Administratieve entiteit VLETEREN Gemeente WESTVLETEREN Abdij Sint-Sixtus (Cisterciënzers S.O.) (Donkerstraat 12)

Transcriptie

1 VLAAMSE OVERHEID inventarisatie van het onroerend erfgoed : ORGELS Provincie West-Vlaanderen Arrondissement Ieper Administratieve entiteit VLETEREN Gemeente WESTVLETEREN Abdij Sint-Sixtus (Cisterciënzers S.O.) (Donkerstraat 12) ABDIJ en KERK Het voormalige Birgittijnenklooster In 1610 trok G. De Lattre, gewezen dienstknecht van Mgr. De Hennin, bisschop van Ieper, zich met twee gezellen terug in de eenzaamheid van het Duinengoed bij de 'Capelle Sint-Seicx', na hiervoor toelating te hebben verkregen van de Abt van de abdij Ten Duinen. Na enkele jaren als kluizenaar (eremijt) te hebben geleefd, sloten zij zich in 1615 aan bij de Orde van de Allerheiligste Heiland, gewoonlijk Orde van de Birgittijnen genoemd, naar de naam van de stichteres, de Heilige Birgitta van Zweden. De Birgittijnenkloosters waren gewoonlijk dubbelkloosters: een afdeling voor mannen en een voor vrouwen. Sint-Sixtus was echter het eerste klooster uitsluitend voor mannen bestemd. Door het edict van Jozef II (opheffing van de contemplatieve orden) waren de Birgittijnen van Sint-Sixtus (8 priesters, 3 lekebroeders en 3 novicen) genoodzaakt op 15 mei 1784 het klooster te ontruimen, dat kort daarop met de hele inboedel werd verkocht. De gebouwen werden afgebroken en het materiaal werd gerecupereerd. (Het orgel bijvoorbeeld verhuisde naar de parochiekerk van het naburige Woesten, zie ) De Trappistenabdij In 1814 ging J.-B. Victoor uit Poperinge zich vestigen in de bossen van Sint-Sixtus om er de rest van zijn leven als kluizenaar door te brengen. Zo nam hij de monastieke traditie in Sint-Sixtus terug op. Wanneer in de zomer van 1831 de prior van het pas gestichte trappistenklooster van de Catsberg (Frankrijk) met een paar van zijn monniken zich vestigt bij de kluizenaar, ontstaat in Vleteren een nieuw klooster van Cisterciënzers van de Strikte Observantie (alias Trappisten). De gemeenschap groeide gestaag : 23 leden in 1835, 52 in Tweemaal stond de communiteit medebroeders af : in 1850 trokken 16 paters en broeders naar Scourmont voor de stichting van de abdij van Chimay, en in de jaren werden een twintigtal broeders naar Canada gezonden om er Tracadie (het huidige Spencer in de V.S.) nieuw leven in te blazen. Andere belangrijke gebeurtenissen uit die eerste periode zijn de bouw van de 'oude kerk' in 1840, de oprichting van de lagere school rond 1840, de ingebruikname van de eerste brouwerij in 1839, de schenking van het kloosterterrein door de familie Lebbe in 1860, de verheffing van de priorij tot abdij in 1871 en de uitbouw van de boerderij tot modelbedrijf voor de streek in de jaren Tijdens de Eerste Wereldoorlog huisden in en rond de abdij honderden vluchtelingen en bijna geallieerde soldaten. De Tweede Wereldoorlog bleek voor de abdij, zowel op economisch, politiek en op ordesvlak een precaire tijd. De periode nà de Tweede Wereldoorlog is voor de communiteit zeer beslissend geweest, belangrijke opties werden toen genomen : 1) Abt G. Deleye nam in 1945 de beslissing de steeds groter wordende brouwerij tot kleinschaliger proporties terug te brengen. Ook thans wordt de brouwerij, met haar jaarproductie van ca hectoliter, bewust

2 kleinschalig gehouden en gerund door de monniken zelf. 2) De bouw van het gastenhuis in Voor die tijd en zeker voor de toenmalige communiteit 'ruim' te noemen : het illustreert het belang dat de communiteit hecht aan gastvrijheid en openheid. De andere wezenlijke pool, nl. de 'afzondering', kreeg vorm door de bouw van de nieuwe abdijkerk, in 1968 : een tijdloze, moderne kerk die de traditioneel sobere cisterciënzerarchitectuur recht doet. Deze "binnenkerk" verhoogt de afzondering voor de monniken, want ze is enkel toegankelijk voor de gasten en voor bezoekers die aanbellen aan de kloosterpoort. De vroegere "buitenkerk" werd afgestaan aan de parochie en de pelgrims; ze werd als hulpkerk bediend door de pastoor van Vleteren maar is recentelijk gesupprimeerd. De huidige communauteit telt 26 religieuzen. In de jaren wordt een gans nieuwe abdij gebouwd, met behoud en integratie van de kerk van bron : Overzicht orgelhistoriek - In 1897 werd een eerste harmonium in gebruik genomen, geschonken door de heer Van Merris - In 1912 werd een harmonium "Alexandre Père et Fils" (2 klav., 5 ½ spelen, 22 reg.) aangekocht bij J. Anneessens (Menen). [Dit instrument werd in 1929 teruggekocht door J. Anneessens, cfr. infra ARCHIVALIA: schrijven van organist fr. L. De Cleyn van nov aan Anneessens] - In 1928 werd voor het eerst een pijporgel aangekocht, bij J. Anneessens (Menen), zie id. ARCHIVALIA; in resp en 1942 werden door Anneessens kleine wijzigingen aangebracht aan dit instrument; in 1966 werd dit orgel verkocht en overgeplaatst naar de Sint-Jozefskerk in Tielt (waar het zich nog steeds - in verbouwde vorm - bevindt), zie - in de nieuwe abdijkerk werd tijdelijk een harmonium gebruikt - in de bergplaatsen van de abdij worden nog twee harmoniums bewaard (een klein begeleidingsinstrument van M. Kasriel, en een groter "American Organ") - in 1974 werd een klein positieforgel [vermoedelijk tweedehands] aangekocht bij P. Anneessens (Menen), het was in gebruik in de nieuwe kerk tot 1984 en staat thans in een kleine kapel in de kloosteromgang - in de abdijkerk werd in 1984 een orgel gebouwd, door 'Loncke Orgelbouw bvba' (Zarren)

3 A. Het orgel in de abdijkerk ORGEL Auteur instrument : Loncke Orgelbouw bvba (Zarren) Bouwjaar : 1984 Dispositie registeropstelling aan de klaviatuur : X II. Borstwerk I. Hoofdwerk Voetwerk (pedaal) 04 Gedekt 16 voet 01 Open fluit 8 voet 02 Koraalbas 4 voet 05 Mixtuur III sterk 03 Fagot 16 voet x ventilator I. Hoofdwerk 06 Cornet V sterk 01 Prestant 8 voet 07 Holpijp 8 02 Oktaaf 4 voet 08 Spitsfluit 4 voet 03 Nazaard 2 2 /3 voet 09 Oktaaf 2 voet 04 Terts 1 3 /5 voet 10 Mixtuur IV sterk 05 Trompet 8 bas 11 Trompet 8 sup II. Borstwerk 01 Gedekt 8 voet 05 Roerfluit 4 voet 02 Prestant 2 voet 06 Terts 1 3 /5 voet 03 Larigot 1 1 /3 voet 07 Schuiflet 1 voet 04 Cymbel II sterk 08 Vox humana 8 voet 09 Tremulant koppelingspedalen : V + I V + II I + II zweltrede Borstwerk - de Tremulant werkt enkel op het BW (registertrekker in te haken) - Cornet ab c 1 manuaalomvang : C - g 3 pedaalomvang : C - f 1 Pijpwerk - grotendeels nieuw van Loncke - een aantal spelen uit een Anneessens-orgel van 1890 zijn verwerkt (cfr. infra); weliswaar sterk gereviseerd door

