Tweede graad Duits TSO Handel-talen: 2002/010 Leerplan voor één lesuur per week met uitbreiding en verdieping voor een tweede en een derde lesuur.

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Tweede graad Duits TSO Handel-talen: 2002/010 Leerplan voor één lesuur per week met uitbreiding en verdieping voor een tweede en een derde lesuur."

Transcriptie

1 Vademecum Duits ( ) 1 Situering van het vak 1.1 Huidige situatie Duits is in Vlaanderen voor de meeste leerlingen de derde moderne taal die ze leren. De start komt vrij laat, in het tweede jaar van de 3 de graad. Bovendien zullen niet alle leerlingen die Duits kregen in de 2 de graad dit vak ook nog kunnen volgen in de 3 de graad. Motivering voor Duits is dan ook een belangrijke taak van de leraar. Hij moet ervoor zorgen dat de initiatie in de vreemde taal in de 2 de graad voldoende succesbelevingen garandeert, waarop in de derde graad kan worden verder gebouwd. Er moet dan ook optimaal gebruik gemaakt worden van de taalverwantschap tussen het Duits en het Nederlands en van de ervaring die leerlingen hebben opgedaan in het hanteren en beheersen van alle mogelijke vormen van leren bij het leren van Frans en Engels: gebruik van hulpmiddelen, gebruik van luister- en leesvaardigheidstrategieën, persoonlijke manieren van woordenschatverwerving, enz. 1.2 Beschikbare leerplannen Tweede graad Duits ASO alle studierichtingen: 2002/009 Leerplan voor één lesuur per week. Tweede graad Duits TSO Handel-talen: 2002/010 Leerplan voor één lesuur per week met uitbreiding en verdieping voor een tweede en een derde lesuur. Vanaf september 2005 maakte een lessentabelwijziging in Handel-talen meer Duits mogelijk. Om deze studierichting sterker te profileren kan men zowel in het eerste leerjaar als in het tweede 2 uur Duits aanbieden. Het huidige bovenvermelde leerplan is voor 1 tot 3 uur (30 tot 90 uur) bedoeld. Het bijkomende (complementaire uur) zal voor intensievere vaardigheidstraining kunnen worden gebruikt. Tweede graad Duits TSO Handel - complementair: 2002/010 Voor de invulling van de complementaire uren in deze studierichting kan het leerplan van de tweede graad Handel-talen worden gebruikt. Tweede graad Duits TSO Toerisme - complementair: 2002/010 Voor de invulling van de complementaire uren in deze studierichting kan het leerplan van de tweede graad Handel-talen worden gebruikt. Derde graad Duits ASO studierichtingen met component moderne talen: 2006/030 Twee uur per week + eventueel 1 door de school autonoom toe te kennen graaduur uit de cluster moderne talen. Dit leerplan vermeldt al de specifieke eindtermen en bevat tips voor vakkenoverschrijdend werken in de vrije ruimte. Het werd aangevuld met een eenvormige inleiding met visie op moderne vreemde talen. Het is een leerplan voor tweemaal 2 uur. Als de school aan Duits een graaduur toewijst, worden de bijkomende lesuren voor intensievere vaardigheidstraining al of niet in vakkenoverschrijdend projectwerk gebruikt. Derde graad Duits ASO complementair, één uur per week Derde graad Duits ASO complementair, twee uur per week

2 Omdat het VVKSO in het kader van de vrije ruimte in de lessentabellen voor de studierichtingen zonder de component moderne talen geen Duits aanbeveelt, biedt zij voor deze keuze geen leerplan aan. Via de vakbegeleiders kan een adviesleerplan voor deze situaties verkregen worden. Voor de situatie met twee complementaire lesuren per week kan het leerplan voor de studierichtingen met de component moderne talen worden gebruikt (2004/035). Derde graad Duits TSO Secretariaat-talen: 2002/075 Drie uur per week. Derde graad Duits TSO Handel, Onthaal en public relations, Boekhouden-informatica complementair, Informaticabeheer complementair: 2003/002 Twee uur per week. Derde graad Duits TSO Boekhouden-informatica complementair en Informaticabeheer complementair: 2003/005 Een uur per week. Dit leerplan is een adviesleerplan: voor leerplannen Duits in complementaire uren volstaat de goedkeuring van het VVKSO. Derde graad Duits TSO Toerisme:2003/004 Twee uur per week. Derde graad Duits Hotel: 2003/003 Twee uur per week. Alle bovengenoemde leerplannen, maar ook alle ongewijzigde leerplannen voor een aantal specifieke studierichtingen binnen TSO en BSO zijn op het net beschikbaar en kunt u downloaden via dan kiezen voor publicaties, leerplannen. 2 Professionaliteit 2.1 Servicedocument Evalueren in het vak Duits In de loop van het schooljaar werd het servicedocument Evalueren in het vak Duits gefinaliseerd. Dit document is het resultaat van heel wat overleg binnen de interdiocesane begeleidingsgroep Duits. Uitgangspunten bij het tot stand komen van dit document: de visietekst op het MVT-onderwijs van de opmerkingen vanuit de doorlichtingsverslagen van de voorbije 2 schooljaren de vragen van de scholen en de vakgroepen Duits i.v.m. evaluatie en rapportering (leerplangericht evalueren, evalueren van vakgebonden attitudes, verhouding DW-PW, de plaats van de taaltaken, aandacht voor alternatieve evaluatievormen, ) oog op de toekomst: differentiëren (de zwakkeren helpen om bij te benen, de sterkeren blijvend uitdagen) Enkele hoofdgedachten : Leerplandoelstellingen staan centraal 2

3 In de leerplannen Duits zijn de leerplandoelstellingen hoofdzakelijk geformuleerd als vaardigheidsdoelstellingen en stellen ze wat een leerling allemaal moet kunnen. Bij een betrouwbare evaluatie wegen de vaardigheden dan ook duidelijk zwaarder door. Evaluatie is een deel van het leerproces Evaluatie is nooit doel op zich, maar staat in functie van het terugkoppelingsproces. Zo neemt ze een sleutelpositie in het leer- en onderwijsproces in. Evaluatie biedt kansen op feedback zowel voor de leerling, als voor de leraar (reflecterend vermogen). In een kwaliteitsvolle evaluatie is er dus niet alleen aandacht voor het product, maar ook structurele aandacht voor het proces. Reproductie transfer taaltaken Kleinere kennistoetsen op reproductieniveau hebben als eerste doel de leerattitude van de leerling na te gaan. Kleinere tussentijdse toetsen op functionele kennis zijn voor het evaluatieproces slechts dan waardevol als ze het niveau van de reproductie overstijgen. Evaluatie richt zich dus vooral op het niveau van de transfer en het creatief-communicatieve. De taaltaak situeert zich in de creatief-communicatieve fase. Het gaat erom het geleerde adequaat te gebruiken in nieuwe en concrete situaties. De lerende toont zijn communicatieve competenties ten volle. Hij krijgt een opdracht waarbij hij op zelfstandige manier met het materiaal omgaat. Hij bouwt de taalhandeling zelfstandig op en selecteert daarvoor de woordenschat, de Redemittel, de bruikbare grammaticale structuren, de communicatieve strategieën, de interculturele competenties om zo de boodschap samenhangend en correct over te brengen of te interpreteren. Evaluatie is valide en transparant Een vraag of toets is slechts valide als zij/hij echt toetst wat zij/hij beweert te toetsen. Zo toetst men de communicatieve mondigheid van iemand niet met vertaling van losse woorden of kennis van de stamtijden van het werkwoord. Men toetst de gespreksvaardigheid van iemand niet door een voorbereide tekst te laten aflezen of een dialoog te laten uitschrijven. Evaluatie moet ook transparant zijn: wie geëvalueerd wordt, moet vooraf weten wat er van hem/haar verwacht wordt en welke de evaluatiecriteria en de bijhorende parameters zijn die de leraar hanteert. Ze worden dan ook vermeld bij spreek-, gespreks- en schrijfopdrachten. Evaluatie en differentiatie Differentiatie kan verschillende vormen aannemen. Bepaalde vormen van differentiatie moeten ook in de evaluatie herkenbaar zijn: Differentiatie op basis van de studierichting binnen hetzelfde leerplan In de 2 de graad tso worden er naast de basisleerplandoelstellingen ook uitbreidings- en/of uitdiepingsleerplandoelstellingen aangeboden. Voor tso-richtingen met 1 uur Duits volstaan de basisdoelstellingen, voor tso-richtingen met 2 of meer uur in de basisoptie moeten de uitbreidingsdoelstellingen gerealiseerd én geëvalueerd worden. Differentiatie in aso op basis van de pool (SET) In de talenrichtingen moeten de SET (Specifieke Eindtermen) gerealiseerd worden. Bedoeling van de SET is de basisdoelstellingen talen op een hoger beheersingsniveau te realiseren. De SET willen de talenrichtingen een duidelijker profiel geven. Dit moet in de evaluatie herkenbaar zijn. Gespreide evaluatie met permanente feedback De organisatie van de evaluatie behoort tot de autonomie van de school. Toch worden in het servicedocument suggesties gedaan voor een evaluatie, gespreid over meerdere toetsmomenten, waarbij permanente en eenduidige feedback bij oefeningen en evaluatiemomenten de leerling in zijn leerproces ondersteunt. Het geeft een beter beeld van de competenties van de leerling, van zijn vorderingen en zijn leermoeilijkheden. Alternatieve vormen van evaluatie 3

