Is geslacht een risicofactor voor het optreden van bijwerkingen?
|
|
- Jan van der Ven
- 5 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Corrie Hermann Symposium 30 maart 2019 Is geslacht een risicofactor voor het optreden van bijwerkingen? Loes Visser, Ziekenhuisapotheker / Klinisch-epidemioloog
2 Inhoud Aanleiding voor het onderzoek ZonMw project Oorzaak van sekseverschillen Vervolgonderzoek: voorbeeld metoprolol 2
3 Aanleiding
4 Aanleiding Dossieronderzoek van 137 veel gebruikte geneesmiddelen 4 Bron: Labots G, et al. Br J Clin Pharmacol Apr;84(4):
5 Aanleiding 5
6 Kennisagenda GGeeznodnedr heeni d De kennisagenda Gender en Gezondheid biedt een overzicht Kennisagenda Gender en Gezondheid 6
7 ZonMw project Onderzoeksvraagstellingen: - Bij welke geneesmiddelgroepen bestaan er sekseverschillen in bijwerking-gerelateerde ziekenhuisopname? - Wat zijn, binnen deze groepen, de meest voorkomende bijwerkingen bij mannen en vrouwen? - Is geslacht een risicofactor voor deze bijwerkingen? - Is leeftijd een effect-modifier voor het risico op een bijwerking? 7
8 PHARMO Database Network (NL)
9 ZonMw project 9
10 ZonMw project Top 20 geneesmiddelgroepen 10
11 ZonMw project Top 20 bijwerkingen 11
12 12
13 Mogelijke oorzaken Vrouwen worden relatief overgedoseerd Vrouwen reageren sterker Vrouwen gebruiken meer gnm Vrouwen vertonen ander gedrag 13
14 Relatieve overdosering 14
15 Mogelijke oorzaken Vrouwen worden relatief overgedoseerd Vrouwen reageren sterker Vrouwen gebruiken meer gnm Vrouwen vertonen ander gedrag 15
16 Sterkere respons vs + Dialogues Clin Neurosci 2016;18:
17 Mogelijke oorzaken Vrouwen worden relatief overgedoseerd Vrouwen reageren sterker Vrouwen gebruiken meer gnm Vrouwen vertonen ander gedrag 17
18 Meer geneesmiddelen Aantal receptgeneesmiddelen per jaar Bron: Stichting Farmaceutische Kengetallen
19 Mogelijke oorzaken Vrouwen worden relatief overgedoseerd Vrouwen reageren sterker Vrouwen gebruiken meer gnm Vrouwen vertonen ander gedrag 19
20 Ander gezondheidsgedrag 20
21 Ander gezondheidsgedrag Anna s hartinfarct werd haar fataal; artsen zagen haar atypische klachten voor stress symptomen aan. Gebrek aan kennis over en veronachtzaming van sekse- & gender verschillen in gezondheid Bij Willem was men op tijd; hij wees zijn arts op druk op de borst en onderging een effectieve vroegtijdige interventie. Sekse/gender indelen in 0 en 1 is veel te simpel 21
22 Toekomst? 22
23 Voorbeeld sekseverschil: metoprolol Luzier AB et al. Clin Pharmacol & Ther 1999;66:
24 Voorbeeld: metoprolol Absorptie > Distributie (V D ) < Metabolisme (CYP2D6) <
25 Voorbeeld: metoprolol Richtlijnen: gelijke dosering Onderhoudsdosering: mg per dag 25
26 Voorbeeld: metoprolol Onderzoeksvraagstellingen: Krijgen mannen en vrouwen dezelfde dosering voorgeschreven? Sekseverschil in kinetiek? Relatie dosis vs bloedspiegel? Sekseverschil in dynamiek? Relatie bloedspiegel vs hartslag? Beschikbare data: IPCI - prescriptiedatabase huisartsen 1,8 M pat Rotterdam Study aflevergegevens apotheken pat Rotterdam Study - random sample 2000 pat met bloedmonster 93 metoprolol gebruikers met ECG ten tijde van bloedspiegel 26
27 Voorbeeld: metoprolol Gemiddelde dagelijkse startdosering metoprolol in: IPCI - prescriptiedatabase huisartsen Rotterdam Study aflevergegevens apotheken
28 Gemiddelde dagdosering metoprolol (mg) Voorbeeld: metoprolol V M Prescriptie nummer
29 Relatie dosis - bloedspiegel
30 Relatie dosis - bloedspiegel
31 Relatie bloedspiegel - hartslag
32 Relatie bloedspiegel - hartslag
33 Relatie bloedspiegel - hartslag 33
34 Voorlopige conclusies metoprolol Artsen schrijven een lagere dosering metoprolol voor aan vrouwen Mannen en vrouwen krijgen lagere doseringen dan aanbevolen in de verschillende behandelrichtlijnen Bij mannen een duidelijker verband tussen dosis en bloedspiegel Effect van metoprolol op de hartslag is groter bij vrouwen Nog aantal onzekerheden (n pat, oude bloedmonsters, etc.) 34
35 Voorbeeld: DOACs Dabigatran Edoxaban Rivaroxaban Relatie tussen lichaamsgewicht en dalspiegel is anders voor mannen en vrouwen! 35
36 2 disciplines nodig Farmaco-epidemiologie Houdt zich bezig met de studie van het gebruik en het effect van geneesmiddelen onder grote aantallen mensen Klinische farmacologie Bestudeert de wisselwerking tussen een geneesmiddel en het lichaam 36
37 Personalized medicine 37
38 Dank! Collega s, Stafbestuur en Directie HagaZiekenhuis Collega s Erasmus MC Nederlandse Vereniging Gender & Gezondheid (NvG&G) WomenInc Projectgroep ZonMw Linda Hendriksen & Emilie Bakker VNVA Christine Gispen-de Wied, Irene vd Horst-Bruinsma, Agnes Kant Familie en vrienden 38
Farmacokinetiek en dynamiek
Farmacokinetiek en dynamiek Het toepassen van informatie uit het farmacotherapeutisch kompas Douwe van der Meer Ziekenhuisapotheker 20-03-2018 Wie schrijf het Kompas? VWS ZI Verzekeraars Wat is de bron?
