Een fotoatlas van de. anatomie in vivo 2. Onderste extremiteit. Serge Tixa. Bohn Stafleu Van Loghum

Transcriptie

1 Een fotoatlas van de anatomie in vivo 2 Onderste extremiteit Serge Tixa Bohn Stafleu Van Loghum

2

3 Een fotoatlas van de anatomie in vivo 2 Onderste extremiteit

4

5 EEN FOTOATLAS VAN DE ANATOMIE IN VIVO 2 ONDERSTE EXTREMITEIT Serge Tixa Bohn Stafleu Van Loghum Houten/Diegem 2001

6 2001 Bohn Stafleu Van Loghum bv, Houten Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16B Auteurswet 1912 j het Besluit van 20 juni 1974 St.b. 351, zoals gewijzigd bij Besluit van 23 augustus 1985, St.b. 471 en artikel 17 Auteurswet 1912, dient men de daarvoor wettelijke verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (Postbus 882, 1180 AW Amstelveen). Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet 1912) dient men zich tot de uitgever te wenden. ISBN NUGI 751 D/2001/3407/126 Oorspronkelijke titel: Atlas d anatomie palpatoire du membre inferieur. Parijs/Milaan/Barcelona: Masson 1997 Vertaling: N. Quakernaat en A. Zuidgeest Omslagontwerp: Boekhorst Design BV Foto s: Charles Menge Illustratie hoofdstukopeningspagina s: de Doryphoros van de Griekse beeldhouwer Polykleitos, Museo Nazionale, Napels Deze uitgave is tot stand gekomen dankzij een financiële bijdrage van het Franse Ministerie van Cultuur. Bohn Stafleu Van Loghum Het Spoor AK Houten Kouterveld Diegem

7 INHOUD INLEIDING IX 1 DE HEUP 1 Topografisch overzicht van de heup 2 Osteologie 3 Coxofemorale regio 3 Os coxae 4 Femur 8 Myologie 11 Regio femoralis anterior, pars lateralis en pars superior 11 Regio femoralis anterior, regio subinguinalis 13 Regio glutea 16 Oppervlakkige spierlaag 17 Middelste spierlaag 19 Diepe spierlaag 21 Zenuwen en vaten 26 Regio femoralis anterior, regio subinguinalis 26 Regio glutea 28 N. ischiadicus 28 2 HET BOVENBEEN 31 Topografisch overzicht van het bovenbeen 32 Myologie 33 Regio femoralis anterior 33 Ventrale spiergroep 33 M. sartorius 34 M. quadriceps femoris 36 M. tensor fasciae latae 39 Regio femoralis posterior 41 Mediale spiergroep 42 Adductoren 43

8 VI INHOUD M. gracilis 45 Dorsale spiergroep 47 Mediale deel van de ischiocrurale spieren 48 Laterale deel van de ischiocrurale spieren 51 3 DE KNIE 53 Topografisch overzicht van de knie 54 Osteologie 55 Ventrale deel 55 Mediale deel 60 Laterale deel 64 Syndesmologie 69 Ligamenten 69 Myologie 75 Ventrolaterale regio 75 Het bovenbeen 76 Het onderbeen 77 Ventromediale regio 79 Dorsale regio 84 Zenuwen en vaten 87 Fossa poplitea 87 N. tibialis 88 N. peroneus communis 90 N. cutaneus surae lateralis 91 A. poplitea 92 4 HET ONDERBEEN 93 Topografisch overzicht van het onderbeen 94 Osteologie 95 Het onderbeen 95 Myologie 97 Ventrale spiergroep 97 M. tibialis anterior 98 M. extensor hallucis longus 99 m. extensor digitorum longus 99 m. peroneus tertius 100 Laterale spiergroep 103 M. peroneus longus 104 M. peroneus brevis 106 Dorsale spiergroep 108 Oppervlakkige spierlaag: m. triceps surole 109

