1 Studieaanbod en profilering

Transcriptie

1 Aartsbisdom Mechelen-Brussel Vicariaat Onderwijs Diocesane Pedagogische Begeleiding Secundair Onderwijs Studiegebied Handel tso (2008) 1 Studieaanbod en profilering 1.1 Overzicht In onderstaande tabel krijg je een volledig overzicht van het aanbod voor het studiegebied Handel in het tso: Eerste graad Tweede graad Derde graad Basisoptie Handel 1e en 2e leerjaar 1e en 2e leerjaar Handel Handel-talen Boekhouden-informatica Handel Informaticabeheer Secretariaat-talen Specialisatiejaar Administratie vrije beroepen Commercieel webverkeer Immobiliënbeheer Internationaal transport en goederenverzending KMO-administratie KMO-ondernemerschap Medico-sociale administratie Verkoop en distributie De handelsopleidingen richten zich rechtstreeks tot de bedrijfsrealiteit in kleine en middelgrote KMO s en dienen dan ook toepassingsgericht te zijn. Naargelang de gekozen studierichting zijn er andere accenten. Een uitgebreid overzicht van de verschillende studierichtingsprofielen vind je op onder Onderwijsaanbod Studierichtingsprofielen. 1.2 Neveninstromers in de derde graad Instromen in de tweede graad kan probleemloos zonder de Basisoptie Handel in de tweede graad te volgen. Moeilijker ligt de overstap vanuit aso of vanuit een studierichting tso buiten het handelsgebied naar de studierichtingen Handel en Boekhouden-Informatica in de derde graad. De boekhoudkundige kennis van de instromers is beperkt en een overstap is niet zomaar vanzelfsprekend. Vooral voor Boekhouden-Informatica ligt het moeilijk. Het nieuwe leerplan Bedrijfseconomie in Handel laat nog meer ruimte voor een geleidelijk inwerken in de boekhouding. De school kan verschillende scenario s hanteren voor het bijwerken van de leerlingen die uit een niet-handelsrichting komen:

2 sommige scholen houden een soort projectweek gedurende de eerste week van het schooljaar waarin niets anders wordt gezien dan Boekhouden, Dactylografie en LO; andere scholen voorzien enkele bijwerkdagen gedurende de laatste dagen van de vakantie. Natuurlijk, het kan niet voldoende worden onderstreept, vraagt dit extra-inspanningen van de betrokken leraren. Rond deze problematiek hebben enkele uitgeverijen een stoomcursus Boekhouden uitgegeven: Fundamenten van Boekhouden F. Van Caer, D. Brawers, L. Fastré, H. Peetres Uitgeverij De Boeck ( In Balans. Boekhouden in stappen. J. Debels, P. Dhuyvetter, L. Van de Cruys Uitgeverij Pelckmans ( Flitsend Boekhouden L. Vaningelgem Uitgeverij Wolters-Plantyn ( Bij deze uitgaven zit een cd waarmee de leerling op eigen tempo oefeningen kunnen maken en deze ook zelf verbeteren Leerplannen 2.1 Belang van het leerplan Het leerplan is de basis van waaruit wordt lesgegeven, niet het leerboek. In elk leerboek zitten namelijk persoonlijke accenten en uitbreidingen, aangebracht door de auteur. Sommige ervan zijn verantwoord vanuit didactisch standpunt, andere punten zijn louter uitbreidingen of zijn soms gewoon overbodig. Wanneer leraren naar het einde van het schooljaar toe verzuchten ik krijg mijn stof niet afgewerkt kan dit vaak vertaald worden als ik krijg mijn leerboek niet uit. Een kritische kijk op het leerplan leert echter dat sommige delen veel te uitgebreid werden behandeld of dat sommige onderdelen helemaal niet dienden bestudeerd te worden, omdat ze als uitbreidingsleerstof staan aangeduid. Ook voor ervaren leraren is het aangewezen om het leerplan bij de aanvang van het schooljaar nog eens door te nemen en naast het handboek te leggen. Dat levert soms verrassende resultaten op. Aarzel niet de begeleiding te contacteren bij het interpreteren van leerplaninhouden. Hiertoe kan een volstaan op volgend adres: kristien.demot.mb@kerknet.be 2.2 Waar vind je de leerplannen? De school beschikt normaal gezien over de nodige leerplannen. Leerplannen kunnen ten allen tijde in PDF-formaat ook gedownload worden via de website van het VVKSO (voor alle vakken, alle studierichtingen). Raadpleeg hiervoor