4 Loncke - de Voix humaine zou afkomstig zijn uit een (niet nader genoemd) Hooghuys-orgel datum onderzoek : dec * * * Van br. Joannes (archivaris) en br. Daniël (organist) bekwamen we volgende bijkomende informatie (hoofdzakelijk ontleend aan het bouwcontract) - gebouwd door de firma Loncke in adviseur E.H. Fr. Rotsaert (toenmalig onderpastoor in Poperinge) - inspeelconcert door Kr. Van Ingelgem, er is pijpwerk verwerkt (zie verder) van een Ch. Anneessensorgel dat de firma Loncke verworven had [volgens onze opzoeking gaat het om een instrument dat in 1890 gebouwd was, in het hospitaal/rusthuis in Meulebeke] - 23 registers, 1546 pijpen (hoofdwerk 832, borstwerk 504, pedaal 210) - pedaal en hoofdwerk op 2 laden (diatonisch, C- en C#-kant), borstwerk op 1 lade (chromatisch); Cornet op een verhoogde bank - mechanische toets- en registertractuur - magazijnbalg in de voet van de orgelkast; winddruk 80 mm Wk; ventilator in de kelder (met aanzuigkanaal vanuit de kerk) - inliggende tremulant - eikenhouten orgelkast; 29 sprekende frontpijpen - afkomstig uit een Ch. Anneessensorgel (1890) zijn : + op het hoofdwerk Prestant 8 ab d# 0 (C-d 0 zijn thans nieuwe frontpijpen) Oktaaf 4 ab E (C-D# zijn thans nieuwe frontpijpen) Oktaaf 2 Trompet 8 + op het borstwerk Gedekt 8 (C-c 0 in hout) Roerfluit 4 Larigot 1 1 /3, gemaakt uit Voix céleste + op pedaal Koraalbas 4, gemaakt uit Viola 8 - aangaande het nieuwe pijpwerk : + op het hoofdwerk Holpijp 8 roergedekten in flesvorm Terts 1 3 /5 in prestantmensuur + op het borstwerk Terts 1 3 /5 in fluitmensuur + op pedaal Gedekt 16 volledig in hout

5 Open fluit 8 C & C# in hout, verder 10 pijpen in het front Mixtuursamenstellingen : Hoofdwerk, Mixtuur IV C 1 / /3 1 /2 c# /3 1 2 /3 c#1 2 2/ /3 1 c# / /3 c#1 1 1/3 1 c# /3 Borstwerk, Cymbel II C 2 /3 1 /2 c#0 1 2 /3 Pedaal, Mixtuur III C = 2', 1 1 /3', 1'

6

7 B. Het orgel in de kleine kapel ORGEL Auteur instrument : P. Anneessens (Menen) Het instrument werd door de abdij aangekocht in 1974 maar was vermoedelijk tweedehands (Anneessens bouwde meerdere van deze positief-orgeltjes in de jaren ); het bleef in gebruik in de abdijkerk tot 1984 en bevindt zich thans in een kleine huiskapel. Dispositie 1 register (permanent ingeschakeld), een houten gedekt 8 voet [ab F, dus in feite slechts 6 voet] manuaalomvang : F - a 2 (41 toetsen) geen pedaal datum onderzoek : dec. 2011

8 ARCHIVALIA I. Geschiedkundige nota, (ons ter hand gesteld door de archivaris van de abdij, br. Joannes Lootens, waarvoor oprechte dank). + Zang en orgelbegeleiding [... ] Toen kwam de grote verandering (in onze Cisterciënzerorde) door de Reglementen van 1894: voortaan mocht een harmonium of orgel de zang begeleiden (vóór 1892 mocht er enkel a capella gezongen worden). In Sint-Sixt was er echter een praktisch probleem: er was geen harmonium... en ook niemand die het kon bespelen. Pater Bavo Deroose bericht daarover in zijn kroniek: De nieuwe reglementen lieten toe den koorzang te begeleiden maar daarmede wachtte men nog bij gebrek aan orgelist tot in de maand september van In 1897 schonk Mr. Van Merris aan Abt Albericus een groot harmonium, wijl men toen aanving den koorzang te begeleiden. In 1897 was pater Bernardus Ghys uit het klooster Tracadie (nabij Canada) teruggekeerd naar Sint-Sixt, en hij zou onze eerste orgelist (aan het harmonium) worden. In totaal werden tussen 1897 en vandaag 3 harmoniums en 3 orgels bespeeld. Het eerste harmonium deed dienst van 1897 tot Het tweede harmonium, een "Alexandre" aangekocht in 1912, bleef in gebruik tot de aankoop van het eerste pijporgel in Dit orgel deed dienst in de oude abdijkerk tot Bij de ingebruikname van de nieuwe abdijkerk in 1968 werd een derde harmonium aangeschaft dat door o.a. broeder Bert werd bespeeld tot In 1974 werd een tweede (klein) orgel aangekocht, in gebruik tot In 1984 werd het derde orgel aangekocht, dat tot vandaag dienst doet. Orgelisten in die tijd waren o.a. pater Bavo Deroose (Deze pater Bavo werd echter in januari 1917 opgeroepen om zijn legerdienst te doen, daardoor was er dus tijdelijk geen orgelist. Hij noteert in zijn Kroniek: Sedertdien zong men zonder begeleiding, en om met meer zangers in het koor te zijn, waren er geen assisten meer aan t altaar. A la guerre comme à la guerre!) en vooral pater Ludovicus De Cleyn, die tussen 1929 en 1939 glorieerde aan het orgelklavier. Toen hij een verlamming kreeg, volgde pater Renatus Smiers hem op. (br. Johannes ) + Inventaris Museum - Frans harmonium (afkomstig uit de sacristie van de oude abdijkerk, daar weggehaald 28/9/2007: werd dit vroeger in de abdijkerk door de monniken gebruikt? Origineel van hier? Of afkomstig van het klooster van de zusters van het schooltje, zr Alfonsine?).

