Hoe ondersteun je als lerarenopleider de leraar-in-opleiding bij zijn of haar ontwikkeling als vakdidacticus? Een uitwerking voor geschiedenis
|
|
- Siebe Verlinden
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Hoe ondersteun je als lerarenopleider de leraar-in-opleiding bij zijn of haar ontwikkeling als vakdidacticus? Een uitwerking voor geschiedenis Carla van Boxtel Goed geschiedenisonderwijs is zinvol en aantrekkelijk voor leerlingen. Om zulk onderwijs te kunnen realiseren heeft de leraar-in-opleiding (lio) een flinke dosis vakinhoudelijke kennis nodig en daarnaast pedagogisch-onderwijskundige kennis en vaardigheden. Dat is echter onvoldoende. Vakdidactische scholing is misschien wel de kern van een goede lerarenopleiding. In de vakdidactiek komen vakkennis en didactische kennis en vaardigheden ook samen. Hoe ondersteunt de opleider de leraar-in-opleiding bij zijn of haar ontwikkeling als vakdidacticus? Vakdidactische kennis Drie soorten vakdidactische kennis zijn van belang voor de opleiding tot geschiedenisleraar: 1) kennis van de kern van het (school)vak geschiedenis 2) kennis van hoe leerlingen over geschiedenis denken en de moeilijkheden die ze kunnen ondervinden bij het leren van geschiedenis 3) kennis van leermiddelen en didactische strategieën die ingezet kunnen worden om het leren van geschiedenis te bevorderen en moeilijkheden te overkomen. Ad 1. Kennis van de kern van het (school)vak geschiedenis Over de doelen van geschiedenisonderwijs is en wordt veel gediscussieerd (zie onder andere van Boxtel & Grever, in druk; Klein, 2010; Wilschut, 2009; Wilschut, van Straaten & van Riessen, 2004; Barton & Levstik, 2004). De leraar moet kunnen participeren in dit debat en het schoolvak kunnen legitimeren. Om de eigen visie op het schoolvak verder te ontwikkelen dient de lio te reflecteren op de eigen opvattingen, de inhouden en doelen van het formele curriculum, de discussies die daarover gevoerd worden en de functies die historici en geschiedenisleraren aan het vak toekennen. De vraag naar de kern van het vak kan op verschillende manieren beantwoord worden. In recente vakdidactische literatuur staat historisch denken en redeneren centraal (zie van Drie & van Boxtel, 2008; Lévesque, 2008; Seixas, 2008; Van Sledright & Limon, 2006; Seixas, 2004; Wineburg, 2001). Vanuit dit perspectief moet de lio vertrouwd worden gemaakt met de metaconcepten en benaderingswijzen die kenmerkend zijn voor geschiedenis, zoals het historisch contextualiseren, inleving en het beoordelen van de standplaatsgebondenheid en representativiteit van bronnen. De kern kan ook beschreven worden door een typering te geven van de aard van de kennis die bij geschiedenis verworven wordt (Wilschut e.a., 2004). Leerlingen moeten zich een beeld vormen van historische personen, gebeurtenissen, verschijnselen en ontwikkelingen; historische begrippen leren die deze verschijnselen beschrijven en chronologische en causale relaties kunnen leggen. De kennis die op langere termijn moet overblijven als referentiekader om zich in de tijd te kunnen oriënteren wordt in Nederland oriëntatiekennis genoemd. Historische kennis wordt daarbij vooral opgevat als middel (van Drie, Logtenberg, van der Meijden & van Riessen, 2009). Lio s zijn niet altijd vertrouwd met de denk- en redeneerwijzen zoals in de vakdidactische literatuur beschreven. Om beter zicht te krijgen op de kern van het vak geschiedenis kan een vergelijking met andere mens- en maatschappijvakken zinvol zijn (van Boxtel, 2009). De opvattingen die lio s over geschiedenis als schoolvak hebben zijn niet altijd congruent met hun opvattingen over geschiedenis als academische discipline. Lio s erkennen bijvoorbeeld de actieve rol van de historicus in het genereren van historische kennis, het interpretatieve 1
2 karakter van geschiedschrijving en het belang van multiperspectiviteit, terwijl deze ideeën minder een rol spelen in hun denken over het schoolvak geschiedenis. Ad 2. Kennis van hoe leerlingen denken over geschiedenis en wat moeilijk is aan het leren van geschiedenis Lio s moeten zicht krijgen op de wijze waarop de voorkennis, interesses, ervaringen en achtergrond van leerlingen het leren van geschiedenis beïnvloeden. Zo kan de opvatting dat geschiedenis het verhaal is van wat er is gebeurd, in plaats van een interpretatie, het historisch denken hinderen (Maggioni, VanSledright & Alexander, 2009). Leerlingen hebben moeite met diverse aspecten van historisch denken en redeneren en het verwerven van historische begrippen (zie Barton, 2008; van Drie & van Boxtel, 2008; Halldén, 1997). Ze zijn bijvoorbeeld geneigd het verleden te beoordelen vanuit hun hedendaagse kader van ervaringen, waarden en normen. Verder vraagt de vaktaal veel van de taalvaardigheid van leerlingen (van Boxtel & van Drie, 2010). De kennis die leerlingen buiten school verwerven, bijvoorbeeld via films of verhalen die thuis worden verteld, komt niet altijd overeen met wat in de geschiedenisles wordt onderwezen (onder andere Peck, 2010; Epstein & Shiller, 2010; Wineburg, Mosborg, & Porat, 2010; Virta, 2009; Seixas, 1993). De interesses van leerlingen verschillen per leeftijdsgroep (zie Wilschut e.a., 2004). Leerlingen zijn geïnteresseerd in specifieke historische onderwerpen, zoals de Tweede Wereldoorlog of de Romeinen; thema s die morele kwesties betreffen en thema s die het vreemde van het verleden laten zien (Barton & Levstik, 2004). Desinteresse kan te maken hebben met het feit dat veel leerlingen geen duidelijk idee hebben van het nut van geschiedenisonderwijs (Haydn & Harris, 2010). Het is belangrijk dat lio s hun persoonlijke theorieën en veronderstellingen over leerlingen en leermoeilijkheden expliciteren. Zicht krijgen op verschillen tussen leerlingen en op wat leerlingen interessant en lastig vinden en wat ze met hulp kunnen, kan eigenlijk alleen in de praktijk. De opleider kan dit ondersteunen door lio s te vragen om bijvoorbeeld leerlingproducten te analyseren, interviews af te nemen met leerlingen of leerlingen hardop te laten denken bij een taak. Met een goed overzicht van de probleemgebieden