3 en kies onder het onderdeel Publicaties voor Leerplannen. Kies daar voor Leerplannen in voege en klik op de gewenste graad. Op de website krijg je enkel de leerplannen te zien die van toepassing zijn in het studiegebied Handel. Het is alleszins overzichtelijker. Kies op deze site voor Onderwijsaanbod Leerplannen en een klik op de gewenste graad Nieuwe leerplannen In de studierichting Handel en Boekhouden-Informatica derde graad is vanaf dit schooljaar voor alle 5de-jaars het nieuwe leerplan Bedrijfseconomie van toepassing. De referenties van deze leerplannen zijn: Voor de derde graad Handel: D/2007/0279/001. Je kunt het raadplegen via: Voor de derde graad Boekhouden-Informatica: D/2007/0279/002. Je kunt het raadplegen via: De scholen die vorig schooljaar al startten met het nieuwe leerplan in het 5de jaar gaan nu uiteraard verder met het nieuwe leerplan in het 6de jaar. Ook voor het vak Bedrijfsbeheer is er een nieuw leerplan van toepassing voor alle leerlingen die nu instromen in de derde graad, namelijk D/2008/7841/048. Je kunt het raadplegen via: Door de wijzigingen van het Koninklijk Besluit Bedrijfsbeheer zijn ook twee leerplannen aangepast voor de leerlingen die starten in de derde graad: het leerplan Toegepaste economie uit de derde graad Informaticabeheer tso en het leerplan Recht uit de derde graad Secretariaat-talen tso. Je vindt beide leerplannen onder de respectieve nummers 2008/063 en 2008/064 terug. Deze leerplannen zijn ontstoft; dit wil zeggen dat de doelstellingen verwijzend naar het vorige KB Bedrijfsbeheer verwijderd zijn. De overige doelstellingen van het leerplan zijn niet gewijzigd. Je kunt dus je cursusmateriaal blijven gebruiken. 2.4 Attest Bedrijfsbeheer en het studiegebied Handel Leerlingen die in schooljaar instromen in de derde graad Vanaf het schooljaar verandert zowel het minimum aantal lestijden als het programma i.v.m. het behalen van het getuigschrift over de basiskennis van het bedrijfsbeheer. De omzendbrief van het Departement Onderwijs over het attest bedrijfsbeheer kan je raadplegen via volgende hyperlink: De nieuwe regelgeving werd vertaald in een nieuw leerplan van het VVKSO (zie supra). Het behalen van het getuigschrift over de basiskennis van het bedrijfsbeheer hangt af van de studierichting die de leerling volgt, en van de wijze waarop de school die studierichting invult. We onderscheiden drie situaties: studierichtingen waar het programma bedrijfsbeheer integraal in het specifiek gedeelte wordt opgenomen; studierichtingen waar een deel van de items van het programma bedrijfsbeheer in verschillende vakken van het specifiek gedeelte wordt opgenomen; studierichtingen waar geen items van bedrijfsbeheer in het specifiek gedeelte worden opgenomen.