Nadere informatieVrouwen, mannen en geneesmiddelen. Welkom bij de themabijeenkomst vrouwen, mannen en geneesmiddelen
Vrouwen, mannen en geneesmiddelen Welkom bij de themabijeenkomst vrouwen, mannen en geneesmiddelen Geslachtsverschillen in bijwerkingen Vrouwen, mannen en geneesmiddelen Mannen, vrouwen en geneesmiddelen
Nadere informatieOptimale farmaceutische zorg voor patienten met M.Parkinson. Wereld Parkinsondag 2015 Nieuwegein
Optimale farmaceutische zorg voor patienten met M.Parkinson Wereld Parkinsondag 2015 Nieuwegein Een praktijkvoorbeeld Patient gebruikt Sinemet 125 mg 4dd 1 Wordt opgenomen in ziekenhuis: Levodopa/carbidopa
Nadere informatieMeer geneesmiddelen! Meer melden! Meer bijwerkingen? Corrie Hermann prijs Utrecht, 30 maart 2019 Agnes Kant
Meer geneesmiddelen! Meer melden! Meer bijwerkingen? Corrie Hermann prijs Utrecht, 30 maart 2019 Agnes Kant Meldpunt bijwerkingen Kenniscentrum Onafhankelijke stichting Subsidie VWS CBG CBGoverheid Kerntaak
Nadere informatie(Telefonische) Start Begeleiding
(Telefonische) Start Begeleiding Dr. Marcel Kooij, apotheker Service Apotheek Koning, Amsterdam Docent/onderzoeker Universiteit Utrecht Wat is therapietrouw? De mate waarin het gedrag van een patiënt overeenstemt
Nadere informatieOverdracht van CYP2D6 genotyperingsuitslagen voor psychiatrische patiënten naar huisarts en openbare apotheek
Overdracht van CYP2D6 genotyperingsuitslagen voor psychiatrische patiënten naar huisarts en openbare apotheek Mirjam Simoons MSc, apotheker/onderzoeker Simoons et al. Pharmacogenomics 2017 Disclosure belangen
Nadere informatieFarmacogenetica is bloedstollend
Farmacogenetica is bloedstollend Dr. Arne Risselada Ziekenhuisapotheker, epidemioloog, klinisch farmacoloog Wilhelmina Ziekenhuis Assen Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor
Nadere informatieGender en Geneesmiddelen. Jannet Vaessen, WomenINC Loes Visser, Erasmus MC Rotterdam Peter Mol, CBG-MEB
Gender en Geneesmiddelen Jannet Vaessen, WomenINC Loes Visser, Erasmus MC Rotterdam Peter Mol, CBG-MEB 1 Programma Jannet Vaessen introductie Peter Mol CBG Genderagenda Loes Visser Bevindingen uit de Praktijk
Nadere informatieBijwerkingen van psychotrope geneesmiddelen. Nikkie Aarts
Bijwerkingen van psychotrope geneesmiddelen Nikkie Aarts Afdeling Epidemiologie & Inwendige Geneeskunde 3 de Lustrum Farmacovigilantie Platform Nederland Dinsdag 19 mei 2015 Promotietraject In de dagelijkse
Nadere informatieInteracties met Psychofarmaca. Drs. G. Nap, Ziekenhuisapotheker MHA Apotheek Parnassia Groep 14 november 2016
Interacties met Psychofarmaca Drs. G. Nap, Ziekenhuisapotheker MHA Apotheek Parnassia Groep 14 november 2016 Disclosure belangen spreker Gert Nap (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk
Nadere informatieAnalyse medicatiebeoordelingen t.b.v. de KNMP Richtlijn Medicatiebeoordeling september 2012
Analyse medicatiebeoordelingen t.b.v. de KNMP Richtlijn Medicatiebeoordeling september 2012 Voorwoord Ter ondersteuning van de KNMP richtlijn Medicatiebeoordeling heeft Service Apotheek in samenwerking
Nadere informatieResultaten van DM ketenzorg: meer dan cijfers voor de zorgverzekeraar
Resultaten van DM ketenzorg: meer dan cijfers voor de zorgverzekeraar Petra Denig Klinische Farmacologie, Universitair Medisch Centrum Groningen Waarom gegevens verzamelen? Zicht krijgen op geleverde zorg
Nadere informatieVerbetering van zorg voor patiënten met stabiele angina pectoris vanuit de 1 e lijn
Verbetering van zorg voor patiënten met stabiele angina pectoris vanuit de 1 e lijn Dr. Tobias Bonten huisarts i.o. en epidemioloog PUBLIC HEALTH & EERSTELIJNS GENEESKUNDE LUMC Regionale zorg voor de patiënt
Nadere informatieFarmacogenetica en bijwerkingen Personalised medicine: een huisartsen visie op farmacogenetica