9 Beschrijving: Hoogte: 0,78 m, breedte: 0,96 m, diepte: 0,31 m. Bouwer: M. Kasriel, Paris Eén klavier (transponerend, 8 verschillende standen mogelijk) Twee pedalen aan draad-stangen (verbonden met blaasbalg) Twee handvaten (de originele stonden bijkbaar hoger, verwijderd of verlaagd?) Dit is het Franse type van harmonium met drukwind. (met bijenwas behandeld door Marc Sax november 2007) - Amerikaans harmonium (afkomstig uit liturgisch centrum klooster). Beschrijving: Hoogte: 1,25 m, breedte: 1,06 m, diepte: 0,55 m. American Organ, twee pedalen met riemen. Eén klavier met 12 registers met afsluiting. Dit is een Amerikaans type met zuigwind. Het wordt eigenlijk ten onrechte organ (orgel) genoemd. Dit komt omdat de Franse harmonium-uitvinder-bouwer in de 19 e eeuw de naam harmonium voor Frankrijk wilde voorbehouden! (met bijenwas behandeld door Marc Sax november 2007) + Over het Anneessens-orgel van 1928 "Derde Dagboek der Abdij van Sint-Sixtus" (door pater Louis De Cleyn) : [... ] 8 Juli Maandag komt Mr Jules Anneessens-Tanghe van Meenen een orgel plaatsen in onze kerk. [... ] 16 juli Daar de Register Montre klaar was heb ik dien avond voor t eerst bij de Completen het orgel bespeeld. Heerlijk, heel wat anders dan het beste harmonium. 2 augustus was het orgel volmaakt, en kostte fr... en het oude harmonium werd verkocht voor fr. [... ] De paters orgelisten van Chimay en Rochefort zijn tegenwoordig geweest op onze orgelinwijding op 23 augustus Pater Lambertus Deblane, orgelist der abdij van Rochefort, een ware virtuoos voor orgelspel heeft voorgedragen : [... ] Och arme! Hij zweette ervan als een peerd. Dan was het de beurt aan pater Idesbalde d Huile, orgelist van Chimay die ons voordroeg: [... ] Ikzelf heb begonnen met de liturgische zangen en psalmen der wijding te begeleiden, en het dus zonder zweeten rustig mogen toeluisteren, dankend Onze Lieve Heer en de H. Cecilia dat zij mijn droom (nl. een orgel te mogen bespelen) van over 35 jaar eindelijk ten beste vervuld hebben. [... ] 18 sept is ons orgel gekuischt en volledigt, namelijk door de hoogste octaaf voor de 6 spelen te laten octavieeren: daarom zijn er 6 x 12 kleine pijpjes bijgebracht, met nieuw klein secreet, en de windlade is ook verbeterd. Alles voor = 4600 fr. t Is nu een volmaakt orgeltje. [... ] mei Ik kan geen orgel meer spelen... ter oorzake mijner lamheid in rechterhand en linkerbeen. (Pater Louis kreeg een beroerte einde april 1939, hij overleed

10 op 31 aug. 1940, pater Renatus Smiers volgde hem op als orgelist.) + uit de Abdijkroniek : - tot september 1966 was de oude abdijkerk in gebruik, en ook het Anneessens-orgel van In april 1968 werd de nieuwe abdijkerk in gebruik genomen [ondertussen werd het Anneessens-orgel blijkbaar verkocht, maar in de kroniek wordt dit niet vermeld / br. Joannes] en werd ook een harmonium in gebruik genomen. Begin maart 1974 werd het harmonium in onze kerk vervangen door een orgel(tje), gekocht bij de firma P. Anneessens uit Menen. En of br. Bert in zijn nopjes is! - 7 november 1984 br. Daniël begeleidt voor de eerste keer op het nieuwe, nog niet voltooide orgel [firma Loncke] de officies van deze dag, vanaf de noon. Het kleine orgeltje [van P. Anneessens] wordt uit de kerk verwijderd. * * * II. Bedrijfsarchief van orgelbouwer J. Anneessens ( ), Benedictinessenstraat, Menen. (Archiefmappen ons ter inzage gegeven door dhr. P. Andriessen, huidig zaakvoerder.) In de map Abbaye West-Vleteren zijn volgende documenten aanwezig : 1) brief van dom Louis De Cleyn, secretaris en orgelist van de abdij, aan J. Anneessens [briefhoofd:] VEREENIGING zonder winstgevend doel ABDIJ St SIXTUS ASSOCIATION sans but lucratif ABBAYE St SIXTE Mijnheer, Wil a.u.b. de goedheid hebben persoonlijk te komen of iemand uwer onderhorigen te zenden naar de abdij van S t Sixtus om het harmonium "Alexandre Père et Fils" dat gij ons geleverd hebt op 10 sept [2 claviers, 5 ½ jeux, 22 reg.] te komen nazien. Gedurende 15 jaar is het bespeeld geworden iederen dag ± 5 uren, - en de vochtigheid der tien eerste jaren, wanneer er 's winters geen stoof in de kerk stond, is oorzaak dat het uit den haak geraakt is. Wat ik vooral begeer is de expression en de copula in hunnen oorspronkelijken staat te herstellen. Mag ik Ued. of een der uwen zoohaast mogelijk verwachten? Dank voor de prospectussen uwer orgel-inwijdingen die gij mij zoo getrouw zendt. Laat ons hopen dat binnen eenige jaren eene

11 nieuwe Abdij Sint Sixtus oprijze, met een Anneessens-orgel! Dit wenscht uitterharte fr. Louis M. De Cleyn orgelist der S t Sixtus Abdij 2) brief van pater De Cleyn aan J. Anneessens [briefhoofd zoals bij 1)] Mynheer Anneessens Kerkorgelfabrikant Meenen. Ondergeteekende verklaart hiermede dat M r Joseph V.d. Velde tot onze grootste voldoening onze groote harmonium "Alexandre" in orde gebracht heeft aangaande "copula" et "expression", - alsook 2 andere kleine harmoniums hersteld heeft. Met besten dank en allen eerbied verblijve fr. Louis M. De Cleyn. secret. en orgelist der abdij S t Sixtus 3) brief van pater De Cleyn aan Anneessens [briefhoofd zoals bij 1)] Mijnheer Anneessens, Wil Ued. zoo goed zijn zoodra mogelijk een bestek maken voor een orgel samengesteld als volgt : Groot orgel Bourdon 16 Montre 8 Flûte harmonique 8 Violon 8 Prestant 4 Quinte 3 Pedaal aan groot orgel Klein orgel aan groot orgel Octave aigu klein orgel Expression Tremblant Klein orgel Cor de nuit 8 Salicional 8 Voix céleste 8 Flûte écho 4 Verbindingen Vrij pedaal transmissie met (Bourdon 16 (Sousbasse 16 Knoppen naar keus : Piano Demi forté Tutti Annulateur. Degene die ons dit orgel wil placeeren voor den prijs van X fr, schrijft verder : 1. De speelkas met de klavieren is geplaatst voor het orgel, de orgelist met het gezicht op het altaar, gemaakt in eikenhout, de klavieren van 56 noten, geplakt met beste celluloïd, dièzes in ébène, registers met bascule met de namen der registers op porcelaine plaatjes, met verschil van kleur, volgens het klavier waaraan zij behooren, een voetklavier of pedaal van 27 noten op maat der muziekschool van Mechelen. 2. Een orgelkas in eikenhout eenvoudig van sierwerk met valsche gebronzeerde façade-pypen, geplaatst met den rug tegen den muur op het hoogzaal. 3. Een blaasbalg in beste noordsche den, met twee plooien, en

