titel(s) Voornaam Dr. Vera Tussenvoegsels
Nadere informatieFarmacogenetica - workshop RCH -
Farmacogenetica - workshop RCH - Maureen ter Laak, ziekenhuisapotheker 8 en 16 november 2017 Disclosure belangen spreker Geen (potentiele) belangenverstrengeling: Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties
Nadere informatieAcute intoxicaties van verslavende middelen
Acute intoxicaties van verslavende middelen Toxicokinetiek en -dynamiek Juul Cox, AIOS ziekenhuisfarmacie Disclosures spreker (potentiële) belangenverstrengeling Nothing to disclosure Definitie intoxicatie
Nadere informatie1/02/2018. Casus. Casus: EMV. Check of Medication appropriateness (CoMA/COA) Check of Medication Appropriateness Klinische casus uit de praktijk
Check of Medication appropriateness (CoMA/COA) Klinisch symposium 27-01-2018 Klinisch Werkstation(KWS) EMV CDSS (interactiecontrole, allergiemodule, zwangerschap, borstvoeding, maximale dosis ) Check of
Nadere informatieOptimale farmaceutische zorg voor patienten met M.Parkinson. Wereld Parkinsondag 2015 Nieuwegein
Optimale farmaceutische zorg voor patienten met M.Parkinson Wereld Parkinsondag 2015 Nieuwegein Een praktijkvoorbeeld Patient gebruikt Sinemet 125 mg 4dd 1 Wordt opgenomen in ziekenhuis: Levodopa/carbidopa
Nadere informatieMedicatie, diabetes en verminderde nierfunctie. Lieke Mitrov-Winkelmolen Ziekenhuisapotheker
Medicatie, diabetes en verminderde nierfunctie Lieke Mitrov-Winkelmolen Ziekenhuisapotheker Diabetes medicatie en verminderde nierfunctie Kort overzicht Verminderde nierfunctie Metabolisme/eliminatie van
Nadere informatieInteractiemeldingen: wegklikken of niet? Kees Kramers, internist, Klinisch Farmacoloog UMC St. Radboud Afd. Farmacologie-Toxicologie.
Interactiemeldingen: wegklikken of niet? Kees Kramers, internist, Klinisch Farmacoloog UMC St. Radboud Afd. Farmacologie-Toxicologie. Interacties Kinetisch of Dynamisch Interacties Kinetisch Absorptie
Nadere informatieFarmacokinetiek en dynamiek
Farmacokinetiek en dynamiek Het toepassen van informatie uit het farmacotherapeutisch kompas Douwe van der Meer Ziekenhuisapotheker 20-03-2018 Wie schrijf het Kompas? VWS ZI Verzekeraars Wat is de bron?
Nadere informatieSamenvatting Samenvatting Bij patiënten die met antikanker geneesmiddelen worden behandeld wordt een grote interindividuele variabiliteit gezien in de antitumor werking en de bijwerkingen. Naast klinische
Nadere informatieSAMENVATTING EN CONCLUSIES
SAMENVATTING EN CONCLUSIES De afgelopen 10 jaar hebben de taxanen paclitaxel (Taxol ) en docetaxel (Taxotere ) een belangrijke plaats verworven in de chemotherapeutische behandeling van kanker. Beide geneesmiddelen
Nadere informatieFarmacokinetiek in klinisch onderzoek. Dr. Floor van Rosse Apotheek Erasmus MC
Farmacokinetiek in klinisch onderzoek Dr. Floor van Rosse Apotheek Erasmus MC Even voorstellen BSc Biomedische wetenschappen (UU) MSc Epidemiologie (UU) O.a. klinische epidemiologie en farmaco-epidemiologie
Nadere informatie13-17 maart Programma
13-17 maart 2016 Programma ZONDAG 13 MAART 2016 18:45 19:15 Pubquiz Chemo gerelateerde onderwerpen Targeted therapies Immunotherapie Chirurgie Pathologie MAANDAG 14 MAART 2016 Tijd Lezingen Spreker(s)
Nadere informatieRisico-minimalisatiemateriaal betreffende Tasigna (nilotinib) voor voorschrijvers en apothekers
Risico-minimalisatiemateriaal betreffende Tasigna (nilotinib) voor voorschrijvers en apothekers Introductie De risico-minimalisatiematerialen voor Tasigna (nilotinib) zijn beoordeeld door het College ter
