Winkelvoorzieningen. in het dorp Heumen

Transcriptie

1 Winkelvoorzieningen in het dorp Heumen Verslag van een enquête onder de inwoners van de kern Heumen met betrekking tot eventueel gewenste winkelvoorzieningen in hun dorp. Opdrachtgever : Dorpsraad Heumen Werkgroep Winkelvoorziening Verwerking vragenlijsten : Planwerk Rapportage : Planwerk Groenestraat JC Nijmegen Tel.: Samenstelling: Ron Reefman Theo Veenhuis Juli 2010 Aanleiding voor dit onderzoek Het dorp Heumen is één van de kernen binnen de gemeente Heumen. Op het moment van dit onderzoek zijn er in dit dorp geen winkels voor dagelijkse boodschappen aanwezig. De Dorpsraad van Heumen heeft een werkgroep ingesteld met als doel de behoefte aan een winkelvoorziening voor dagelijkse boodschappen in kaart te brengen en (omdat vermoed wordt dat deze behoefte aanwezig is) de realisatie van een dergelijke voorziening te stimuleren. Opzet van dit onderzoek. De Werkgroep Winkelvoorzieningen heeft besloten een enquête te houden onder de inwoners van de kern Heumen door middel van een huis aan huis verspreide vragenlijst. In juni 2010 zijn 500 vragenlijsten door leden van de Werkgroep Winkelvoorzieningen persoonlijk afgegeven en opgehaald. Vervolgens zijn de ingevulde vragenlijsten verwerkt in een databestand door onderzoeksbureau Planwerk. De enquêteresultaten zijn vastgelegd in de voor U liggende rapportage. Om de leesbaarheid te bevorderen is gekozen voor een beperkte vermelding van cijfers en percentages. Voor meer details op dit gebied wordt verwezen naar de bijlagen.

2 Inleiding De centrale vraag in dit onderzoek is: is er bij de inwoners van Heumen behoefte aan een winkelvoorziening in hun eigen dorp voor met name de dagelijkse boodschappen. Naast deze centrale vraag zijn er tevens een aantal subvragen van belang: 1. In hoeverre zijn de inwoners van Heumen serieus bereid hun dagelijkse boodschappen in hun eigen dorp te doen en daarmee voldoende draagvlak te vormen voor het in stand houden van een dergelijke winkelvoorziening. 2. In hoeverre bestaat er een behoefte aan aanvullende faciliteiten, zoals, bijvoorbeeld een geldautomaat e.d.. Om meer inzicht te krijgen in de mening van de inwoners van het dorp Heumen ten aanzien van deze onderwerpen is door de Werkgroep Winkelvoorzieningen een vragenlijst opgesteld (zie bijlagen). Besloten is om alle adressen in de kern Heumen te benaderen en per adres persoonlijk één vragenlijst af te geven. Gevraagd is om de vragenlijst door( één van) de hoofdbewoners) in te laten vullen. Na 2 weken zijn de vragenlijsten weer opgehaald. De respons In totaal zijn er 500 vragenlijsten afgegeven. Maximaal 3 maal zijn de adressen bezocht om de vragenlijsten af te geven en op te halen. Na 2 weken zijn er 386 bruikbaar ingevulde vragenlijsten binnengekomen. Dit betekent dat er een respons is behaald van 77,2 %. Een goede score! De resultaten Mede door de hoge respons hebben de 386 ingevulde vragenlijsten een bruikbare hoeveelheid informatie opgeleverd. In de volgende paragrafen worden de enquêteresultaten weergegeven. Om te beginnen zijn in het enquêteformulier enkele vragen opgenomen om een globaal inzicht te krijgen in wat achtergrondkenmerken van de respondenten (de hoofdbewoner(s)). In de daaropvolgende paragrafen wordt ingegaan op het huidige koopgedrag voor wat betreft de dagelijkse boodschappen, hoe men in Heumen aankijkt tegen een eventuele komst van een winkelvoorziening in het eigen dorp en welke alternatieve winkelvoorzieningen en overige faciliteiten men bij Heumen vindt passen.