12 twee pompen werkende met de hand, deze is geplakt met schapenleder. 4. Een electriek blaasmachien beste Zwitsersche merk, met toebehoorten zonder gerucht. 5. Twee secreten in beste noordschen den en eikenhout, sommiers pneumatiques stelsel met pistons. 6. De spelen van 't Klein orgel zijn geplaatst in eene kas expression werkende met voetbascule 7. Een regulateur met tremblant voor Klein orgel. 8. De spelen zijn gemaakt in metaal van 40% tin en lood. - de bassen der groote spelen in besten noordschen den en gebronzeerde zink. De spelen worden geharmoniseerd volgens myne kunst, en gestemd in den normalen diapason. Een waarborg van 5 jaren wordt verleend voor den goeden gang van het orgel dan wanneer de fouten voortkomen van den opbouw der orgel. Gedurende de plaatsing van het orgel zouden de kosten van eten en slapen voor drij mannen voor het klooster zijn, alsook de afhaling der orgeldeelen van aan de statie tot in het klooster. Ook de electrieke stroom moet gebracht worden tot aan den ventilator. Gedaan te Pater Ludovicus De Cleyn Orgelist Abdij Sint Sixtus Westvleteren. 4) postkaart van pater De Cleyn aan Anneessens Mijnheer, Onze Hoog Eerw. Vader Abt zou U geerne spreken aangaande het orgel. Daar het ijzer moet gesmeed worden terwijl het warm is, moet ge ook geen dag uistellen.- Dus gij hebt alle voordeel zoodra mogelijk te komen b.v. morgen Zaterdag. - Alleszins toekomende week Donderdag niet. Ik zeg U niet wat er gaande is : gij moet ter plaatse komen oordeelen en akkoord maken. Dus ik verwacht U, en bij vookeur morgen. Hoogachtend. Pater Louis De Cleyn secret. Ik zocht naar telefoon van U, maar 't schynt dat ge geen hebt. Ons nummer is 32 Kantoor Oostvleteren. 5) bestek/contract voor de bouw van een nieuw orgel in de Sint-Sixtusabdij, door beide partijen ondertekend [briefpapier firma Anneessens] Bestek met beschrijving voor het leveren en plaatsen ven een nieuw orgel in de kerk der Abdij St Sixtus te WESTVLETEREN / Een nieuw orgel zal gemaakt worden en geplaatst in de kerk-

13 2/ In den prijs in dit bestek opgegeven is er geen buffet inbegrepen- 3/ Het orgel zal bestaan uit 7 spelen, 2 handklavieren van 56 noten, 1 voetklavier 30 noten en 9 pedalen van combinaties- 4/ Al de spelen zullen volledig zijn; het pedaalspel met transmissie op groot orgel- 5/ De houten pijpen zullen gemaakt worden uit schoon droog hout zonder gebreken; de stoffen pijpen zullen bestaan uit 40% tin en lood; eenige bassen in gebronzeerden zink.- 6/ De stellingen der pijpen zullen sterk gemaakt worden om het omvallen te beletten- 7/ Het harmoniseeren der spelen zal door den orgelmaker zelf gedaan worden; ieder spel zal zijn eigen, Echt karakter hebben- 8/ Het orgel zal volgens pneumatiek stelsel gemaakt worden- (Sommiers à piston) 9/ De speelkas gemaakt in eik en acajou zal inhouden: de 2 handklavieren, de registers en de combinaties. (basculeerende registers) Zij zal sluiten met een roldeksel- 10/ De sekreten zullen gemaakt worden uit eik en schoonen deen- 11/ De blaasbalg zal groot genoeg zijn om het orgel in volle spel te spijzen; hij zal gemaakt worden uit schoon droog hout zonder gebreken; hij zal bestaan uit eene in- en eene uitgaande plooi; hij zal met dubbel leder vergaard worden en in beweging gebracht worden A/ met de voeten bij middel van 2 pompen, B/ door een geruchtloozen electrieken ventilator, merk Meidinger, Bâle, welke door de zorgen van den orgelmaker zal geleverd en geplaatst worden- 12/ De expressiekas voorzien van deurkens zal goed werken, zij zal in beweging gebracht worden door een pedaal in de speelkas- 13/ Al de materialen zullen van eerste hoedanigheid zijn- 14/ Het orgel is gewaarborgd gedurende VIJF jaar tegen alle gebreken van constructie- 15/ Al de onkosten zijn ten laste van den orgelmaker, uitgenomen; het licht en een blazer of gebruik van ventilator gedurende het harmoniseeren; de electrieke leiding voor ventilator, het verschil van prijs van een motor triphasé en een motor continu en de logements kosten, die ten laste zijn van het klooster- 16/ Prijs voor het hierboven beschreven orgel VIJF EN VEERTIG DUIZEND frank- Gedaan in dubbel te Meenen den 5 November Voor de Abdy. De orgelmaker. Pater Louis De Cleyn. Jules Anneessens orgelist M Bonaventura De Groote Abt. [op verso:]

14 Samenstelling van het orgel Groot orgel- Pedaal- Klein orgel- 1/ Bourdon 16-4/ Sousbasse 16-5/ Cor de nuit 8-(***) 2/ Flûte Harmonique 8-(*) 6/ Salicional 8-3/ Viola 8-(**) 7/ Flûte 4- (*) doorstreept en bijgeschreven : M. 8 (**) " " : c.d.n. 8 (***) " " : fl. H. 8 COMBINATIES. 1/ Groot orgel op Pedaal- 2/ Klein " " " 3/ " " " G.O. 4/ Octave aiguë G.O. 5/ " grave G.O. 6/ " " Kl.O. 7/ " aiguë " " op G.O. 8/ " grave " " op G.O. 9/ Expression op Kl.O. op gansch 't orgel ======================================== [door Anneessens met pen twee notities bijgeschreven:] Réel oct aigue van 12 noten bijgevoegd in prix f Commencement octobre Voyez reçu à la place du C. de n. 8. placé un nouveau Prest. 4 avec super octave ajouté un sommier avec super octave et un nouveau jeu de super octave de V.c. 8, mais ce nouveau jeu on l'a placé sur le salicional 8 excepte les 12 basses de 8 p. et le salicional existant on l'a placé sur le nouveau sommier. 6) s.d. (door Anneessens bijgeschreven "Reçu le ") - naamkaartje van "Fr. Ludovicus M. De Cleyn / Secretaris der S t - Sixtus Abdij / West-Vleteren" aan J. Anneessens Mijnheer Anneessens, Onze Hoog Eerw. Vader abt gaat accoord met uw voorstel. Dus onze Harmonium blijft hier en Gij blijft later de kooper aan 5. Hoogachtend fr Louis De Cleyn 7) brief (typoscript) van A. Laukhuff (D - Weikersheim) aan Anneessens [bevestiging van Anneessens' bestelling van 2 pneumatische kegelladen, elk 3 reg., en klaarmaken pijproosters] 8) naamkaartje van "Dom Bonaventura De Groote / Abt der S t -Sixtus'Abdij / O.Cist. / West-Vleteren" aan Anneessens

15 Mr Anneessens. Voor den laatsten dag der nieuwjaarmaand kom ik UE nog een zalig, gelukkig en voorspoedig nieuwjaar wenschen. - Hoe ver staat het nu met ons orgel? Ik denk dat ge volop bezig zijt en dat we zoo gauw mogelijk ons orgel zullen hebben, want ze verlangen allen om het te hooren. Allé doe maar uw best om onze verlangens te voldoen. Met eerbied en hoogachting. D Bonaventura Abt. 9) brief (typoscript) van A. Laukhuff (D - Weikersheim) aan Anneessens a) [bevestiging van Anneessens' bestelling van een speeltafel met toebehoren; leveringsdatum rond 30 mei 1929] b) [apart blad met de dispositie : benamingen der spelen en kleur van de resp. schakelaars] : door Anneessens in potlood bijgeschreven "West Vleteren orgue 5" Disposition Ordre progressif des touches basculantes de la gauche à la droite. Couleur de fond des plaques blanc-vert rouge-vert rouge-blanc blanc blanc blanc blanc blanc blanc vert rouge rouge rouge rouge rouge rouge-blanc rouge-blanc rouge Dénominations des jeux G.O. au Péd. Ré. au Péd. Ré. au G.O. Oct. aig. au G.O. Oct. grave au G.O. Bourdon 16 Montre 8 Violon 8 Dolce 8 Sousbasse 16 Flûte 8 Salicional 8 Voix céleste 8 Flûte 4 Oct. grave Ré. Oct. aig. Ré. au G.O. Oct. grave Ré. au G.O. Trémolo 10) postkaart van pater Louis aan Anneessens Geachte Heer Anneessens Uw kaartje wel ontvangen, maar in uwe haast hebt ge vergeten den prijs op te geven van den démarreur.- Daar onze Eerw. Vader abt tot vrijdag of zaterdag avond afwezig is, kunt gij een nieuw kaartje schrijven met den prijs erbij, en dan kan