Nadere informatieRisico-minimalisatiemateriaal betreffende Tasigna (nilotinib) voor voorschrijvers en apothekers
Risico-minimalisatiemateriaal betreffende Tasigna (nilotinib) voor voorschrijvers en apothekers Introductie De risico-minimalisatiematerialen voor Tasigna (nilotinib) zijn beoordeeld door het College ter
Nadere informatieBijwerkingen en kwaliteit van leven tijdens behandeling met Tyrosine Kinase Remmers en Immunotherapie
Bijwerkingen en kwaliteit van leven tijdens behandeling met Tyrosine Kinase Remmers en Immunotherapie Marion Zimmerman Verpleegkundig specialist longkanker Onderwerpen Tki s, Immunotherpie, voor wie? Bijwerkingen
Nadere informatieTrends en uitdagingenbijde medicamenteuze behandeling van kanker
Trends en uitdagingenbijde medicamenteuze behandeling van kanker Apr Tine Van Nieuwenhuyse UZ Leuven ACHTERGROND - Veelbelovende evolutie - Nieuwe uitdagingen: Verantwoor delijkheid bij de patiënt? Nieuwe
Nadere informatieGeriatrische oncologische zorg: nieuwe ontwikkelingen voor oudere patiënten. Beter beslissen? Beter behandelen?
Geriatrische oncologische zorg: nieuwe ontwikkelingen voor oudere patiënten Beter beslissen? Beter behandelen? Prof. Dr. Kees Punt Medische Oncologie Academisch Medisch Centrum Universiteit van Amsterdam
Nadere informatieFarmacotherapie bij 80+ers. Cholinesteraseremmers bij M. Alzheimer. Waar zijn we eigenlijk mee bezig?
Farmacotherapie bij 80+ers Cholinesteraseremmers bij M. Alzheimer Waar zijn we eigenlijk mee bezig? Cholinesteraseremmers bij M. Alzheimer Waar zij we eigenlijk mee bezig? David Jansen, AIOS klinische
Nadere informatie200906_oefen.pdf. Tentamen 25 juni 2009, vragen
200906_oefen.pdf Tentamen 25 juni 2009, vragen Universiteit Utrecht Farmacie Geneesmiddel en patient Naam: Collegekaartnummer: OPGAVEN TENTAMEN BLOK FA-201 GENEESMIDDEL EN PATIENT 25 juni 2009 9.00 12.00
Nadere informatieCOIG Klinische Farmacologie Integratiecasus. Jorie Versmissen, internist-klinisch farmacoloog/vasculair geneeskundige Erasmus MC
COIG Klinische Farmacologie Integratiecasus Jorie Versmissen, internist-klinisch farmacoloog/vasculair geneeskundige Erasmus MC Casus 1 Mw H -72 jaar B/ start amoxicillineà Advies over dosering? Sinds
Nadere informatieHet voorkomen van geneesmiddel gerelateerde problemen bij oudere patiënten met polyfarmacie ontslagen uit het ziekenhuis
Samenvatting Het voorkomen van geneesmiddel gerelateerde problemen bij oudere patiënten met polyfarmacie ontslagen uit het ziekenhuis Hoofdstuk 1 bevat de algemene inleiding van dit proefschrift. Dit hoofdstuk
Nadere informatieTherapeutic Drug Monitoring TKIs: Zinvol of Onzin. Nielka van Erp
Therapeutic Drug Monitoring TKIs: Zinvol of Onzin Nielka van Erp (Nielka.vanErp@radboudumc.nl) 1960 Ontwikkeling -nibjes Ontdekking van een minute chromosoom in Chronische meyloïde leukemie (CML) patiënten
Nadere informatieCover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/29755 holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/29755 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Moes, Dirk Jan Alie Roelof Title: Optimizing immunosuppression with mtor inhibitors
Nadere informatieTRANSMURALE SAMENWERKING
TRANSMURALE SAMENWERKING BIJ ONTSLAG nr: 836044008 Drs. Sara Daliri Dr. JG Hugtenburg Dr. BJF van den Bemt Prof. Dr. B Buurman Prof. Dr. W Scholte op Reimer Dr. MC van Buul-Gast Dr. F Karapinar-Çarkit
Nadere informatieVerlenging van de QT tijd door oncolytica, hoe gevaarlijk is dit?