Farmacogenetica en bijwerkingen Personalised medicine: een huisartsen visie op farmacogenetica Symposium 25 jaar Lareb Dr. Isa Houwink, Huisarts en Postdoc onderzoeker Afdeling Klinische genetica, Sectie
Nadere informatieFarmacokinetiek in klinisch onderzoek. Dr. Floor van Rosse Apotheek Erasmus MC
Farmacokinetiek in klinisch onderzoek Dr. Floor van Rosse Apotheek Erasmus MC Even voorstellen BSc Biomedische wetenschappen (UU) MSc Epidemiologie (UU) O.a. klinische epidemiologie en farmaco-epidemiologie
Nadere informatieBIJSLUITER: INFORMATIE VOOR GEBRUIKERS. SEDISTRESS Omhulde tabletten. Droog extract van Passiflora incarnata L. (passiebloem)
BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR GEBRUIKERS SEDISTRESS Omhulde tabletten Droog extract van Passiflora incarnata L. (passiebloem) Lees goed de hele bijsluiter, want deze bevat belangrijke informatie. Dit geneesmiddel
Nadere informatieBijsluiter: informatie voor de gebruiker. Paracetamol Sandoz 500 mg tabletten Paracetamol Sandoz 1 g tabletten. Paracetamol
1.3.1.3 Bijsluiter Bijsluiter: informatie voor de gebruiker 500 mg tabletten 1 g tabletten Paracetamol Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat innemen want er staat belangrijke informatie
Nadere informatieBelangrijke Veiligheidsinformatie over prasugrel
Belangrijke Veiligheidsinformatie over prasugrel Prasugrel behoort tot de farmacotherapeutische groep van de bloedplaatjesaggregatieremmers (heparine niet meegerekend), een groep waaronder ook clopidogrel
Nadere informatieBIJSLUITER. CLONAZEPAM 0,25 mg tabletten
BIJSLUITER CLONAZEPAM 0,25 mg tabletten Lees de hele bijsluiter goed vóórdat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want er staat belangrijke informatie in voor u. - Bewaar deze bijsluiter. Misschien heeft
Nadere informatieWetenschappelijke conclusies
Bijlage II Wetenschappelijke conclusies en redenen voor de intrekking of wijziging in de voorwaarden van de vergunningen voor het in de handel brengen en een gedetailleerde uitleg voor de verschillen met
Nadere informatieRegistratie van bijwerkingen door huisartsen
Registratie van bijwerkingen door huisartsen 3 april 2014 GGG Congres Jako Burgers Monique Verduijn www.lareb.nl Inhoud Inleiding Bijwerkingen in de praktijk Herkennen van bijwerkingen door de huisarts
Nadere informatiePROPRANOLOL HCl 10-40 - 80 PCH tabletten. MODULE I: ALGEMENE GEGEVENS Datum: 8 juli 2011 1.3.1 : Bijsluiter Bladzijde: 1
1.3.1 : Bijsluiter Bladzijde: 1 BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR GEBRUIKERS Propranolol HCl 10 PCH, 10 mg tablet Propranolol HCl 40 PCH, 40 mg tablet Propranolol HCl 80 PCH, 80 mg tablet propanololhydrochloride
Nadere informatieTweede serie vragen:
Tweede serie vragen: Vraag van Argos: Er zijn goede resultaten met het afbouwen van venlafaxine via zogenaamde taperingstrips: hierbij gaat de patiënt in 4 of meer weken terug in dagelijks gebruik van
Nadere informatieANNEX III WIJZIGINGEN IN DE SAMENVATTINGEN VAN DE PRODUCTKENMERKEN EN DE BIJSLUITER
ANNEX III WIJZIGINGEN IN DE SAMENVATTINGEN VAN DE PRODUCTKENMERKEN EN DE BIJSLUITER Deze aanpassingen aan de SPC en bijsluiter zijn valide op het moment van de beschikking van de commissie. Na de beschikking
Nadere informatieSociaaleconomische verschillen in gezondheidsgedrag: recente resultaten uit de GLOBE-studie
Sociaaleconomische verschillen in gezondheidsgedrag: recente resultaten uit de GLOBE-studie Joost Oude Groeniger Afdeling Maatschappelijke Gezondheidszorg GLOBE-symposium 10 maart 2017 De rol van gezondheidsgedrag
Nadere informatieChapter 6 Samenvatting
Chapter 6 Samenvatting 127 In hoofdstuk 1 van dit proefschrift wordt een beschrijving gegeven van geneesmiddel-geïnduceerde extrapyramidale stoornissen en wordt het doel van het proefschrift uiteengezet.