3 Achtergrondkenmerken van de respondenten. Er is van 386 adressen een vragenlijst terug ontvangen (dit is de respons). Uit de invulling van de vragenlijsten blijkt dat er op deze adressen sprake is van in totaal van 680 hoofdbewoners. De huishoudens zijn in het kort te kenmerken als voornamelijk 2-persoonshuishoudens(73%). De meeste huishoudens hebben geen thuiswonende kinderen (54%). Het grootste deel van de respondenten (41 %) is geboren en getogen in Heumen; de tweede grootste groep (25 %) woont er minder dan 10 jaar. De leeftijden van de hoofdbewoners die de enquête hebben ingevuld (de respondenten) lopen uiteen van 22 tot 88 jaar. De leeftijdsklasse van 35 tot 50 jaar vormt de grootste groep (39%), de leeftijdsklasse van 22 tot 35 jaar de kleinste (15%). Een ruime meerderheid (86% van de respondenten) woont op minder dan 1 kilometer afstand van het dorpscentrum, bijna tweederde (65%) zelfs op minder dan 500 meter. In ruim een kwart (28%) van de huishoudens is geen (van de) hoofdbewoner(s) werkzaam. In ruim tweederde (68%) van de huishoudens werkt minstens één van de hoofdbewoners buiten het dorp Heumen (vooral regio Nijmegen). In slechts 4 % van de huishoudens werkt de hoofdbewoner in de kern Heumen en een eventuele medehoofdbewoner óók of deze werkt niet. Hoe en waar doen de Heumenaren op dit moment hun boodschappen? Driekwart van de Heumenaren doet de dagelijkse boodschappen meestal in Malden. Vervolgens worden ongeveer even vaak genoemd: Overasselt, Nijmegen en elders. Men kon nog een plaats opgeven waar men als tweede keuze boodschappen doet. Bijna een kwart noemt géén tweede plaats. Door degenen die wèl een tweede plaats opgeven wordt Overasselt het meest genoemd. Gezien de afstand tot de dichtstbijzijnde winkels is het niet vreemd dat het merendeel van de boodschappen wordt gedaan met de auto (± 90 %). In bijna éénderde (32%) van de huishoudens werkt géén van de hoofdbewoners buiten het dorp Heumen òf is géén (van de) hoofdbewoner(s) werkzaam. Dit zijn dus groepen die niet het voordeel hebben om vanuit hun werk op weg naar huis inkopen te doen: deze groepen moeten dus bewust Heumen uitgaan voor het doen van hun boodschappen. De overige huishoudens zijn voornamelijk werkzaam buiten Heumen. Deze huishoudens kunnen dus de reis van hun werk naar huis combineren met het doen van boodschappen. Hoe staan de Heumenaren tegenover de eventuele komst van een winkelvoorziening? Vrijwel iedereen (91%) is van mening dat een winkel en andere voorzieningen (zeer) belangrijk zijn voor de leefbaarheid van het dorp. Met betrekking tot een lidmaatschap van een vereniging vindt eveneens een ruime meerderheid (76%) van de respondenten dat dit tot de leefbaarheid bijdraagt. Zowel het één als het ander ondersteunt de cohesie / sociale binding binnen de gemeenschap.