16 Vader abt zijn beslissing geven.- Hier in huis hebben wij een démarreur van 3 penden (door ons Broedertje electricien gemaakt) en een anderen van 16 penden!!! Ik ben voor dit van Basel want met oude of verlapte rommel komt men niet ver. Dus... een nieuw kaartje a.u.b. Het kotje is reeds onder dak in den hof : wij verwachten nu enkel nog het zeventienjaar-verwachte orgel. Hoe eerder het orgel hier, hoe eerder de kaas in Meenen! Met alle hoogachting en groeten. P. Louis De Cleyn. (door Anneessens in potlood bijgeschreven:) Démarreur 220 Benoit 11) standaardbrief van firma Meidinger (CH - Basel) aan Anneessens "Confirmation de commande", via de Brusselse vertegenwoordiger "Léonard et Minet", bureau restant te leveren in het station van Poperinge, van - 1 ventilator - 1 electromotor op gelijkstroom 12) brief (typoscript) van G. Meidinger aan J. Anneessens soufflerie pour West Vleteren: Nous possédons votre carte du 9 crt et regrettons de ne pas pouvoir vous rendre service par une rapide livraison. Notre fournisseur pour l'acier coulé a manqué à ses engagements et, malgré ses promesses répétées, il effectuera sa livraison, prévue d'abord pour le commencement du mois de mai, seulement pour la fin du mois courant. Il va sans dire que de cette façon nous ne sommes pas à même d'observer le délai primitivement signalé. L'achèvement de la soufflerie de cette commande ne pourra seulement avoir lieu vers le 20 juillet. Toutefois il y aurait une possibilité de terminer plus rapidement cette soufflerie. C'est en démontant un moteur semblable que nous avons en magasin, et en employant cette carcasse là pour votre moteur. Mais comme ce changement entrainerait pour nous des travaux supplémentaires, il nous serait impossible de prendre ces derniers à notre charge, et nous serions obligés de vous facturer au moins la moitié de nos propres frais. Nous ne savons pas si vous êtes d'accord avec cette façon de proceder et vous prions de nous renseigner le plus vite possible sur la solution que vous préférez. Salutations empressées. Meidinger 13) naamkaartje van pater Louis aan Anneessens Mijnheer Anneessens, Onze Hoog Eerw. Vader Abt vindt het goed dat gij den démarreur

17 koopt dien gij te Meenen kunt krijgen voor 220 fr. Met hoogachting. fr. Ludov. M. S t Sixte ) postkaart van pater De Cleyn aan Anneessens Geachte Heer Anneessens, Daar niemand hier in 't klooster op de hoogte is van de Constructie van een orgel, verlaten wij ons geheel op uwe kennis van zaken. Ikzelf, ik herinner mij niet welke klank eene "montre" heeft... Maar vermits gij het voorstelt zal het wel goed zijn, de montre te placeeren op het G.O - de flûte harmonique op het K.O.- en dan de Cor de nuit te laten vervallen. Ik ben het dus accoord met U. Onze Zeer Eerw. Vader Abt is akkoord met mij: dus hebben wij vol akkoord b.v. do mi sol!! Groeten aan Madame, en kom maar spoedig af. P. Louis De Cleyn. orgelist. 15) postkaart van pater De Cleyn aan Anneessens Geachte Heer, Ik zou wel geerne dien "forté général" hebben, en nog veel andere zaken... maar op de eerste plaats moeten wij allen bezuiniging oefenen om den kloosterbouw te kunnen klaar krijgen in 50 jaar! Ik ben al blij met het orgeltje zonder forté. Dus uw welgemeend voorstel zullen wij voor het oogenblik met een "neen" beantwoorden. Hoogachtend en groeten. P. Louis De Cleyn. orgelist. 16) prentkaart van pater De Cleyn aan Anneessens [dit kaartje is zoals het vorige 21 juni gedateerd; wegens de onduidelijke poststempels is de volgorde niet te achterhalen] Geachte Heer, Ik ben blij dat gij eerst gemist waart. Nu moet de forté er absoluut bij, want 130 fr. kan onze Bruine nog wel trekken. Dus leve de Forté-Brune. P. Louis De Cleyn. orgelist. 17) standaard brief van firma Meidinger aan Anneessens "Facture et avis d'expédition" (via de Brusselse vertegenwoordiger Léonard et Minet) voor 1 ventilator & 1 motor gelijkstroom (onderaan bijgetypt:) supplément de prix selon notre lettre du 20 juin 1929 fr. 80.-

18 différence des frais entre expédition par G.V. et P.V. fr ) postkaart (typoscript) van Léonard et Minet (vertegenwoordiger van Meidinger) aan Anneessens Cher Monsieur, Le ventilateur pour W. est arrivé, hier soir en douane, j'ai fait les démarches nécessaires afin qu'il parte CE SOIR, encore pour sa destination. Veuillez croire, Cher Monsieur, en mes sentiments bien dévoués. P. Léonart & Minet Minet 19) s.d. (1929?) - naamkaartje van pater Louis aan Anneessens Mijnheer Anneessens, De jongens werken goed... Zy zyn nu aan den blaasbalg bezig - dan de looden buisjes leggen... en dan verwachten wij U. Ik heb naar Chimay geschreven. Helaas, op het oogenblik dat ik schrijf (Donderdag 8 ure 's morgens) nog niets van Basel in de statie... 't Is een trage "Grande vitesse" - Wat gedaan? Groeten aan madam... De haantjes staan al te kraaien van plezier. enz. enz. fr Louis. 20) formulier van "Banque de Courtrai" aan Anneessens bericht van storting van fr. door de Abdij Westvleteren, ten name van J. Anneessens 21) kwijtschrift (doorslag) van Anneessens Ontvangen van Hoogwaarde Pater Dom Bonaventura De Groote, Abt der St Sixtus-Abdy, te West-Vleteren, de som van ZES EN VEERTIG DUIZEND VIER EN TACHTIG--- Frank, (46.084) voor het leveren en plaatsen van een nieuw orgel in de kerk der Abdy. Meenen, den 12 Augusti (in potlood bijgeschreven:) taxe 46 fr 22a) brief van pater Louis aan Anneessens [gedrukt briefhoofd zoals bij nr. 1] Geachte Heer Anneessens, De inwijding is tot aller genoegen puik afgeloopen. Pater Idesbald Huille der abdij v. Chimay heeft eerst gespeeld: 1 Allegro A. Corelli 2. Adagio alla breve - Mi majeur - - J.S. Bach 3. Adagio 3 sonate Guilmant 4. Suite gothique Boëllmann Daarna speelde onze virtuoos P. Lambert Deblane der abdij v Rochefort:

19 1. Grand Choeur Dubois 2. Adagio Reuchsel 3 Flûte Concerto Rinck 4. Air (La forgeron harmonieux) - - Händel 5. Toccata Reuchsel Ik had compassie met den jongen... Hij zweette gelijk een paard... maar heeft het, zooals trouwens overal en altijd, met kolossalen brio afgegeven. Allen waren het eens om onzen orgel te prijzen. Gij haalt er dus eer bij. Nu ga ik ervan genieten. Groeten aan allen. fr. Louis M. De Cleyn. orgelist v. S t Sixtus. 22b) bij voorgaande brief is een blaadje gevoegd: Volgens P. Lambert zijn er 2 défauts, die iedereen moet inzien, en die dus bij gelegenheid zouden moeten verdwijnen: 1 Zoeken naar de oorzaken der "secousses"... bijzonder bij vol spel. 2 Als men de forte toemaakt dan gaan de spelen die men gereed heeft gemaakt ook toe en dat mag natuurlijk niet zijn. Verstaat ge mij? b.v. Ik heb Bourdon 8 op GO en Salicion op Récit Ik trek forte en heb forte. dan doe ik forte toe en alles gaat toe zelfs de Bourdon 8 en de Salicional. Als ge eens in de buurt zijt, kom eens kijken. Intussen zal ik wel mynen plan trekken. fr. Louis 23) s.d. (door Anneessens bijgeschreven "Reçu ") - postkaart van pater Louis aan Anneessens Mijnheer Anneessens, Ik ben dus eindelijk terug van de reis. Nu blijf ik een heelen tijd thuis... en ge kunt dus komen om het orgel in orde te brengen. Vrijdag (O.L.V. dag) niet want dan zijn er te veel officies. 't Beste ware toekomende week. De kerk is ledig van 1 tot 4,30.- Dus uw gereedschap meebrengen om de lat van den forte op haar plaats te zetten, en er is ook nog ééne noot op 't onderste klavier die piepte (maar ik heb ze vast gezet, 1 ste la van onder). Anders is en blijft uw instrument uitstekend. De kerk is nu verwarmd.- Ik kom van Westmalle, dus kan ik u nieuws geven.- Groeten aan Madame en tot ziens toekomende week Pater Louis orgelist. 24) s.d. - postkaart van pater Louis aan Anneessens Mijnheer, Mag ik U nog eens allerdringendst verzoeken iemand te sturen

20 met die fameuze lat voor den forté... 't Is nu een half jaar dat het orgel maar half kan gebruikt worden. Den 9 n Dec. was 't groote professie en... half orgel... Zog toch dat ik met Kerstmis volle gas kan geven.- Dus gijzelf of uw gast met lat van Forté colle voor 1 witte noot en een noot opdraaien die blijft piepen (maar 'k heb ze vastgezet). Als ge nu niet zorgt dat alles in orde komt, dan zijn wij slechte vrienden... en dan gare à vous!!! Dus - Pater Louis [inderhaast in potlood bijgeschreven:] Beste tijd van 13 tot 15 ½ ure Morgen Donderdag ben ik afwezig 25) s.d. (poststempel onleesbaar; vermoedelijk begin 1931) - postkaart van Pater Louis aan Anneessens [nota: met "Y" is de kathedraal van Ieper bedoeld, een opdracht tot nieuwbouw die Anneessens bekomen had; "St Boniface" betreft het nieuw Anneessens-orgel in Elsene] Beste Heer Anneessens, Van ganscher harte gefeliciteerd voor Y. Ge zijt op weg naar de beroemdheid! Ik begrijp dat ge tevreden zijt, maar Sint Sixt heeft er ook niets bij verloren. Ter herinnering zeg ik U dat ons nummer op Postch. is : Doch ik heb liever dat ge persoonlijk die vracht naar hier brengt, als er eens gelegenheid is, dan kunt ge die forté maken - onzen nieuwen bouw zien - en een van 't Patersvaatje pakken op 't welgelukken van uw werk. Groeten aan Madame en tot ziens. Dank nog voor uw schoon boekje van St Boniface. P. Louis 26) brief van pater Louis aan Anneessens [briefhoofd zoals bij nr. 1] Met ter haast Beste Heer J. Anneessens Om U te zeggen dat sinds 3 weken (sinds het regensaizoen) het groot clavier onbruikbaar is : zoo gauw een register opgetrokken wordt die betrekking heeft op het groot orgel beginnen er 5 of 6 noten de fluiten : dus onbruikbaar. Ik zou wel het schoon weder afwachten maar Zaterdag OLV. Hemelvaart, Den 29 n H. Bernardus, Zondag komt een processie van 1000 man : en dat alles met het Reciet alleen : 't is piteus. Dus kan er iemand komen om dat in orde te stellen. En denk eens na of dat niet voor goed kan verholpen worden.- want elken keer dat het vochtig weer is, scheelt er wat aan de grand jeu. De reciet is altijd goed. En de versterking der Bourdon 8?... nu dat Yper achter de rug is?

21 Doe eens het mogelijke om toch tegen de aanstaande feesten het grand jeu te kunnen gebruiken. Groeten. Tot ziens. P. Louis 27) postkaart van pater Louis aan Anneessens Zeer geachte Heer Jules Anneessens. 't Is toch spijtig dat datzelfde ding altijd terugkeert... De koster van... zegde mij dat er aan zijn instrument nooit iets mankeert, en te S t Sixte : ge zijt nog niet weg of, roef! dezelfde kwaal komt terug.- Alzoo van vóór Kerstmis hebben wij de montre niet meer gebruikt alléén, omdat de middelste re en de middelste sol altijd de octaaf erbij geven... er waren vreemdelingen die in den Kerstnacht waren en zegden dat er schoon gespeeld werd (minuit chrétien...) maar dat het te stil was... natuurlijk! En nu dat Paschen voor de deur staat, zouden we toch de montre moeten kunnen gebruiken. Kan er iemand uwer gasten eens komen : die magere zwarte heeft laatst goed gewerkt zoo dat we van november af geen enkel cornement gehad hebben.- En denkt ge nog aan de versterking van Bourdon 4 p.?- Toekomende Maandag, Dinsdag en Woensdag is onze kerk ledig van 9 tot 11 ½ en van 12 ½ tot 5 ure 's namid.- Ik hoop dat, als ge zelf niet kunt komen een uwer mannen zult sturen : Ik heb toch zoo'n spyt dat altijd hetzelde gebrek terugkeert.... Ik verheug mij reeds op eene duurzame verwijdering van het gebrek... Met vele groeten, ook aan vrouw. Pater Louis 28) postkaart van pater Louis aan Anneessens Cher M r Jules Anneessens, Je vous réponds en français afin que vous puissiez au besoin montrer cette carte au Très Rév. Père Abbé, ou bien au bon Père Prieur du Mont Des Cats. Je suis persuadé qu'ils ne s'y opposeront pas au désir que vous avez de prendre les mesures qui vous intéressent.- Comme en Carême les Vêpres sont chantées avant midi (les jours ouvrables) je vous engage à être à l'abbaye l'après-midi. Il n'y a rien à faire à l'église de 14 à 17 heures.- De la gare de Godewaersvelde à l'abbaye vous avez besoin d'environ 20 à 25 minutes... Proficiat pour l'honneur que vous avez de placer les orgues à l'abbaye de Steenbrugge, et à la magnifique église de S t Hubert... Chez nous le plus haut si b du Récit est un peu faussé. Si la crise dans la manufacture d'orgues devait survenir, vous trouverez cinq minutes pour venir le remettre au point. Bonne réussite au Mont des Cats.- Salutations à toute votre nombreuse famille. Père Louis de S t Sixte organiste. 29) s.d. (poststempel ) - postkaart van pater Louis aan Anneessens Mijnheer Anneessens,