kan de opleider de vragen waar de lio zelf mee komt in een breder kader plaatsen en lio s stimuleren vakdidactische literatuur of collega s te raadplegen. De opleider zal er overigens voor moeten waken dat lio s de problemen die in de literatuur en praktijk gesignaleerd worden niet als beperking benaderen maar als uitdaging, als iets dat ze met succes kunnen aanpakken. Er zijn dus voorbeelden van good practices nodig. Ad 3. Kennis van leermiddelen en didactische strategieën Rekening houdend met de eindtermen, de eigen visie op het schoolvak en de interesses en voorkennis van de leerlingen, moet de leraar leerdoelen kunnen formuleren en in aansluiting daarop leerinhouden, -middelen, -activiteiten en toetsvormen kunnen kiezen. De vakdidactische literatuur beschrijft een heel scala aan strategieën, bijvoorbeeld om de interesse van leerlingen op te wekken, begripsontwikkeling te bevorderen, leerlingen te oefenen in het toepassen van oriëntatiekennis, historisch denken en redeneren te bevorderen, taalzwakke leerlingen te ondersteunen en les te geven over beladen historische thema s (zie bijvoorbeeld Havekes, de Vries & Aardema, 2010; van Riessen, Logtenberg & van der Meijden, 2009; Phillips, 2008; van Drie, 2005; van Boxtel & Timmer, 2002). In de opleiding kunnen deze strategieën aangereikt en geoefend worden. Daarbij is het belangrijk dat de opleider bij de keuze en het gebruik van specifieke leermiddelen en leeractiviteiten steeds om een legitimatie en reflectie vraagt op basis van vakdidactische kennis en inzichten. 2
3 Lio s ervaren meestal dat het handelen van leraren afwijkt van de theorie die ze krijgen in de opleiding. Het is daarom belangrijk dat ze durven experimenteren. Bij het bestuderen van bestaande praktijken moet de opleider er voor waken dat lio s zich richten op het gedrag van de leraar zonder oog te hebben voor de onderliggende praktijkkennis. Concept mapping en stimulated recall interviews met leraren helpen de praktijkkennis van leraren te expliciteren, zodat die vergeleken kan worden met de kennis van de lio zelf (Meijer, Zanting & Verloop, 2002). Lio s komen vaak niet tot een duurzame implementatie van methodes die in de opleiding aandacht krijgen, omdat ze druk voelen om het curriculum te dekken, nog te onzeker zijn over het managen van de klas of concluderen dat leerlingen het niet kunnen (onder andere Adler, 2008). Lio s die heel helder voor ogen hebben wat ze beogen met hun lessen, zullen meer geneigd zijn om te onderwijzen op een wijze waarbij leerlingen tot diepere verwerking komen en geëngageerd zijn in historisch denken en redeneren (zie ook Barton & Levstik, 2004). Verder kan het op elkaar betrekken van vakinhoudelijke en vakdidactische scholing een krachtige aanpak zijn. Meer kennis van leerinhouden, inclusief daaraan gerelateerde visuele representaties (zoals afbeeldingen en films) en verhalen, vergemakkelijkt het structureren van leerstof en de selectie van passende didactische methodes. Een reflectieve en onderzoekende houding Een reflectieve en onderzoekende houding is noodzakelijk voor het levenslang leren dat het beroep van leraar vereist. Opleiders moeten om de ontwikkeling van een reflectieve en onderzoekende houding te bevorderen op de hoogte zijn van uitkomsten van geschieddidactisch onderzoek en bij voorkeur ook zelf onderzoek doen of er een bijdrage aan leveren. 1 Tot slot De opleider kan de lio ondersteunen in diens ontwikkeling als vakdidacticus door te werken aan een vakdidactische kennisbasis zoals hierboven geschetst, met oog voor de specifieke context waarin de lio handelt en met nadruk op de ontwikkeling van een reflectieve en onderzoekende houding. Literatuur Adler, S. (2008). The education of social studies teachers. In L.S. Levstik & C.A. Tyson (Eds.), Handbook of Research in Social Studies Education (pp ). New York: Routledge. Barton, K.C. (2008). Research on students' ideas about history. In L.S. Levstik & C.A. Tyson (Eds.). Handbook of Research in Social Studies Education (pp ). New York: Routledge. Barton, K.C. & Levstik, L. (2004). Teaching History for the Common Good. Mahwah NJ: Erlbaum. Epstein, T., & Shiller, J. (2010). Race, gender and the teaching and learning of national history. In C. Parker (Ed.). Social studies today. Research and practice (pp ). New York: Routledge. Halldén, O. (1997). Conceptual change and the learning of history. International Journal of Educational Research, 27 (3), Havekes, H., de Vries, J., & Aardema, A. (2010). Actief historisch denken. Vijf jaar werkvormen die leerlingen stimuleren om historisch te denken. Kleio, 51 (4), Het IVGD werkt in aan een publicatie waarin een overzicht wordt gegeven van onderzoek naar het leren en onderwijzen van geschiedenis en die voorbeelden bevat van onderzoeksmethoden die lio s zouden kunnen gebruiken. 3
4 Haydn, T., & Harris, R. (2010). Pupil perspectives on the purposes and benefits of studying history in high school: a view from the UK. Journal of Curriculum Studies, 42 (2), Klein, S. (2010). Teaching history in the Netherlands. Teachers experiences of a plurality of perspectives. Curriculum Inquiry, 40 (5), Lévesque, S. (2008). Thinking historically. Educating students for the twenty-first century. Toronto, ON: University of Toronto Press. Seixas, P. (2008). Scaling up the benchmarks of historical thinking. A Report on the Vancouver Meetings. February Seixas, P. (1993). Historical understanding among adolescents in a multicultural setting. Curriculum Inquiry, 23 (3), Maggioni, L., VanSledright, B. & Alexander, P.A. (2009). Walking on the Borders: A Measure of Epistemic Cognition in History. Journal of Experimental Education, 77 (3), Meijer, M.C., & Zanting, A., & Verloop, N., (2002). How can student teachers elicit experienced teachers practical knowledge? Tools, suggestions, and significance. Journal of Teacher Education, 53 (5), Peck, C. (2010). Storying the nation. How students ethnic identities influence understanding of historical significance in Canadian history. Paper presented at the AERA Annual Meeting, april 30 th -may 4 th, Denver. Phillips, I. (2008). Teaching