4 Evaluatie maakt integraal deel uit van het onderwijsleerproces en zal ook altijd aanzet bieden tot reflectie bij alle betrokkenen. Om dit reflectieproces te optimaliseren, kan er aandacht zijn voor alternatieve vormen van evaluatie als zelfevaluatie, peer evaluatie, co-evaluatie, portfolio, Die vormen van evaluatie moeten, door hun grotere bewustmaking, de leercompetentie van de leerling vergroten en de leerling aanspreken op zijn verantwoordelijkheid in het eigen leerproces. 2.2 Evaluatie van leerplangebonden attitudes, aanvullend document bij het Servicedocument De leerplandoelstellingen vormen steeds het uitgangspunt van de evaluatie. Naast doelen op het gebied van kennis, inzichten en vaardigheden, worden meestal ook attitudes nagestreefd. In de leerplannen Duits komen een aantal vakgebonden attitudes voor die mee in de evaluatie van het vak moeten worden opgenomen. Aangezien attitudes niet rechtstreeks waarneembaar zijn, werden ze eerst uitgeschreven in concrete attitudegedragingen. Vervolgens werden ze in een matrix gegoten, opgebouwd uit 4 niveaus: van onvoldoende tot uitstekend. Hierdoor heeft de beoordelaar de kans om een genuanceerde keuze te maken. Er is bewust gekozen voor een formulering in de je-vorm. De matrix is daardoor niet alleen meer leerlingbetrokken, hij biedt de leraar ook de kans om via knip- en plakwerk de leerling direct leerbevorderende feedback te geven. Het is in geen geval de bedoeling om de volledige matrix te hanteren. Hij functioneert alleen maar als inspiratiebron en houdt in die zin ook geen rekening met de schooleigen situaties. Elke vakgroep zal daarom zelf zijn eigen afgeslankte versie moeten maken. Beide bovengenoemde documenten worden niet zomaar op de vikom-website ter beschikking gesteld. Na toelichting op school of per SG worden ze door de pedagogisch begeleider wél ter beschikking van de vakgroep gesteld. 2.3 Jaarplan en schoolagenda Een jaarplan is een realistische weerspiegeling van het leerplan: uit het jaarplan moet blijken dat alle onderdelen van het leerplan aan bod komen en dat de leerplandoelstellingen worden gerealiseerd. Een jaarplan is in geen geval een letterlijke overname van de inhoudstafel van een handboek! In de schoolagenda van de leraar wordt best genoteerd welke onderdelen van de leerstof in de les behandeld werden en welke vaardigheden ingeoefend werden. Ook overhoringen en huiswerkopdrachten worden vermeld. 2.4 Vakgroepwerking binnen en buiten de eigen school Vermits de leerplannen Duits graadleerplannen zijn, dienen binnen de vakgroep duidelijke afspraken te worden gemaakt om de verticale samenhang te vrijwaren. Leerlijnen kunnen slechts uitgetekend worden, wanneer door de vakgroep nagedacht wordt over de longitudinale doelstellingen per studierichting. Om gelijkvormigheid in parallelgroepen te bewaren is ook horizontaal overleg een must. Maar ook overleg tussen de vakcoördinatoren Frans, Engels en Duits moet worden gestimuleerd: het komt het talenbeleid op school alleen maar ten goede. Vermits de vakgroep Duits in de eigen school meestal erg klein is, is het interessant om één keer per jaar schooloverstijgend een vakvergadering te houden. De pedagogische begeleiding organiseert ook twee regionale vakvergaderingen per schooljaar: daar hebben collega s de 4

5 mogelijkheid elkaar te ontmoeten en materiaal uit te wisselen. Deze vakvergaderingen worden altijd tijdig in de Maandberichten meegedeeld. 2.5 Activerende werkvormen en ICT Uitleg, gegeven door de leraar, is belangrijk in het leerproces, maar volstaat voor leerlingen dikwijls niet. Er moeten activiteiten voorzien worden waardoor leerlingen de kans krijgen zich de leerstof eigen te maken. Wanneer de leerlingen zelf verantwoordelijkheid dragen voor hun leerproces, gaan ze zich ook meer betrokken voelen. Ook de rol van de leraar verandert: naast zijn traditionele rol als expert zal hij ook optreden als coach om de leerlingen optimaal bij hun leerproces te begeleiden. Wanneer Duits binnen de vrije ruimte wordt aangeboden, is dit ideaal om projecten rond Begeleid Zelfstandig Leren te organiseren. In het leerplan derde graad ASO staan suggesties hieromtrent en ook bij staan bij Cursusmateriaal enkele (uitgewerkte) projecten. De informatie- en communicatietechnologie biedt aan de taalleraar nieuwe mogelijkheden om te werken in de richting van ontdekkend en zelfstandig leren. De computer kan ook een boeiend leermiddel zijn dat kansen biedt voor differentiatie. 2.6 Eindtermen Er zijn geen eindtermen ontworpen voor een situatie Duits als derde moderne vreemde taal. Wel zijn er specifieke eindtermen (SET) voor de derde graad ASO in richtingen met de component Moderne talen. Deze eindtermen Moderne talen hebben betrekking op kennis, inzichten, vaardigheden en attitudes van leerlingen bij het leren van een vreemde taal. Er wordt naar verwezen binnen het leerplan Duits derde graad ASO. Net zoals voor de andere vakken zijn de nieuwe vakoverschrijdende eindtermen (VOET) ook voor Duits van toepassing. Bij het werken aan de realisatie van de leerplandoelstellingen voor elke vaardigheid zullen de leerlingen ook kunnen werken aan de realisatie van een aantal sleutelcompetenties van de stam en de context socio-relationele ontwikkeling en aan leren leren. Aan de realisatie van een aantal VOET binnen andere contexten zullen ze kunnen werken via het aangeboden tekstmateriaal en afhankelijk van de prioriteiten van de school en de missie-visie. 2.7 Onderzoekscompetentie De onderzoekscompetentie maakt deel uit van de specifieke eindtermen van de derde graad voor de moderne vreemde talen (SET) en dit voor elke richting ASO met de component Moderne Talen. De SETs zijn verdeeld over de verschillende vreemde talen, maar de onderzoekscompetentie dient niet te worden gerealiseerd via het vak Duits. Toch zijn in het leerplan ASO 3 de graad D/2006//030 verwijzingen naar SET 16, 17 en 18, meer bepaald in de rubrieken 5.2 (Voorbeelden van vakkencombinerende samenwerking) en 5.3 (Bijkomende voorbeelden voor vakkencombinerende projecten met buitenlandse partners) die als onderwerp Vrije Ruimte hebben (p ). Via gerichte opdrachten krijgen leerlingen een onderzoeksprobleem, waarrond ze informatie verzamelen, ordenen, verwerken. Ze bereiden voor, plannen, organiseren en evalueren. Tenslotte presenteren ze de resultaten en reflecteren daarbij kritisch over verscheidene standpunten. Belangrijk is dat daar ook aangepaste evaluatiesystemen bijhoren zoals procesevaluatie, zelfevaluatie, peer- en co- evaluatie. 5

