Provocatietesten en Mobiliteitstesten van het SI-gewricht: Validiteit & Betrouwbaarheid. Reader
|
|
- Tobias Boender
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Reader Provocatietesten en Mobiliteitstesten van het SI- Gewricht Anatomie en diagnostiek van het SI-gewricht Hans Denneman & Guido Stam, juni 2008
2 Inleiding De afgelopen tien / vijftien jaar is men met betrekking tot het SI-gewricht tot nieuwe inzichten gekomen aan de hand van Evidence Based informatie. In deze reader wordt duidelijkheid gegeven in de diagnostiek naar SI problematiek. Op basis van deze gegevens hebben is de volgende vraagstelling geformuleerd: welke combinatie van SI-testen is het meest Evidence Based om bij volwassenen (18+) patiënten een fysiotherapeutische diagnose op te kunnen stellen? Hierover is een review geschreven (Denneman & Stam, 2008) [1]. Vervolgens is er een reader geschreven, waarbij beknopt de anatomie, en de in de review aanbevolen testen worden beschreven. Hieraan toegevoegd is een CD-ROM (DVD) met hierop video s van de meest valide en betrouwbare SI-testen. De video s zijn ook via YouTube ( te vinden. Het doel van deze reader is het implementeren van SI diagnostiek in het onderwijsprogramma van de opleiding fysiotherapie aan de Hogeschool van Amsterdam. Anatomie articulatio sacroiliaca De rechter en linker ossa coxae (bestaande uit het os ilium, het os ischii en het os pubis) vormen, samen met het os sacrum, het skelet van het bekken. De botstukken van het bekken articuleren met elkaar in de symphysis pubica en in de linker en rechter articulatio sacro-iliaca. Deze zijn verder nog verbonden door ligamenten, die van de lumbale wervelkolom en het os sacrum naar de ossa coxae lopen (Lohman, 2004) [2]. Afbeelding 1: Het skelet van het bekken. (Gray s Anatomy) [3] In het articulatio sacro-iliaca articuleren de facies auricularis van het os sacrum en het os ilium. De gewrichtsvlakken hebben de vorm van een oorschelp. Het gewricht is omgeven door een kapsel dat aan de randen van de facies auriculares is aangehecht en dat aan de ventrale zijde versterkt wordt door de ligg. sacroiliaca anteriora. Deze verbinden de ala en de facies pelvina van het os ilium met de overeenkomstige delen van het os sacrum. Aan de dorsale zijde van het gewricht bevinden zich de ligg. sacro-iliaca interossea, die buiten het kapsel zijn gelegen en uitgespannen zijn tussen de tuberositas sacralis en de tuberositas iliaca (Lohman, 2004) [2]. Hans Denneman & Guido Stam, juni
3 Provocatietesten en Mobiliteitstesten van het SI-gewricht: Validiteit & Betrouwbaarheid Afbeelding 2: De ligamenten aan de voorzijde van het bekken. (Gray's Anatomy) [3] Afbeelding 3: Ligamenten aan de achterzijde van het bekken. (Gray's Anatomy) [3] Oppervlakkig hiervan liggen de ligg. sacro-iliaca posteriora, waarvan de vezels van de crista sacralis medialis en de omgeving hiervan naar de tuberositas iliaca en de spina iliaca posterior inferior lopen. Behalve de bovengenoemde ligamenten zijn het os sacrum en lumbale wervelkolom en het os coxae nog met elkaar verbonden door het lig. iliolumbale, het lig. sacrotuberale en het lig. sacrospinale. Een sacro-iliacaal deel van het lig. iliolumbale strekt zich uit tussen de bovenrand van de ala van het os sacrum en de tuberositas iliaca van het os ilium. Het lig. sacrotuberale ontspringt van de achterrand van het os ilium, van de laterale rand van de achteronderzijde van het os sacrum en van het bovenste gedeelte van het os coccygis. Vanaf deze oorsprong komen deze vezels samen naar het tuber ischiadicum en hechten hier grotendeels aan vast. Het lig. sacrotuberale ontspringt aan de laterale rand van het onderste gedeelte van het os sacrum en het bovenste gedeelte van het os coccygis en loopt van hieruit naar de spina ischiadica (Lohman, 2004) [2]. Bewegingen in het sacro-iliacale gewricht zijn slechts beperkt mogelijk. Door de caudale groep van de achterste ligamenten blijft het os sacrum aan de ossa ilia opgehangen, terwijl de craniale groep van deze ligamenten in samenwerking met het lig. sacrotuberale de vooroverkanteling van het os sacrum remmen. De achterste ligamenten vervullen bij staande stand een functie bij het opvangen van het gewicht van het boven het bekken gelegen rompgedeelte (Lohman, 2004) [2]. In de figuur hiernaast zijn de assen van beweging te zien. Hans Denneman & Guido Stam, juni 2008 Afbeelding 4: De assen van bewegen van het art. sacro-iliacum. (sturresson et al., 2000) [4] 2