history. Developing as a reflective secondary teacher. Los Angeles: Sage. Seixas, P. (Ed.) (2004). Theorizing historical consciousness. Toronto: University of Toronto Press. van Boxtel, C. (Red.) (2009). Vakintegratie in de mens- en maatschappijvakken. Theorie en praktijk. Amsterdam: Landelijk Expertisecentrum Mens- en Maatschappijvakken. van Boxtel, C., & Grever, M. (in druk). Between disenchantment and high expectations. History education in the Netherlands, ca In E. Erdmann & W. Hasberg (Eds.), Historical education, historical culture and historical didactics in EU-Europa. van Boxtel, C., & van Drie, J. (2010). Leer de vaktaal gebruiken. Taalgericht geschiedenisonderwijs helpt leerlingen de stof begrijpen. Kleio, 51 (3), van Boxtel, C., & Timmer, M. (2002). De Middeleeuwen in beeld. Kleio, 6, Van Drie, J. (2005). Learning about the past with new Technologies. Fostering historical reasoning in computer-supported collaborative learning. Utrecht. van Drie, J., Logtenberg, A., van der Meijden, B., & van Riessen, M. (2009). When was that date? Building and assessing a frame of reference in the Netherlands. Teaching History, 137, van Drie, J., & van Boxtel, C. (2008). Historical reasoning: Towards a framework for analyzing students' reasoning about the past. Educational Psychology Review, 20, Van Riessen, M., Logtenberg, A., & van der Meijden, B. (2009). Oriëntatiekennis toetsen. Analyse en handreiking. Amsterdam: Landelijk Expertisecentrum Mens- en Maatschappijvakken. Van Sledright, B. & Limon, M. (2006). Learning and Teaching social studies: a review of cognitive research in history and geography. In P.A. Alexander, & P.H. Winne (Eds.), Handbook of Educational Psychology (pp ). Hillsdale NJ: Erlbaum. Virta, A. (2009). Learning to teach history in culturally diverse classrooms. Intercultural education, 20 (4),
5 Wilschut, A. (2009). History teaching at the mercy of politicians and ideologues. Germany, England and the Netherlands in the 19th and 20th centuries. Journal of Curriculum Studies, DOI: / Wilschut, A., van Straaten, D. & van Riessen, M. (2004). Geschiedenisdidactiek. Handboek voor de vakdocent. Bussum: Coutinho. Wineburg, S. (2001). Historical thinking and other unnatural acts. Philadelphia: Temple University Press. Wineburg, S., Mosborg, S., & Porat, D. (2010). What can Forrest Gump tell us about students historical understanding? In C. Parker (Ed.), Social studies today. Research and practice (pp ). New York: Routledge. 5
Hoe ondersteun je als lerarenopleider de leraar-in-opleiding bij zijn ontwikkeling als vakdidacticus? van Boxtel, C.A.M.
UvA-DARE (Digital Academic Repository) Hoe ondersteun je als lerarenopleider de leraar-in-opleiding bij zijn ontwikkeling als vakdidacticus? van Boxtel, C.A.M. Published in: Kennisbasis lerarenopleiders.
Nadere informatieActief Historisch Denken Werkvormen die leerlingen motiveren en diverse aspecten van historisch denken actief laat inzetten.
Actief Historisch Denken Werkvormen die leerlingen motiveren en diverse aspecten van historisch denken actief laat inzetten. Harry Havekes, Jan de Vries, Arnoud Aardema 1 Welke Woord Weg Tijdens een geschiedenisles
Nadere informatieBetekenisvol Leren Onderwijzen in de werkplekleeromgeving
Betekenisvol Leren Onderwijzen in de werkplekleeromgeving Kempelonderzoekscentrum Jeannette Geldens, lector Monique van der Heijden, promovenda-docentonderzoeker Herman L. Popeijus, erelector Doelen en
Nadere informatieWELKOM! Wil je op je A4 opschrijven wat je nu weet over Lesson Study? Evelien van Geffen 12 mei 2016
WELKOM! Wil je op je A4 opschrijven wat je nu weet over Lesson Study? Evelien van Geffen e.c.van.geffen@hva.nl 12 mei 2016 1 UITKOMSTEN VORIG ONDERZOEK Een aantal conclusies uit het onderzoek van Amagir,
Nadere informatieLESSON STUDY IN DE TWEEDEGRAADS LERARENOPLEIDING
LESSON STUDY IN DE TWEEDEGRAADS LERARENOPLEIDING Evelien van Geffen, MSc. Lerarenopleider HvA e.c.van.geffen@hva.nl Bron: www.loesje.nl 1 TRENDS IN LERAREN OPLEIDEN Lesgeven is sterk situationeel en contextueel
Nadere informatieVakdidactiek: inleiding
Vakdidactiek: inleiding Els Tanghe 1 1. Inleiding Een specialist in de wiskunde is niet noodzakelijk een goede leraar wiskunde. Een briljant violist is niet noodzakelijk een goede muziekleraar. Een meester-bakker
Nadere informatieCURRICULUM VITAE. Professor dr. Carla van Boxtel
Contact information Faculty of History & Art Studies (FHKW) Erasmus University P.O. Box 1738 3000 DR Rotterdam, The Netherlands L-3-18 T +31 (0)10 408 2516 E vanboxtel@fhk.eur.nl Graduate School of Teaching
Nadere informatieGeaccepteerd voorstel Onderwijs Research Dagen 28, 29 en 30 juni 2017 te Antwerpen
Geaccepteerd voorstel Onderwijs Research Dagen 8, 9 en 0 juni 017 te Antwerpen Melline Huiskamp (Iselinge Hogeschool), Emmy Vrieling (Open Universiteit) en Iwan Wopereis (Open Universiteit) Titel: Waardevol
Nadere informatieHoe ondersteun je als lerarenopleider de leraar-in-opleiding bij zijn of haar ontwikkeling als vakdidacticus? Een uitwerking voor de bètavakken
Hoe ondersteun je als lerarenopleider de leraar-in-opleiding bij zijn of haar ontwikkeling als vakdidacticus? Een uitwerking voor de bètavakken Jan van Driel Inleiding Omdat de term vakdidactiek nogal
Nadere informatieRonde 4. Grammatica is een werkwoord. 1. Inleiding
Ronde 4 Peter-Arno Coppen Radboud Universiteit Nijmegen Contact: P.A.Coppen@let.ru.nl Grammatica is een werkwoord 1. Inleiding In Coppen (2009; 2010) wordt geargumenteerd dat de analyse van taal, waaronder
Nadere informatieHet beroep en de professionele identiteit van de lerarenopleider. Anja Swennen, Vrije Universiteit Amsterdam
Het beroep en de professionele identiteit van de lerarenopleider Anja Swennen, Vrije Universiteit Amsterdam 10 januari 2013 1 Overzicht Korte geschiedenis van het beroep van de lerarenopleider De identiteit
Nadere informatieTIJDWIJS de Methodiek
TIJDWIJS de Methodiek TIJDWIJS DE METHODIEK... 1 OVER TIJDWIJS... 2 APARTE HANDLEIDINGEN VOOR GROEP 4 EN GROEP 7... 2 UITGANGSPUNTEN VAN TIJDWIJS... 3 VISIE OP DE ONTWIKKELING VAN HISTORISCH TIJDSBESEF...