Verlenging van de QT tijd door oncolytica, hoe gevaarlijk is dit? Trang Dinh Cardioloog 2 Disclosures Consultant for Medtronic, Boston Scientific, Bayer, Pfizer, Boehringer Ingelheim. 3 Casus 62- jarige
Nadere informatieTRANSMURALE SAMENWERKING
TRANSMURALE SAMENWERKING BIJ ONTSLAG Drs. Sara Daliri Dr. JG Hugtenburg Dr. BJF van den Bemt Prof. Dr. B Buurman Prof. Dr. W Scholte op Reimer Dr. MC van Buul-Gast Dr. F Karapinar-Çarkit WAAR LIGGEN OPLOSSINGEN?
Nadere informatieSafety and Quality Management bij orale therapie
18 juni 2008 Jaarbeurs Utrecht Safety and Quality Management bij orale therapie Desi van den Boogaard Verpleegkundig Specialist Oncologie Jeroen Bosch Ziekenhuis Petje op Petje af Voorbeeld van een orale
Nadere informatieBarnidipine C08CA12, december Indicatie Barnidipine is geregistreerd voor de indicatie hypertensie.
Barnidipine C08CA12, december 2017 Indicatie Barnidipine is geregistreerd voor de indicatie hypertensie. Standpunt Ephor In het rapport over de calciumantagonisten van april 2013 wordt barnidipine door
Nadere informatieEen kwestie van maatwerk
Medicamenteuze interventies ter vermindering van agressief gedrag Een kwestie van maatwerk Dr Rob Heerdink Pharmacoepidemiology & Clinical Pharmacology Utrecht Institute for Pharmaceutical Sciences Universiteit
Nadere informatieFarmacologie Snapper. Biologische beschikbaarheid. Voeding. Absorptie. Onderwerpen. Filmpje 1. Filmpje 2
Farmacologie Snapper Onderwerpen Kinetiek voor de praktijk Biologische beschikbaarheid (o.a. Absorptie) Distributie Metabolisme Excretie Kees Kramers, internist-klinisch farmacoloog Dynamische Interacties
Nadere informatieSymposium Borstkanker bij jong en oud. Chemotherapie bij jonge patiënten K. Punie
Symposium Borstkanker bij jong en oud 15-10-2016 K. Punie Algemene Medische Oncologie Multidisciplinair Borstcentrum UZ Leuven - Gasthuisberg Mortality rate reduction in breast cancer EBCTCG, Lancet 2012;
Nadere informatieIs geslacht een risicofactor voor het optreden van bijwerkingen?
Corrie Hermann Symposium 30 maart 2019 Is geslacht een risicofactor voor het optreden van bijwerkingen? Loes Visser, Ziekenhuisapotheker / Klinisch-epidemioloog Inhoud Aanleiding voor het onderzoek ZonMw
Nadere informatieHET WERKEN met GEZONDHEIDSPROFIELEN in de MANUELE THERAPIE
HET WERKEN met GEZONDHEIDSPROFIELEN in de MANUELE THERAPIE Prof.dr. Rob A.B. Oostendorp Vrije Universiteit Brussel UMC St Radboud, Nijmegen NPi, Amersfoort 1 NVMT 4e LUSTRUM VAN HARTE PROFICIAT 2 WAAROM
Nadere informatieFarmacologie van de monoklonale anti-stoffen in de oncologie
Farmacologie van de monoklonale anti-stoffen in de oncologie Bart van den Bemt Apotheker/klinisch farmacoloog, Sint Maartenskliniek/RadboudUMC Annemarie Thijs internist/klinisch farmacoloog/ oncoloog (io)
Nadere informatieConventionele medicatiebewaking
Conventionele medicatiebewaking 1. Ordering Medicatie bewakingsmelding (voorschrijver) 6. Monitoring Geen medicatiebewaking 2. Verifying Medicatie bewakingsmeldin (apotheker) 5. Administration 3. Dispensing
Nadere informatieBijlage II. Wetenschappelijke conclusies
Bijlage II Wetenschappelijke conclusies 14 Wetenschappelijke conclusies Haldol, dat de werkzame stof haloperidol bevat, is een antipsychoticum dat behoort tot de butyrofenonengroep. Het is een krachtige
Nadere informatieMedicatieaanpassing bij gestoorde nierfunctie: vaker dan u denkt!
