Making Shift Happen OVER LOAD

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Making Shift Happen OVER LOAD"

Transcriptie

1 Making Shift Happen OVER LOAD

2 WAT ELKE LERAAR MOET WETEN COGNITIEVE BELASTING IN DE KLAS Tim

3 Education is a technology that tries to make up for what the human mind is innately bad at. Steven Pinker

4 HEBBEN WE ANDERE DOELEN?

5

6

7 Moeten we dat nog kennen? (elke) leerling

8 JA

9 BELANG VAN BETEKENISVOLLE KENNIS Hawking, S. W., & Hertog, T. (2018). A smooth exit from eternal inflation?. Journal of High Energy Physics, 2018(4), Connecting 147. Developing Accelerating

10 BELANG VAN BETEKENISVOLLE KENNIS Chase, W. G., & Simon, H. A. (1973). Perception in chess. Cognitive psychology, 4(1),

11 BELANG VAN BETEKENISVOLLE KENNIS Memoriseer deze reeks cijfers Popov, V., & Reder, L. (2018, June 6). Frequency Effects on Memory: A Resource-Limited Theory.

12 BELANG VAN BETEKENISVOLLE KENNIS WERK GEHEUGEN LANGETERMIJN- GEHEUGEN

13 BELANG VAN BETEKENISVOLLE KENNIS

14 VIJF INSTRUCTIESTRATEGIEËN

15

16 1 Ausubel, D. P. (1960). The use of advance organizers in the learning and retention of meaningful verbal material. Journal of educational Connecting psychology, 51(5), 267. Developing Accelerating

17 Before we can present new material effectively, we must increase the stability and clarity of our student's structures. Ausubel (1968)

18 Advance organizer 1

19 Advance organizer 1

20 Advance organizer 1 Over advance organizers: Mayer, R. E. (1979). Can advance organizers influence meaningful learning?. Review of educational research, 49(2), Illustrations by Oliver Caviglioli (@olicav)

21 VIJF INSTRUCTIESTRATEGIEËN Advance organisers

22 2 UITGEWERKT VOORBEELD PROBLEM SOLVING TEST PROBLEM SOLVING PROBLEM SOLVING TEST Worked example effect: novieten (beginnende lerenden binnen een domein) hebben meer voordeel (tempo en leren) van het bestuderen van uitgewerkte voorbeelden in vergelijking met het oplossen van problemen.

23 Uitgewerkte voorbeelden 2 Uit Basic college mathematics Aufmann & Connecting Lockewood (2012) Developing Accelerating

24 Uitgewerkte voorbeelden 2

25 Kracht van modelleren 2 Download de gratis posters over cognitive Connecting load op Developing Accelerating

26 Afwisseling in oefenvorm 2 Download de gratis posters over cognitive load op

27 VIJF INSTRUCTIESTRATEGIEËN Advance organisers Uitgewerkte voorbeelden

28 Beeld en woord 3

29 Beeld en woord 3

30 Optimaal combineren 3

31 Optimaal combineren 3

32 VIJF INSTRUCTIESTRATEGIEËN Advance organisers Uitgewerkte voorbeelden Combineer woord en beeld optimaal

33 Geef ondersteuning 4 Scaffolds (bouwsteigers) zijn de tijdelijke ondersteuningen die de expert, in dit geval jij als leraar, biedt om de individuele leerling te helpen bij moeilijke opdrachten.

34 Geef ondersteuning 4 Voorbeelden van scaffolds - prompts (geheugensteuntjes) - extra uitleg (voor, tijdens of na je les) - hardop je denkstappen opnoemen - monitoren of de leerlingen het goed begrepen hebben - het meekijken over de schouder van de leerling - een stappenplan met een oplossingsstrategie aanbieden - een checklist geven met daarop de criteria voor de opdracht - aandacht vestigen op vaak voorkomende fouten - correctiemodellen aanbieden

35 VIJF INSTRUCTIESTRATEGIEËN Advance organisers Uitgewerkte voorbeelden Combineer woord en beeld optimaal Bied ondersteuning waar nodig

36 5 EXPERIMENT Uitgevoerd door Doug Rohrer en Kelli Taylor, 2006 in The Effects of Overlearning and Distributed Practice on the Retention of Mathematics Knowledge

37 5 à oefeningen o à 10 oefeningen

38 5 EXPERIMENT uitgevoerd door Doug Rohrer en Kelli Taylor, 2006 in The Effects of Overlearning and Distributed Practice on the Retention Connecting of Mathematics Knowledge Developing Accelerating

39 5 à oefeningen o à 10 oefeningen Spacing effect: het spreiden van leer- en oefenmomenten in de tijd heeft een positief effect op het langetermijngeheugen.