6 Ook werkvormen als teamwork en pairwork zijn onontbeerlijk. We willen hier wel waarschuwen voor al te grote belasting voor de leerlingen (en leraren): de projecten hoeven niet al te ambitieus of grootschalig te worden om goed te zijn. Kleinere, haalbare opdrachten, waarin gaandeweg aangeleerd wordt hoe je een onderzoeksvraag formuleert, hoe je gericht informatie verzamelt, ordent en bewerkt, hoe je rapporteert (powerpointpresentatie, samenhangende tekst met bronvermelding, duidelijke inhoudsopgave, voetnoten e.d.), hoe je kritisch reflecteert, verdienen de voorkeur. 2.7 Begeleiding- ondersteuning - nascholing De Diocesane Pedagogische Begeleidingsdienst (DPB) heeft als taak scholen te begeleiden en te ondersteunen. Daarnaast is er ook de decretale verplichting om nascholing en begeleiding beter op mekaar af te stemmen. Daarom is er binnen de DPB Mechelen-Brussel een Ondersteunings-en Nascholingsdienst (OND) voor het basis- secundair en buitengewoon onderwijs. Deze dienst centraliseert de (meestal vakgebonden) ondersteunings- en nascholingsactiviteiten die door de DPB voor alle scholen binnen ons bisdom worden georganiseerd. Scholen krijgen op die manier al van bij het begin van het schooljaar een overzicht, zodat ze hun begeleiding en nascholing optimaal kunnen plannen. Naast de ondersteuningsactiviteiten door de pedagogisch begeleiders wordt ook nascholing georganiseerd, gegeven door externen, maar rekening houdend met de suggesties vanuit het veld en steeds in samenspraak met de pedagogische begeleiding. Op die manier vervullen we als begeleidingsdienst onze decretale verplichting om nascholing en begeleiding beter om mekaar af te stemmen en om op geïntegreerde wijze tegemoet te komen aan de noden van de scholen. Sinds juni 2009 hebben we met onze Ondersteunings- en Begeleidingsdienst een stek op de nascholingswebsite van het VSKO. Wanneer u op de website kiest voor DPB-OND Mechelen-Brussel, en vervolgens voor Secundair vindt u het aanbod. Inschrijvingen gebeuren via de schoolcode waarover iedere school beschikt. Wanneer leraars via de school voor individugerichte activiteiten worden ingeschreven, krijgen ze een inschrijvingsbevestiging g d en kunnen ze via een toegekende code achteraf ook het evaluatieformulier invullen en hun attest ophalen. Uiteraard krijgt ons aanbod ook een plaats op de website van het Vicariaat Onderwijs van het bisdom Mechelen-Brussel: Kies voor Dienst Pedagogische Begeleiding, DPB- OND. Je kan ook rechtstreeks via deze link doorklikken: Via de maandelijkse mededelingen wordt u op de hoogte gehouden van de geplande begeleidings- en nascholingsactiviteiten en de inschrijvingsmodaliteiten voor het vak Duits. 3 Leermiddelen en vaklokaal Er is een ruime keuze aan leermiddelen op de markt, vooral voor Duits in ASO, beperkter voor Duits in TSO, waar vaktaal in de derde graad een belangrijke rol speelt. Het materiaal dat door Vlaamse uitgeverijen wordt verspreid is conform de leerplannen. Ook de Duitse uitgeverijen blijven interessant materiaal aanbieden. Meer en meer scholen werken met vaklokalen i.p.v. klaslokalen : de pedagogische begeleiding juicht dit alleen maar toe. Het spreekt dan ook vanzelf dat leraren in een vaklokaal Duits moeten kunnen beschikken over een CD/DVD-speler en een flink aantal vertalende 6

7 woordenboeken. De beschikbaarheid van een aantal computers met internetaansluiting in het vaklokaal kan het onderwijs Duits alleen maar ten goede komen. 6 Aanvangsbegeleiding De vakbegeleider zal individueel contact opnemen met de startende leraar indien de schooldirectie op het aanbod van de aanvangsbegeleiding wenst in te gaan. Vanuit een coachende rol, vanuit de basiscompetenties van de leraar SO, vanuit de ondersteuningsbehoeften van de individuele leraar en ingebed in de schooleigen aanvangsbegeleiding zal de begeleider de startende leraar in een traject ondersteunen. Aan de scholen wordt gevraagd, indien zij wensen in dit begeleidingstraject te stappen, de gegevens m.b.t. nieuwe leraren door te geven, zodat de vakbegeleider een ontmoeting met de starters in de eigen school kan hebben. In functie van de noden van de leraar wordt nadien bepaald welke ondersteuningsactiviteiten ( , klasbezoek, vakvergadering, intervisie, persoonlijk gesprek, vormingssessie,...) kunnen volgen. 7 Maandberichten Duits Maandelijks worden vanuit de diocesane begeleidingsdienst vakmededelingen naar de scholen g d. De pedagogisch begeleider geeft hierin informatie over nascholingsactiviteiten, interessante leermiddelen, regionale vakvergaderingen, Het is voor de leraren een uitstekend middel om op de hoogte te blijven van de actuele situatie van het vak. Voor Duits wordt via deze weg ook lesmateriaal doorgegeven. De lectuur van de Maandberichten wordt dan ook sterk aanbevolen. Je vindt ze terug op à Secundair onderwijs à Vak- en studiegebieddocumenten à Duits Met de beste wensen voor een succesvol en fijn schooljaar! Leen Pil Pedagogisch begeleider Duits Kattebroekstraat Dilbeek Tel.: 02/ of 0472/ Leen.Pil@vikom.be 7

Tweede graad Duits TSO Handel- talen: 2002/010 Leerplan voor één lesuur per week met uitbreiding en verdieping voor een tweede en een derde lesuur.

Tweede graad Duits TSO Handel- talen: 2002/010 Leerplan voor één lesuur per week met uitbreiding en verdieping voor een tweede en een derde lesuur. Vademecum Duits (2016-2017) 1 Situering van het vak 1.1 Huidige situatie Duits is in Vlaanderen voor de meeste leerlingen de derde moderne taal die ze leren. De start komt vrij laat, in het tweede jaar

Nadere informatie

Aartsbisdom Mechelen-Brussel Vicariaat Onderwijs Diocesane Pedagogische Begeleiding Secundair Onderwijs

Aartsbisdom Mechelen-Brussel Vicariaat Onderwijs Diocesane Pedagogische Begeleiding Secundair Onderwijs Aartsbisdom Mechelen-Brussel Vicariaat Onderwijs Diocesane Pedagogische Begeleiding Secundair Onderwijs Vademecum Duits (2007) 1 Situering van het vak 1.1 Huidige situatie In de wereld van vandaag, en

Nadere informatie

Vademecum Frans 2015-2016. 1 Situering van het vak... 2 1.1 Talennota... 2 1.2 Peilingproeven en onderwijsspiegel... 2 1.3 Leerplannen...

Vademecum Frans 2015-2016. 1 Situering van het vak... 2 1.1 Talennota... 2 1.2 Peilingproeven en onderwijsspiegel... 2 1.3 Leerplannen... Vademecum Frans 2015-2016 Inhoudsopgave 1 Situering van het vak... 2 1.1 Talennota... 2 1.2 Peilingproeven en onderwijsspiegel... 2 1.3 Leerplannen... 3 2 Professionalisering... 3 2.1 Visietekst... 3 2.2

Nadere informatie

Mogelijke opdrachten voor een vakwerkgroep Moderne Vreemde Talen

Mogelijke opdrachten voor een vakwerkgroep Moderne Vreemde Talen Mogelijke opdrachten voor een vakwerkgroep Moderne Vreemde Talen In kolom 1 vind je 49 items waaraan je eventueel kan werken in de vakgroep MVT (Frans, Engels, Duits). Ze zijn ingedeeld in 8 categorieën.

Nadere informatie

ENGELS. Zijn er nog vragen?

ENGELS. Zijn er nog vragen? ENGELS Zijn er nog vragen? Als begeleider talen krijgen we dagelijks vragen en bedenkingen rond leerplannen, ondersteunende documenten, extra informatie over het vak, evaluatie, didactiek, zorg en taalpedagogiek.

Nadere informatie

KIJKWIJZER DOORLICHTING HUMANE WETENSCHAPPEN

KIJKWIJZER DOORLICHTING HUMANE WETENSCHAPPEN Katholiek Onderwijs Vlaanderen Pedagogische Begeleiding Secundair Onderwijs KIJKWIJZER DOORLICHTING HUMANE WETENSCHAPPEN 1. ONDERWIJSAANBOD - LEERPLANREALISATIE + -? OPMERKINGEN Leerplandoelstellingen

Nadere informatie

Pedagogische begeleiding wiskunde oktober 2016 Pagina 1

Pedagogische begeleiding wiskunde oktober 2016 Pagina 1 Pedagogische begeleiding SO Vakbegeleiding wiskunde ONDERZOEKSCOMPETENTIES WISKUNDE DERDE GRAAD AS0 Specifieke eindtermen i.v.m. onderzoekscompetenties (SETOC) Wat? Leerplan a derde graad aso VVKSO De

Nadere informatie

Vademecum Frans Inhoudsopgave Situering van het vak Professionalisering Didactisch materiaal Evaluatie...