4 Anamnese / Screening In de fysiotherapeutische praktijk kom je regelmatig patiënten met aspecifieke lage rugklachten tegen. Een deel van deze klachten vindt zijn oorsprong in het SI-gewricht. Als uit de anamnese volgt dat de patiënt pijn aangeeft in de SI-regio beneden L5, waarbij eventueel uitstraling naar de lies of bil en dorso-lateraal bovenbeen tot aan de knie kan voorkomen. Naast de verschillende testen voor de rug en heup, zijn dan de SI pijn provocatie testen geïndiceerd om te screenen op SI gerelateerde problematiek. In de literatuur worden een aantal zeer op elkaar lijkende testen genoemd met verschillende namen. Hieronder een, niet compleet, overzicht van de meest gebruikte synoniemen in de benaming van de testen: o Gaenslen s test; midline Sacral Thrust test; Pelvic Torsion test; o Patrick s sign; Patrick s test; FABERE test; o Compression test; Approximation test; o Distraction test; Gapping test; o Thigh Thrust test; PPPP-test; Posterior Pelvic Pain Provocation test; Femoral Shear test; o Sacral Thrust; Shear test; Cranial Shear test; Midline Sacral Thrust; Provocatietesten Bij het uitvoeren van SI pijn provocatietesten adviseren wij een cluster van verschillende tests uit te voeren. Hierbij kan gekozen worden tussen een cluster van Van der Wurff [5] of een cluster van Laslett [6]. Wij geven bewust geen aanbeveling voor één van deze clusters, omdat uit literatuurstudie (Denneman & Stam, 2008) [1] niet duidelijk is geworden welke van de twee het meest valide en betrouwbaar is. Hieronder de originele beschrijving (vertaling) van de testen van beide clusters. Er is een verschil in de omschrijving en de uitvoering van de diverse testen. Er is bewust voor gekozen om de testen niet te standaardiseren, maar de uitvoering van de onderzoekers volledig aan te houden. Als de uitvoering van de testen veranderd, zou dit mogelijk invloed kunnen hebben op de mate van betrouwbaarheid en validiteit. Met de gegevens uit de literatuur kan op dit moment nog geen voorkeur voor één van de beide clusters worden gegeven. Deze keuze hangt af van de persoonlijke voorkeur van de therapeut. Hans Denneman & Guido Stam, juni
5 De cluster van Van der Wurff De cluster van Van der Wurff bestaat uit vijf testen. Als er drie van de vijf testen de, voor de patiënt, herkenbare pijn provoceren (positief) dan is SI gerelateerde pijn aannemelijk. Distraction test / Gapping test De patiënt ligt in ruglig, met de te onderzoeken zijde aan de rand van de behandelbank. De onderzoeker staat naast de patiënt aan de te onderzoeken zijde, ter hoogte van het bekken. De onderzoeker geeft, met gekruiste armen, met de handpalmen druk op de spina iliaca anterior superior (SIAS), in een dorso-laterale richting. Hierbij moet gelet worden op de drukgevoeligheid van de huid ter hoogte van de spina iliaca anterior superior. Compression test / Approximation test De patiënt ligt in zijlig, met de te onderzoeken zijde boven en de rug zo dicht mogelijk bij de zijkant van de behandelbank. De heupen zijn geflecteerd tot ongeveer 45, en de knieën ongeveer 90. De onderzoeker staat aan de rugzijde van de patiënt ter hoogte van het bekken. De onderzoeker plaatst zijn samengevouwen handen op de anteriore rand van de crista iliaca en geeft een naar beneden gerichte druk. Hans Denneman & Guido Stam, juni
6 Thigh Thrust test / Femoral Shear test De patiënt ligt in ruglig met het contralaterale been gestrekt. De onderzoeker staat aan de te onderzoeken zijde ter hoogte van het bekken. De onderzoeker flecteert het ipsilaterale been tot ongeveer 90 heupflexie waarbij de knie ontspannen blijft. De onderzoeker adduceerd rustig het femur en omsluit de knie met samengevouwen handen. De onderzoeker voert een opvoerende kracht uit in de lengte richting van het femur, wat zorgt voor een afschuiving van anterior naar posterior van het SI-gewricht aan dezelfde zijde. Gaenslen s test / Pelvic Torsion test De patiënt ligt in ruglig, met de te onderzoeken zijde zo dicht mogelijk bij de rand van de behandelbank. De onderzoeker staat aan de te onderzoeken zijde ter hoogte van het bekken. De onderzoeker begeleidt de knieën naar de borst totdat er bij de patiënt een standsverandering tot stand komt in de lage rug. De onderzoeker fixeert het contralaterale been in maximale fysiologische heupflexie, met lichte abductie. De onderzoeker laat het ipsilaterale been langzaam richting heupextensie gaan, waarna hij een lichte, naar beneden gerichte, druk geeft op het ipsilaterale been. Deze test wordt alleen unilateraal uitgevoerd aan de te onderzoeken zijde. Hans Denneman & Guido Stam, juni
7 Patrick s Sign / Faber test De patiënt ligt in ruglig. De onderzoeker staat aan de te onderzoeken zijde ter hoogte van het bekken. De patiënt brengt de ipsilaterale knie in flexie, met de mediale zijde van de hiel tegen de knie van het andere been. De onderzoeker fixeert het contralaterale spina iliaca anterior superior (SIAS) om er zeker van te zijn dat de lage rug in een neutrale positie blijft. De patiënt laat het ipsilaterale been zo ver mogelijk zakken richting de behandelbank, terwijl de voet in contact blijft met de behandelbank. De onderzoeker voert een lichte overdruk uit op de patiënt zijn knie. Hans Denneman & Guido Stam, juni