Nadere informatieFarmacotherapie: ongelijke behandeling van mannen en vrouwen is soms nodig
M/V Symposium 13 april 2016 Farmacotherapie: ongelijke behandeling van mannen en vrouwen is soms nodig Dr. L.E. Visser, Ziekenhuisapotheker / Klinisch-epidemioloog 2 Inhoud Vrouwen in klinische trials
Nadere informatieTRANSMURALE SAMENWERKING
TRANSMURALE SAMENWERKING BIJ ONTSLAG nr: 836044008 Drs. Sara Daliri Dr. JG Hugtenburg Dr. BJF van den Bemt Prof. Dr. B Buurman Prof. Dr. W Scholte op Reimer Dr. MC van Buul-Gast Dr. F Karapinar-Çarkit
Nadere informatieTRANSMURALE SAMENWERKING
TRANSMURALE SAMENWERKING BIJ ONTSLAG Drs. Sara Daliri Dr. JG Hugtenburg Dr. BJF van den Bemt Prof. Dr. B Buurman Prof. Dr. W Scholte op Reimer Dr. MC van Buul-Gast Dr. F Karapinar-Çarkit WAAR LIGGEN OPLOSSINGEN?
Nadere informatieNeDerLANDse samenvatting
CHAPTER 10 259 NEDERLANDSE SAMENVATTING Benzodiazepines zijn psychotrope middelen met anxiolytische, sederende, spierverslappende en hypnotische effecten. In de praktijk worden zij voornamelijk ingezet
Nadere informatieDoel van deze bijeenkomst
Welkom Doel van deze bijeenkomst Achtergrond en doel van het onderzoeksproject Delen van ervaringen rondom innemen van medicijnen Discussie over het onderzoek over huidige en toekoms:ge richlijnen voor
Nadere informatieAntidepressiva en Zwangerschap: een kwetsbare combinatie
Antidepressiva en Zwangerschap: een kwetsbare combinatie Prof.dr. Gerard Visser Prof.dr. Fred Schobben Prof.dr. Jan Buitelaar Prof.dr. Toine Egberts Dr. Edu Mulder Dr. Huib Burger Dr. M. Smidt Dr. Tessa
Nadere informatieStand van zaken rond orale behandeling van de ziekte van Fabry. Carla Hollak, internist AMC
Stand van zaken rond orale behandeling van de ziekte van Fabry Carla Hollak, internist AMC Chaperone behandeling Substraat remming De ziekte van Fabry natuurlijk beloop Klassieke mannen Eerste verschijnselen
Nadere informatieDoseren van geneesmiddelen bij morbide obese patiënten. Carli Wilmer MSc AIOS Ziekenhuisfarmacie UMCN / CWZ
Doseren van geneesmiddelen bij morbide obese patiënten Carli Wilmer MSc AIOS Ziekenhuisfarmacie UMCN / CWZ Doseren van geneesmiddelen bij morbide obese patiënten Casus- letter to the editor NEJM juni 2013
Nadere informatiePHARMO Datanetwerk. PHARMO Datanetwerk. Databanken beschrijving en codeboek
PHARMO Datanetwerk PHARMO Datanetwerk Databanken beschrijving en codeboek September 2016 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 2. Het PHARMO Datanetwerk... 3 2.1 Openbare Apotheek Databank... 4 2.2 Huisartsen
Nadere informatieHoofdstuk 1: Inleiding 1.1 Achtergrond
Hoofdstuk 1: Inleiding 1.1 Achtergrond Het wordt algemeen erkend dat de werkzaamheid van geneesmiddelen bij kinderen kan afwijken van die bij volwassenen. Om te komen tot passende farmacotherapeutische
Nadere informatieSAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN
SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN 1 1. NAAM VAN HET GENEESMIDDEL Paracetamol Mylan 1 g, tabletten 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING Per tablet 1000 mg paracetamol Voor een volledige lijst
Nadere informatieBelangrijke Veiligheidsinformatie over EFIENT (prasugrel)
Belangrijke Veiligheidsinformatie over EFIENT (prasugrel) EFIENT (prasugrel) behoort tot de farmacotherapeutische groep van de bloedplaatjesaggregatieremmers (heparine niet meegerekend), een groep waaronder
Nadere informatieBIJSLUITER. METOPROLOLTARTRAAT 12,5 mg en 25 mg tabletten
BIJSLUITER METOPROLOLTARTRAAT 12,5 mg en 25 mg tabletten Lees de hele bijsluiter goed vóórdat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want er staat belangrijke informatie in voor u. - Bewaar deze bijsluiter.