(Diabetes-)(dialyse-)verpleegkundigen, internisten, arts-assistenten,.. Medicatieaanpassing bij gestoorde nierfunctie: vaker dan u denkt! Dr. T. van Gelder internist-nefroloog en internist-klinisch farmacoloog
Nadere informatieSurvivor ship care Zorg na de diagnose en behandeling van kanker Ellen Passchier, RN MSc.
Survivor ship care Zorg na de diagnose en behandeling van kanker Ellen Passchier, RN MSc. INhoud Toename overleving meer patienten leven langer met kanker Effecten en behoeften na kankerbehandeling? Survivorship
Nadere informatieRol van de apotheker bij het afleveren van dure en speciale geneesmiddelen. Tine Hendrickx Dag van de Ziekenhuisapotheker Affligem, 22 februari 2011
Rol van de apotheker bij het afleveren van dure en speciale geneesmiddelen Tine Hendrickx Dag van de Ziekenhuisapotheker Affligem, 22 februari 2011 ROTS: Raadpleging voor patiënten op Orale anti-tumorale
Nadere informatieTromboseprofylaxe bij niet-chirurgische gehospitaliseerde patiënten. Dr. Marieke J.H.A. Kruip Internist-hematoloog Erasmus MC
Tromboseprofylaxe bij niet-chirurgische gehospitaliseerde patiënten Dr. Marieke J.H.A. Kruip Internist-hematoloog Erasmus MC achtergrond veneuze trombose komt frequent voor Medisch jaarverslag FNT 2014
Nadere informatieMw. dr. C.P. Schröder Medisch Oncoloog UMCG. Systeembehandeling mammacarcinoom: San Antonio and beyond. Groninger Mammasymposium 2014
Mw. dr. C.P. Schröder Medisch Oncoloog UMCG Systeembehandeling mammacarcinoom: San Antonio and beyond Groninger Mammasymposium 2014 Disclosure belangen spreker Groninger Mammasymposium 2014 focus systeemtherapie
Nadere informatieBehandeling op maat. Mammacarcinoom en targeted therapy 4 e mammacongres Harderwijk. Carolien P. Schröder, MD, PhD Internist oncoloog UMCG
Behandeling op maat Carolien P. Schröder, MD, PhD Internist oncoloog UMCG Mammacarcinoom en targeted therapy 4 e mammacongres Harderwijk C.P. Schröder internist oncoloog Mammacarcinoom en targeted therapy
Nadere informatieDe DREAMeR-studie. Drug use Reconsidered in the Elderly using goal Attainment scales. during Medication Review
De DREAMeR-studie Drug use Reconsidered in the Elderly using goal Attainment scales during Medication Review 1 Wat is de DREAMeR-studie? Aan dit onderzoek deden mee: Een groot gerandomiseerd gecontroleerd
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/48298 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Dubois, Vincent F.S. Title: Reverse engineering of drug induced QT(c) interval
Nadere informatieNut en noodzaak van CZS profylaxe bij DLBCL in rituximab tijdperk
Nut en noodzaak van CZS profylaxe bij DLBCL in rituximab tijdperk Moderator P.J. Lugtenburg speaker Jeanette Doorduijn Belangenverklaring In overeenstemming met de regels van de Inspectie van de Gezondheidszorg
Nadere informatieAandachtsklachten en aandachtsstoornissen worden geobserveerd in verschillende volwassen