Nadere informatieDOCENTEN-IN-OPLEIDING ONDERZOEKEN DE PRAKTIJKKENNIS VAN ERVAREN DOCENTEN
DOCENTEN-IN-OPLEIDING ONDERZOEKEN DE PRAKTIJKKENNIS VAN ERVAREN DOCENTEN (deel 1) DOCENTEN-IN-OPLEIDING ONDERZOEKEN DE PRAKTIJKKENNIS VAN ERVAREN DOCENTEN Deel 1: het gebruik van concept mapping in de
Nadere informatieBetekenisvol Leren Onderwijzen in de werkplekleeromgeving
Betekenisvol Leren Onderwijzen in de werkplekleeromgeving Kempelonderzoekscentrum Jeannette Geldens, lector Monique van der Heijden, docentonderzoeker Herman L. Popeijus, erelector Popeijus, H. L., & Geldens,
Nadere informatieOverzicht curriculum VU
Overzicht curriculum VU Opbouw van de opleiding Ter realisatie van de gedefinieerde eindkwalificaties biedt de VU een daarbij passend samenhangend onderwijsprogramma aan. Het onderwijsprogramma bestaat
Nadere informatieVerslag van het Symposium 'Nut en Nadeel van Geschiedenisonderwijs: aanzetten voor een nieuw curriculum' 8 juni 2018 in Amsterdam
Verslag van het Symposium 'Nut en Nadeel van Geschiedenisonderwijs: aanzetten voor een nieuw curriculum' 8 juni 2018 in Amsterdam Aanleiding voor het symposium Onder de vlag van Curriculum.nu buigen in
Nadere informatieMULTIPERSPECTIVITEIT EN ERFGOEDEDUCATIE
MULTIPERSPECTIVITEIT EN ERFGOEDEDUCATIE Carla van Boxtel Meerstemmig erfgoed - 8 juni 2016 Genk MULTIPERSPECTIVITEIT Vormen van multiperspectiviteit Het belang van multiperspectiviteit Didactiek PERSPECTIEVEN
Nadere informatieHet vermogen tot historisch redeneren: onderliggende kennis, vaardigheden en inzichten
Het vermogen tot historisch redeneren: onderliggende kennis, vaardigheden en inzichten Carla van Boxtel en Jannet van Drie Carla van Boxtel is onderzoeker bij het Instituut voor de Lerarenopleiding van
Nadere informatieProjectdefinitie. Plan van aanpak
Projectplan DOT2 Projectdefinitie ICT is niet meer weg te denken uit ons onderwijs (Hasselt, 2014). Als (toekomstige) leerkracht is het belangrijk dat je daar op inspeelt en kennis hebt van de laatste
Nadere informatieKennisbasis geschiedenis (VERSIE )
Kennisbasis geschiedenis (VERSIE 12-11-2017) Algemeen Geschiedenisonderwijs is van essentieel belang voor de ontwikkeling van historisch bewustzijn, dat de samenhang omvat tussen de interpretatie van het
Nadere informatieTAXONOMIE HISTORISCH DENKEN
Verwijs naar dit document als Smets, W. (2018), Taxonomie historisch denken, opgehaald van: Karel de Grote Hogeschool, https://www.kdg.be/onderzoek-en-expertise/onderzoeksprojecten/praktijkonderzoek-historisch-denken
Nadere informatieProfessioneel werken aan een kwaliteitsvolle vakdidactiek. SoE kernproject
Professioneel werken aan een kwaliteitsvolle vakdidactiek SoE kernproject 2009-2011 Projectdoelen (1) Kwaliteitsstandaard Vakdidactiek generiek, inspirerend, uitdagend (2) Twee sets vakdidactisch materiaal
Nadere informatiebeheerst de volgende vaardigheden, kan deze onderwijzen en vaardigheden
Checklist vakdidactisch Kennisbasis Biologie Voor het begin van de 3 e jaars stage vullen de studenten deze checklist in. De studenten formuleren leerdoelen die aansluiten op de uitkomst van deze list.
Nadere informatiePostprint version of http://www.tecolab.ugent.be/publications.php Voet, M. & De Wever, B. (2017). Onderzoekend leren, wat is dat? Naar een concrete invulling voor het schoolvak geschiedenis. Hermes, 61,
Nadere informatieFlipped classroom: hoger onderwijs op zijn kop?
Flipped classroom: hoger onderwijs op zijn kop? Wilfred Rubens http://www.wilfredrubens.com LEARNING LAB 1 Sessieleider: Wilfred Rubens 14.15 17.15 uur / zaal E-1.20 http://www.slideshare.net/wrubens http://www.wilfredrubens.com
Nadere informatieStudiehandleiding Geschiedenis (studiegidsnr.: 70710102MY)
Universitaire Pabo van Amsterdam Nieuwe Prinsengracht 130 1018 VZ Amsterdam E-mail: upva@uva.nl www.student.uva.nl/upva Studiehandleiding Geschiedenis (studiegidsnr.: 70710102MY) Jaar 1 Semester 1, blok
Nadere informatieHet spel van de teacher leader in een veranderproces
Het spel van de teacher leader in een veranderproces Symposium CPO van de Master Leren en Innoveren (MLI), locatie Helmond We are all in the game 17 juni 2016 drs. Monique van der Heijden Academic Director
Nadere informatieSchrijven en leren op de pabo en de basisschool. Zomerschool Lopon2 28 augustus 2014 Mieke Smits
Schrijven en leren op de pabo en de basisschool Zomerschool Lopon2 28 augustus 2014 Mieke Smits Onderwerpen Schrijven op de lerarenopleiding en de basisschool De kracht van schrijven voor het leren en
Nadere informatieMaking Shift Happen OVER LOAD
Making Shift Happen OVER LOAD WAT ELKE LERAAR MOET WETEN COGNITIEVE BELASTING IN DE KLAS Tim Surma @timsurma Education is a technology that tries to make up for what the human mind is innately bad at.