Vademecum Frans Inhoudsopgave Situering van het vak Professionalisering Didactisch materiaal Evaluatie... F. de Merodestraat 18 2800 MECHELEN www.katholiekonderwijs.vlaanderen Vademecum Frans 2016-2017 Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 1 1 Situering van het vak... 2 1.1 Talennota... 2 1.2 Leerplannen... 3 2 Professionalisering...

Nadere informatie

VAKGROEP. Schooljaar 2014-2015, 2015-2016, 2016-2017

VAKGROEP. Schooljaar 2014-2015, 2015-2016, 2016-2017 VAKGROEP. Schooljaar 2014-2015, 2015-2016, 2016-2017 SAMENSTELLING VAN DE VAKGROEP KEUZE WERKPUNTEN BESLISSINGEN VAN DE VAKGROEP PLANNING VERGADERINGEN 2014-2015 PLANNING VERGADERINGEN 2015-2016 PLANNING

Nadere informatie

Mogelijke opdrachten voor een vakwerkgroep Nederlands

Mogelijke opdrachten voor een vakwerkgroep Nederlands Mogelijke opdrachten voor een vakwerkgroep Nederlands In kolom 1 vind je 66 items waaraan je eventueel kan werken in de vakgroep Nederlands. Ze zijn ingedeeld in 8 categorieën. Duid in kolom 2 aan met

Nadere informatie

PEILPROEVEN WISKUNDE TWEEDE GRAAD ASO. 1 De resultaten

PEILPROEVEN WISKUNDE TWEEDE GRAAD ASO. 1 De resultaten PEILPROEVEN WISKUNDE TWEEDE GRAAD ASO 1 De resultaten Op 9 mei 2012 werden door de overheid de resultaten meegedeeld van de peilproeven over (een deel van) de eindtermen wiskunde van de tweede graad aso

Nadere informatie

Aartsbisdom Mechelen-Brussel Vicariaat Onderwijs Diocesane Pedagogische Begeleiding Secundair Onderwijs

Aartsbisdom Mechelen-Brussel Vicariaat Onderwijs Diocesane Pedagogische Begeleiding Secundair Onderwijs Aartsbisdom Mechelen-Brussel Vicariaat Onderwijs Diocesane Pedagogische Begeleiding Secundair Onderwijs Vakdocumenten lichamelijke opvoeding (2012) 1 Algemene didactische en pedagogische berichten 1.1

Nadere informatie

Documenten van de leraar

Documenten van de leraar DIOCESANE PEDAGOGISCHE BEGELEIDINGSDIENST BISDOM BRUGGE Documenten van de leraar SECUNDAIR ONDERWIJS Tijdens je opleiding tot leraar werd je geïnformeerd over o.a. de leerplannen die voor je vak(gebied)

Nadere informatie

Onderzoekscompetenties. Schooljaar 2015-2016. GO! atheneum Campus Kompas Noordlaan 10 9230 Wetteren 09 365 60 60

Onderzoekscompetenties. Schooljaar 2015-2016. GO! atheneum Campus Kompas Noordlaan 10 9230 Wetteren 09 365 60 60 GO! atheneum Campus Kompas Noordlaan 10 9230 Wetteren 09 365 60 60 Schooljaar 2015-2016 E-mail: ka.wetteren@g-o.be atheneum@campuskompas.be Website: www.campuskompas.be/atheneum Scholengroep Schelde Dender

Nadere informatie

Mogelijke opdrachten voor een vakwerkgroep geschiedenis en/of esthetica

Mogelijke opdrachten voor een vakwerkgroep geschiedenis en/of esthetica Mogelijke opdrachten voor een vakwerkgroep geschiedenis en/of esthetica In kolom 1 vind je 69 items waaraan je eventueel kan werken in de vakgroep geschiedenis/esthetica. Ze zijn ingedeeld in 8 categorieën.

Nadere informatie

Mogelijke opdrachten voor een vakwerkgroep muzikale opvoeding

Mogelijke opdrachten voor een vakwerkgroep muzikale opvoeding Mogelijke opdrachten voor een vakwerkgroep muzikale opvoeding In kolom 1 vind je 69 items waaraan je eventueel kan werken in de vakgroep muzikale opvoeding. Ze zijn ingedeeld in 8 categorieën. Duid in

Nadere informatie

Vademecum Aardrijkskunde Schooljaar 2015-2016

Vademecum Aardrijkskunde Schooljaar 2015-2016 Aartsbisdom Mechelen-Brussel Vicariaat Onderwijs. Diocesane Pedagogische Begeleiding Secundair Onderwijs Vademecum Aardrijkskunde Schooljaar 2015-2016 Beste leraar, Aardrijkskunde is één van de vakken

Nadere informatie

Mogelijke opdrachten voor een vakwerkgroep mode

Mogelijke opdrachten voor een vakwerkgroep mode Mogelijke opdrachten voor een vakwerkgroep mode In kolom 1 vind je 68 items waaraan je eventueel kan werken in de vakgroep mode. Ze zijn ingedeeld in 8 categorieën. Duid in kolom 2 aan welke items je reeds

Nadere informatie

Mogelijke opdrachten voor een vakwerkgroep technologische opvoeding.

Mogelijke opdrachten voor een vakwerkgroep technologische opvoeding. Mogelijke opdrachten voor een vakwerkgroep technologische opvoeding. In kolom 1 vind je 61 items waaraan je eventueel kan werken in de vakgroep TO. Ze zijn ingedeeld in 8 categorieën. Duid in kolom 2 aan

Nadere informatie

19/12/2010. Vakconcept LO. Soorten ET/OD. Vakgebonden ET/OD LO. Vakconcept LO. Eindtermen/Ontwikkelingsdoelen. Regiovergaderingen LO

19/12/2010. Vakconcept LO. Soorten ET/OD. Vakgebonden ET/OD LO. Vakconcept LO. Eindtermen/Ontwikkelingsdoelen. Regiovergaderingen LO Eindtermen/Ontwikkelingsdoelen In 1993 door overheid ingevoerd Algemene, kwalitatieve doelen die aangeven wat leerlingen van een bepaalde leeftijd en onderwijsvorm moeten bereiken (ET) of nastreven (OD)

Nadere informatie

Mogelijke opdrachten voor een vakwerkgroep geschiedenis en/of esthetica

Mogelijke opdrachten voor een vakwerkgroep geschiedenis en/of esthetica Mogelijke opdrachten voor een vakwerkgroep geschiedenis en/of esthetica In kolom 1 vind je 69 items waaraan je eventueel kan werken in de vakgroep geschiedenis/esthetica. Ze zijn ingedeeld in 8 categorieën.

Nadere informatie

Verslag over de opvolgingsdoorlichting van Leielandscholen Campus OLV Vlaanderen Kortrijk te KORTRIJK

Verslag over de opvolgingsdoorlichting van Leielandscholen Campus OLV Vlaanderen Kortrijk te KORTRIJK Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming Onderwijsinspectie Hendrik Consciencegebouw Koning Albert II-laan 15 1210 BRUSSEL doorlichtingssecretariaat@ond.vlaanderen.be www.onderwijsinspectie.be Verslag

Nadere informatie

1 Draagwijdte...2. 2 Het leerplan...2. 2.1 Omschrijving en doelen...2. 2.2 Tips voor het gebruik van een leerplan...3. 3 De leermiddelen...

1 Draagwijdte...2. 2 Het leerplan...2. 2.1 Omschrijving en doelen...2. 2.2 Tips voor het gebruik van een leerplan...3. 3 De leermiddelen... Vlaams Verbond van het Katholiek Secundair Onderwijs Guimardstraat 1, 1040 Brussel MEDEDELING referentienr. : M-VVKSO-2002-100 datum : 2002-08-28 gewijzigd : 2007-02-21 contact : Dienst Leren en Onderwijzen,

Nadere informatie

Diocesane Pedagogische Begeleiding Secundair Onderwijs Engels 2011-2012

Diocesane Pedagogische Begeleiding Secundair Onderwijs Engels 2011-2012 Diocesane Pedagogische Begeleiding Secundair Onderwijs Engels 2011-2012 Wat lezen we in de doorlichtingsverslagen? Zwart: Mechelen-Brussel Rood: Antwerpen (2 scholen in 2011-2012) Blauw: Brugge (2 scholen

Nadere informatie

Mogelijke opdrachten voor een vakgroep techniek.