8 De cluster van Laslett: De cluster van Laslett bestaat uit vier testen. In tegenstelling tot Van der Wurff worden niet alle testen zonder meer uitgevoerd, maar bestaat hierin een zekere opbouw. Omdat de Thigh Thrust test en de Distraction test de hoogste individuele mate van validiteit hebben, lijken deze testen een hoge prioriteit te hebben. Als beide testen dezelfde, voor de patiënt herkenbare, pijn provoceren kan worden aangenomen dat SI gerelateerde pijn aanwezig is. Distraction test De patiënt ligt in ruglig. De onderzoeker staat aan de te onderzoeken zijde ter hoogte van het bekken. De onderzoeker geeft een posterior gerichte kracht op beide spina iliaca anterior superior (SIAS). Het beoogde effect is een distractie van de anteriore delen van het SI-gewricht. Thigh Thrust test De patiënt ligt in ruglig, met de heup en knie geflecteerd. De onderzoeker staat aan de te onderzoeken zijde ter hoogte van het bekken. De heup maakt een hoek van 90 met de behandelbank, en is licht geadduceerd. Eén van de handen van de onderzoeker omvat het sacrum, de andere hand en arm omvatten de geflecteerde knie. De uitgeoefende druk is dorsaal gericht, langs de lijn van het verticaal georiënteerde femur. Deze procedure wordt uitgevoerd aan beide zijden. Het beoogde effect is een posterior afschuivende kracht naar het SIgewricht van die zijde. Hans Denneman & Guido Stam, juni
9 Indien beide testen positief zijn, zijn onderstaande testen dus niet geïndiceerd. Indien één test positief is, is de Compression test geïndiceerd. Compression test De patiënt ligt in zijlig, met de heup 45 en knie ongeveer 90 geflecteerd. De onderzoeker knielt op de behandelbank aan de rugzijde van de patiënt ter hoogte van het bekken. De onderzoeker oefent een verticale, naar beneden gerichte, kracht uit op het bovenste deel van de crista iliaca. Het beoogde effect is een compressiekracht op beide SI-gewrichten. Als ook de Compression test niet de herkenbare pijn provoceert is de Sacral Thrust test geïndiceerd. Sacral Thrust test De patiënt ligt in buiklig. De onderzoeker staat aan de zijde van de patiënt ter hoogte van het bekken. De onderzoeker oefent een verticale, naar beneden gerichte, kracht uit, op het centrum van het sacrum. Het beoogde effect is een anteriore afschuivende kracht van het sacrum op beide ilia. Als deze positief is, is SI gerelateerde problematiek aannemelijk. Er is in deze cluster gekozen om de Gaenslen s test weg te laten omdat deze zo goed als geen toegevoegde waarde laat zien in de mate van validiteit en betrouwbaarheid voor de uitkomstmaten van het cluster. Mobiliteitstesten Uit onze literatuur review (Denneman & Stam, 2008) [1] blijkt dat de individuele tests niet valide en betrouwbaar zijn. Eventueel alleen uitvoeren in combinatie met een cluster van provocatietesten. Het verdient wel de aanbeveling de mobiliteitstesten alleen uit te voeren door een ervaren fysiotherapeut. Hans Denneman & Guido Stam, juni
10 Bronnenlijst 01. Denneman, J.T., Stam, G. Provocatietesten en Mobiliteitstesten van het SI-Gewricht: Validiteit en Betrouwbaarheid. HvA Scripties Online, Lohman, A.H.M., Vorm & Beweging, Bohn Stafleu van Loghum, Houten, Standring, S., Gray s Anatomy Online, Elsevier, London, Sturesson, B., Uden, A., Vleeming, A. A Radiostereomatic Analysis of Movements of the Sacroiliac Joints During the Standing Hip Flexion Test. Spine, 2000;24(3): Kokmeyer, D.J., Van der Wurff, P., Aufdenkampe, G., Fickenscher, T.C.M. The Reliability of Multitest Regimens With Sacroiliac Pain Provocation Tests. Journal of Manipulative and Physiological Therapeutics, 2002;25(1): Laslett, M., Aprill, C.N., McDonald, B., Young S.B. Diagnosis of Sacroiliac Joint Pain: Validity of Individual Provocation Tests and Composites of Tests. Manual Therapy, 2005; 10: Hans Denneman & Guido Stam, juni
Provocatietesten en Mobiliteitstesten van het SI-gewricht: Validiteit & Betrouwbaarheid. Reader
Reader Provocatietesten en Mobiliteitstesten van het SI- Gewricht Anatomie en diagnostiek van het SI-gewricht Hans Denneman & Guido Stam, juni 2008 Inleiding De afgelopen tien / vijftien jaar is men met
Nadere informatieAnatomie van de heup. j 1.1
j1 Anatomie van de heup De Latijnse naam voor het heupgewricht is art. coxae, het is een kogelgewricht (art. spheroidea). In het gewricht kan om drie assen bewogen worden. As Vlak Beweging Transver- Sagittaal
Nadere informatiefrontaal vlak sagittale as transversale as sagittaal vlak mediosagittaal (mediaan) vlak
j1 Anatomie van de heup As Vlak Beweging De Latijnse naam voor het heupgewricht is art. coxae; en het is een kogelgewricht (art. spheroidea). In het gewricht kan om drie assen bewogen worden. transversaal
Nadere informatie2. Bevestiging spieren. 3. Stevigheid (samen met spieren) 4. Beweeglijkheid (samen met spieren) 5. Aanmaak rode bloedcellen in beenmerg
Anatomy is destiny Sigmund Freud Belangrijkste botten Nomenclatuur Reina Welling WM/SM-theorieles 1 Osteologie bekken en onderste extremiteit Myologie spieren bovenbeen Met dank aan Jolanda Zijlstra en
Nadere informatieInhoud. Inleiding 1. 4 Anatomie van de schouder 41 4.1 Anteflexie 42 4.2 Retroflexie 42 4.3 Abductie 44 4.4 Adductie 46
Inhoud Inleiding 1 1 Anatomie van de heup 3 1.1 Anteflexie 4 1.2 Retroflexie 6 1.3 Abductie 7 1.4 Adductie 8 1.5 Exorotatie 9 1.6 Endorotatie 12 1.7 Ligamenten van de heup 12 1.8 Schema 14 2 Anatomie van
Nadere informatieRichtlijnen voor de diagnose en behandeling van lage rugpijn vanuit het SIgewricht
Richtlijnen voor de diagnose en behandeling van lage rugpijn vanuit het SIgewricht AUW Prof. Dr. G. Stassijns Fysische Geneeskunde en revalidatie Voorkomen Klachten Uitstralingsgebied Out Conservatieve
Nadere informatieLiesblessure, een hinderlijke aandoening of toch niet?
