Spanning tussen heden & verleden

Transcriptie

1 De spanning tussen gerichtheid op het heden en historisch denken bij aanstaande leraren geschiedenis: ontwikkeling van een onderzoeksinstrument en een opleidingspakket Kaat Wils (projectleider), Andrea Schampaert (projectmedewerker), Geraldine Clarebout, Lieven Verchaffel & Hans Cools, met participatie van partners in hogescholen; SoE-project

2 Spanning tussen heden & verleden Uitgangspunt: De verwachtingen die de samenleving van het geschiedenisonderwijs heeft, zoals uitgedrukt in eindtermen en leerplannen, maar ook in het maatschappelijk debat, worden bovenal bepaald door hedendaagse bekommernissen (vorming van tolerante, kritische burgers...). Die verwachtingen staan haaks op de methodologie van historische discipline. Ze hebben ook weinig van doen met het aanscherpen van het historisch denken bij de leerlingen.

3 Historisch denken Historisch denken: concept staat o.a. centraal in het werk van de Amerikaanse geschieddidacticus en ontwikkelingspsycholoog Sam Wineburg Het vermogen informatie uit het verleden te ordenen en die informatie vervolgens als een samenhangend geheel te presenteren. Geschieddidactici beklemtonen dat het versterken van historisch denken bij de leerlingen een van de voornaamste, zo niet de voornaamste doelstelling van het schoolvak geschiedenis zou moeten zijn.

4 Streefdoelen van het project De project wil: a) De spanning tussen 'presentisme' en historisch denken bij aanstaande leraren geschiedenis in kaart brengen. b) Lerarenopleiders en aanstaande leraren geschiedenis wijzen op die spanning. De onderzoekers spreken geen waardeoordeel uit over de klaspraktijk.

5 Methodologie Die spanning kan alleen in kaart worden gebracht middels samenwerking met onderzoekers uit andere disciplines. Ontwikkelen van een vragenlijst. Voorbeelden: In de geschiedenisles in het secundair onderwijs is het onderscheid tussen primaire en secundaire bronnen niet zo belangrijk: wat telt is de informatieve waarde van de bron. Als geschiedenisleraar moet je vermijden de klemtoon te leggen op het exotische, bevreemdende verleden omdat dit enkel leidt tot doelloos en ongeremd fantaseren.

6 Methodologie Op basis van die vragenlijst werden profielen afgelijnd. Beknopte omschrijvingen van de profielen zijn: - hedengerichte (aspirant)leraar: eigentijdse vraagstellingen bepalen welk verleden je in klas aanbrengt en de wijze waarop dat gebeurt. - verledengerichte (aspirant)leraar: studie van het verleden heeft geen direct nut, het verleden dient te worden bestudeerd omwille van het verleden zelf - postmoderne (aspirant)leraar: studie van het verleden laat toe zich te verplaatsen in uitdagingen waar voorbije samenlevingen voor werden gesteld en geeft aan op welke wijze zij daar mee omgingen; ook de wijze waarop we dat verleden zien,verkleurt voortdurend.

7 Methodologie Op basis van deze vragenlijsten werden vervolgens gedragstaken ontwikkeld. Gedragstaken zijn uitwerkingen van voorbeeldlessen rond twee themata (kruistochten en holocaust) voor ieder van de verschillende profielen. De keuze van de respondent voor een bepaalde voorbeeldles laat toe te peilen naar zijn motieven (= kwalitatieve uitdieping).

8 Valkuilen en meerwaarde - Historici zijn niet vertrouwd met dit soort van onderzoek. Samenwerking met wetenschappers uit andere vakgebieden is dus onontbeerlijk. - De toewijzing in categorieën vertrekt van het vooropgezette (door studie van de literatuur bepaalde) plan van de onderzoekers en blijft iets arbitrairs houden. - Als onderzoekers verwerven we inzicht in motieven van (aspirant)leraren die we voorheen slechts vermoedden. - Interdisciplinaire samenwerking versterkt je slagkracht als onderzoeker. - Als leraren worden we ons bewust van de keuzes die we maken.