SAMENVATTING Aandachtsklachten en aandachtsstoornissen worden geobserveerd in verschillende volwassen klinische populaties, waaronder ook de Aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit (ADHD). Ook al wordt
Nadere informatieFarmacogenetica bij targeted therapies
Farmacogenetica bij targeted therapies Henk-Jan Guchelaar Klinische Farmacie & Toxicologie Amersfoort 8 april 2010 Farmacogenetica Mahgoub, A., R. & Smith, R. L. Lancet 1977(2): 584 586 Polymorphic hydroxylation
Nadere informatieOral therapy in hematology anno 2017: a multidisciplinary approach The eye of the pharmacist
Oral therapy in hematology anno 2017: a multidisciplinary approach The eye of the pharmacist Apr Kim Herman Apr Jana Bonte AZ Sint-Jan Brugge-Oostende AV ACHTERGROND Evoluties Levensbedreigende chronische
Nadere informatieChecklist 1 e aflevering Xarelto
Checklist 1 e aflevering Xarelto 1. Juiste product 5. Bevorderen therapietrouw 2. Indicaties en dosering 6. Controleer interacties 3. Werkingsmechanisme 4. Leg belang therapietrouw uit 7. Geef patiëntenmateriaal
Nadere informatieBEÏNVLOEDENDE FACTOREN VAN THERAPIETROUW EN ZELFMANAGEMENT BIJ ORALE TKIs: EEN KWALITATIEF ONDERZOEK. Mathieu Verbrugghe Prof. dr.
BEÏNVLOEDENDE FACTOREN VAN THERAPIETROUW EN ZELFMANAGEMENT BIJ ORALE TKIs: EEN KWALITATIEF ONDERZOEK Mathieu Verbrugghe Prof. dr. Ann Van Hecke INLEIDING THERAPIEONTROUW Een patiënt wordt therapieontrouw
Nadere informatieOverdracht van CYP2D6 genotyperingsuitslagen voor psychiatrische patiënten naar huisarts en openbare apotheek
Overdracht van CYP2D6 genotyperingsuitslagen voor psychiatrische patiënten naar huisarts en openbare apotheek Mirjam Simoons MSc, apotheker/onderzoeker Simoons et al. Pharmacogenomics 2017 Disclosure belangen
Nadere informatieSchakels in de zorg14 en 31 oktober 2013 Medicatietoediening op Intensive Care
Schakels in de zorg14 en 31 oktober 2013 Medicatietoediening op Intensive Care Dr. Nicole Hunfeld ziekenhuisapotheker Intensive Care Volwassenen De keerzijde? 1250 doden per jaar door geneesmiddelen voorgeschreven
Nadere informatieZijn distress en ziektestatus gerelateerd aan lichamelijke en emotionele problemen bij vrouwen met ovariumkanker?*
Zijn distress en ziektestatus gerelateerd aan lichamelijke en emotionele problemen bij vrouwen met ovariumkanker?* Floor Ploos van Amstel, RN, MSc, verpleegkundig expert, afd. Medische Oncologie Maaike
Nadere informatieSummary of Product Characteristics
1.3.1.1 Summary of Product Characteristics 1.3.1.1-1 1. NAAM VAN HET GENEESMIDDEL Loratadine Mdq 10 mg, tabletten 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING Elke tablet bevat 10 mg loratadine. Voor
Nadere informatieVoor een gezonde zwangerschap en borstvoeding
Medicatieadviespunt voor Zwangeren (MAZ) Voor een gezonde zwangerschap en borstvoeding Peter ter Horst 13-09-2017 MAZ: Achtergrond 60-80% van alle zwangeren gebruikt 1 of meer geneesmiddelen Medicatie
Nadere informatieSignificante Fase III Studies in de Oncologie Wat betekent dit voor de practicus?