22 Onze HoogEerw. Vader Abt staat toe dat uw zoon Paul hier verblijve tot einde augustus, niet langer.- Misschien vindt ge hier in de buurt wel een boerderij waar hij zou opgenomen worden. In alle geval, ge kunt daarover dan verder over praten. Met hoogachting. P. Louis 30) s.d. (door Anneessens bijgeschreven "Reçu 10 oct. 1934") - brief van pater Louis aan Anneessens PAX à la hâte Geachte Heer Anneessens, Ik heb gezien op het program van Caprycke dat ge nog altyd werk hebt, ondanks de crisis : zooveel te beter. Maar hoe meer in 't vooruitzicht, hoe beter. - Ik heb hier vandaag bezoek van mijn neef, Eerw. Heer Theophiel De Cleyn, onderpastoor in de nieuwe ultra-moderne kerk van S t Laurentius, te Antwerpen. - Hij heeft ons orgeltje bespeeld, en vond het best niettegenstaande er een noot kapot is, en eenige valsche tonen. Maar hij was in de wolken over de zachte tonen. - Hij zegde mij dat zijn Pastoor op het punt is (of misschien al bezig is) een groot orgel te bespreken met nen zekeren Claus (een Duitsch). en hij raadde mij aan U te zeggeen eens met den pastoor te gaan spreken : het is toch beter, volgens den wensch van Kard. Van Roey dat de orgels in België geleverd worden door belgische orgelmakers. Dus ik ook zou u aanraden eens bij den Pastoor v. S t Laurentius te gaan W Meulepas, oud aalmoezenier v. den oorlog. Ik wensch dat ge den Duitsch verdringt, die geloof ik Tongerloo's orgel geleverd heeft. En ik groet u allen, U, Moeder en al de kinderen. Pater Louis [Het orgel in de nieuwe Sint-Laurentiuskerk in Antwerpen werd uiteindelijk niet geleverd door de Duitse firma Klais, maar door de firma Pels (Alkmaar & Lier), in 1935.] 31) brief (doorslag) van Anneessens aan pater Louis Eerweerde Pater Louis, Ik heb goed uw geëerd schrijven ontvangen en dank er u hertelijk voor. Ik ben reeds met Eerw. Heer Meulepas in onderhandeling geweest over eenige maanden, doch toen schreef hij mij dat die zaak voor zekere redens voor nen tijd moest uitgesteld worden. Begin dezer week ontving ik een brief van een Eerw. Heer professor van Brussel, door wie ik reeds 2 orgels bekomen heb, hij liet mij weten dat E.H. Meulepas zinnens was een nieuw

23 orgel te laten plaatsen en nu schrijft u mij hetzelfde; ik heb dus aan dien E.H. Pastor geschreven dat ik vernomen heb dat hij zinnens is nu het orgel te bestellen en vraag hem of het mij toegelaten is hem eens te gaan spreken. (natuurlijk zeg ik niet door wie ik dat vernomen heb) Pater Kreps is de commis-voyageur van Klais, die den fameuzen orgel der tentoonstelling van Antwerpen gemaakt heeft, waarover er met zooveel lof geschreven werd, natuurlijk door geinteresseerde mannen, want ik zelf ben het orgel gaan onderzoeken en onpartijdig moet ik zeggen dat hij zeer gemeen is van uitvoering; bij gelegenheid zal ik U die zaak wel eens vertellen. Ik zal binnen kort het orgel eens komen nazien, gelief mij per keerende te laten weten om welke uren de kerk vrij is. Deze week heb ik de bestelling bekomen van het nieuw orgel voor Rumbeke, 24 spelen, alsook deze van groote herstellingswerken aan een nieuw orgel... geplaatst over 8 jaar en dat nu reeds stil ligt, te Berchem (Audenaerde) frank. Over eenige maanden heb ik ook de herstelling bekomen van het orgel der dekanale kerk te Thourout, ook sedert den oorlog geplaatst, frank. Die beide orgels heb ik in dien tijd verloren omdat ik, zoogezegd te duur was. Gelief, Eerweerde Pater Louis, mijne eerbiedige groeten te aanveerden alsook van gansch de familie. [Oudenaarde-Berchem : orgel van 1924 door Oscar Anneessens, een broer met wie Jules Anneessens zwaar in onmin lag; Torhout, hoofdkerk Sint-Pieter : id.] 32) s.d. (op poststempel enkel jaartal leesbaar, 1936) - postkaart van pater Louis aan Anneessens Besten Heere, Zeere zeere, kom ne keere tot Sint Sixtus : 1 voor 't orgel te stemmen 2 om de speelkas te verzetten. Vader abt wil dat omdat er dan 6 plaatsen meer in 't koor zijn. - Het beste is dus dat ge eerst eens in der haast per auto komt om te zien... In alle geval alles zou moeten gedaan zijn voor de Paaschweek... want den 3 n Paaschdag is 't grrrrroote feest en jubllé : De bisschop... misschien een 15tal abten... priesters... vrienden - etc.etc. Dus groot muziek en tralala 2 dagen. Ik verwacht u dus zoohaast mogelijk. - Vele groeten aan Mama. - Ik heb 6 weken in mijn bed gelegen : ben weer te been. - Gij zult wel gezien hebben dat onze goede Pater Serafien naar de hemel is. - Allons! Kom af. S. Sixte donderdag P. Louis Toekomende Zondag is er volk in de kerk van 2 ½ tot 3.50 dan vrij tot 4.45 en vrij van 5 tot 5.30 Kunt ge vrijdag (morgen) of zaterdag, of maandag niet komen? meer tijd (door Anneessens in rode inkt bijgeschreven:)

24 op de werkdagen kerk vrij van 12 tot ) s.d. - firma-naamkaartje van Anneessens, met enkele notities en schetsjes, vermoedelijk i.v.m. de door pater Louis gevraagde wijzigingen aan het orgel 34) s.d., poststempel onleesbaar - postkaart van pater Louis aan Anneessens Geachte Heer Anneessens Dinsdag en woensdag vieren wij hier gouden jubilés van professie van een Pater en van een Broeder. Dus dan zal het moeilijk zijn. Doch de kerk is vrij : Donderdag van 9 tot en van 12 tot 4.30 Vrijdag van 9 tot en van 12 tot 4.30 Zaterdag van 9 tot en van 12 tot 4.30 enz. alle werkdagen. Hoogachtend. P. Louis 35) brief van pater Louis aan Anneessens Vive la Belgique. Leve de Koning! Beste Heer Jules Anneessens, Dus... ge komt dezen zomer om het orgel te "kuischen"! Er is geen haast bij : alles draait goed. Maar er is nieuws... Ik had al - als het te pas kwam - van fournitures gesproken.. en nu 14 dagen geleden zei de Abt : Vader abt v Westmalle geeft 500 fr. Drukkerij v Westmalle geeft 500 fr En ik = Abt v. S. Sixte geef 500 fr... ik ging bij Abt v Westmalle en hij gaf nog 500 fr. Dus heb ik 2000 fr voor fourniture... Ik weet natuurlijk niet of het daarmee kan gaan..... In alle geval ik zou ten minste de laatste octaaf van Groot orgel! willen doen octavieeren... al is het ook niet zoo hard als het zou moeten zijn, in acht genomen de force van ons orgel.... De vraag is nu : liggen er op uwen zolder of ergens anders geen 12 (la b... sol) lawijd-makende pijpen... een soort prestant b.v. voor 2000 fr.) - Waar gaan we die zetten? enz enz In alle geval, alvorens ik naar den hemel ga, wil ik hier een octaviante op de laatste octaaf van (minstens het) groot klavier. - Ik geloof dat het beste is : er eens over na te denken en eens tot hier te komen bij gelegenheid Dus.. Groeten aan allen Pater Louis 36) brief van Anneessens aan A. Delfosse (zijn pijpenleverancier in Saint-Léger)