Mogelijke opdrachten voor een vakgroep techniek. Mogelijke opdrachten voor een vakgroep techniek. In kolom 1 vind je 61 items waaraan je eventueel kan werken in de vakgroep Techniek. Ze zijn ingedeeld in 8 categorieën. Duid in kolom 2 aan welke items

Nadere informatie

Wat stelt de doorlichting vast? Enkele voorbeelden:

Wat stelt de doorlichting vast? Enkele voorbeelden: Werken aan leerlijnen De nieuwe leerplannen zijn nu van kracht in het basisonderwijs, in de eerste en de tweede graad. Dit is een geschikt moment om leerlijnen opnieuw te bekijken of uit te werken. Wat

Nadere informatie

VAKINFORMATIEDOSSIER R.-K. GODSDIENST

VAKINFORMATIEDOSSIER R.-K. GODSDIENST VAKINFORMATIEDOSSIER R.-K. GODSDIENST NAAM VAN DE SCHOOL : SCHOOLJAAR : 2 VOORAF Het vak godsdienst wordt niet doorgelicht door de gewone onderwijsinspectie. Voor de levensbeschouwelijke vakken is er aparte

Nadere informatie

ORDENINGSKADER PERMANENTE PRIORITEITEN. 5 kernteams

ORDENINGSKADER PERMANENTE PRIORITEITEN. 5 kernteams ORDENINGSKADER PERMANENTE PRIORITEITEN 5 kernteams 1. Evalueren van leerlingen 2.Vakgroepwerking 3. Actief leren 5. Taalbeleid en GOK Kernteams 4. Digitale didactiek 1. EVALUATIE EEN GENUANCEERD VERHAAL

Nadere informatie

Mogelijke opdrachten voor de vakwerkgroep Personenzorg (component verzorgende vakken)

Mogelijke opdrachten voor de vakwerkgroep Personenzorg (component verzorgende vakken) Mogelijke opdrachten voor de vakwerkgroep Personenzorg (component verzorgende vakken) De vakgroep kan bestaan uit : 1 leraren die vak geven vanuit dezelfde discipline (vb. gezondheidsopvoeding, verzorging,

Nadere informatie

Vademecum Frans Inhoudsopgave Situering van het vak Professionalisering Didactisch materiaal Evaluatie...

Vademecum Frans Inhoudsopgave Situering van het vak Professionalisering Didactisch materiaal Evaluatie... F. de Merodestraat 18 2800 MECHELEN www.katholiekonderwijs.vlaanderen Vademecum Frans 2017-2018 Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 1 1 Situering van het vak... 2 1.1 Huidige situatie... 2 1.2 Leerplannen...

Nadere informatie

Verslag over de opvolgingsdoorlichting van Vrije Handelsschool Sint-Joris te GENT

Verslag over de opvolgingsdoorlichting van Vrije Handelsschool Sint-Joris te GENT Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming Onderwijsinspectie Hendrik Consciencegebouw Koning Albert II-laan 15 1210 BRUSSEL doorlichtingssecretariaat@ond.vlaanderen.be www.onderwijsinspectie.be Verslag

Nadere informatie

Mogelijke opdrachten voor een vakwerkgroep personenzorg (component huishoudkunde)

Mogelijke opdrachten voor een vakwerkgroep personenzorg (component huishoudkunde) Mogelijke opdrachten voor een vakwerkgroep personenzorg (component huishoudkunde) In kolom 1 vind je 71 items waaraan je eventueel kan werken in de vakgroep wiskunde. Ze zijn ingedeeld in 8 categorieën.

Nadere informatie

Verslag over de opvolgingsdoorlichting van het Don Bosco-Instituut ASO/TSO/BSO te Dilbeek

Verslag over de opvolgingsdoorlichting van het Don Bosco-Instituut ASO/TSO/BSO te Dilbeek Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming Onderwijsinspectie Hendrik Consciencegebouw Koning Albert II-laan 15 1210 BRUSSEL doorlichtingssecretariaat@ond.vlaanderen.be www.onderwijsinspectie.be Verslag

Nadere informatie

Mogelijke opdrachten voor een vakwerkgroep informatica

Mogelijke opdrachten voor een vakwerkgroep informatica Mogelijke opdrachten voor een vakwerkgroep informatica In kolom 1 vind je 66 items waaraan je eventueel kan werken in de vakgroep informatica. Ze zijn ingedeeld in 8 categorieën. Duid in kolom 2 aan welke

Nadere informatie

Hoe kan de school in het algemeen werk maken van het nieuwe concept (stam + contexten)?

Hoe kan de school in het algemeen werk maken van het nieuwe concept (stam + contexten)? Vlaams Verbond van het Katholiek Secundair Onderwijs Guimardstraat 1, 1040 Brussel VOET EN STUDIEGEBIED ASO STUDIERICHTING : ECONOMIE Hoe kan de school in het algemeen werk maken van het nieuwe concept

Nadere informatie

Latijn-wiskunde Latijn-moderne talen wetenschappen economie-wiskunde economie-moderne talen humane wetenschappen

Latijn-wiskunde Latijn-moderne talen wetenschappen economie-wiskunde economie-moderne talen humane wetenschappen Tweede graad aso In de tweede graad aso kies je voor een bepaalde richting. Ongeacht je keuze, blijft er een groot gemeenschappelijk basispakket van 26 lesuren algemene vakken. Het niveau van deze vakken,

Nadere informatie

Vlaams Verbond van het Katholiek Secundair Onderwijs Guimardstraat 1, 1040 Brussel

Vlaams Verbond van het Katholiek Secundair Onderwijs Guimardstraat 1, 1040 Brussel Vlaams Verbond van het Katholiek Secundair Onderwijs Guimardstraat 1, 1040 Brussel Nieuwe leerplannen en lessentabellen met ingang van 1 september 2010 In de regel worden alle graadleerplannen (en bijhorende

Nadere informatie

Aartsbisdom Mechelen-Brussel Vicariaat Onderwijs Diocesane Pedagogische Begeleiding Secundair Onderwijs

Aartsbisdom Mechelen-Brussel Vicariaat Onderwijs Diocesane Pedagogische Begeleiding Secundair Onderwijs Aartsbisdom Mechelen-Brussel Vicariaat Onderwijs Diocesane Pedagogische Begeleiding Secundair Onderwijs Vakdocumenten Frans (2004) Visie en accenten leerplan Frans BaO 1 De eerste stappen zetten - Basiswoordenschat

Nadere informatie

Verslag over de opvolgingsdoorlichting van Vrij Instituut voor Secundair Onderwijs te Gent

Verslag over de opvolgingsdoorlichting van Vrij Instituut voor Secundair Onderwijs te Gent Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming Onderwijsinspectie Hendrik Consciencegebouw Koning Albert II-laan 15 1210 BRUSSEL doorlichtingssecretariaat@ond.vlaanderen.be www.onderwijsinspectie.be Verslag

Nadere informatie

Bijeenkomst vakcoördinatoren november 2016

Bijeenkomst vakcoördinatoren november 2016 Bijeenkomst vakcoördinatoren november 2016 2 3 4 Naam van de spreker of dienst 1 Doelstellingen en verloop Zuurstof voor de vakcoördinator Informatie ontvangen/delen over het vak Nederlands Een visie op

Nadere informatie

VAKINFORMATIEDOSSIER R.-K. GODSDIENST SECUNDAIR ONDERWIJS IN ALLE NETTEN

VAKINFORMATIEDOSSIER R.-K. GODSDIENST SECUNDAIR ONDERWIJS IN ALLE NETTEN INSPECTIE EN BEGELEIDING LEVENSBESCHOUWELIJKE VAKKEN Rooms-katholieke godsdienst VAKINFORMATIEDOSSIER R.-K. GODSDIENST SECUNDAIR ONDERWIJS IN ALLE NETTEN INLEIDING Het vakinformatiedossier (VID) is een

Nadere informatie

BZL-groeipad BEGELEID ZELFSTANDIG LEREN. Algemeen. Diocesane Pedagogische Begeleiding Bisdom Gent Werkgroep BZL

BZL-groeipad BEGELEID ZELFSTANDIG LEREN. Algemeen. Diocesane Pedagogische Begeleiding Bisdom Gent Werkgroep BZL BEGELEID ZELFSTANDIG LEREN Diocesane Pedagogische Begeleiding Bisdom Gent Werkgroep BZL 2005-2006 BZL-groeipad Algemeen Er is veel beweging in de opvattingen over leren. De accentverschuiving van kennisverwerving

Nadere informatie

Naar een valide, betrouwbare, transparante, haalbare leerlingenevaluatie in 4 stappen. Stap 1

Naar een valide, betrouwbare, transparante, haalbare leerlingenevaluatie in 4 stappen. Stap 1 Naar een valide, betrouwbare, transparante, haalbare leerlingenevaluatie in 4 stappen Stap 1 EVALUATIE IS EEN ONDERDEEL VAN HET LEERPROCES. VOLGENDE ACTIVITEITEN GAAN EVALUEREN VOORAF: 1 JE LEEST DE LEERPLAN

Nadere informatie

Mogelijke opdrachten voor een vakwerkgroep economie en handelsvakken

Mogelijke opdrachten voor een vakwerkgroep economie en handelsvakken Mogelijke opdrachten voor een vakwerkgroep economie en handelsvakken In kolom 1 vind je 70 items waaraan je eventueel kan werken in de vakgroep economie en handelsvakken. Ze zijn ingedeeld in 8 categorieën.