Significante Fase III Studies in de Oncologie Wat betekent dit voor de practicus? Dr. L. Dirix Medische Oncologie Behandeling van vaste tumoren Adjuverende therapie Uitgezaaide ziekte Gerandomizeerd onderzoek
Nadere informatieOLIJFdag 3 oktober 2015
OLIJFdag 3 oktober 2015 Nieuwe behandelingen bij eierstokkanker Els Witteveen Internist-oncoloog Huidige en nieuwe inzichten Intraperitoneale toediening Toevoeging van bevacizumab Dose dense toediening
Nadere informatieOncologische geneesmiddelen langs de lat. Anne-Marie C. Dingemans, longarts AIOS special 28 sept 2017
Oncologische geneesmiddelen langs de lat Anne-Marie C. Dingemans, longarts AIOS special 28 sept 2017 a.dingemans@mumc.nl Nieuwe middelen Dingemans 15 maart 2016 2 Disclosures I attended advisory boards
Nadere informatieMedicatiebewaking 2.0
Medicatiebewaking 2.0 Personalized medicine op basis van individuele nierfunctiewaarden Frans van de Vaart Marianne van de Berg Brigit van Soest Leonora Grandia Ka-Chun Cheung Programma 13.45 uur Inleiding
Nadere informatieSamen zorgen voor patiënten met orale cytostatica niercelca. patiënten
Samen zorgen voor patiënten met orale cytostatica niercelca. patiënten Nele Clottens Ann Annaert 21/05/2015 2010 Universitair Ziekenhuis Gent Inhoud Antwoorden op: Welke patiënten? Team? Aanpak? Casussen
Nadere informatieTherapietrouw bij het gebruik van orale oncolytica
Maandag 22 juni 2015 Therapietrouw bij het gebruik van orale oncolytica Inleiding Het gebruik van orale medicatie in de (hemato-)oncologie is de laatste jaren sterk toegenomen. Dit geeft een grote verschuiving
Nadere informatieMedicatie gerelateerde heropnames <30 dagen. Elien Uitvlugt AIOS Ziekenhuisfarmacie, promovendus
Medicatie gerelateerde heropnames
Nadere informatieNOAC s: New Oral Anticoagulants
NOAC Safety protocol NOAC s: New Oral Anticoagulants Willem Bax, Internist-nefroloog-vasculair geneeskundige Namens Werkgroep NOAC s Werkgroep safety protocol NOAC s Matthijs Westerman, Internist Hematoloog
Nadere informatieDe bruikbaarheid van geriatrisch assessments
De bruikbaarheid van geriatrisch assessments Marije Hamaker klinisch geriater Diakonessenhuis Utrecht/Zeist Veroudering maakt een mens uniek Truus Groen 100x100 Inschatting vitaliteit is moeilijk Performance
Nadere informatieBijwerkingen. Dr. Jorie Versmissen Internist-klinisch farmacoloog/-vasculair geneeskundige COIG 18 juni 2019
Bijwerkingen Dr. Jorie Versmissen Internist-klinisch farmacoloog/-vasculair geneeskundige COIG 18 juni 2019 Leerdoelen Hoe vaak komen bijwerkingen voor? Hoe weet ik of ik te maken heb met een bijwerking?
Nadere informatieMaagbescherming bij salicylaat-/coxibgebruik 108
Maagbescherming bij salicylaat-/coxibgebruik 108 Deze Medisch Farmaceutische Beslisregel (MFB) is ontwikkeld door de KNMP en Health Base, in samenwerking met de Expertgroep MFB. Datum 04-03-2014 Doel Verlagen
Nadere informatieFarmacotherapeutisch bijblijven: Algemeen literatuuroverzicht en recente literatuur 18/05/2016 Sylvie Rottey
Farmacotherapeutisch bijblijven: Algemeen literatuuroverzicht en recente literatuur 18/05/2016 Sylvie Rottey 1. Safer Prescribing A Trial of Education, Informatics, and Financial Incentives - Context:
Nadere informatieKankerbehandeling thuis
Kankerbehandeling thuis Kansen & dilemma s Caroline Mulderij, Manager Inkoopstrategie Zilveren Kruis 28 september 2017 Opbouw presentatie Klantbehoefte Huidige marktstructuur Gewenste situatie Ambitie
Nadere informatie6 de Leuvens Symposium Klinische Farmacie oktober Apr. Peter Declercq In naam van de CENTRE groep UZ Leuven
CENTRE E studie (CENtralized Th herapy REview) 6 de Leuvens Symposium Klinische Farmacie 2011 8 oktober 2011 Apr. Peter Declercq In naam van de CENTRE groep UZ Leuven 1. Inleiding en on derzoeksvraag 2.