25 Monsieur Achille, Voici les petits tuyaux à faire; tachez de ne pas vous tromper. Le clavier actuel est de 56 notes, il s'agit de faire 12 notes en plus à chaque jeu; donc chaque jeu se composera de 68 tuyaux. Bourdon 16- le plus grand, donc G# doit avoir 23 mm. exterieur. Montre 8- le G# 14 mm. ext. Cor de nuit 8- tous les tuyaux ouverts- Flûte harm mm. ext. Salicional 8-11 mm. ext. Flûte 4- conique- mesure ordinaire. Donc en tout 72 petits tuyaux, que je vous prie de bien vouloir m'envoyer dès leur achèvement. Avec mes meilleures salutations. (door Anneessens in potlood bovenaan bijgeschreven :) Delfosse / commande tuyaux / super octave 37) blad (briefdoorslag, in 2 exemplaren) met gedetailleerde kostenberekening door Anneessens Uittreksel der werken gedaan aan het orgel der St Sixtus Abdy te Westvleteren -:-:-:-:-:-:-: Inpakken- vervoer- enz pijpen, mijne reis en deze van een man voor het nemen der maten Paul uren aan 3 fr trein en tram Paul Etienne 38.5 u. aan 2.50 fr " trein en tram Eugeen u. aan 5 fr " trein en tram Remy u. aan 6 fr " trein en tram. Fournituren Looden buisjes aan 4.75 fr. 100 kgr Vijzen Divers (vlas- lijm- hout- enz.) Vel leder Leder voor 6 groote witte membranen pistons met membranen en alle gerief, aan 6.75 fr platte soupapen aan 5 fr. Gereedmaken van gerief in atelier: u aan 6 fr u aan 5 fr u. aan 5.50 fr u aan 4.85 fr u aan 3 fr.

26 frank tezamen- daarbij moet nog komen akkoord van gansch het orgel en de harmonisatie der 72 nieuwe pijpen= 1 dag met 2 mannen. 38) brief (doorslag) van mevr. Anneessens aan pater Louis Eerweerde Pater, Met het begin van het jaar zend ik overal de rekeningen van 't jaar '36; ik vind ook de rekening van het werk gedaan aan het orgel der Abdy; ik had het werk aanveerd voor fr. en heb frank ontvangen; doch zooals ik U dan in den tijd zegde, het werk kost mij juist frank, en ik kom U vragen of ik op nog iets mag rekenen van uwent wege, of indien ik fr. moet verliezen. Dat zijn van die werken dat men moeilijk op voorhand juist kan zeggen wat ze zullen kosten. Mag ik een klein antwoord verwachtend zijn? Ik bied U, Eerweerde Pater, met onze beste wenschen van Zalig nieuwjaar, mijne eerbiedige groeten. Voor Jules Anneessens. 39) s.d. (poststempel ) - postkaart van pater Louis aan J. Anneessens Beste Heer Jules Anneessens, Ik zou al lang op uw brief van 8 n dezer geantwoord hebben, maar ik zit van 's morgens tot 's avonds in cyferwerk.... Wat die 1050 aangaat : dat komt allemaal in orde en nog meer dan dat... maar ik zou u zelf dit geld willen in handen geven... Ziehier mijn besluit : wacht op een brief van mij in den loop van februari : en vóór den 1 n maart zijt ge schatrijk!! want ik betaal met intrest! Dus tot schrijvens... en tot ziens. Groeten en Zalig nieuwjaar aan Uzelf aan madam, Paul en Etienne. P. Louis 40) brief van pater Louis (tijdelijk in Chimay verblijvend) aan Anneessens Beste Heer Jules Anneessens Met de gauwte.- Ik had u reeds moeten bedanken voor 1. Koning en Bisschop en 2 Kaart v Orval... [tussengevoegd:] 3 gazet v. Ostende... Doch ik had reden om te wachten... de briefwisseling is verstrengd!!! en ik ben en blijf geerne vrij man! 3 ons orgeltje was in defect... 1 ste noot ging of ging niet montre gaat altyd en wind als men moteur sluit. Voor mij : ik kan zulke tegenvallertjes verdragen mijn gast : P. Koster : kwam mij zeggen : schrijf... schrijf... Ik zei : vraag het aan V. Abt... Doch hij dierf niet en

27 ik vaagde er mijn pollevieren aan, denkende : Mr Jules zal nog wel eens komen en dan : op 1 minuut is alles goed... - En voilà : ik vertrok Vrijdag l.l. en ontvang vandaag uw "Gistel" 'K zeg in mijn eigen : Jules is in S Sixt geweest 1 vanzelf of 2 geroepen per brief anders konde gij mijn adres van Chimay niet kennen. - Slot : ik peis dat ge te S t Sixt geweest zijt en alles gearrangeerd hebt... dan ben ik content of als ge niet geweest zijt : dat ge nog wel eens zult komen om het orgeltje te arrangeeren... ik blijf rustig en kalm. - 2 e slot : Over een paar weken waren er Carmelieten v Yper bij ons : ze admireerden ons orgel : zij willen 2 koororgeltjes installeeren : één te Yper en één te?... Ik heb U aanbevolen : weet ge er reeds van. In alle geval : ge moet mij niet antwoorden, maar 't was wellicht het motief van uw bezoek te S. Sixt. deze dagen. Groeten aan allen. P. Louis 41) s.d., poststempel onleesbaar - postkaart van pater Louis aan Anneessens / het is dus niet duidelijk of dit schrijven chronologisch op zijn juiste plaats zit Beste Heer Jules Anneessens, Willen we nog eens rekenen 15 x 15 is x 16 dagen is x 14 is Er was 240 dat is zeker goed, want... geen 16 dagen. Maar 210 zou goed zijn als ge 15 x 14 rekent... Hoe dit uitgelegd : ge hebt gepeisd dat ge 2 maal een 5 fr. stuk van over 20 jaar uit uw giletzak haalde... Vele menschen bedriegen zich... bijzonder de millionairs!! Per postcheck retour van 30 fr. Bons comptes font des bons amis. Groeten aan mama, kinderen en vooral aan Paul. P. Louis 42) brief van pater Renatus aan Anneessens (Pater Renatus was de nieuwe abdijorganist; pater Louis was door ziekte niet meer in de mogelijkheid het orgel te bespelen en zou in 1940 overlijden) Mijnheer! Sinds eenige dagen merk ik dat het orgel niet meer goed gaat. en vandaag wederom zijn er noten die geen geluid meer geven. De montre is ernstig ziek en flûte 4 weigert op 6 à 7 plaatsen. Ook de overige spelen weigeren. De Sous-basse is ook niet in orde. Zoo kom ik U vragen zoo goed te zijn om de spelen na te komen zien. En als het mogelijk is, hoeven wij, hoop ik, niet te lang wachten op uw komst. Maandag ochtend is de kerk vrij vanaf 10 uur. Dinsdag is er hoogmis om 11 uur De andere dagen kunt gij komen werken vanaf 10 uur. Hopende op een spoedig antwoord