Nadere informatieLeren Instructie IV: V-Memo
Leren Instructie IV: V-Memo Studenten Jasper Haagsma, Youssou Haagsman Studentnummer 5966078, 10009124 Vakgebied Onderwerp Opleiding Doelgroep Sleuteltermen Begeleider Beoordelaar Geschiedenis Oriëntatiekennis
Nadere informatieTally, B., Goldenberg, L.B. (2005). Fostering historical thinking with digitized primary sources. Journal of Research on Technology in Education
Tally, B., Goldenberg, L.B. (2005). Fostering historical thinking with digitized primary sources. Journal of Research on Technology in Education 38 (1), 1-21. [René Vos, 2012] De auteurs Bill Tally en
Nadere informatieVragenlijst Formatief Toetsen Leerling
Vragenlijst Formatief Toetsen Leerling Deze vragenlijst is ontwikkeld door de Universiteit Twente en heeft als doel te onderzoeken hoe en in welke mate formatief toetsen wordt gebruikt door docenten en
Nadere informatieOnderwijs voor de 21 ste eeuw. Kris Van den Branden
Onderwijs voor de 21 ste eeuw Kris Van den Branden Is ons onderwijs nog mee met de tijd? Met de deur in huis De wereld is drastisch veranderd, de school niet. En dus falen onze scholen niet. Ze zijn gewoon
Nadere informatieVan Batenburg, E., & Schaik, M. (2013). Kennis op de werkvloer: wat helpt de docent en de
Van Batenburg, E., & Schaik, M. (2013). Kennis op de werkvloer: wat helpt de docent en de vmbo-leerling. In: J. K. Van der Waals & M. Van Schaik (Eds.), Het VMBO van dichtbij. Bewegen tussen theorie en
Nadere informatieTussentijds toetsen. Dirkx, K.J. H., Kester, L., Kirschner, P.A.
Tussentijds toetsen Dirkx, K.J. H., Kester, L., Kirschner, P.A. Overzicht Wel: Wat is het doel van tussentijds toetsen? Welke vormen van tussentijds toetsen? 4 studies die tussentijds toetsen (testing
Nadere informatieOnderzoeksrapportage Ontwikkeling van het historisch redeneren bij kinderen a
Onderzoeksrapportage Ontwikkeling van het historisch redeneren bij kinderen a Marjolein Dobber, Wytske Minnema, Lorien de Koning, Bert van Oers Introductie Geschiedenisonderwijs is in de Nederlandse context
Nadere informatiekennisbasis vakdidactiek biologie auteurs Teresa Maria Dias Pedro Gomes, Stefan Bosmans en Marnix van Meer
kennisbasis vakdidactiek biologie auteurs Teresa Maria Dias Pedro Gomes, Stefan Bosmans en Marnix van Meer Domein B1.1 Biologie leren Begripsontwikkeling en jargon Leren van biologische vaardigheden Verschillen
Nadere informatieWe geven hier een definitie uit de school van de grote Amerikaanse vakdidacticus biologie Joseph Novak, gemaakt door Wandersee (2002) blz. 129.
7.6 Zorgen voor samenhang ecologie Conceptmap maken Marcel Kamp Het maken van een conceptmap is een werkvorm die bij uitstek samenhang in het denken bevordert. In Ecologie leren en onderwijzen wordt op
Nadere informatieFramework REC:all in relatie met richtlijnen UDL. Sylvia Moes
Framework REC:all in relatie met richtlijnen UDL Sylvia Moes Beyond recorded lectures www.rec-all.info Case studies REC:all > REC:all (november 2011-november 2013) > Moving beyond recorded lectures > In
Nadere informatieWiskunde en informatica: innovatie en consolidatie Over vragen in het wiskunde- en informaticaonderwijs
Tijdschrift voor Didactiek der β-wetenschappen 22 (2005) nr. 1 & 2 53 Oratie, uitgesproken op 11 maart 2005, bij de aanvaarding van het ambt van hoogleraar Professionalisering in het bijzonder in het onderwijs
Nadere informatieBecoming a democratic citizen: A study among adolescents in different educational tracks Nieuwelink, H.
UvA-DARE (Digital Academic Repository) Becoming a democratic citizen: A study among adolescents in different educational tracks Nieuwelink, H. Link to publication Citation for published version (APA):
Nadere informatieWat zijn de kernen van een schoolvak of leergebied? Een uitwerking voor aardrijkskunde Joop van der Schee
Wat zijn de kernen van een schoolvak of leergebied? Een uitwerking voor aardrijkskunde Joop van der Schee Waar het over gaat Hoe ziet Nederland er in 2040 uit? Houden we droge voeten? Zijn de files opgelost?