Nadere informatieSAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN
1. NAAM VAN HET GENEESMIDDEL Sedistress 100 harde capsules. 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING Iedere capsule bevat 100 mg zuiver droog extract van de bovengrondse delen van Passiflora incarnata
Nadere informatieVerklaring van belangen
Verklaring van belangen Reden voor invulling van dit formulier Maak uw keuze Algemeen Gewenste aanhef Titel(s) Voornaam Ik werk reeds voor het CBG en vul de Verklaring van belangen opnieuw in Dhr. Prof.
Nadere informatieKlinische Dag. 3 oktober 2013 Disclosure belangen spreker. (potentiële) belangenverstrengeling
Klinische Dag 3 oktober 2013 Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Geen Mucormycosis, met 3 krachtenkleingekregen M.A. de Witte; E. Kneppers; W. Fokkens; C.Huisman AMC Amsterdam
Nadere informatieImpact van gebruik van alcohol en medicatie op de gevolgen van blootstelling aan chemicaliën
Impact van gebruik van alcohol en medicatie op de gevolgen van blootstelling aan chemicaliën Prof. Dr. Apr. C. Stove Contactgroep Gezondheid en Chemie (CGC) & Nederlandse Vereniging voor Arbeids- en Bedrijfsgeneeskunde
Nadere informatieTwee richtingen met één stip aan horizon. Dr. Pieter Helmons, ziekenhuisapotheker MSc. Arthur Wasylewicz AIOS ziekenhuisfarmacie
Twee richtingen met één stip aan horizon SAMEN NAAR MEER MEDICATIEVEILIGHEID Dr. Pieter Helmons, ziekenhuisapotheker MSc. Arthur Wasylewicz AIOS ziekenhuisfarmacie Medicatiebewaking in het St Jansdal Het
Nadere informatieAntibiotic stewardship in Tergooi. Dr. P.D van der Linden, ziekenhuisapotheker-klinisch epidemioloog
Antibiotic stewardship in Tergooi Dr. P.D van der Linden, ziekenhuisapotheker-klinisch epidemioloog Inhoud Tergooi Samenstelling A-team Activiteiten Conclusie Take home message Tergooi Perifeer ziekenhuis,
Nadere informatiePolyfarmacie bij ouderen
Polyfarmacie bij ouderen J O R I S S C H A K E L I N T E R N I S T- K L I N I S C H G E R I AT E R S T. E L I S A B E T H H O S P I TA A L 2 6 F E B R U A R I 2 0 1 2 Inhoud presentatie Deel 1: Achtergrondinformatie
Nadere informatieTHERAPEUTIC DRUG MONITORING Nederlandse Vereniging van Ziekenhuisapothekers -- Commissie Analyse en Toxicologie
SELECTIEVE SEROTONINE HEROPNAME REMMERS Geldt voor Indicatiegebied Monstermateriaal Afnametijdstip Bewaarcondities Inzending Interpretatie doelgroepen: volwassenen depressie en angststoornissen grote buis
Nadere informatiePrecisie geneeskunde in de longoncologie. Michel van den Heuvel, longarts
Precisie geneeskunde in de longoncologie Michel van den Heuvel, longarts Leerdoelen Therapie op maat bij longkanker De huidige standaardzorg bij longkanker Wat komt er aan Immuuntherapie http://www.cijfersoverkanker.nl/
Nadere informatieAcute pijntherapie voor de geriatrische patiënt
Acute pijntherapie voor de geriatrische patiënt Jona Houthuys promotor: Dr. Gert Poortmans Pijn bij de geriatrische patiënt Prevalentie Evaluatie van pijn Complicaties van pijn vertraagd herstel verminderde
Nadere informatie