Nadere informatie

Documenten van de leraar

Documenten van de leraar KATHOLIEK ONDERWIJS VLAANDEREN REGIO WEST-VLAANDEREN SECUNDAIR ONDERWIJS Documenten van de leraar Tijdens je opleiding tot leraar werd je geïnformeerd over o.a. de leerplannen die voor je vak(gebied) bestaan,

Nadere informatie

DAG VAN DE WISKUNDE. 20 november 2010 DE ACTUALITEIT VAN ONS WISKUNDEONDERWIJS GEVARIEERD AANBOD WISKUNDE-IMPULSDAG

DAG VAN DE WISKUNDE. 20 november 2010 DE ACTUALITEIT VAN ONS WISKUNDEONDERWIJS GEVARIEERD AANBOD WISKUNDE-IMPULSDAG DAG VAN DE WISKUNDE 20 november 2010 DE ACTUALITEIT VAN ONS WISKUNDEONDERWIJS 1 GEVARIEERD AANBOD 1. Hoogbegaafdheid: achtergronden - aanpak 2. Digitaal bord: didactisch gebruik 3. Statistiek met GeoGebra

Nadere informatie

LICHAMELIJKE OPVOEDING

LICHAMELIJKE OPVOEDING LICHAMELIJKE OPVOEDING Dirk De Bock voor directies en leraren 1 Algemene didactische en pedagogische berichten De overheidsreglementering in verband met documenten bij de lesvoorbereiding is beperkt: de

Nadere informatie

BINNENKLASDIFFERENTIATIE IN WISKUNDELESSEN

BINNENKLASDIFFERENTIATIE IN WISKUNDELESSEN BINNENKLASDIFFERENTIATIE IN WISKUNDELESSEN - Situering - Lkr over binnenklasdifferentiatie - Binnenklasdifferentiatie? - Leerplannen - Binnenklasdifferentiatie in wiskunde Hilde De Maesschalck 8 oktober

Nadere informatie

ORDENINGSKADER PERMANENTE PRIORITEITEN. 6 kernteams

ORDENINGSKADER PERMANENTE PRIORITEITEN. 6 kernteams ORDENINGSKADER PERMANENTE PRIORITEITEN 6 kernteams Evalueren van leerlingen Vakgroepwerking Actief leren Talita kumi Taalbeleid en GOK Digitale didactiek 1. EVALUATIE EEN GENUANCEERD VERHAAL Pad: www.vicog.be

Nadere informatie

Evalueren in het vak Duits

Evalueren in het vak Duits Evalueren in het vak Duits Vakbegeleiders Duits 1-5-2014 Woord vooraf De tekst rond Evaluatie in het vak Duits wil een antwoord bieden op de vele vragen vanuit de werkvloer. Het is een uitgebreid document

Nadere informatie

Verslag over de opvolgingsdoorlichting van Onze-Lieve-Vrouwecollege te ANTWERPEN 1

Verslag over de opvolgingsdoorlichting van Onze-Lieve-Vrouwecollege te ANTWERPEN 1 Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming Onderwijsinspectie Hendrik Consciencegebouw Koning Albert II-laan 15 1210 BRUSSEL doorlichtingssecretariaat@ond.vlaanderen.be www.onderwijsinspectie.be Verslag

Nadere informatie

Verslag over de opvolgingsdoorlichting van Heilig-Hart&College 1 te Halle

Verslag over de opvolgingsdoorlichting van Heilig-Hart&College 1 te Halle Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming Onderwijsinspectie Hendrik Consciencegebouw Koning Albert II-laan 15 1210 BRUSSEL doorlichtingssecretariaat@ond.vlaanderen.be www.onderwijsinspectie.be Verslag

Nadere informatie

Bijlage: Mogelijke evaluatiecriteria voor leraren secundair onderwijs

Bijlage: Mogelijke evaluatiecriteria voor leraren secundair onderwijs 1 Bijlage: Mogelijke evaluatiecriteria voor leraren secundair onderwijs Met voorliggend document willen we alle aspecten van de functie van leraar in de evaluatie betrekken. Met deze brede evaluatie willen

Nadere informatie

Verslag over de opvolgingsdoorlichting van het Inspirocollege te Houthalen-Helchteren 1

Verslag over de opvolgingsdoorlichting van het Inspirocollege te Houthalen-Helchteren 1 Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming Onderwijsinspectie Hendrik Consciencegebouw Koning Albert II-laan 15 1210 BRUSSEL doorlichtingssecretariaat@ond.vlaanderen.be www.onderwijsinspectie.be Verslag

Nadere informatie

Pagina 1 van 5 EVALUEREN. 1 Procesevaluatie versus productevaluatie

Pagina 1 van 5 EVALUEREN. 1 Procesevaluatie versus productevaluatie Pagina 1 van 5 1 Procesevaluatie versus productevaluatie Procesevaluatie: richt zich op de kwaliteit van het leerproces en probeert dus het leerproces van de leerlingen en het onderwijsproces (het didactisch

Nadere informatie

Verslag over de opvolgingsdoorlichting van Onze-Lieve-Vrouwinstituut te BERCHEM

Verslag over de opvolgingsdoorlichting van Onze-Lieve-Vrouwinstituut te BERCHEM Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming Onderwijsinspectie Hendrik Consciencegebouw Koning Albert II-laan 15 1210 BRUSSEL doorlichtingssecretariaat@ond.vlaanderen.be www.onderwijsinspectie.be Verslag

Nadere informatie

Aartsbisdom Mechelen-Brussel Vicariaat Onderwijs. Diocesane Pedagogische Begeleiding Secundair Onderwijs

Aartsbisdom Mechelen-Brussel Vicariaat Onderwijs. Diocesane Pedagogische Begeleiding Secundair Onderwijs Aartsbisdom Mechelen-Brussel Vicariaat Onderwijs. Diocesane Pedagogische Begeleiding Secundair Onderwijs Mededelingen LO september 2011 Aan de leerkrachten Lichamelijke Opvoeding Mogen wij a.u.b. vragen

Nadere informatie

Verslag over de opvolgingsdoorlichting van het Sint-Franciscuscollege Handelsschool te Heusden-Zolder

Verslag over de opvolgingsdoorlichting van het Sint-Franciscuscollege Handelsschool te Heusden-Zolder Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming Onderwijsinspectie Hendrik Consciencegebouw Koning Albert II-laan 15 1210 BRUSSEL doorlichtingssecretariaat@ond.vlaanderen.be www.onderwijsinspectie.be Verslag

Nadere informatie

DOCUMENT. Servicedocument VOET voor het vak ICT/Informatica. Vlaams Verbond van het Katholiek Secundair Onderwijs Guimardstraat 1, 1040 Brussel VVKSO

DOCUMENT. Servicedocument VOET voor het vak ICT/Informatica. Vlaams Verbond van het Katholiek Secundair Onderwijs Guimardstraat 1, 1040 Brussel VVKSO Vlaams Verbond van het Katholiek Secundair Onderwijs Guimardstraat 1, 1040 Brussel DOCUMENT VVKSO Servicedocument VOET voor het vak ICT/Informatica Dit document is een aanvulling op het algemeen servicedocument

Nadere informatie

Verslag over de opvolgingsdoorlichting van Provinciaal Technisch Instituut te KORTRIJK

Verslag over de opvolgingsdoorlichting van Provinciaal Technisch Instituut te KORTRIJK Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming Onderwijsinspectie Hendrik Consciencegebouw Koning Albert II-laan 15 1210 BRUSSEL doorlichtingssecretariaat@ond.vlaanderen.be www.onderwijsinspectie.be Verslag