4 Na deze (principiële) uitspraken komt nu een wezenlijker punt aan de orde: wat gaan de Heumenaren doen als er in hun dorp daadwerkelijk winkelvoorzieningen worden gerealiseerd? Op de vraag of men serieus bereid zou zijn om de dagelijkse boodschappen (eventueel gedeeltelijk) in Heumen te doen als de prijzen hetzelfde zouden zijn als elders, blijkt die bereidheid (overigens niet verrassend) zeer groot te zijn: 95 % is bereid dit te doen; 5% denkt er in ieder geval niet aan om de dagelijkse boodschappen in Heumen te doen. Bijna de helft van deze laatste groep (7 van de 18 personen) geeft geen toelichting op dit standpunt; de belangrijkste argumenten van de overige 11 personen zijn dat ze de door de winkelconcentraties en het bijbehorende assortiment elders niet van plan zijn hun koopgedrag te veranderen; enkelen geven aan dat ze toch al langs een winkel komen. Als vervolgens de vraag wordt gesteld of de bereidheid tot boodschappen doen in het eigen dorp er ook is als de prijzen iets (bijvoorbeeld 10%) hoger zouden uitvallen, dan neemt de animo om in Heumen in te kopen duidelijk af: met dit als uitgangspunt is nu nog maar 54% bereid hun geld in Heumen uit te geven; voor 46 % weegt het voordeel van de kortere winkelafstand niet op tegen het prijsnadeel. Van de 174 respondenten die zeggen onder dit uitgangspunt hun boodschappen niet in Heumen te zullen doen, hebben er 74 geen toelichting op dit antwoord gegeven. Van degenen die dit wel hebben gedaan is het meest genoemde argument: de prijs (10 % duurder is teveel: 34 keer genoemd), een deel van de nee -zeggers geeft aan dat winkelconcentraties en het bijbehorende ruimer assortiment elders dan nòg meer een doorslaggevende rol zullen gaan spelen. Deze toelichting is 26 keer genoemd. De toelichting die vervolgens het meest wordt gegeven is dat in geval er een winkel komt met 10% hogere prijzen, men daar alleen de hoognodige of vergeten boodschappen te zullen doen (met andere woorden: het merendeel van de boodschappen dus niet). Als we kijken naar de toelichting die wordt gegeven door degenen die zeggen wèl bereid te zijn hun inkopen in Heumen te doen ondanks een wat hoger prijsniveau (203 respondenten), dan zien de resultaten er als volgt uit. Er zijn 98 respondenten die geen toelichting geven. Van degenen die dit wèl doen, zeggen er 39 in dat geval alleen een deel van hun boodschappen in Heumen te gaan doen. Dat alleen de hoognodige en vergeten spullen zullen worden gekocht wordt 17 keer gezegd. Een uitgebreid assortiment wordt 10 keer als voorwaarde gesteld; dat men vanwege vervoerskosten, tijdwinst en gemak (ondanks de hogere prijzen) toch voor Heumen zal kiezen wordt door eveneens 17 respondenten als toelichting naar voren gebracht. Welke alternatieve winkelvoorzieningen passen bij het dorp Heumen? Het enthousiasme voor een boodschappenservice is niet hoog: slechts 12% van de respondenten vindt dit een goed idee). Ook voor een vergelijkbare dienst als een SRV-wagen is niet veel belangstelling (8%). Het uitbaten van een winkel met het inzetten van hulp van gehandicapten, zoals in -bijvoorbeeld- Middelaar al het geval is, ziet net iets meer dan de helft van de respondenten wel zitten. De vraag die men zich hierbij wèl zou kunnen stellen, is of in het algemeen voldoende bekend is hoe dat systeem werkt en wat de voordelen zijn.