4 - 4 De studierichtingen in ons studiegebied zitten onder de tweede situatie. De school moet een checklist bijhouden om aan te tonen of een leerling de verschillende doelstellingen bedrijfsbeheer kreeg. Je vindt de checklists op de website van het VVKSO onder Publicaties Lessentabellen Op basis van het nieuwe KB. Klik de gewenste checklist aan. Op basis van de checklist kun je voor elke studierichting zien hoeveel uren complementair moeten ingericht worden om het attest nog te kunnen behalen. Je vindt die berekening terug onderaan de checklist. De doelstellingen met een F zitten verwerkt in de verschillende leerplannen (fundamenteel gedeelte) van de betreffende studierichting. De doelstellingen met een C moeten extra gezien worden Leerlingen van het 6de of 7de jaar Leerlingen die vóór 1 september 2007 met bedrijfsbeheer zijn begonnen, genieten een uitdovingsscenario. Zij zijn nog onderworpen aan het leerplan D/2005/0279/008. Ook voor deze leerlingen moet op een checklist aangegeven worden of de doelstellingen gezien zijn. Je vindt de checklists op de website van het VVKSO onder Publicaties Lessentabellen Op basis van het oude KB. Klik de gewenste checklist aan Gebruik van de checklists Je moet de checklist per leerling afvinken. Het is belangrijk dat je rekening houdt met de leerlingeninstroom. Wie van een andere school of uit een andere studierichting komt, moet zijn individuele checklist voorleggen. Slechts als op het einde van de rit alle doelstellingen aangevinkt zijn, mag de leerling het attest Bedrijfsbeheer ontvangen. De doorlichting zal dit opvolgen; Een aantal scholen met bijvoorbeeld oefenfirma, minionderneming, zegt dat een aantal doelstellingen die op de checklist staan aangegeven als C bij hen wel degelijk aan bod komen. Zij kunnen dan voor de geziene items de C wijzigen in F. Onderaan wordt automatisch herberekend hoeveel lestijden nog complementair nodig zijn. 25 lestijden komt overeen met 1 lesuur op jaarbasis. Zorg dat je kunt bewijzen dat die doelstellingen door de leerlingen individueel bereikt zijn en waar; M.b.t. de deliberatie van het programma Bedrijfsbeheer verwijs ik graag naar punt van de Mededeling van 30 april 2004 betreffende Het getuigschrift over de basiskennis van het bedrijfsbeheer (M-VVKSO ). Daaruit blijkt dat de klassenraad steeds afzonderlijk dient te delibereren over het al dan niet voldaan hebben voor het programma bedrijfsbeheer. Dit betekent dat het niet nodig is om het leerjaar in zijn totaliteit met vrucht te beëindigen om het getuigschrift over de basiskennis van het bedrijfsbeheer te behalen en omgekeerd. 2.5 Aanbeveling vanwege de inspectie voor Recht De onderwijsinspectie laat weten dat ze vaak vaststellen dat niet alle doelstellingen van het vak Recht behaald worden. Ze doet volgende suggesties: tracht sociale wetgeving te linken aan het vak Bedrijfshuishoudkunde; besteed niet te veel aandacht aan het grondwettelijk recht (beperk je tot de items van het leerplan) en werk in deze zo mogelijk samen met de leerkracht Geschiedenis; start vroeg genoeg met de fiscale wetgeving;

5 - 5 werk in het deel over contracten vanuit authentieke contracten. 3 Een modern handelsonderwijs 3.1 Projecten Voor de tweede graad Handel en Handel-Talen is het aangewezen om de leerlingen al te laten kennismaken met projecten. De bedoeling is om hier eerder met kortlopende projecten te werken. Even een overzicht van de mogelijkheden in alfabetische volgorde: JIEHA! (Jong Initiatief voor Ethische Handel): Semi-virtueel kantoor: FVISEM: De school kan uiteraard ook zelf projecten opzetten. Indien je daaromtrent met vragen zit, aarzel dan niet om contact op te nemen. Voor de derde graad Handel en Boekhouden-Informatica wordt de profilering scherper gesteld met de komst van de nieuwe leerplannen Bedrijfseconomie. Projecten worden belangrijker in de handelsopleidingen. In de studierichting Handel fungeert het als rode draad doorheen de opleiding. Een overzicht van mogelijke projecten in alfabetische volgorde: Bedrijfssimulatie Actief Ondernemen: Bedrijfssimulatie Bizzkidz: Bedrijfssimulatie Ecoman: Bedrijfssimulatie Top Team: Kantoorsimulatie WEB: Leeronderneming UNIZO: Mini-onderneming: Oefenfirma: COFEP: Stages organiseren: stages zijn onderworpen aan specifieke criteria (zie omzendbrief van de overheid): ). Voor meer informatie kun je terecht op de vermelde websites. 3.2 Elektronische leeromgeving De elektronische leeromgeving is in vele scholen intussen ingeburgerd. Het gebruik ervan is zeker en vast een meerwaarde voor leerlingen en leraren. Het is een internetplatform dat: toelaat om cursusmateriaal op een gestructureerde manier aan te bieden: aangezien diverse media in het leerplatform geïntegreerd kunnen worden, biedt dit de leraar de kans om schema s, demonstraties, en simulaties die betrekking hebben op de cursusonderdelen permanent ter beschikking te stellen van de leerling; leerlingen extra informatie kan aanbieden zoals berichten, afspraken, leerdoelstellingen, oefeningen, ; communicatie mogelijk maakt tussen leerlingen onderling en tussen leerlingen en leraren en dit zowel synchroon als asynchroon; opvolging van de activiteiten van de leerlingen toelaat. Vaak gebruiken we nog te weinig mogelijkheden van zo n leerplatform. Het is een uitdaging om de verschillende mogelijkheden verder te exploreren. De meest gekende leerplatformen zijn: EloV, Smartschool en als vrije software: Moodle.