Nadere informatieCURRICULUM VITAE. Dr. Stephan Klein. (Terneuzen, 1964)
CURRICULUM VITAE Dr. Stephan Klein (Terneuzen, 1964) CONTACT INFORMATION Erasmus University Rotterdam (EUR) Erasmus School of History, Culture and Communication (ESHCC) P.O. Box 1738 3000 DR Rotterdam,
Nadere informatieFeedbacktool. Feestelijke lancering op het SOK-congres. De theorie. Nijverheidsstraat 10 > 1000 Brussel T >
Feedbacktool Feestelijke lancering op het SOK-congres Nijverheidsstraat 10 > 1000 Brussel T 02 894 74 70 > www.scholierenkoepel.be De theorie > 1 Onderzoek 1: leerkrachten zijn de sleutel Invloed op schoolprestaties
Nadere informatieLESSON STUDY SUI LIN GOEI VU AMSTERDAM HOGESCHOOL WINDESHEIM DOOR SAMENWERKEN DE LES VERSTERKEN MAATSCHAPPELIJKE IMPACT ALFA- EN GAMMAWETENSCHAPPEN
LESSON STUDY DOOR SAMENWERKEN DE LES VERSTERKEN MAATSCHAPPELIJKE IMPACT ALFA- EN GAMMAWETENSCHAPPEN 7 DECEMBER 2017 SESSIE ONDERWIJS EN PEDAGOGIEK SUI LIN GOEI VU AMSTERDAM HOGESCHOOL WINDESHEIM nr. 1
Nadere informatieOverzicht. Introductie. Warming-up Intermezzo: Een kleine geschiedenis Cooling-down. Iwan Wopereis. 4CID Symposium 2017, Nijmegen 21 april 2017
Introductie Iwan Wopereis Overzicht Warming-up Intermezzo: Een kleine geschiedenis Cooling-down Maastricht University en Open Universiteit 1 Overzicht Warming-up Intermezzo: Een kleine geschiedenis Cooling-down
Nadere informatieGeschiedenis als constructie van het verleden: werkvormen om het interpretatieve karakter van geschiedenis aan te leren
Geschiedenis als constructie van het verleden: werkvormen om het interpretatieve karakter van geschiedenis aan te leren Lieke Pieters 4171942 Meesterproef vakdidactiek Hanneke Tuithof 25 januari 2019 Inhoudsopgave
Nadere informatieFormatief toetsen: Randvoorwaarden & concrete handvaten voor in de klas
Formatief toetsen: Randvoorwaarden & concrete handvaten voor in de klas Kim Schildkamp Contact: k.schildkamp@utwente.nl Programma Formatief toetsen Voorwaarden voor formatief toetsen Voorbeelden van technieken
Nadere informatiebijvoorbeeld: Exemplarische opleidingsdidactiek voor taalonderwijs
. Lerarenopleiding Basisonderwijs Jo Van den Hauwe (a) & Bart van der Leeuw (b) (a) ELANT (b) SLO Contact: jo.vandenhauwe@scarlet.be b.vanderleeuw@slo.nl Ronde bijvoorbeeld: Exemplarische opleidingsdidactiek
Nadere informatieExpertisenetwerk School of Education. Zomerschool Praktijkgericht Onderzoek voor lerarenopleiders. 5-7 september 2012 Leuven
Expertisenetwerk School of Education Zomerschool Praktijkgericht Onderzoek voor lerarenopleiders 5-7 september 2012 Leuven Drie stenen in de kikkerpoel Situering, omschrijving en belang van praktijkgericht
Nadere informatieDirecteur Landelijk Expertisecentrum Mens- en Maatschappijvakken (samenwerkingsverband UvA, HvA, VU en IPABO) (vanaf 2007)
Langemeijerstraat 13 5473 GS Heeswijk-Dinther Tel: 0413 292996 / 06 12612843 Geboortedatum: 16 sept 1970 C.A.M.vanBoxtel@uva.nl CURRICULUM VITAE CARLA VAN BOXTEL Hoogleraar Vakdidactiek, in het bijzonder
Nadere informatieSTEM academies voor kwetsbare jongeren in Brussel.
STEM academies voor kwetsbare jongeren in Brussel Jan.Sermeus@odisee.be Jelle.DeSchrijver@odisee.be http://odifiks.odisee.be/ 1 STEM academies 9 14 jaar, 4 x 2 uur aandacht voor kansengroepen focus op
Nadere informatieStudenten stimuleren theorie te koppelen aan de beroepspraktijk Werkplekleren met behulp van leerwerktaken en in begeleidingsgesprekken op AOS-Oost
Studenten stimuleren theorie te koppelen aan de beroepspraktijk Werkplekleren met behulp van leerwerktaken en in begeleidingsgesprekken op AOS-Oost Een onderzoek door Mieke van Hout-van Dijk: Fioretti
Nadere informatieLeerdoelen en succescriteria in de wiskundelessen.
Leerdoelen en succescriteria in de wiskundelessen tom.robijns@ucll.be marieke.vandersmissen@ucll.be Aanleiding Integreren van relevante nieuwe inzichten over wat werkt in onderwijs in een nieuw ontwikkeld
Nadere informatieMarjo Maas: fysiotherapeut / docent / onderzoeker Peer assessment De impact van peer assessment op het klinische redeneren en het klinisch handelen van fysiotherapeuten in opleiding en fysiotherapeuten
Nadere informatieArcheologie op school. Handleiding voor de leerkracht
Archeologie op school Handleiding voor de leerkracht 1 Inhoudsopgave 1. Inleiding 3 2. Aan de slag: verkorte handleiding 4 3. Verantwoording 5 Archeologie en erfgoededucatie 5 Kerndoelen 5 Didactisch concept
Nadere informatieHoe integreer je vakdidactiek en onderwijskunde binnen de opleiding? Perry den Brok
Hoe integreer je vakdidactiek en onderwijskunde binnen de opleiding? Perry den Brok Onderwijzen als multidisciplinair concept Er bestaat weinig discussie onder wetenschappers en lerarenopleiders over het
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Achtergrond,problemstelingendoelvanhetonderzoek Hetonderzoekdatin ditproefschriftwordtbeschrevengaatoverdeontwikkelingvan praktijkkennis van ervaren natuurkunde- scheikunde- en
Nadere informatieUNIVERSITY OF TWENTS MEESTERSCHAP 1/25/2017 FORMATIEF TOETSEN IN DE KLAS: TIPS VOOR IN DE LES
UNIVERSITY OF TWENTS MEESTERSCHAP FORMATIEF TOETSEN IN DE KLAS: TIPS VOOR IN DE LES Kim Schildkamp Wilma Kippers Christel Wolterinck Fer Coenders 1 IN DEZE WORKSHOP: 1. 2. 3. 4. 5. LEERDOELEN THEORIE VRAGENLIJST
Nadere informatieWerken aan geletterdheid in het secundair onderwijs: een uitdaging voor iedereen!
Werken aan geletterdheid in het secundair onderwijs: een uitdaging voor iedereen! Eindtermen leesvaardigheid Leerlingen kunnen diverse tekstsoorten begrijpend lezen/ functioneel schrijven, en daarbij de
Nadere informatieJoTondeur (VUB), Koen Aesaert & Johan van Braak (UGent)
JoTondeur (VUB), Koen Aesaert & Johan van Braak (UGent) Inhoud Context en theorie ICT-competenties studentleraren Strategieën lerarenopleiding (SQD) Probleemstelling Methode Survey Multilevel analyse Resultaten
Nadere informatieErfgoed en Multiperspectiviteit
Expertmeeting Erfgoedonderwijs 16 juni 2016 Erfgoed en Multiperspectiviteit Maria Grever Center for Historical Culture EUR Outline 1. Diversiteit en multiperspectiviteit 2. Belang multiperspectiviteit
Nadere informatieFeedback middels formatief toetsen
Feedback middels formatief toetsen Studiedag Mbo Taalacademie Kim Schildkamp Contact: k.schildkamp@utwente.nl Formatief toetsen en feedback Waar denkt u aan bij de termen formatief toetsen en feedback?