Nadere informatieAlgemene aanwijzingen voor een veilig geneesmiddelen gebruik
Lundbeck B.V. Herikerbergweg 100 1101 CM AMSTERDAM 020-6971901 TRUXAL Informatie voor de gebruiker. Algemene aanwijzingen voor een veilig geneesmiddelen gebruik - Lees deze bijsluiter zorgvuldig, ook als
Nadere informatieRanitidine MAE 300 mg, filmomhulde tabletten
Ranitidine MAE 300 mg, filmomhulde tabletten Lees de hele bijsluiter zorgvuldig door voordat u start met het gebruik van dit geneesmiddel Bewaar deze bijsluiter. Het kan nodig zijn om deze nog eens door
Nadere informatiePsychologie van het hart
iemand een warm hart toedragen hartzeer van iets hebben zijn hart vasthouden iets op het hart hebben op het hart drukken een pak van het hart geen hart in het lijf hebben wat het oog niet ziet, wat het
Nadere informatieMedicatie gerelateerde heropnames <30 dagen. Elien Uitvlugt AIOS Ziekenhuisfarmacie, promovendus
Medicatie gerelateerde heropnames
Nadere informatieActiviteiten en participatie bij kinderen jongeren met Licht Traumatisch Hersenletsel & Een vroege interventie
Activiteiten en participatie bij kinderen jongeren met Licht Traumatisch Hersenletsel & Een vroege interventie Inhoud Theoretisch deel Achtergrond Opzet studie Eerste Resultaten Conclusies Take home messages
Nadere informatieMedicatieverificatie in VUmc. Dr. Ferdi Sombogaard ziekenhuisapotheker / klinisch farmacoloog io Hoofd Apotheek Service Punt - Medicatieteam
Medicatieverificatie in VUmc Dr. Ferdi Sombogaard ziekenhuisapotheker / klinisch farmacoloog io Hoofd Apotheek Service Punt - Medicatieteam In den beginne Verantwoordelijkheid? Arts Verpleegkundige Apothekersassistente
Nadere informatiePraktische handvatten voor het gebruik van Antistolling in de eerste lijn
Praktische handvatten voor het gebruik van Antistolling in de eerste lijn Aafke Snoeijen, huisarts te Asten, kaderhuisarts Hart- en Vaatziekten Ineke van Woerkom, apotheker te Asten Programma Casuïstiek
Nadere informatieBIJSLUITER. VITAMINE K 1 mg, 5 mg en 10 mg tablet
BIJSLUITER VITAMINE K 1 mg, 5 mg en 10 mg tablet Lees de hele bijsluiter goed voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want er staat belangrijke informatie in voor u. - Bewaar deze bijsluiter. Misschien
Nadere informatieHet voorkomen van geneesmiddel gerelateerde problemen bij oudere patiënten met polyfarmacie ontslagen uit het ziekenhuis
Samenvatting Het voorkomen van geneesmiddel gerelateerde problemen bij oudere patiënten met polyfarmacie ontslagen uit het ziekenhuis Hoofdstuk 1 bevat de algemene inleiding van dit proefschrift. Dit hoofdstuk
Nadere informatieCOIG Klinische Farmacologie Integratiecasus. Jorie Versmissen, internist-klinisch farmacoloog/vasculair geneeskundige Erasmus MC
COIG Klinische Farmacologie Integratiecasus Jorie Versmissen, internist-klinisch farmacoloog/vasculair geneeskundige Erasmus MC Casus 1 Mw H -72 jaar B/ start amoxicillineà Advies over dosering? Sinds
Nadere informatiePersonalized medicine bij niertransplantatie. Dirk Jan Moes, Ziekenhuisapotheker Laboratorium TDM & Toxicologie Leids Universitair Medisch Centrum
Personalized medicine bij niertransplantatie Dirk Jan Moes, Ziekenhuisapotheker Laboratorium TDM & Toxicologie Leids Universitair Medisch Centrum 1 Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling
Nadere informatieLaboratoriummonitoring van directe orale anti-coagulantia. Dr Jan Emmerechts 11/03/17
Laboratoriummonitoring van directe orale anti-coagulantia Dr Jan Emmerechts 11/03/17 Inleiding Stolling en anticoagulantia TF FVII FIX FX FV FII (trombine) fibrinogeen fibrine Inleiding Stolling en anticoagulantia
Nadere informatieActueel medicatieoverzicht pijnpoli
Actueel medicatieoverzicht pijnpoli Chris Terwiel Verpleegkundig Specialist Intensieve zorg 5 februari 2010 Inhoud Achtergrond Doel- en vraagstelling Methode Resultaten Discussie Conclusie Aanbevelingen
Nadere informatieTHERAPEUTIC DRUG MONITORING Nederlandse Vereniging van Ziekenhuisapothekers -- Commissie Analyse en Toxicologie
SELECTIEVE SEROTONINE HEROPNAME REMMERS Geldt voor Indicatiegebied Monstermateriaal Afnametijdstip Bewaarcondities Inzending Interpretatie doelgroepen: volwassenen depressie en angststoornissen grote buis
Nadere informatiePersonalised medicine
Personalised medicine Verkenning farmacogenetica in de eerstelijn Project Personalised medicine: eligible or not? Dr Tessel Rigter, RIVM/VUmc Dr Marleen Jansen, RIVM/VUmc Dr Wendy Rodenburg, RIVM Prof
Nadere informatieDANKWOORD. Dankwoord
DANKWOORD Dankwoord Zoals met zoveel zaken in het leven geldt ook voor wetenschap dat het niet alleen leuker maar ook beter is als je samenwerkt. Tijdens het schrijven van dit proefschrift heb ik het geluk
Nadere informatieAtropine oogdruppels ter voorkoming/afremming van hoge myopie
Atropine oogdruppels ter voorkoming/afremming van hoge myopie Bij uw zoon of dochter is myopie waargenomen. Dit betekent dat het oog van uw kind te lang is of een te sterke ooglens heeft. Zonder behandeling
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2016 2017 Aanhangsel van de Handelingen Vragen gesteld door de leden der Kamer, met de daarop door de regering gegeven antwoorden 187 Vragen van de leden