6 Breder evalueren De nieuwe leerplannen nodigen uit tot het hanteren van veel verschillende werkvormen. Meer werkvormen hanteren, weerspiegelt zich ook in de evaluatie. We kunnen breder evalueren: naast kennis gaan we liefst ook vaardigheden en (vak)attitudes beoordelen. Als je opdrachten in de klas laat uitvoeren, beoordeel dan niet enkel het product maar ook het proces. De GIP is ook een uitgelezen kans om leerlingen breder te evalueren. Competenties worden door de arbeidsmarkt als heel belangrijk ervaren. In de GIP werken leerlingen regelmatig samen in groep. Leerlingen vinden het jammer als ze daarbij geconfronteerd worden met profiteurs. Via peerevaluatie, co-evaluatie, zelfevaluatie kunnen alle leerlingen naar waarde gevaloriseerd worden. Er bestaat al heel wat materiaal om je daarbij te helpen, bijvoorbeeld op de website van het Steunpunt GOK: ( dex.aspx ) VKW ontwikkelde, in samenwerking met VVKSO, een nieuwe versie van de SAM-schaal. Je kan ze downloaden via Maak liefst binnen de vakwerkgroep afspraken over evalueren, ook verticaal over de graden heen. 3.4 DEAL (Digitale Evaluatie en Administratie van Leerlingenstages) DEAL (Digitale Evaluatie en Administratie van Leerlingenstages) is een programma, ontwikkeld binnen het VVKSO, bedoeld voor de administratieve verwerking en opvolging van leerlingenstages. DEAL is gebaseerd op de omzendbrief SO/2002/19 van 16 september Naast de mogelijkheid tot opvolging via registratie van alle relevante gegevens, verlicht DEAL ook de planlast omdat alle aan leerlingenstage gerelateerde documenten kunnen worden afgedrukt. Het kan zelfs als een evaluatie(hulp)instrument worden beschouwd: de SAM-schaal en sleutelvaardigheden zijn erin aangebracht en kunnen naar eigen keuze van scores worden voorzien. Ieder schooljaar wordt nascholing georganiseerd voor om het programma optimaal te kunnen gebruiken en de beschikbare rapporten en andere onderdelen aan te passen aan eigen noden en wensen. Raadpleeg: nascholing.vvkso.be 3.5 Vakgroepwerking + vakoverschrijdend samenwerken Het organiseren van goed functionerende en gestructureerde vakgroepen is een aspect waar de doorlichting zeer veel aandacht aan besteedt en terecht. Gestructureerd overleg tussen de leraren van het tweede tot het zesde jaar (verticaal) als tussen de leraren die lesgeven in dezelfde leerjaren (horizontaal) is ten zeerste aan te moedigen. Vakwerking gaat verder dan het maken van praktische afspraken in verband met vaklokalen en uitrusting. Er wordt best ook aandacht besteed aan vakdidactische elementen zoals bijvoorbeeld: voorstelling aan elkaar van nieuwe leerplannen en vakinhouden; uitwisseling van informatie n.a.v. gevolgde nascholingen; nadenken over het optimaal gebruik van het leerplatform;