Nadere informatie

WAAROM ETEN WE WAT WE ETEN? EINDTERMEN EN LEERPLANNEN

WAAROM ETEN WE WAT WE ETEN? EINDTERMEN EN LEERPLANNEN WAAROM ETEN WE WAT WE ETEN? EINDTERMEN EN LEERPLANNEN Vakgebonden eindtermen A Vrij gesubsidieerd onderwijs VVKSO Leerplan 3 e graad secundair onderwijs AV Nederlands ASO/TSO/KSO LICAP- Brussel D/2006/0279/008

Nadere informatie

ACTIVERENDE WERKVORMEN. Pedagogische dag COLOMAplus Johan Fouquaert

ACTIVERENDE WERKVORMEN. Pedagogische dag COLOMAplus Johan Fouquaert ACTIVERENDE WERKVORMEN Pedagogische dag COLOMAplus 2013-03-01 LEERPLANREALISATIE Het handboek. is de bijbel voor vele leraars ik krijg mijn handboek niet uit Nochtans. Activerend onderwijs Wat? Ll verwerkt

Nadere informatie

Verslag over de opvolgingsdoorlichting van het V.T.I. te Deinze

Verslag over de opvolgingsdoorlichting van het V.T.I. te Deinze Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming Onderwijsinspectie Hendrik Consciencegebouw Koning Albert II-laan 15 1210 BRUSSEL doorlichtingssecretariaat@ond.vlaanderen.be www.onderwijsinspectie.be Verslag

Nadere informatie

DOCUMENT. Servicedocument VOET voor het vak ICT/Informatica. Vlaams Verbond van het Katholiek Secundair Onderwijs Guimardstraat 1, 1040 Brussel VVKSO

DOCUMENT. Servicedocument VOET voor het vak ICT/Informatica. Vlaams Verbond van het Katholiek Secundair Onderwijs Guimardstraat 1, 1040 Brussel VVKSO Vlaams Verbond van het Katholiek Secundair Onderwijs Guimardstraat 1, 1040 Brussel DOCUMENT VVKSO Servicedocument VOET voor het vak ICT/Informatica Dit document is een aanvulling op het algemeen servicedocument

Nadere informatie

Verslag over de opvolgingsdoorlichting van Instituut voor Katholiek Secundair Onderwijs te DENDERLEEUW

Verslag over de opvolgingsdoorlichting van Instituut voor Katholiek Secundair Onderwijs te DENDERLEEUW Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming Onderwijsinspectie Hendrik Consciencegebouw Koning Albert II-laan 15 1210 BRUSSEL doorlichtingssecretariaat@ond.vlaanderen.be www.onderwijsinspectie.be Verslag

Nadere informatie

Portfolio wiskunde. zelfstandig en gedifferentieerd maken van oefeningen

Portfolio wiskunde. zelfstandig en gedifferentieerd maken van oefeningen Het portfolio wiskunde: zelfstandig en gedifferentieerd maken van oefeningen Dag van de wiskunde - Werkwinkel 8 Onze-Lieve-Vrouwecollege Brugge zaterdag 14 november 2015 Deze werkwinkel... gaat over didactiek

Nadere informatie

Hoofdstuk I: Eindtermen de basics

Hoofdstuk I: Eindtermen de basics Maatschappelijk debat eindtermen Hoofdstuk I: Eindtermen de basics Inhoud Inleiding... 2 Gewoon lager onderwijs... 2 Kleuteronderwijs... 2 Gewoon secundair onderwijs... 3 Buitengewoon onderwijs... 4 Overzichtstabel...

Nadere informatie

Dinsdag 20 maart 2012 Ingrid Molein Annick Van der Stricht. Dpb Gent

Dinsdag 20 maart 2012 Ingrid Molein Annick Van der Stricht. Dpb Gent Dinsdag 20 maart 2012 Ingrid Molein Annick Van der Stricht Dpb Gent 20 maart 2012 2 3 competenties, 7 AD s en 122 LPD, Context leerplan Juridisch kader en beroepsprofielen respecteren Belang van integratie

Nadere informatie

PRAKTISCH. BIOLOGIE 2e GRAAD ASO OVERZICHT. Telefoon: 015 36 36 36 Fax: 015 36 36 37 Bezoek onze website: www.plantyn.com

PRAKTISCH. BIOLOGIE 2e GRAAD ASO OVERZICHT. Telefoon: 015 36 36 36 Fax: 015 36 36 37 Bezoek onze website: www.plantyn.com WAT OMVAT BIO NATURALIS 3 VOOR DE LEERLING? Leerwerkboek: Laboboek: Een algemene inhoudstafel en methodewijzer Onderzoeksvragen die elk nieuw onderwerp inluiden Actieve leermethode: gevarieerde werkvormen,

Nadere informatie

Aartsbisdom Mechelen-Brussel Vicariaat Onderwijs Diocesane Pedagogische Begeleiding Secundair Onderwijs

Aartsbisdom Mechelen-Brussel Vicariaat Onderwijs Diocesane Pedagogische Begeleiding Secundair Onderwijs Aartsbisdom Mechelen-Brussel Vicariaat Onderwijs Diocesane Pedagogische Begeleiding Secundair Onderwijs Vademecum fysica en WW (2007) 1 Situering van de wetenschappelijke vakken 1.1 Begeleiding wetenschappen

Nadere informatie

~ 1 ~ selecteren. (LPD 1,8,27) (LPD 13,22,23,27)

~ 1 ~ selecteren. (LPD 1,8,27) (LPD 13,22,23,27) ~ 1 ~ Functionele taalvaardigheid/ tekstgeletterdheid Eindtermen (P)AV voor 2 de graad SO 3 de graad SO 3 de jaar 3 de graad SO DBSO niveau 2 de graad DBSO niveau 3 de graad DBSO niveau 3 de jaar 3 de

Nadere informatie

Organisatiehulp derde graad. 1 juni 2012

Organisatiehulp derde graad. 1 juni 2012 Organisatiehulp derde graad 1 juni 2012 1 Agenda Stand van zaken OH -vragen van scholen en leraren Servicedocument Geïntegreerd werken Evalueren Reflecteren Stage Info per competentie Stand van zaken:

Nadere informatie

Verslag over de opvolgingsdoorlichting van GO! atheneum sporthumaniora Hasselt

Verslag over de opvolgingsdoorlichting van GO! atheneum sporthumaniora Hasselt Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming Onderwijsinspectie Hendrik Consciencegebouw Koning Albert II-laan 15 1210 BRUSSEL doorlichtingssecretariaat@ond.vlaanderen.be www.onderwijsinspectie.be Verslag

Nadere informatie

VITAAL Plus 1 e graad

VITAAL Plus 1 e graad VITAAL Plus 1 e graad Krachtlijnen VITAAL Plus 1 e graad 1 Bouwstenen VITAAL Plus 1 e graad DIFFERENTIATIE TAALTAKEN AUTHENTIEKE COMMUNICATIEVE SITUATIES SCHOOLTAALWOORDEN VAARDIGHEDEN REMEDIËRING INTERCULTURALITEIT

Nadere informatie

LiNk! Nederlands 2. Evalueren om te leren LINK! NEDERLANDS 2. LiNk! Nederlands

LiNk! Nederlands 2. Evalueren om te leren LINK! NEDERLANDS 2. LiNk! Nederlands LiNk! Nederlands 2 Evalueren om te leren LiNk! Nederlands 1 Agenda LiNk! Nederlands Krachtlijnen Leerwaaier Structuur Reflecteren en evalueren Waarom? Hoe? In de praktijk Vragen? 3 Krachtlijnen LiNk! Nederlands

Nadere informatie

MEDEDELING. Moderne vreemde talen in de B-stroom en in het bso. 1 Algemeen

MEDEDELING. Moderne vreemde talen in de B-stroom en in het bso. 1 Algemeen Vlaams Verbond van het Katholiek Secundair Onderwijs Guimardstraat 1, 1040 Brussel MEDEDELING referentienr. : M-VVKSO-2010-021 datum : 2010-03-26 gewijzigd : 2014-02-06 contact : Dienst Leren en onderwijzen,

Nadere informatie

Wegwijzer voor de vakwerkgroep Suggesties voor het optimaliseren van de vakgroepwerking met het vakinformatiedossier als rode draad voor TSO en BSO

Wegwijzer voor de vakwerkgroep Suggesties voor het optimaliseren van de vakgroepwerking met het vakinformatiedossier als rode draad voor TSO en BSO Wegwijzer voor de vakwerkgroep Suggesties voor het optimaliseren van de vakgroepwerking met het vakinformatiedossier als rode draad voor TSO en BSO Timing Onderwerpen Inhouden Bronnen Aandachtspunten Ondersteuning

