Het Vlaams Onderwijsonderzoek verkend. Jef C. Verhoeven Roland Vandenberghe Onderwijsonderzoek 1

Transcriptie

1 Het Vlaams Onderwijsonderzoek verkend Jef C. Verhoeven Roland Vandenberghe Onderwijsonderzoek 1

2 Vraagstelling luik 1 1. Wat werd in de periode in Vlaams onderwijsonderzoek onderzocht? 2. Hoe verloopt een onderzoek over onderwijs, uitgevoerd door Vlaamse onderzoeksgroepen? Vraagstelling luik 2 beschrijving van de sociaal-historische onderwijscontext van het Vlaams onderwijsonderzoek Vraagstelling luik 3 internationaal vergelijkend luik Onderwijsonderzoek 2

3 Methode van onderzoek Luik 1: schriftelijke bevraging van onderzoeksleiders - nieuwe databank opgebouwd (1998+ later): - publicaties: projecten: casestudies over wijze waarop onderzoekseenheden werken - Vragenlijst naar 89 onderzoeksgroepen (respons: 56%) (1999) Luik 2: analyse van onderwijsbeleid verbonden met databanken Luik 3: analyse van databanken van VK en overzichten van Nederland werden verbonden met Vlaamse databanken Onderwijsonderzoek 3

4 Wat werd er onderzocht en waarover publiceert men? - Onderwijsonderzoek is toegenomen de laatste 10 jaar - meeste projecten duren niet langer dan 2 jaar - onderzoek op micro-, meso- en macroniveau - kwantitatief (meer aanwezig) en kwalitatief - alle soorten onderzoekstechnieken - veel aandacht voor leerlingenkenmerken en leerlingenprestaties verbonden met de kwaliteit van het onderwijs - 44% van projecten gefinancierd door departement Onderwijs - slechts 10% fundamenteel onderzoek - 60% van projecten aan KU Leuven - meer dan 50% aan Fac. Psych. en Ped.Wet Onderwijsonderzoek 4

5 - Interdisciplinair: 8,4 % van de projecten - Publicaties boeken: 33% (64% in eigen beheer) artikels: 36% hoofdstuk in boek: 23% congrespaper: 8% - Overwegend Nederlands - Sommige publiceren vooral internationaal, anderen blijven zeer lokaal - Vooral van pedagogen Onderwijsonderzoek 5

6 Het verloop van onderwijsonderzoek - onderzoeksvoorstel sluit aan bij expertise - uitschrijven onderzoeksvoorstellen - problemen bij samenwerking - probleem van publiceren - doorstroming van resultaten naar onderwijsveld Onderwijsonderzoek 6

7 Kenmerken van de onderzoeksleiders en onderzoeksgroepen Onderzoeksleiders: - doctor Ped. Wet. : 41% (onderschat) - doctor Letteren: 20% - doctor Sociale wet.: 16% Omvang onderzoeksgroepen: 50% heeft geen of één onderzoeker 34% twee à vier onderzoekers Verzamelen van onderzoeksgeld (65%) wordt bemoeilijkt door: Onderwijsonderzoek 7

8 Bij opdrachtonderzoek: -54% zegt gebrek aan transparantie van de criteria die worden gehanteerd bij selectie van onderzoeksprojecten. - 24% klaagt over complexiteit van vragen van opdrachtgever en betreurt het gebrek aan transparantie van selectieprocedure. Dezelfde problemen bij formuleren van eigen onderzoeksvoorstellen. - 64%: er is gebrek aan goede onderzoekers - 46%: onderzoekers haken af tijdens project Onderwijsonderzoek 8

9 - 64%: er is gebrek aan goede onderzoekers - 46%: onderzoekers haken af tijdens project. Bij contractonderzoek: - 50% te weinig tijd voor het ontwikkelen van een theoretisch kader - 68% te weinig tijd voor artikels - 20% men krijgt soms geen toestemming om te publiceren Onderwijsonderzoek 9

10 Opdrachtonderzoek en fundamenteel onderzoek -men investeert minder in fundamenteel dan in beleidsonderzoek - FWO: 4,39% + Universiteiten: 6% - OBPWO: belangrijkste fonds - Europees geld: 10% van projecten FWO: hoe selecteert men? -vooral positivistisch, experimenteel psychologisch onderzoek -geen ruimte voor beleidsgericht onderzoek OBPWO Onderwijsonderzoek 10

11 Onderwijsbeleid en onderwijsonderzoek - de band tussen onderwijsonderzoek en onderwijsbeleid is duidelijk zichtbaar, zeker voor het beleidsonderzoek - beleidsonderzoek volgt niet steeds een maatregel - gevaar voor onderzoek dat niet voldoende afstand neemt van concreet probleem - Meeste onderzoek over secundair onderwijs, dan hoger onderwijs (minder over hogescholen), dan basisonderwijs (weinig over kleuter), dan buitengewoon onderwijs, onderwijsbeleid Onderwijsonderzoek 11

12 Vlaams onderwijsonderzoek in vergelijking met Nederland en VK - Overwegend gelijklopend - Leemten Vlaams onderwijsonderzoek: onderzoek naar individualisering, verandering van waarden, grootschalige longitudinale dataverzamelingsprojecten - relatief gewicht onderzoeksthema s is anders:in Vlaanderen minder over basisonderwijs, de lerarenopleiding en sekse-verschillen Onderwijsonderzoek 12

13 Beleidssuggesties In verband met structuur van onderwijsonderzoekbeleid - Onderwijsonderzoekbeleid is versplinterd - Databank op punt houden - Onderwijsonderzoekplancommissie: plannen op 3 à 5 jaar onderwijsbeleidsvoerders, onderzoekers, mensen van onderwijsbeleid of onderwijspraktijk - nood aan praktijkgericht onderzoek - nood aan transparantie van criteria bij toekenning van onderzoek - meer duidelijkheid over procedure Onderwijsonderzoek 13

14 - de tijd om voorstellen te schrijven is meestal erg kort - beperktere, minder complexe vraagstelling voor beleidsonderzoek - de indruk leeft dat de opdrachtgever enkel in direct bruikbare resultaten is geïnteresseerd - medewerker heeft geen kans om onderzoek ook te nutte te maken voor zijn toekomstige carrière - onderzoeksveld toegankelijk houden - snel toelating voor publicatie - toegankelijk maken van onderwijsonderzoekdatabank - FWO; naar een commissie voor Onderwijskunde Onderwijsonderzoek 14

15 Suggesties in verband met tekorten in onderzoeksveld - tekort aan onderwijsonderzoek volgens onderzoekers - opvolgen van verandering (CLB, schoolgemeenschappen, scholengroepen, volwassenenonderwijs, etc.) - effectiviteit van technische vakken - participatie van ouders, leerlingen, leerkrachten - studie van leergedrag van leerlingen en vakdidactiek - gebrek aan onderwijseconomisch onderzoek; gebrek aan onderwijsfilosofisch onderzoek; methodescholen - onderzoek over functioneren van universiteiten - onderzoek over afstandsonderwijs, DKO en bedrijfsonderwijs Onderwijsonderzoek 15

16 - organisatie van inspectie; evaluatie van lerarenopleiding; nascholing - gebrek aan studie over wijze waarop scholen hun taak uitvoeren en wat betrokken partijen verwachten -onderzoek over waardenvorming - grootschaliger onderzoek nodig - verwachtingen to. onderwijs, pedagogisch handelen van leraren, verschillen meisjes-jongens Onderwijsonderzoek 16