7 - 7 hoe leerlingen begeleiden in het 'leren leren' voor onze specifieke vakken; hoe leerlingen evalueren (bv. samen doornemen van evaluatievragen); Van de vakvergaderingen wordt best een verslag gemaakt. De doorlichting kan de verslagen opvragen. Indien de aanwezigheid van de vakbegeleider gewenst is, dan ga ik daar graag op in, in de mate van het mogelijke. Vanuit de nieuwe leerplannen Bedrijfseconomie bestaan er duidelijke linken naar andere vakken. Daarom is het interessant zijn om tot overleg te komen buiten de grenzen van de eigen vakgroep bijvoorbeeld met Nederlands en de moderne vreemde talen. 4 De geïntegreerde proef in tso De tekst van het algemeen kader van de geïntegreerde proef kun je raadplegen via de startpagina van het VVKSO ( Onderwijspraktijk, Geïntegreerde proef, Lees verder. Deze tekst moet de scholen in staat stellen om de opvatting en de organisatie van de GIP te vereenvoudigen, de taakbelasting van zowel leraren als leerlingen te beperken en de GIP haar rechtmatige plaats in het schoolgebeuren te geven. 5 Professionalisering Niemand ontsnapt aan het levenslang leren, en dat principe geldt zeker voor leraren in het vakdomein Handel. Op nascholing.vvkso.be kun je de specifieke informatie van het nascholingsaanbod van het VVKSO raadplegen, gerangschikt per studiegebied en per thema. Er zijn heel wat specifieke nascholingen voor de nieuwe leerplannen Bedrijfseconomie in de derde graad Handel en Boekhouden-Informatica. Bekijk ook het aanbod van de andere erkende nascholingscentra: KH Leuven: Pedagogisch Didactisch Centrum Leuven: KH Mechelen: Posthogeschoolvorming - Onderwijs: Vliebergh-Senciecentrum Leuven : Ren-Vlaanderen: Ehsal Brussel: Ook buiten ons bisdom zijn er nascholingscentra met een interessante programmering : Universiteit Antwerpen: Eekhoutcentrum Kortrijk: Pedic Gent: 6 Leermiddelen 6.1 Uitgeverijen Volgende uitgeverijen publiceren handboeken voor het studiegebied Handel: Uitgeverij De Boeck Lamorinièrestraat Antwerpen Tel.: Fax:

8 - 8 informatie@deboeck.be Website: Uitgeverij Pelckmans Kapelsestraat Kapellen Tel.: Fax: uitgeverij@pleckmans.be Website: Wolters Plantyn Educatieve Uitgevers Motstraat Mechelen Tel.: Fax: klantendienst@woltersplantyn.be Website: Het VVKSO tenslotte biedt tal van edities aan die bedoeld zijn voor specifieke vakken in specifieke studierichtingen waarvoor het commercieel belang voor de educatieve uitgeverijen te klein is. Ervaren leraren-nascholers werken deze uitgaven uit en houden ze upto-date. De nieuwe uitgaven worden bij hun verschijnen aangekondigd op volgende website: De modaliteiten, het aanbod per project, hoe je een bestelformulier kunt downloaden en welke de contactgegevens zijn kun je eveneens nalezen op deze site. 6.2 De BIN-normen Elke handelsleraar heeft te maken met de BIN-normen, voorgeschreven door het Belgisch Instituut voor Normalisatie. Meer bepaald de voorschriften in verband met de schriftelijke communicatie zijn al jaren de leidraad bij het opstellen van handelsbrieven en documenten. Het is duidelijk dat de voorgeschreven norm geldt als basis voor de zakelijke communicatie, en dat ons onderwijs zich daarop baseert, ongeacht het feit of het bedrijfsleven deze voorschriften al dan niet volledig volgt. De norm is er en moet worden toegepast, zonder hierbij echter te vervallen in een ongezond fanatisme. Laat ons toch proberen onze leerlingen te wijzen op het belang van het correct toepassen van deze BIN-normen o.m. in hun eindwerk. De normen zijn gebundeld in twee edities, opgesteld door het VVKSO onder de volgende titels. BIN-NORMEN, Efficiënte communicatie RAPPORTEREN, voorschriften en nuttige wenken uitgegeven bij: LICAP Guimardstraat 1 te 1040 Brussel Tel.: Fax: en info@licap.be Daarenboven is er door de VVKSO-medewerker Guy Willems een PowerPointpresentatie opgesteld die de voorschriften op een duidelijke manier voorstelt en dus geschikt materiaal is om in klasverband of op een studiedag rond dit thema ingezet te worden. Deze