Nadere informatiePolyfarmacie bij ouderen
Polyfarmacie bij ouderen J O R I S S C H A K E L I N T E R N I S T- K L I N I S C H G E R I AT E R S T. E L I S A B E T H H O S P I TA A L 2 6 F E B R U A R I 2 0 1 2 Inhoud presentatie Deel 1: Achtergrondinformatie
Nadere informatieBIJSLUITER. FENOBARBITAL 4 mg/ml drank met acetem
BIJSLUITER FENOBARBITAL 4 mg/ml drank met acetem Dit geneesmiddel is specifiek voor kinderen jonger dan 12 jaar ontwikkeld en daar is de tekst van de bijsluiter op aangepast. Lees de hele bijsluiter goed
Nadere informatieLoratadine 10 PCH, tabletten Loratadine
1.3.3 : Bijsluiter Bladzijde : 1 BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER Loratadine 10 PCH, Loratadine Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want er staat belangrijke
Nadere informatie22-1-2016. De interactie tussen een molecuul metoprolol en de beta-receptor is een voorbeeld van een farmacokinetisch principe. Waar.
(potentiële) belangenverstrengeling Geen Freek van Gorp Ziekenhuisapotheker Franciscus Groep 13-01-2016 Farmacokinetiek bij de individuele (oudere) patiënt Trucs en weetjes voor de dagelijkse praktijk
Nadere informatieMedicatie overdracht, klopt er iets van?
Medicatie overdracht, klopt er iets van? Karen Keijsers, aios geriatrie, klinisch farmacoloog Namens: dr PAF Jansen, klinisch geriater, klinisch farmacoloog Kenmerken van de oudere patiënt Multimorbiditeit
Nadere informatiePARACETAMOL TEVA 500 MG OVAAL tabletten. MODULE I : ALGEMENE GEGEVENS Datum : 19 juli : Productinformatie Bladzijde : 1
1.3.1 : Productinformatie Bladzijde : 1 1. NAAM VAN HET GENEESMIDDEL Paracetamol Teva 500 mg ovaal, 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING Per tablet 500 mg paracetamol Voor een volledige lijst
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Dit proefschrift richt zich op statinetherapie in type 2 diabetespatiënten; hiervan zijn verschillende aspecten onderzocht. In Deel I worden de effecten van statines op LDLcholesterol en cardiovasculaire
Nadere informatieAzathioprine (Imuran ) bij dermatologische aandoeningen
Azathioprine (Imuran ) bij dermatologische aandoeningen Uw behandelend arts heeft aangegeven u met het geneesmiddel azathioprine te willen gaan behandelen. Deze folder geeft informatie over dit geneesmiddel.
Nadere informatieHet verlichte brein. Overzicht. Overzicht. Epidemiologie. Cannabis als veelbelovend antipsychoticum? Matthijs Bossong
Het verlichte brein als veelbelovend antipsychoticum? Matthijs Bossong Postdoctoral Research Fellow Institute of Psychiatry King s College London De grootte van het risico hangt samen met de mate van gebruik,
Nadere informatieNaam van degene die verantwoordelijk is voor het in de handel brengen Novartis Pharma B.V. Postbus LZ Arnhem Telefoon:
Regitine Novartis Pharma B.V. Postbus 241 6800 LZ Arnhem Telefoon 026-37 82 111 U leest de bijsluitertekst van Regitine. Leest u deze bijsluiter alstublieft zorgvuldig door voordat u Regitine gebruikt,
Nadere informatie2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING
1.3.1.1 Samenvatting van de productkenmerken 1. NAAM VAN HET GENEESMIDDEL Paracetamol Sandoz 500 mg tabletten Paracetamol Sandoz 1 g tabletten 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING Elke tablet
Nadere informatie)3= SULMV,PSOHPHQWHUHQ YDQ PHGLFDWLRQ UHFRQFLOLDWLRQ 6W /XFDV $QGUHDV =LHNHQKXLV
o o Bij opname: allergieën en contactpersoon achterhalen (verpleging en farmaceutisch consulent) De verpleging vult bij opname een formulier in. De farmaceutisch consulent voert de allergie (na verificatie
Nadere informatieBIJSLUITER. CHLORALHYDRAAT 100 mg/ml drank
BIJSLUITER CHLORALHYDRAAT 100 mg/ml drank Lees de hele bijsluiter goed voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want er staat belangrijke informatie in voor u. - Bewaar deze bijsluiter. Misschien heeft
Nadere informatieStay in or drop out. 10 november Dit project wordt mogelijk gemaakt door:
Stay in or drop out 10 november 2011 Dit project wordt mogelijk gemaakt door: Promotie onderzoek 2010-2014 Symptom dimensions in youth on the pathway to drop-out Prof. Dr. Frans Feron Dr. Petra Verdonk
Nadere informatieHarm 2 studie: Medicatieveiligheid en communicatie. Prof. dr. Miriam CJM Sturkenboom Erasmus MC, afdeling Medische Informatica
Harm 2 studie: Medicatieveiligheid en communicatie Prof. dr. Miriam CJM Sturkenboom Erasmus MC, afdeling Medische Informatica IPCI vs. HARM studie in 2005 Jaarlijks 10.000-16.000 vermijdbare opnamen Design
Nadere informatieBIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER
BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER Tranquiritine Sinofarm 0,5 mg, zachte capsules Tranquiritine Sinofarm 3 mg, zachte capsules Tranquiritine Sinofarm 5 mg, zachte capsules Spiriteïne Dit geneesmiddel
Nadere informatie6 de Leuvens Symposium Klinische Farmacie oktober Apr. Peter Declercq In naam van de CENTRE groep UZ Leuven
CENTRE E studie (CENtralized Th herapy REview) 6 de Leuvens Symposium Klinische Farmacie 2011 8 oktober 2011 Apr. Peter Declercq In naam van de CENTRE groep UZ Leuven 1. Inleiding en on derzoeksvraag 2.