NGS KENNISDAG 2018 Liesblessure, een hinderlijke aandoening of toch niet? Gastdocenten Wim Wildeman Bennie Theunissen Liesblessure Definitie: een liesblessure is een aandoening die wordt waargenomen in
Nadere informatieProtocol voor niet aan MINTH studie deelnemende kliniek
Pijn in het sacro-iliacale gewricht (SIG) Protocol voor niet aan MINTH studie deelnemende kliniek Pijn in het SIG wordt gedefinieerd als een pijn die is gelokaliseerd in de regio van het SIG, die reproduceerbaar
Nadere informatieRCT Pijn in het sacro-iliacale gewricht (SIG)
1 RCT Pijn in het sacro-iliacale gewricht (SIG) 1.1 Doel Kosten effectiviteit en effectiviteit van SIG denervatie bij pijn in het sacro- Iliacale gewricht met een multidisciplinair pijnmanagement programma
Nadere informatieReview Provocatietesten en Mobiliteitstesten van het SI-Gewricht: Validiteit en Betrouwbaarheid Hans Denneman & Guido Stam
Available online at: http://scriptiesonline.bib.hva.nl/ Review Provocatietesten en Mobiliteitstesten van het SI-Gewricht: Validiteit en Betrouwbaarheid Hans Denneman & Guido Stam Abstract T he SI-joint
Nadere informatie1. BEKKENGORDEL EN HEUP
Inleiding tot het orthopedisch onderzoek 1 DEEL II: HET ONDERSTE LIDMAAT Het bekken is een beenderige ring bestaande uit vier verschillende botten die onderling verbonden zijn met stevige ligamenten: Sacrum
Nadere informatieVersus Tijdschrift voor Fysiotherapie, 19e jrg 2001, no. 4 (pp )
Auteur(s): P. van der Meer, H. van Holstein Titel: Meten van de heupadductie Jaargang: 19 Jaartal: 2001 Nummer: 4 Oorspronkelijke paginanummers: 206-216 Deze online uitgave mag, onder duidelijke bronvermelding,
Nadere informatieAuteur(s): H. Faber Titel: Rotatie-assen van het sacro-iliacale gewricht Jaargang: 7 Jaartal: 1989 Nummer: 6 Oorspronkelijke paginanummers:
Auteur(s): H. Faber Titel: Rotatie-assen van het sacro-iliacale gewricht Jaargang: 7 Jaartal: 1989 Nummer: 6 Oorspronkelijke paginanummers: 303-318 Deze online uitgave mag, onder duidelijke bronvermelding,
Nadere informatieAuteur(s): E. Koes Titel: Bekkenmobiliteit in zit Jaargang: 17 Jaartal: 1999 Nummer: 3 Oorspronkelijke paginanummers:
Auteur(s): E. Koes Titel: Bekkenmobiliteit in zit Jaargang: 17 Jaartal: 1999 Nummer: 3 Oorspronkelijke paginanummers: 156-169 Deze online uitgave mag, onder duidelijke bronvermelding, vrij gebruikt worden
Nadere informatieAnatomie. j 1.1. j 1.2. j 1.3. Inleiding
j1 Anatomie j 1.1 Inleiding In alle anatomieboeken wordt de bouw van het bekken beschreven. Ik zal dat hier niet uitvoerig herhalen. Ik wil in dit hoofdstuk wel enkele aspecten van de bouw van het bekken
Nadere informatie5 Bot tussenstof bestaat behalve uit calciumzouten eveneens uit: a) Fibreuze vezels b) Elastische vezels c) Reticulaire vezels d) Collagene vezels 6
Oefenvragen 1 De diafyse van een pijpbeen; a) Is het middenstuk van een pijpbeen b) Is onderdeel van de gewrichten c) Bevind zich aan de uiteinden van een pijpbeen d) Bevind zich vlak onder het periost
Nadere informatieOnderzoeksformulier. Status praesens. Status. Ernst van de klachten
Onderzoeksformulier Status praesens Naam: Adres: Woonplaats: Telefoonnummer: Geboortedatum: Beroep: Verwijzend arts: Verzekering: Huisarts: Verloskundige: Gynaecoloog/andere specialist: Momenteel: weken
Nadere informatieDryneedling bij bekkenproblemen postpartum
Dryneedling bij bekkenproblemen postpartum Een nuttige Interventie Cecile Röst Introductie In onze praktijk sinds 1996 ongeveer 800 nieuwe vrouwelijke bekkenpijnpatiënten per jaar 90% komt tijdens de zwangerschap,
Nadere informatievoetverzorging uit Bakens & Zadkine Informatie mbtstof Anatomie Voetverzorging eindtermen
Voetverzorging Informatie mbtstof Anatomie voetverzorging uit Bakens & Zadkine eindtermen Beenderen onderste extremiteiten Focus bekken Oefening locatie beenderen in menselijk lichaam http://www.memorizer.net/nl/menselijk_lichaam/skelet/0
Nadere informatieVERSUS, Tijdschrift voor fysiotherapie, 20e jaargang 2002, no.1(3-17)
Auteur(s): Henk van Holstein; Paul van der Meer Titel: Mobiliteit en Mobilisatie van het Art. Acromioclavicularis Jaargang:20 Jaartal:2002 Nummer:1 Oorspronkelijke paginanummers: Deze online uitgave mag,
Nadere informatieOsteopathische geneeskunde. Het sacroiliacale gewricht. Luc Peeters & Grégoire Lason
Osteopathische geneeskunde Het sacroiliacale gewricht Luc Peeters & Grégoire Lason Het sacroiliacale gewricht Luc Peeters & Grégoire Lason Copyright door Osteo 2000 bvba 2013. Niets uit deze opgave mag
Nadere informatieTheorie-examen Anatomie 13 januari 2006.
Theorie-examen Anatomie 13 januari 2006. 1. Wat is de diafyse van een pijpbeen? A. Het uiteinde van een pijpbeen. B. Het middenstuk van een pijpbeen. C. De groeischijf. 2. Waar bevindt zich de pink, ten
Nadere informatieVersus Tijdschrift voor Fysiotherapie, 10e jrg 1992, no. 5 (pp )
Auteur(s): F.B. van de Beld Titel: Het heup- en si-gewricht: een funktionele eenheid? Jaargang: 10 Jaartal: 1992 Nummer: 5 Oorspronkelijke paginanummers: 226-243 Deze online uitgave mag, onder duidelijke
Nadere informatieTheorie-examen anatomie 12 januari 2007
Theorie-examen anatomie 12 januari 2007 1. Welke uitspraak met betrekking tot spiercontracties is altijd juist? A. Bij concentrische contracties wordt de spanning in de spier kleiner. B. Bij excentrische
Nadere informatie6. Van welk deel van de wervelkolom is de vertebra prominens een onderdeel? 7. Hoe wordt de binnenste laag van het gewrichtskapsel genoemd?