9 presentatie stelt hij kosteloos en vrij ter beschikking (waarvoor hierbij dank) en kan gedownload worden op het adres: Wel verzoekt de auteur om de inhoud, inclusief zijn naam en de organisatie (VVKSO) te willen behouden als erkenning voor het geleverde werk. Er is ook een folder "BIN-normen beknopt" in PDF-formaat beschikbaar, eveneens vanaf deze webstek te downloaden, in kleur of zwart/wit Beginnende leraren Binnen de begeleiding gaat in belangrijke mate aandacht uit naar de beginnende leraren. Ook de overheid wil met het mentorschap werken aan een adequate opvang van beginnende leraren. Het peterschap of meterschap is in heel wat scholen werkzaam. Van een leraar, maar zeker ook van een beginnend leraar worden heel wat kennis, attitudes en vaardigheden verwacht. Om vanaf het begin vlot en zeker te kunnen functioneren is een goed onthaal binnen de school en een goede opvang en integratie binnen de vakgroep van het grootste belang. Op administratief vlak zijn er heel wat zaken te bespreken. Het doornemen van de leerplannen, jaarplan, documenten in verband met het lesgebeuren, pedagogische aanbevelingen, de praktische en organisatorische informatie bepaalt de graad van collegialiteit bij de opvang van nieuwe leraren. Alle beginnende leraren willen wij een succesvolle onderwijsloopbaan toewensen. De Diocesane Pedagogische Begeleidingsdienst Aartsbisdom Mechelen-Brussel zet eveneens een aantal sessies op voor beginnende leraren. De betrokken leraren worden via hun directie uitgenodigd voor die sessies. 8 Ondersteuning door de pedagogische begeleiding 8.1 Websites Op het adres: kun je de website van het vicariaat onderwijs Mechelen-Brussel terugvinden. Daarin staan diverse rubrieken die alle met het onderwijsgebeuren te maken hebben. Een belangrijke rubriek in het onderdeel secundair onderwijs is de Informatie van de begeleiding, waarin maandelijks per vakgebied de laatste berichtgeving van de diverse begeleidingsdiensten wordt verstrekt. Ook Handel heeft daarin een maandelijkse rubriek. Binnen het onderdeel secundair onderwijs werd tevens een extra optie toegevoegd onder de titel "Vakdocumenten". Zoals deze titel laat vermoeden is het de bedoeling om langs deze weg nuttige informatie voor het vak aan te bieden. Tenslotte biedt ook het VVKSO een website aan met heel wat informatie. Raadpleeg hiertoe: Op de speciale webstek voor de sector Handel kun je de wijzigingen in het studiegebied Handel vanaf volledig nalezen. Ook voor de stand van zaken in verband met de eindtermen kun je hier terecht. Deze handelssite wordt voortdurend aangepast en verder uitgebreid.

10 8.2 Pedagogisch-didactische helpdesk - 10 De begeleiding Handel is ook bereikbaar via een pedagogisch-didactische helpdesk. Dit behelst het volgende: wanneer je een vraag, een probleem, een suggestie,... hebt, dan kun je die doormailen naar het adres: kristien.demot.mb@kerknet.be Binnen de week krijg je zeker een reactie. 8.3 Nieuwsbrief De begeleiding bezorgt je graag informatie heet van de naald. Wil je die in je mailbox? Abonneer je dan op de nieuwsbrief op Of heb je liever dat wij dat voor jou doen? Bezorg ons dan gewoon je naam en e- mailadres. Leraren die al geabonneerd zijn hoeven dat niet opnieuw te doen! 8.4 Regionaal netwerk De begeleiding zet vooral rond nieuwe leerplannen regionale vakvergaderingen op touw. Daar kunnen vakleraren uit de verschillende scholen van de regio met elkaar in overleg gaan, informatie uitwisselen. Deze formule werd de voorbije 2 schooljaren goed gesmaakt door de deelnemers. Daarom gaan we daar zeker mee door. Ik wens jullie een geslaagd schooljaar ! Kristien De Mot Pedagogisch begeleider studiegebied Handel bso/tso Chemin de Terre Jodoigne Tel.: kristien.demot.mb@kerknet.be P.S. Raadpleeg ook Vakdocumenten. Daar krijg je info over welke documenten de leraar moet bijhouden en hoe dat best gebeurt.