Nadere informatieVragen Krijn Dekens, Apotheker
Vragen Krijn Dekens, Apotheker 1. Als u meerdere medicijnen s morgen en s avond in moet nemen, kan dat dan in een keer of moeten er tussenpozen zijn? Veel medicijnen die één keer daags ingenomen moeten
Nadere informatie(Anti)stolling in 2017
(Anti)stolling in 2017 Karina Meijer Afd Hematologie, UMCG Jaarsymposium Hematologie 5 april 2018 Disclosures K. Meijer (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties
Nadere informatieTheranal aambeienzalf, aambeienzetpillen Werkzame bestanddelen: lidocaïne, zinkoxide, bismuthsubnitraat
BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIK(ST)ER Theranal aambeienzalf, aambeienzetpillen Werkzame bestanddelen: lidocaïne, zinkoxide, bismuthsubnitraat Lees de hele bijsluiter zorgvuldig door, want deze bevat
Nadere informatieThiamini hydrochloridum 100 mg/ml, oplossing voor injectie thiaminehydrochloride
1.3.1 : Bijsluiter Bladzijde : 1 BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER Thiamini hydrochloridum 100 mg/ml, thiaminehydrochloride Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken
Nadere informatieMulti-disciplinair onderzoek onder families met een hoog risico op borst- en ovariumkanker getest voor een BRCA1 of BRCA2 mutatie
Multi-disciplinair onderzoek onder families met een hoog risico op borst- en ovariumkanker getest voor een BRCA1 of BRCA2 mutatie Judith de Lange, Rosemarie Wijnands, Floor van Leeuwen, Maartje Hooning,
Nadere informatieIBOM-2. Het effect van Medicatiereview en begeleiding van patiënten na verblijf in het ziekenhuis
IBOM-2 Het effect van Medicatiereview en begeleiding van patiënten na verblijf in het ziekenhuis Abeer Ahmad Ruth Mast Giel Nijpels Jacqueline Dekker Piet Kostense Jacqueline Hugtenburg Afdelingen Klinische
Nadere informatiePraktische handvaten voor het gebruik van Antistolling in de eerste lijn
Praktische handvaten voor het gebruik van Antistolling in de eerste lijn Jan Hendriks, Apotheker te Veldhoven Aafke Snoeijen, Huisarts te Asten, kaderhuisarts Hart- en Vaatziekten Programma Casuïstiek
Nadere informatieStay In Or Drop Out (SIODO)
Stay In Or Drop Out (SIODO) 22 oktober 2013 Dit project wordt mogelijk gemaakt door: Promotie onderzoek 2010-2014 The early identification of risk factors on the pathway to school dropout Prof dr. Frans
Nadere informatieGeneesmiddeleninteracties en ROTS
Geneesmiddeleninteracties en ROTS Dr.Stefanie De Waele Medische Oncologie ROTS Wat is ROTS Raadpleging voor patiënten op Orale anti-tumorale Therapie Sint-Lucas ROTS concept Patiënt Huisarts Apotheker
Nadere informatieVragen en antwoorden patiënten tekort aan Thyrax Duotab
Vragen en antwoorden patiënten tekort aan Thyrax Duotab Laatst geactualiseerd op: 1 november 2016 1. Aan welk middel is er een tekort? In januari 2016 is gemeld dat een tekort aan Thyrax Duotab 0,025 mg
Nadere informatieSurveillance van humaan antibioticagebruik in Nederland. Margreet Filius ziekenhuisapotheker coördinator Werkgroep Antibioticasurveillance
Surveillance van humaan antibioticagebruik in Nederland Margreet Filius ziekenhuisapotheker coördinator Werkgroep Antibioticasurveillance Overzicht presentatie SWAB werkgroep antibioticasurveillance Activiteitenplan
Nadere informatieSamenvatting (Summary in Dutch)
Samenvatting (Summary in Dutch) Zowel beleidsmakers en zorgverleners als het algemene publiek zijn zich meer en meer bewust van de essentiële rol van kwaliteitsmeting en - verbetering in het verlenen van
Nadere informatieHealth Checks Rubriekhouder: Mw. Dr. E. Asscher, Erasmus MC Rotterdam (2016)
Health Checks Rubriekhouder: Mw. Dr. E. Asscher, Erasmus MC Rotterdam (2016) Inleiding De mogelijkheden om je preventief te laten onderzoeken nemen toe. Behalve voordelen zoals het tijdig opsporen van
Nadere informatieKruidvat Paracetamol 120, 240, 500 en 1000 mg, zetpillen bevatten als werkzaam bestanddeel per zetpil 120, 240, 500 resp. 1000 mg paracetamol.