Nadere informatieAnalyse van leeromgeving
Analyse van leeromgeving Blended learning project: Romeo and Juliet: tell the story through social media! Inleiding Ons BL project bestaat uit vijf lessen die gegeven zijn aan eerstejaars studenten HAVO/VWO
Nadere informatieVan een lerende vakdocent leer je het meest
Tijdschrift voor Didactiek der β-wetenschappen 25 (2008) nr. 1 & 2 71 Van een lerende vakdocent leer je het meest Samenvatting van de oratie van Prof.dr. J.H. van Driel Universiteit Leiden; 7 maart 2008
Nadere informatieAmsterdam University of Applied Sciences. Leren redeneren en experimenteren met concept cartoons Kruit, P.M. Link to publication
Amsterdam University of Applied Sciences Leren redeneren en experimenteren met concept cartoons Kruit, P.M. Link to publication Citation for published version (APA): Kruit, P. (2012). Leren redeneren en
Nadere informatieKennisbasis Duits 8 juli 2009. 2. Taalkundige kennis
Kennisbasis Duits 8 juli 2009 Thema Categorie/kernconcept Omschrijving van de categorie / het kernconcept De student 1. Taalvaardigheden 1.1 De vaardigheden 1.1.1 beheerst de kijkvaardigheid en de luistervaardigheid
Nadere informatieVereniging van leraren in de Economisch/maatschappelijke vakken
Vereniging van leraren in de Economisch/maatschappelijke vakken Schelluinen, 5 juli 2018 Feedback vanuit Vecon voor het ontwikkelteam M&M Geacht ontwikkelteam M&M, Hierbij een reactie van de Vecon. Inleiding
Nadere informatieEducatief arrangeren rond LOB
Educatief arrangeren rond LOB Vorige week Contact met de docent deze week NAW-gegevens via CF Afspraken met begeleider Maken van het Werkplan Voorbereiden van het interview Vragen naar aanleiding van vorig
Nadere informatieBeoordelingsformulier Verslag Vakprofilering Geschiedenis Code: OTR3-PRWT1-15 EC: 5
Beoordelingsformulier 3.1.2 Verslag Vakprofilering Geschiedenis 2015-2016 Code: OTR3-PRWT1-15 EC: 5 Studentnaam: Klas: Beoordelaar Studentnummer: Datum: KERN- EN DEELTAKEN DIE HOREN BIJ DEZE TOETS: 2.1,
Nadere informatiehet vermogen tot historisch redeneren: onderliggende kennis, vaardigheden en inzichten
het vermogen tot historisch redeneren: onderliggende kennis, vaardigheden en inzichten I Carla van Boxtel en Jannet van Drie I 1. Historisch redeneren in de geschiedenisles Geschiedenis leren is meer dan
Nadere informatieReflectie. Dr. Mark Frederiks Coördinator internationalisering NVAO. EP-Nuffic Studenten internationaliseren in eigen land 5 februari 2015, Utrecht
Reflectie Dr. Mark Frederiks Coördinator internationalisering NVAO EP-Nuffic Studenten internationaliseren in eigen land 5 februari 2015, Utrecht Inleiding IaH studies zijn belangrijke bijdrage aan discussie
Nadere informatieFORMATIEF TOETSEN IN DE KLAS: BEVORDERENDE EN BELEMMERENDE FACTOREN
FORMATIEF TOETSEN IN DE KLAS: BEVORDERENDE EN BELEMMERENDE FACTOREN ONDERWIJS RESEARCH DAGEN, ROTTERDAM, 26 MEI 2016 CHRISTEL H.D. WOLTERINCK WILMA B. KIPPERS KIM SCHILDKAMP CINDY L. POORTMAN FORMATIEF
Nadere informatieSpanning tussen heden & verleden
De spanning tussen gerichtheid op het heden en historisch denken bij aanstaande leraren geschiedenis: ontwikkeling van een onderzoeksinstrument en een opleidingspakket Kaat Wils (projectleider), Andrea
Nadere informatieTussentijds Toetsen als Leerstrategie. Dirkx, K.J. H., Kester, L., Kirschner, P.A.
Tussentijds Toetsen als Leerstrategie Dirkx, K.J. H., Kester, L., Kirschner, P.A. Overzicht Welk doel kan een tussentijds toetsen hebben? Tussentijds toetsen als leerstrategie: het testing-effect 4 studies
Nadere informatieKennisbasis aardrijkskunde op de Pabo 2.0 Inleiding
Kennisbasis aardrijkskunde op de Pabo 2.0 Inleiding Wat is aardrijkskunde? Verwondering over de wereld om je heen is het startpunt van het aardrijkskundeonderwijs. Goed aardrijkskundeonderwijs kan leerlingen
Nadere informatie1. Inleiding en situering van het onderzoek
Dirk van der Meulen Herbert Vissers College, Nieuw-Vennep Contact: MEU@hvc.nl Leesstrategieën en historisch redeneren van vwo-bovenbouwleerlingen en bachelorstudenten Nederlands. Een beschrijvend hardop-denk-onderzoek
Nadere informatieVELOV-leergemeenschap Digitaal Leren
VELOV-leergemeenschap Digitaal Leren Welke richting slaan we in met de lerarenopleiding? Hoe is het om in 2020 in de lerarenopleiding te studeren? Hoe ziet de leraar van de toekomst eruit? Zijn mobiele
Nadere informatieOnderwijsvernieuwing. We doen er allemaal aan mee.
Onderwijsvernieuwing We doen er allemaal aan mee. Maar. Welke kant willen we op? Wat speelt er in mijn team? Wil iedereen mee? Waar liggen de interesses? Waar zit de expertise? WAARIN GA IK INVESTEREN?