9 VII INHOUD Diepe spierlaag: m. tibialis posterior 114 Diepe spierlaag: m. flexor digitorum longus 116 Diepe spierlaag: m. flexor hallucis longus DE ENKEL EN DE VOET 121 Topografisch overzicht van de enkel en de voet (pes) 122 Osteologie 123 Laterale zijde 123 Os metatarsale V 124 Os cuboideum 126 Calcaneus 127 Talus 130 Malleolus lateralis 131 Mediale zijde 132 Os metatarsale I 133 Os cuneiforme mediale 136 Os naviculare 137 Talus 138 Calcaneus 140 Malleolus medialis 141 Ventrale zijde van de enkel en dorsale zijde van de voet 142 Dorsale zijde van de enkel en achterzijde van de voet 146 Plantaire zijde van de voet 149 Syndesmologie 154 Gewrichten en ligamenten 154 Artt. interphalangeae 155 Artt. metatarsophalangeae 156 Artt. tarsometatarseae (gewricht van Lisfranc) 157 Art. tarsi transversa (gewricht van Chopart) 159 Art. subtalaris en art. talocalcanearis 160 Art. talocalcanearis 161 Ligamenten tussen tibia en tarsus 163 Lig. tibiofibulare posterius 165 Retinacula van de enkel en de fascia dorsalis pedis 165 Myologie 167 Spier-peesapparaat van de enkel en de voet 167 Intrinsieke spieren van de voet 174 Zenuwen en vaten 181 REGISTER 185

10

11 INLEIDING Dit boek is een vertaling van de Franse uitgave Atlas d anatomie palpatoire du membre inferieur. Eerder is al de vertaling verschenen van deel 1 Atlas d anatomie palpatoire du cou, du tronc, du membre superieur. Beide boeken zijn vertaald en geredigeerd door drs. A. Zuidgeest, docent aan de Hogeschool van Amsterdam en de Internationale Hogeschool voor Fysiotherapie Thim van der Laan in samenwerking met mevrouw N. Quakernaat, fysiotherapeut. Beide boeken beschrijven een methode van anatomie in vivo: een onderzoekmethode van anatomische structuren (botten, ligamenten, spieren, vaten en zenuwen) die heel visueel is, aangezien elke te onderscheiden c.q. op te zoeken anatomische structuur wordt geïllustreerd met behulp van een foto. Bij elke foto wordt een techniek beschreven voor het palperen van de desbetreffende structuur. Voor wie is dit boek bestemd? Voor iedereen bij wie toepassing van anatomie in vivo onontbeerlijk is bij het uitoefenen van zijn of haar beroep. Hoe is het boek opgezet? Het boek bevat 385 foto s van de onderste extremiteit verdeeld over vijf hoofdstukken

12 X INLEIDING (heup, bovenbeen. knie, onderbeen, enkel en voet). Elk hoofdstuk is standaard verdeeld in vier onderdelen: 1. osteologie, 2. myologie, 3. syndesmologie en 4. zenuwen en vaten. In het gehele boek wordt de Latijnse nomenclatuur gebruikt. van bepaalde spieren kunnen deze regio s worden overschreden. Dit komt doordat elke spier transversaal wordt benaderd: men bekijkt de ligging vanuit de naastgelegen structuren. Tevens is er ook een longitudinale benadering mogelijk van het proximale deel, de spierbuik en het distale deel van de spier. De foto s bestaan uit twee typen: algemene foto s die een hoofdstuk inleiden; topografische foto s die alle goed palpabele structuren van een regio als geheel laten zien; topografische foto s die de ligging van de afzonderlijke structuren (meestal spieren) ten opzichte van de omgeving laten zien. deze laten de onderzochte structuur zien en worden gecompleteerd met een beschrijving van de benaderingstechniek. Gebruik van het boek Hiervoor zijn twee manieren: a men kan een regio in zijn totaliteit benaderen (bijvoorbeeld de knie) of b een deel van een regio (bijvoorbeeld de laterale rand van de voet). Het is in dat geval voldoende het desbetreffende hoofdstuk of de paragraaf, zoals aangegeven in de inhoud, te bestuderen. elke mogelijke hoek) wil palperen dient men het register te raadplegen, waar wordt verwezen naar de bladzijden waar het desbetreffende onderwerp wordt besproken. Opmerking: men moet de afbakening van de regio s niet te strikt zien. Tijdens het bestuderen