1.3.1.1 SmPC Page 1 of 5 1.3.1.1 SUMMARY OF PRODUCT CHARACTERISTICS Samenvatting van de productkenmerken 1. NAAM VAN HET GENEESMIDDEL Kruidvat Paracetamol 120 mg, zetpillen. Kruidvat Paracetamol 240 mg,
Nadere informatiePolyfarmacie bij ouderen. Renate Schoemakers AIOS Ziekenhuisfarmacie 12 november 2015
Polyfarmacie bij ouderen Renate Schoemakers AIOS Ziekenhuisfarmacie 12 november 2015 Inhoud Inleiding Farmacokinetiek Farmacodynamiek Problemen bij polyfarmacie Medicatiebeoordeling Take home messages
Nadere informatieIntroductie biosimilar: copy *.*
Introductie biosimilar: copy *.* Biosimilar symposium Rotterdam 208 Y. van der Steege, farmaceutisch beleidsmedewerker P.C. Lerk, ziekenhuisapotheker Disclosure: I have no actual or potential conflict
Nadere informatieErvaring Aantal ouderen bestudeerd in Randomized Controlled Trials (RCTs) 196 patiënten, gemiddelde leeftijd 67 jaar.(4)
Fosinopril C09AA09, januari 2018 Indicatie Hypertensie en hartfalen. Standpunt Ephor In het rapport over de ACE-remmers van december 2017 wordt fosinopril door Ephor als behandeling van hypertensie niet
Nadere informatieAlgemene kennis over farmacokinetiek (PK)
Algemene kennis over farmacokinetiek (PK) C max, klaring, Vd, halfwaardetijd, AUC, biologische beschikbaarheid, proteinebinding Watis ditjargon? Is dit belangrijk voor mij? 2-1 Algemene kennis over farmacokinetiek
Nadere informatieOxatomide Tabletten Werkzame stof
Oxatomide Tabletten Werkzame stof Oxatomide Geneesmiddelgroep Anti-histaminica Andere namen Tinset Samenstelling Tinset tabletten: 30 mg oxatomide per tablet Fabrikant/Leverancier Tinset : Janssen-Cilag
Nadere informatieMijn opvolging met VALDOXAN
De Europese gezondheidsautoriteiten hebben bepaalde voorwaarden verbonden aan het in de handel brengen van het geneesmiddel Valdoxan 25mg. Het verplicht plan voor risicobeperking in België, waarvan deze
Nadere informatieEen keuzehulp ter ondersteuning van gemeenschappelijke besluitvorming rond CVRM bij diabetespatiënten
Een keuzehulp ter ondersteuning van gemeenschappelijke besluitvorming rond CVRM bij diabetespatiënten Mathijs Dun, Jaco Voorham, Floor Haaijer Ruskamp, Jan Schuling, Petra Denig Klinische Farmacologie,
Nadere informatieDancor 10, tabletten 10 mg Dancor 20, tabletten 20 mg
DANCOR 10/20 bijsluiter 31-01-2008 blz. 1 / 5 Lees deze bijsluiter zorgvuldig door voordat u start met het gebruik van dit geneesmiddel. Bewaar deze bijsluiter, het kan nodig zijn om deze nogmaals door
Nadere informatieTherapietrouw op maat
Therapietrouw op maat Moderator Tineke Duyts, Linda Luppens 1st author / speaker Christel Boons Co-authors Jacqueline Hugtenburg, Lonneke Timmers Belangenverklaring In overeenstemming met de regels van
Nadere informatieBIJSLUITER: INFORMATIE VOOR GEBRUIKERS. Pramipexol Sandoz 0,54 mg tabletten Pramipexol Sandoz 1,1 mg tabletten. Pramipexol
BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR GEBRUIKERS Pramipexol Sandoz 0,54 mg tabletten Pramipexol Sandoz 1,1 mg tabletten Pramipexol Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat nemen. Bewaar deze
Nadere informatieAzathioprine (Imuran ) bij reumatische aandoeningen
Azathioprine (Imuran ) bij reumatische aandoeningen Uw behandelend arts heeft aangegeven u met het geneesmiddel azathioprine te willen gaan behandelen. Deze folder geeft informatie over dit geneesmiddel.
Nadere informatie