Examen anatomie januari 2009 1. Wat kan gesteld worden van slow twitch spiervezels? A. Ze hebben een groot agonistisch vermogen. B. Ze hebben een groot anaeroob vermogen. C. Ze hebben een groot aeroob
Nadere informatieOsteopathische Geneeskunde. Het iliosacrale gewricht. Grégoire Lason & Luc Peeters
Osteopathische Geneeskunde Het iliosacrale gewricht Grégoire Lason & Luc Peeters Het iliosacrale gewricht Grégoire Lason & Luc Peeters Copyright door Osteo 2000 bvba 2013. Niets uit deze opgave mag worden
Nadere informatieOefenbundel Einde. Opwarming beweeglijkheidsoefeningen en stretching 1. RUGLIG. Richtlijnen bij het verderzetten en onderhoud van uw rugprogramma
Oefenbundel Einde Richtlijnen bij het verderzetten en onderhoud van uw rugprogramma Opwarming beweeglijkheidsoefeningen en stretching 1. RUGLIG : hol/bol maken van wervelkolom 10x. Stretching 1 knie: neem
Nadere informatieBijlage I Ossificatiecentra van bekken en heup: tijdstip van verschijnen en fusie 115. Bijlage II Femoroacetabulair impingement: klinische testen 117
113 Bijlagen Bijlage I Ossificatiecentra van been en heup: tijdstip van verschijnen en fusie 115 Bijlage II Femoroacetabulair impingement: linische testen 117 Bijlage III Klinische testen van de sacro-iliacale
Nadere informatie1. Welke structuur verbindt trochanter minor met de linea aspera? Linea pectinea
Tussentijdse toets Anatomie maart 2005 Prof. M. Van Leemputte Rnr7 Vraag 1 tot 10: vul uw antwoord in op dit blad. 1. Welke structuur verbindt trochanter minor met de linea aspera? Linea pectinea 2. Welke
Nadere informatieBelangrijke spieren ter hoogte van de rug zijn de lokale/globale stabilisatoren en de globale mobilisatoren:
Aspecifieke lage rugpijn Wanneer men spreekt van aspecifieke lage rugpijn, dan wilt dit zeggen dat er geen specifieke oorzaak voor de klachten te vinden is. Het komt voor bij ongeveer 90% van de personen
Nadere informatie2 De romp. Zichtbare en palpabele oriëntatiepunten van de romp
6 Merck Manual 2 De romp De romp is het centrale deel van het lichaam. In dit boek zullen we alleen ingaan op de romp als deel van het bewegingsapparaat en niet op de interne organen. De wervelkolom (columna
Nadere informatieEen fotoatlas van de. anatomie in vivo 2. Onderste extremiteit. Serge Tixa. Bohn Stafleu Van Loghum
Een fotoatlas van de anatomie in vivo 2 Onderste extremiteit Serge Tixa Bohn Stafleu Van Loghum Een fotoatlas van de anatomie in vivo 2 Onderste extremiteit EEN FOTOATLAS VAN DE ANATOMIE IN VIVO 2 ONDERSTE
Nadere informatieandere been wordt gebogen opzij gelegd. Met de romp en de handen ter hoogte van het onderbeen, de enkel of de tip van
1) Zit, bekken voorwaarts gekanteld, 1 been gestrekt, het andere been wordt gebogen opzij gelegd. Met de romp en de armen reikt men voorwaarts op het gestrekte been, de handen ter hoogte van het onderbeen,
Nadere informatieDIAGNOSTIEK WERVELKOLOM
DIAGNOSTIEK WERVELKOLOM Gezamelijk product Fysiotherapie, Hogeschool van Amsterdam Opdrachtgever: H.J.A. Giesen Coaches: J.A. Simons J.E. de Vries Auteurs: J.W. Coppoolse G.E.K. Akpo D.E.M. ter Smitten
Nadere informatieKNGF-richtlijn Beroerte Verantwoording en Toelichting Map K
KNGF-richtlijn Beroerte Verantwoording en Toelichting Map K K.3.5 Brunnstrom Fugl-Meyer assessment (Aanbevolen generiek meetinstrument) Het Brunnstrom Fugl-Meyer assessment (BFM) is een test, waarmee de
Nadere informatieInleiding. Koos van Nugteren en Patty Joldersma
Inleiding Koos van Nugteren en Patty Joldersma 2 Hoofdstuk Inleiding. Os coxae Het volwassen bekken (os coxae ) vormt de verbinding tussen de wervelkolom en de onderste extremiteiten. De aansluiting met
Nadere informatieDe antwoorden op de opdrachten E-Learning VAN WIT EN ZWART. Opdracht 1. A = M. tensor fasciae lata B = lig. capitis femoris
De antwoorden op de opdrachten E-Learning VAN WIT EN ZWART Opdracht 1 A = M. tensor fasciae lata B = lig. capitis femoris C = caput femoris D = trochanter major E = collum femoris F = M. obturatorius internus
Nadere informatieAuteur(s): Frank van de Beld Titel: Iliumkanteling tijdens het gaan Jaargang: 2001 Jaartal: 19 Nummer: 3 Oorspronkelijke paginanummers:
Auteur(s): Frank van de Beld Titel: Iliumkanteling tijdens het gaan Jaargang: 2001 Jaartal: 19 Nummer: 3 Oorspronkelijke paginanummers: 149-160 Deze online uitgave mag, onder duidelijke bronvermelding,
Nadere informatieVersus Tijdschrift voor Fysiotherapie, 14e jrg 1996, no. 5 (pp )
Auteur(s): J. Mens, C. Riezebos, A. Lagerberg, P. van der Meer Titel: Reaktie op: Biokinematica van de sacroiliacale keten Jaargang: 14 Jaartal: 1996 Nummer: 5 Oorspronkelijke paginanummers: 266-277 Deze
Nadere informatieOPEN LESSEN HERFSTVAKANTIE FUNCTIONELE ANATOMIE Prof. dr. Ingrid Kerckaert 13u-14u15
OPEN LESSEN HERFSTVAKANTIE 2016 FUNCTIONELE ANATOMIE Prof. dr. Ingrid Kerckaert 13u-14u15 WERKING KNIEGEWRICHT (beschouwingen uit de literatuur) PATELLA: - beschermt kniegewricht - is katrol voor pees
Nadere informatieTestprotocol Trunk Impairment Scale
Testprotocol Trunk Impairment Scale Voor het uitvoeren van de test zijn een behandelbank, een blokkussen (om 10 cm achter de patiënt te zetten bij item 3 van statische zitbalans ) en een stopwatch nodig.