5 Er zit vanzelfsprekend een sociaal aspect aan dit idee: een dergelijke opzet biedt een zinvolle tijdsbesteding aan mensen die anders minder in het maatschappelijk leven zouden staan. De vraag is of respondenten die deze opzet ondersteunen hier ook financieel voordeel van verwachten (lagere (loon)kosten of subsidie en dergelijke). Een winkel die in deeltijd open is haalt geen meerderheid aan voorstanders, maar toch vindt een niet onaanzienlijk deel van 44% dit toch een goed idee. Een winkel met meer functies (in de vraagstelling wordt hier geen verdere specificatie van gegeven) wordt door 65 % als algemeen concept ondersteund. Tot slot is gevraagd of men nog overige suggesties had voor bij Heumen passende winkelvoorzieningen; 92% had geen verdere suggesties meer. Degenen die nog wèl iets in gedachten hadden (33 personen) noemden vooral dat er een gewone buurtsuper met verswaren moet komen (9 keer genoemd), met geschikte openingstijden (ook 9 keer genoemd), 5 personen vinden een bakker belangrijk en 4 personen een ketenfiliaal zoals Aldi of Lidl. Welke overige faciliteiten zouden in een eventuele winkel worden gewaardeerd? Er zijn 52 respondenten die hier geen suggesties voor hebben aangedragen. De overige 334 respondenten komen met de volgende ideeën met betrekking tot overige faciliteiten. Het meest genoemd is een geldautomaat (314 x), gevolgd door een postagentschap (146x), daarna een bankfaciliteit (27x) en een bezorgservice (23 x). Een bankfaciliteit is waarschijnlijk geen reële optie, de overige drie faciliteiten zijn in principe goed combineerbaar met een winkel. Zou men een winkelvoorziening steunen en, zo ja, hoe? Respondenten zijn in grote meerderheid bereid een winkelvoorziening te steunen (81% ). Bij de vraag naar de manier waarop men dit dan zou willen doen is het meest gegeven (en eigenlijk ook voor de hand liggend) antwoord: door er te kopen (278 keer genoemd), door er als vrijwilliger te werken (19 keer), of via een vereniging ondersteuning te bieden (9 keer). Overige opmerkingen Aan het eind van de vragenlijst is iedereen nog de gelegenheid gegeven om nog overige opmerkingen te maken: hetzij over onderwerpen die niet of -naar hun mening- onvoldoende naar voren zijn gekomen in deze vragenlijst. Sommigen hebben van deze gelegenheid gebruik gemaakt door eerder genoemde zaken te benadrukken. Van de 386 respondenten hadden er 280 geen behoefte aan extra opmerkingen of toelichtingen. De overige 106 noemden vooral de volgende punten: Een winkel is (erg) gewenst (16 keer genoemd). Deze actie is een goed initiatief (12x).

6 Sociale functie van een winkel is (ook) belangrijk (12x). Dit is een goed plan voor(de zelfstandigheid van) ouderen (11x). Een goed assortiment is belangrijk (9x). Dit is geen haalbare kaart (8x). Dit moet subsidieloos kunnen (7x). (Voor een compleet overzicht: zie bijlagen) Samenvatting en conclusies De hoge respons heeft veel inzicht opgeleverd in hoe en waar de inwoners van de kern Heumen op dit moment hun dagelijkse boodschappen doen en in welke mate zij voorstander zijn van het realiseren van een winkelvoorziening in hun eigen dorp. Op dit moment worden de meeste dagelijkse boodschappen gedaan in Malden en in mindere mate in Overasselt. De auto is hierbij het vaakst gebruikte vervoermiddel. Een ruime meerderheid (86% van de respondenten) woont op minder dan 1 kilometer afstand van het dorpscentrum. Een winkelvoorziening in Heumen zou dus op aanmerkelijk kortere afstand liggen dan de dichtstbijzijnde winkels in de plaatsen in de omgeving. Vrijwel iedereen wil de dagelijkse boodschappen (of een deel daarvan) best wel in Heumen doen. Maar als de prijzen iets (10 %) hoger zouden komen te liggen dan in winkels elders, neemt deze bereidheid sterk af: tot ongeveer de helft. Voor een deel van de Heumenaren zullen aspecten zoals het assortiment, diversiteit van het winkelbestand, (praktische voordelen van)het huidige winkelgedrag een belangrijke rol blijven spelen. Dit wordt mede in de hand gewerkt doordat vrijwel elk huishouden over een auto beschikt. Wat voor soort winkelvoorziening heeft de voorkeur? Bijna de helft van de respondenten geeft geen nadere toelichting op hun keuze vóór of tegen inkopen doen in Heumen. Degenen die wel een toelichting geven leggen de nadruk op een voldoende groot assortiment, verse producten en gunstige openingstijden. De helft van de Heumenaren heeft sympathie voor een winkelexploitatievorm met inzet van gehandicapten. Een winkel met beperkte openingstijden wordt door minder dan de helft als voldoende gezien. Een meerderheid is voorstander van een winkel met meerdere functies. Extra faciliteiten zullen in het algemeen een winkelvoorziening ondersteunen. Met name een geldautomaat en een postagentschap worden heel vaak genoemd.