Nadere informatieVerantwoordelijke opleidingsonderdeel
Specifieke lerarenopleiding ECTS-fiches ECTS-Fiche opleidingsonderdeel: VAKDIDACTISCHE STUDIE Code: 10377 Academiejaar: 2017-2018 Aantal studiepunten: 3 Studietijd: 75 a 90 uur Deliberatie: Mogelijk Vrijstelling:
Nadere informatieInternationalisaring vraagt om MEER FLAMENCO FORUM
Internationalisaring vraagt om MEER FLAMENCO FORUM Jeanine Gregersen Samenvatting Context : werkdefinities en twee stellingen Focus op interculturele competentie Implicaties voor instellingen Moot court
Nadere informatieSymposium Leren en Innoveren
Symposium Leren en Innoveren 6 november 2014, Driestar hogeschool, Gouda Keynote Betekenisvol leren in leerwerkgemeenschappen Herman L Popeijus, ere lector Kempelonderzoekcentrum Jeannette Geldens, lector
Nadere informatieLeerwerktaak Voor alles is een woord
Leerwerktaak Voor alles is een woord Titel Niveau Voor alles is een woord Hoofdfase WPL2B Competenties 3 vakinhoudelijk/vakdidactisch 4 organisatorisch 7 reflectie en ontwikkeling Beroepstaak 1 lesgeven
Nadere informatieDe professionele ontwikkeling van docenten: Nascholing of werkplekleren?
De professionele ontwikkeling van docenten: Nascholing of werkplekleren? Jan van Driel, POOLL Congres Leren op de werkplek Leuven, 7 januari 2015 Professionele ontwikkeling van docenten Professional development
Nadere informatieExamentraining klas 4 mavo
Examentraining klas 4 mavo Historische vaardigheden Maken van een examen 100 minuten Bespreken examen Overige vragen m.socrative.com Room number: 65459 Vul je naam in Maak de quiz - Historische personen
Nadere informatieAandacht voor wie of wat vreemd is. Uitdaging: Je wilt dat jouw studenten in staat zijn om. samen met hun leerlingen aandacht te hebben
Aandacht voor wie of wat vreemd is 7 april 2017, Hanna Markus MA Workshop Radiantdag i.s.m. Uitdaging: Je wilt dat jouw studenten in staat zijn om samen met hun leerlingen aandacht te hebben voor wie/wat
Nadere informatieLEER STUDEREN MET Spaced Practice SPREID JE STUDEERMOMENTEN IN DE TIJD
Spaced Practice SPREID JE STUDEERMOMENTEN IN DE TIJD Start je planning voor je toetsen vroeg genoeg en maak hiervoor dagelijks een beetje tijd vrij. 5 uren verspreid over 2 weken is beter dan 5 uur aan
Nadere informatieCompetenties. van de rondleider in kunst en -historische musea. De competenties zijn verdeeld over vier hoofdcategorieën.
Competenties van de rondleider in kunst en -historische musea Verwijzing naar deze lijst: Schep, M., Van Boxtel, C., & Noordegraaf, J. (2017). Competent museum guides: defining competencies for use in
Nadere informatiegeschiedenis waardoor opgroeiende generaties meer zicht krijgen op wezenlijke aspecten van het mens-zijn.
geschiedenis Belang van het vak Geschiedenisonderwijs is van essentieel belang voor ontwikkeling van historisch besef, dat de samenhang omvat tussen de interpretatie van het verleden, het begrijpen van
Nadere informatieCognitieve strategieën voor diepe verwerking en feedback
Cognitieve strategieën voor diepe verwerking en feedback Samenvatting van het artikel van Henry L. Roediger III, Mary A. Pyc (2012), Inexpensive techniques to improve education: Applying cognitive pgychology
Nadere informatieOutput team NWO research program Heritage Education: 2009 until July 1, 2012
Output team NWO research program Heritage Education: 2009 until July 1, 2012 WP (scientific articles): 9 VP (professional publications): 17 Papers and lectures: 69 Scientific articles in peer reviewed
Nadere informatieBekwaamheidseisen leraar primair onderwijs
Bekwaamheidseisen leraar primair onderwijs Uit: Besluit van 16 maart 2017 tot wijziging van het Besluit bekwaamheidseisen onderwijspersoneel en het Besluit bekwaamheidseisen onderwijspersoneel BES in verband
Nadere informatie1.3. Ron Bertisen: Nadenken over onderwijs ontwerpen
.3. Ron Bertisen: Nadenken over onderwijs ontwerpen Ron Bertisen is als medeprojectleider verantwoordelijk geweest voor de ontwikkeling van het curriculum van de Nieuwste Pabo samen met zijn collega s
Nadere informatieKRACHTIGE LEEROMGEVINGEN IN HET BEROEPSONDERWIJS
KRACHTIGE LEEROMGEVINGEN IN HET BEROEPSONDERWIJS Rapportage voor Koning Willem I. College Opleiding Manager/ondernemer horeca van de Middelbare Horecaschool (MHS) HOGESCHOOL UTRECHT Wenja Heusdens, MSc
Nadere informatieAAN LEERLINGEN e-pathways CPD Handboek
FEEDBACK GEVEN AAN LEERLINGEN e-pathways CPD Handboek www.epathways.eu Handboek nr. 6 in serie Wat is feedback? Feedback van hun leraren is de belangrijkste manier waarop leerlingen informatie krijgen
Nadere informatieBegripsvorming in het geschiedenisonderwijs
Begripsvorming in het geschiedenisonderwijs Chris Hietland 0200220 C.H.Hietland@students.uu.nl Inhoudsopgave Inleiding... 3 Begripsvorming: een theoretisch kader... 4 Begripsvorming in de klas: stapsgewijs...
Nadere informatieBinnenklasdifferentiatie voor iedereen.. door Stéphanie De Bruyne
Binnenklasdifferentiatie voor iedereen.. door Stéphanie De Bruyne Stephanie.De.Bruyne1@gmail.com Een korte kennismaking Waarom? Reproductie sociale ongelijkheid Hervorming secundair onderwijs PISA resultaten
Nadere informatieInterventieonderzoek als onderdeel van docentenprofessionalering Een good practice
Interventieonderzoek als onderdeel van docentenprofessionalering Een good practice Interventieonderzoek als onderdeel van docentenprofessionalisering: het stimuleren van een onderzoekende houding bij honoursdocenten
Nadere informatieInspraakladder: onderwijskundig model voor leerlingparticipatie
Inspraakladder: onderwijskundig model voor leerlingparticipatie Instrument voor Student Voice SLO nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling Verantwoording 2018 SLO (nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling,
Nadere informatiehelga.bellaert@vsko.be WAT WERKT OP SCHOOL? IN DE KLAS? R. MARZANO John Hattie Visible Learning, 2009 University of Auckland, New Zealand INHOUD Belangrijkste invloeden op leerprestaties op basis van 800
Nadere informatie