Nadere informatie23-Oct-14. 6) Waardoor wordt hyperextensie van het kniegewricht vooral beperkt? A) Banden B) Bot C) Menisci D) Spieren
Vlak As Beweging Gym Frontaal Sagitale Ab-adductie Radslag Latero flexie Ulnair-radiaal deviatie Elevatie-depressie Sagitaal Frontale Flexie-extensie Salto Transversale Ante-retro flexie Dorsaal flexie
Nadere informatieVersus Tijdschrift voor Fysiotherapie, 15e jrg 1997, no. 3 (pp )
Auteur(s): F. van de Beld Titel: De validiteit van de m. rectus femoris lengtetest Jaargang: 15 Jaartal: 1997 Nummer: 3 Oorspronkelijke paginanummers: 146-157 Deze online uitgave mag, onder duidelijke
Nadere informatieProtocol voor niet aan MINTH studie deelnemende kliniek
Facetpijn Protocol voor niet aan MINTH studie deelnemende kliniek Facetpijn is gedefinieerd als pijn die ontstaat uit iedere structuur die een onderdeel uitmaakt van de facetgewrichten, inclusief het fibreuze
Nadere informatieVersus Tijdschrift voor Fysiotherapie,19e jrg 2001, no.6 (pp. 315 322)
Auteur(s): Titel: A. Lagerberg De beperkte schouder. Functie-analyse van het art. humeri met behulp van een röntgenfoto Jaargang: 19 Jaartal: 2001 Nummer: 6 Oorspronkelijke paginanummers: 315-322 Deze
Nadere informatie18 10 2008 Bijscholing BorgInsole 1
Intoeing - Outtoeing Intoeing Outtoeing Problemen ter hoogte van Voet Enkel Tibia Knie Femur Heup Intoeing - Outtoeing Oorzaak Structureel Osteair Intoeing - Outtoeing Therapie Chirurgie In- of outtoeing
Nadere informatieZomerfit Pagina 1 van 5
Zomerfit Pagina 1 van 5 1. Brug in ruglig met calf raises Neem plaats in ruglig met de kniëen gebogen, waarbij de voeten plat op de mat staan. Til het bekken op tot een brugpositie en ga op de tenen staan.
Nadere informatieStabiliteitstraining lage rug
Nr Oefening Beschrijving 1 Zet de lage rug in een neutrale stand, trek de navel in. 2 Zet de lage rug in een neutrale gebogen op, zonder rug te bewegen. 3 Zet de lage rug in een neutrale gestrekt op, zonder
Nadere informatieGRONDOEFENINGEN LIFE STYLE CLINIC: ALGEMENE SPIERVERSTEVIGING
GRONDOEFENINGEN LIFE STYLE CLINIC: ALGEMENE SPIERVERSTEVIGING SPIERVERSTEVIGENDE OEFENINGEN Start voor alle oefeningen met de rug in neutrale positie (lage rug lichtjes hol) + basisspanning corset spieren
Nadere informatieInleiding. Anatomie. Humerus
Inleiding Koos van Nugteren De elleboog verbindt de bovenarm met de onderarm. Buiging van de arm zorgt ervoor dat we de hand in de richting van het hoofd en de schouder kunnen bewegen. Activiteiten als
Nadere informatieSpiergroep Spier (onderdeel) Origo Insertie Innervatie Functie Ventrale spieren van de bovenarm (flexoren onderarm)
Spiergroep Spier (onderdeel) Origo Insertie Innervatie Functie bovenarm ) m. biceps brachii - caput breve Supraglenoid deel scapula Top processus coracoideus lateralis tot m. coracobrachialis Radius en
Nadere informatieCardioschema (50 minuten)
Cardioschema (0 minuten) Programma Programma minuten» niveau Fiets minuten» niveau à minuten» minuten niveau» minuten niveau» minuten niveau Crosstrainer 0 minuten» minuten wandelen» lopen minuten aan
Nadere informatieInspectie, anatomische structuren en palpatie liggend
Inleiding tot het orthopedisch onderzoek 1 2.3. ENKEL EN VOET 2.3.1. Inspectie in staande houding m. gastrocnemius Calcaneum Valgushoek achillespees met hiel Malleolus medialis en lateralis Lengtegewelf
Nadere informatieWat is patello-femoraal pijnsyndroom?
Wat is patello-femoraal pijnsyndroom? Patellofemorale pijnklachten zijn klachten die waargenomen worden in en rond de knieschijf. Patella betekent knieschijf. Het komt op alle leeftijden voor, maar vooral
Nadere informatieRUGREVALIDATIE THUISPROGRAMMA STRETCHING-MOBILISATIE-STABILISATIE. - Patiëntinformatie -
RUGREVALIDATIE THUISPROGRAMMA STRETCHING-MOBILISATIE-STABILISATIE - Patiëntinformatie - Algemene richtlijnen Alle stretchingsoefeningen, mobilisatie-en stabilisatieoefeningen uitvoeren binnen de pijngrens
Nadere informatieBij deze oefening worden de lage rugspieren gerekt en worden de buik- en bilspieren versterkt.
Bij acute rug- of nekpijn zijn oefeningen meestal niet aangewezen. Vaak zijn ze ook niet mogelijk omdat elke beweging te veel pijn doet. Maar als de eerste pijn wat verminderd is, kunnen ze helpen om de
Nadere informatieRCT - Facetpijn. Figuur: Lumbale wervelkolom
1 RCT - Facetpijn 1.1 Doel Kosten effectiviteit en effectiviteit van facetdenervatie bij facetpijn met een multidisciplinair pijnmanagement programma versus een multidisciplinair pijnmanagement programma.
Nadere informatieKoos van Nugteren Dos Winkel. Onderzoek en behandeling van het bekken
Dos Winkel Onderzoek en behandeling van het bekken Redactie: Dos Winkel Onderzoek en behandeling van het bekken Met bijdragen van: Tom Hogervorst Patty Joldersma Bram de Lange Marc Martens Jan van Melkebeek
Nadere informatieOefenprogramma revalidatie rechterzijde
Oefenprogramma revalidatie rechterzijde Dit oefenprogramma ontvangt u van uw revalidatiearts. Oefen dit programma bij voorkeur 2x per dag. Oefeningen moet u pijnvrij kunnen doen, en adem door! In de oefengids
Nadere informatieOefenbundel Basis 2. 1. Ruglig
Oefenbundel Basis 2 1. Ruglig Beweeglijkheidsoefeningen: - Bekkenkantelingen: hol/bol maken van wervelkolom. - Beide knieën afwisselend gecontroleerd naar li en re laten vallen (laatste keer 15 tellen
Nadere informatiePak die rugklachten aan bij de basis!