Nadere informatie

Aartsbisdom Mechelen-Brussel Vicariaat Onderwijs. Diocesane Pedagogische Begeleiding Secundair Onderwijs

Aartsbisdom Mechelen-Brussel Vicariaat Onderwijs. Diocesane Pedagogische Begeleiding Secundair Onderwijs Aartsbisdom Mechelen-Brussel Vicariaat Onderwijs. Diocesane Pedagogische Begeleiding Secundair Onderwijs Vademecum Techniek (2013-2014) In het vademecum geef ik jullie graag een overzicht van de begrippen

Nadere informatie

Resonans geletterdheidsmodules

Resonans geletterdheidsmodules Resonans geletterdheidsmodules Provinciaal Onderwijs Vlaanderen 8 mei 2014 Inhoud 1. Wat 2. Ontwikkeling 3. Stand van zaken 4. Mogelijkheden en beperkingen 5. Organisatie 6. Vragenronde 7. Inhoudelijke

Nadere informatie

STUDIEAANBOD SINT-JOZEF HUMANIORA 2015-2016

STUDIEAANBOD SINT-JOZEF HUMANIORA 2015-2016 STUDIEAANBOD SINT-JOZEF HUMANIORA 2015-2016 EERSTE GRAAD Eerste leerjaar Algemene vorming (moderne) Klassieke studiën ( of CLIL-) Tweede leerjaar Grieks- Moderne wetenschappen (SEI of CLIL-SEI) ASO TWEEDE

Nadere informatie

LEERPLANSTUDIE Tweede graad TSO/KSO leerplan d

LEERPLANSTUDIE Tweede graad TSO/KSO leerplan d LEERPLANSTUDIE Tweede graad TSO/KSO leerplan d 1 Leerplannen Eerste graad A-stroom (D/2009/7841/003) In voege sinds 1 september 2009 Tweede graad KSO/TSO (D/2002/0279/048) In voege sinds 1 september 2002

Nadere informatie

Implementatie leerplan Nederlands eerste graad A- en B-stroom

Implementatie leerplan Nederlands eerste graad A- en B-stroom Implementatie leerplan Nederlands eerste graad A- en B-stroom Pedagogisch begeleiders Nederlands Schooljaar 2010-2011 1 Scenario 1 Introductie 2 Toelichting leerplannen 3 Vragen en reflecties 4 Extra ondersteuning

Nadere informatie

Leraren en schoolleiders over evaluatie in Vlaamse secundaire scholen. Een stand van zaken

Leraren en schoolleiders over evaluatie in Vlaamse secundaire scholen. Een stand van zaken Katholieke Universiteit Leuven Centrum voor Onderwijssociologie Vlerick Leuven Gent Management School Competentiecentrum Mens & Organisatie Leraren en schoolleiders over evaluatie in Vlaamse secundaire

Nadere informatie

BIOLOGIE, CHEMIE EN NATUURWETENSCHAPPEN

BIOLOGIE, CHEMIE EN NATUURWETENSCHAPPEN BIOLOGIE, CHEMIE EN NATUURWETENSCHAPPEN Gerrit Schuermans voor alle leraren De berichten die in de vorige mededelingen werden gepubliceerd en andere interessante informatie over de vakken biologie, chemie

Nadere informatie

Verslag over de opvolgingsdoorlichting van Sint-Jozefscollege te HERENTALS

Verslag over de opvolgingsdoorlichting van Sint-Jozefscollege te HERENTALS Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming Onderwijsinspectie Hendrik Consciencegebouw Koning Albert II-laan 15 1210 BRUSSEL doorlichtingssecretariaat@ond.vlaanderen.be www.onderwijsinspectie.be Verslag

Nadere informatie

KIJKWIJZER VOOR PAV-BUNDELS

KIJKWIJZER VOOR PAV-BUNDELS KIJKWIJZER VOOR PAV-BUNDELS Inleiding Uitgeverijen brengen heel wat publicaties op de markt die nuttig kunnen zijn voor leraren PAV en hun leerlingen. Daarnaast verkiezen veel leraren om volledig of gedeeltelijk

Nadere informatie

Aanbieden van aantrekkelijk STEM-onderwijs

Aanbieden van aantrekkelijk STEM-onderwijs Aanbieden van aantrekkelijk STEM-onderwijs Vlor & Artevelde: Zin in wetenschappen wiskunde en techniek publicatie april 2013(zie actieplan STEM thema 2, OD 1) Vlor: reflectie-/screeningsinstrument voor

Nadere informatie

Profilering derde graad

Profilering derde graad De leerling heeft in de 1ste en de 2de graad, de gelegenheid gehad zijn/haar interesses te ontdekken en heeft misschien al enig idee ontwikkeld over toekomstige werk- of studieplannen. Vaardigheden, inzet,

Nadere informatie

FUNCTIEBESCHRIJVING MENTOR-COACH

FUNCTIEBESCHRIJVING MENTOR-COACH FUNCTIEBESCHRIJVING MENTOR-COACH SCHOOL: NAAM: De functiebeschrijving van 'mentor-coach' kadert in het individuele gedeelte (instellingsgebonden taken) van de functiebeschrijving van 'leraar'. Deze functiebeschrijving

Nadere informatie

Verslag over de opvolgingsdoorlichting van MSGO Den Brandt te Boom

Verslag over de opvolgingsdoorlichting van MSGO Den Brandt te Boom Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming Onderwijsinspectie Hendrik Consciencegebouw Koning Albert II-laan 15 1210 BRUSSEL doorlichtingssecretariaat@ond.vlaanderen.be www.onderwijsinspectie.be Verslag

Nadere informatie

DON BOSCO GENK AANBOD EERSTE GRAAD. Meer dan je denkt!

DON BOSCO GENK AANBOD EERSTE GRAAD. Meer dan je denkt! DON BOSCO GENK Meer dan je denkt! AANBOD EERSTE GRAAD Dag nieuwe leerling, Dag ouder, In onze Don Boscoschool willen wij een kwaliteitsvolle vorming aanbieden. Vanuit ons opvoedingsproject leggen wij

Nadere informatie

Krachtige leeromgevingen. Groepssessie 1: Curriculum Versie groep 1

Krachtige leeromgevingen. Groepssessie 1: Curriculum Versie groep 1 Krachtige leeromgevingen Groepssessie 1: Curriculum Versie groep 1 Planning groepssessies 1. Curriculum (vandaag) 2. Toetsen en evalueren (donderdag 30/10) Groepssessie 1 1. Curriculum op macroniveau 2.

Nadere informatie

SCAN. in kwaliteitsvol toetsen

SCAN. in kwaliteitsvol toetsen SCAN in kwaliteitsvol toetsen Instructies Overloop en beoordeel de concrete indicatoren van valide, betrouwbaar, transparant, efficiënt en/of leerrijk toetsen voor het geheel van toetsen/ de toets van

Nadere informatie

Documenten van de leraar

Documenten van de leraar 1 DIOCESANE PEDAGOGISCHE BEGELEIDINGSDIENST BRUGGE Secundair onderwijs Baron Ruzettelaan 296 8310 Assebroek tel. (050) 37 26 75 fax: (050) 35 45 08 e-mail: dpb@dpbbrugge.be www.dpbbrugge.be Documenten

Nadere informatie

Mogelijke opdrachten voor de vakwerkgroep Personenzorg (*)

Mogelijke opdrachten voor de vakwerkgroep Personenzorg (*) Mogelijke opdrachten voor de vakwerkgroep Personenzorg (*) In kolom 1 vind je verschillende items waaraan je eventueel kan werken in de vakgroep. Ze zijn ingedeeld in 9 categorieën. Duid in kolom 2 aan

Nadere informatie

Verslag over de opvolgingsdoorlichting van IVG-School te GENT

Verslag over de opvolgingsdoorlichting van IVG-School te GENT Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming Onderwijsinspectie Hendrik Consciencegebouw Koning Albert II-laan 15 1210 BRUSSEL doorlichtingssecretariaat@ond.vlaanderen.be www.onderwijsinspectie.be Verslag

Nadere informatie

Verslag over de opvolgingsdoorlichting van Technisch Instituut Sparrendal te LANAKEN

Verslag over de opvolgingsdoorlichting van Technisch Instituut Sparrendal te LANAKEN Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming Onderwijsinspectie Hendrik Consciencegebouw Koning Albert II-laan 15 1210 BRUSSEL doorlichtingssecretariaat@ond.vlaanderen.be www.onderwijsinspectie.be Verslag

Nadere informatie