Pak die rugklachten aan bij de basis! Zorg voor een goed fundament! Ingrid Janssen Sportpodotherapeut Manueel therapeut Praktijk Profysic te Einhoven SMA Mediweert te Weert Bottom up of top down!?!? Wat
Nadere informatieStatische stretching
Statische stretching We hebben een aantal statische stretchoefeningen op een rijtje gezet, gesorteerd op welke spieren je stretcht: 1. arm- en schouderspieren 2. onderarmen 3. borstspieren 4. schouders,
Nadere informatieERASMUS MC MODIFICATIE VAN DE (REVISED) NOTTINGHAM SENSORY ASSESSMENT Handleiding
De Erasmus MC Modificatie van de (revised) Nottingham Sensory Assessment (EmNSA) 1 is een meetinstrument om bij patiënten met intracraniële aandoeningen de tastzin, de scherp-dof discriminatie en de propriocepsis
Nadere informatieHet onderzoek van het bekken kan volgende modificaties aan het licht brengen : Ilium in opening. Ilium in sluiting. Bekken in sluiting
Het onderzoek van het bekken kan volgende modificaties aan het licht brengen : Ilium in opening Tijdens de verlengings- en verkortingstests : Het OL verlengt doch verkort niet. Articulaire uitleg : het
Nadere informatiehoofdstuk 1 hoofdstuk 2
Samenvatting Het belangrijkste doel van dit proefschrift is een bijdrage te leveren aan de diagnostiek van SI gewrichtspijn. We voerden anatomisch en klinisch onderzoek uit naast een systematische literatuurstudie
Nadere informatiegerelateerde aandoeningen
Naam: Datum: Maatschap voor Sport-Fysiotherapie Manuele Therapie Medische Trainings Therapie en Echografie Stadtlohnallee 2 7595 BP WEERSELO Telefoon 0541-661590 Molemansstraat 52 7561 BE DEURNINGEN Telefoon
Nadere informatieOEFENSCHEMA BASKET BETEKOM CORE STABILITY
OEFENSCHEMA BASKET BETEKOM CORE STABILITY 1. FIETSEN IN DE LUCHT Start: ruglig met knieën gebogen en voeten op de grond, bekken kantelen zodat rug tegen de grond komt (controleren door handen onder de
Nadere informatieInhoud. Spiertrainer 4 Romp
Borst-(tussenrib)spieren 1 4.A Eigenlijke borstspieren (gewrichtsspieren van de ribben) aan de binnenzijde van het thoraxskelet, achteraanzicht; oorsprong (linker lichaamshelft), aanhechting (rechter lichaamshelft).
Nadere informatieVoorwoord. Voorwoord. Succes met het uitoefenen van het oefenprogramma! Vriendelijke groeten, Emmy van Loon en Carmen Nuijen.
2010 Voorwoord Preventieprogramma Voor u ligt het een preventief oefenprogramma gericht op het voorkomen van zwangerschapsgerelateerde bekkenpijn (ZGBP). Zoals u wellicht Zwangerschapsgerelateerde weet
Nadere informatieDe Knie. diagnostische testen. Mark Vongehr Fysiotherapeut/manueeltherapeut. presentatie knie 20-09-07 medisch centrum aarveld
De Knie diagnostische testen Mark Vongehr Fysiotherapeut/manueeltherapeut Het blijkt, dat met de anamnese, lichamelijk onderzoek en röntgenfoto de diagnose van knieklachten in 83% van de gevallen correct
Nadere informatieFysiotherapie Hernia- en stenoseoperaties Leefregels en oefeningen
Fysiotherapie Hernia- en stenoseoperaties Leefregels en oefeningen Inleiding Deze folder is een aanvulling op de reeds aan u uitgereikte informatie over uw hernia- of stenoseoperatie en bevat een aantal
Nadere informatieRevalidatie nieuwe heupoperatie. Achterste benadering
Revalidatie nieuwe heupoperatie Achterste benadering Afdeling fysiotherapie Datum: januari 2014 2 Inhoud 1 Inleiding 3 2 Revalidatie 4 3 Thuissituatie 5 4 Anatomie 6 5 Operatietechniek 7 6 Leefregels achterste
Nadere informatieOefenprogramma revalidatie linkerzijde
Oefenprogramma revalidatie linkerzijde Dit oefenprogramma ontvangt u van uw revalidatiearts. Oefen dit programma bij voorkeur 2x per dag. Oefeningen moet u pijnvrij kunnen doen, en adem door! In de oefengids
Nadere informatieCore Stability - serie 2 (met Swiss Ball)
Inleiding Met Core Stability training train je je rompspieren, zodat je die zo effectief mogelijk kunt gebruiken. Het gaat hierbij niet alleen om buik- en bilspieren, maar om je gehele romp. Je ontwikkelt
Nadere informatieBewegingsleer Deel II De onderste extremiteit
Bewegingsleer Deel II De onderste extremiteit Bewegingsleer Deel II De onderste extremiteit I.A. Kapandji Bohn Stafleu van Loghum Houten 2009 Ó 2009 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Uitgeverij
Nadere informatieTabel van de perifere zenuwen [terminale takken]: bovenste extremiteit
Tabel van de perifere zenuwen [terminale takken]: bovenste extremiteit n. radialis n. axillaris C5-Th1 C5,C6 ALLE dorsale boven- en onderarmspieren Extensoren van de schouder, elleboog, pols, Abductie,
Nadere informatieTrainingsprogramma Spierkrachtversterking
Trainingsprogramma Spierkrachtversterking Ook zonder blessures kun je bepaalde spieren of spiergroepen te versterken. Als spierversterkende oefeningen deel uitmaken van een trainingsprogramma met als einddoel
Nadere informatieREP-band, Lenigheid, en kracht. Oefeningen met de REP-band
Algemene oefeningen REP-band, Lenigheid, en kracht In deze folder staan algemene oefeningen. Uw fysiotherapeut neemt met u door welke oefeningen voor u geschikt zijn. Er staan drie soorten oefeningen in
Nadere informatieDEEL II: HET ONDERSTE LIDMAAT (vervolg)
Inleiding tot het orthopedisch onderzoek 1 DEEL II: HET ONDERSTE LIDMAAT (vervolg) 3. ENKEL EN VOET 3.1. Inspectie in staande houding m. gastrocnemius Calcaneum Valgushoek achillespees met hiel Malleolus
Nadere informatieRUGOEFENINGEN MOBILISEREND
RUGOEFENINGEN MOBILISEREND Knieën zijwaarts Been uitstrekken - Beweeg de knieën tegelijk naar links en vervolgens naar rechts. Variatie: strek het bovenste been in uiterste positie over het andere been
Nadere informatieFysiotherapie. Adviezen en oefeningen na een hernia operatie
Fysiotherapie Adviezen en oefeningen na een hernia operatie 1 Locatie Scheper Ziekenhuis Boermarkeweg 60 7824 AA Emmen Afdeling fysiotherapie, straat 11 Tel 0591-69 11 81 2 Adviezen en oefeningen na een
Nadere informatieCoxarthrose Best-Evidence Protocol
Coxarthrose Best-Evidence Protocol Een manueel therapeutisch behandelprotocol voor patiënten met coxarthrose in de eerstelijns gezondheidszorg Behandelprotocol Februari 2008 Professional Master fysiotherapie-
Nadere informatieTRAININGSPLAN STRETCHBANDEN
TRAININGSPLAN STRETCHBANDEN FITNESSBANDENSET TRAININGSHANDLEIDING Let op: Wees er voor de training van verzekerd dat uw training bij uw fysieke conditie aansluit. Consulteert u, bij twijfel, de huisarts.
Nadere informatieHenny Leentvaar (Sport)Massage. Functie testen. Datum: 14 mei 2008. Opgesteld door: Henny Leentvaar
Henny Leentvaar (Sport)Massage Functie testen Datum: 14 mei 2008 Opgesteld door: Henny Leentvaar Functie testen Voordat kan worden overgegaan tot tapen of bandageren van een aangedane spier en/of gewricht
Nadere informatieHypermobiliteitssyndroom. Lentesymposium, 24 maart 2012 Dr. Katrien Van Rie Fysische geneeskunde & revalidatie
Hypermobiliteitssyndroom Lentesymposium, 24 maart 2012 Dr. Katrien Van Rie Fysische geneeskunde & revalidatie Veralgemeende pijnklachten? Recidiverende gewrichtsblokkages? Recidiverende gewrichts(sub)luxaties?
Nadere informatieBeenlengteverschil Ine Schops 25/04/2015
Ine Schops 25/04/2015 Tensecrety (Tom Myers) Trekkracht: Fascia Drukkracht: Botten Myofascial Chain Muscle Chains Spierkettingen Parallel met lichaamsmediaan Statisch Stabilisatie + : Afwijkende bewegingspatronen
Nadere informatieRevalidatie nieuwe heupoperatie. Voorste benadering
Revalidatie nieuwe heupoperatie Voorste benadering Afdeling: fysiotherapie Datum: januari 2014 2 Inhoud 1 Inleiding 3 2 Revalidatie 4 3 Thuissituatie 5 4 Anatomie 6 5 Operatietechniek 7 6 Leefregels voorwaartse
Nadere informatieVerdiepingsmodule. Vaardigheid schouderonderzoek. Schoudersklachten: Vaardigheid schouderonderzoek. 1. Toelichting. 2. Doel, doelgroep en tijdsduur
Schoudersklachten: 1. Toelichting Deze verdiepingsmodule is gebaseerd op de NHG Standaard van oktober 2008 (tweede herziening). De anatomie van de schouder is globaal wel bekend bij de huisarts. Veelal
Nadere informatieLinea intermedia Labium externum. Incisura ischiadica major. Spina ischiadica Incisura ischiadica minor Ramus ossis ischii. Ramus inferior ossis pubis
Heupbeen 7.1a,b Rechter heupbeen (os coxae). [6] Tuberculum iliacum Linea glutea anterior Ala ossis ilii Linea glutea posterior De beenderen van de bekkenkam Ä worden gebruikt als autoloog transplantaat.
Nadere informatieHSS: Hip Spine Syndrome.
HSS: Hip Spine Syndrome. Door Gerard Koel, FT / MT / MSc / docent Saxion Presentatie 1, 04-04-2012, Saxion hogeschool Enschede. INHOUD HSS 1. Inleiding op thema HSS. 2. Zeven vragen huiswerkopdracht. 3.
Nadere informatieFYSIOTHERAPIE en het behandelen van patiënten met LAGE RUGPIJN.
FYSIOTHERAPIE en het behandelen van patiënten met LAGE RUGPIJN. RugNetwerk Twente Januari 2016, blok 5, Gerard Koel. Klachten (LRP) Disfuncties / stoornissen Beperkte activiteiten - WAT ZIJN DE RELATIES?
Nadere informatieOefeningen. voor de lage rug
Oefeningen voor de lage rug Stretching Alle stretchingsoefeningen worden aan elke zijde 2x herhaald. De oefeningen worden 30 seconden aangehouden. 1. Stretching M. Gastrocnemius (kuitspier) Neem een voor-
Nadere informatieOefeningen voor patiënten met reumatoïde artritis
Het is belangrijk om de oefeningen die u in het ziekenhuis hebt gedaan thuis dagelijks voort te zetten. Dit om de gewrichten en spieren in een goede conditie te houden. Probeer op een vast tijdstip te
Nadere informatieFYSIOTHERAPIE en het behandelen van patiënten met LAGE RUGPIJN.
FYSIOTHERAPIE en het behandelen van patiënten met LAGE RUGPIJN. RugNetwerk Twente Januari 2016, blok 2, Gerard Koel. Inhoud blok 2. Observatie statiek: goede / afwijkende houding AROM & bewegingsdiagram
Nadere informatieVTS HSP 1. Links: 10 Rechts: 10
VTS - 2014-2 HSP 1 Houdingsspieren 90.71 % Geschatte tijd 61m 20s 1 Startpositie Ruglig Benen gebogen, voeten plat. Opdracht Onderrug neutraal houden, armen spreiden en sluiten op schouderhoogte. 2 Startpositie
Nadere informatieWaarom meten Podologen zoveel?
Waarom meten Podologen zoveel? Borgions Paul MsC Pod Secretaris Belgische Vereniging der podologen Podoloog Podologisch Centrum Rotselaar (met focus naar Topsporters en kinderen) Biomechanicus voor KRC
Nadere informatie2] Rekoefening zittend 10 X Zittend, natuurlijke rugkromming, voeten op grond Armen gekruisd onder schouders. f) IDEM ander arm.
1] Rekoefening 10 X Ruglig, opgerold kussen onder schouderblad & kussen (2) onder hoofd a) 1 knie opheffen b) 2e knie opheffen c) armen rond knieën d) Beide armen achter hoofd (recht) rekken e) 10 tellen
Nadere informatie