40 Stimuleer gespreide herhaling 5

41 Stimuleer gespreide herhaling 5

42 Stimuleer gespreide herhaling 5 Testing effect: het maken van een oefentest (trachten iets te herinneren) heeft een positief effect op het langetermijngeheugen (meer dan herlezen).

43 VIJF INSTRUCTIESTRATEGIEËN Advance organisers Uitgewerkte voorbeelden Combineer woord en beeld optimaal Bied ondersteuning waar nodig Stimuleer gespreide, actieve herhaling

44 Instructieprincipes Rosenshine

45 Instructieprincipes Rosenshine 1. Start de les met een korte opfrissing van de essentiële voorkennis uit vorige les(sen). 2. Bied nieuwe leerstof in kleine stappen aan, met gelegenheid tot oefenen na elke stap. 3. Beperk de hoeveelheid leerstof die de leerlingen per keer krijgen. 4. Geef duidelijke instructies en heldere verklaringen. 5. Stel veel vragen en kijk of leerlingen de leerinhoud hebben begrepen. 6. Zorg dat alle leerlingen de gelegenheid hebben om actief te oefenen. 7. Begeleid leerlingen wanneer ze beginnen met oefenen. 8. Denk hardop en modelleer. 9. Geef de leerlingen uitgewerkte voorbeelden. 10. Vraag de leerlingen uit te leggen wat ze geleerd hebben. 11. Zoek manieren om de antwoorden van alle leerlingen te checken. 12. Geef op een systematische manier feedback en correcties. 13. Neem de tijd om extra uitleg te geven. 14. Geef veel voorbeelden. 15. Leg leerstof opnieuw uit als dat nodig is. 16. Geef leerlingen de gelegenheid om zelfstandig te oefenen. 17. Monitor leerlingen wanneer ze zelfstandig oefenen.

46 GRATIS in je inbox Registreer op

47 Making Shift Happen OVER LOAD

Zes Strategieën voor Effectief Leren

Zes Strategieën voor Effectief Leren CONCRETE VOORBEELDEN SPACED PRACTICE Zes Strategieën voor Effectief Leren www.learningscientists.org In deze serie, geven wij informatie over hoe leerlingen kunnen leren te studeren door.. ELABORATIE RETRIEVAL

Nadere informatie

LEER STUDEREN MET Spaced Practice SPREID JE STUDEERMOMENTEN IN DE TIJD

LEER STUDEREN MET Spaced Practice SPREID JE STUDEERMOMENTEN IN DE TIJD Spaced Practice SPREID JE STUDEERMOMENTEN IN DE TIJD Start je planning voor je toetsen vroeg genoeg en maak hiervoor dagelijks een beetje tijd vrij. 5 uren verspreid over 2 weken is beter dan 5 uur aan

Nadere informatie

Cognitieve strategieën voor diepe verwerking en feedback

Cognitieve strategieën voor diepe verwerking en feedback Cognitieve strategieën voor diepe verwerking en feedback Samenvatting van het artikel van Henry L. Roediger III, Mary A. Pyc (2012), Inexpensive techniques to improve education: Applying cognitive pgychology

Nadere informatie

Vergelijken met de theorie Beoordelen en waarderen van eigen denkbeelden en aanpak aan de hand van theorie

Vergelijken met de theorie Beoordelen en waarderen van eigen denkbeelden en aanpak aan de hand van theorie FEEDBACK FORMULEREN & STRUCTUREREN Andries Vroegrijk 6 juni 2014 Programma Introductie Oefening feedback geven Video Overleg Feedback Vergelijken met de theorie Beoordelen en waarderen van eigen denkbeelden

Nadere informatie

Effectief leren door formatief toetsen

Effectief leren door formatief toetsen Effectief leren door formatief toetsen Dr. Kim Dirkx In samenwerking met Dr. Desiree Joosten-ten Brinke en Dr. Gino Camp Welten Instituut Open Universiteit Heerlen NRO Reviewstudie 405.17710.057 Programma

Nadere informatie

Effectieve maatregelen

Effectieve maatregelen Effectieve maatregelen In het taal- en rekenonderwijs Pieter Danes 27 maart 2012 Bijeenkomst Taal in mbo 01-11-2011 Presentatie toen: Van Anja Schaafsma (ROC Mondriaan) Over effectief onderwijs Presentatie

Nadere informatie

De kracht van (formatieve) toetsing

De kracht van (formatieve) toetsing De kracht van (formatieve) toetsing RU-onderwijsdag 29 okt 2015 Marc Vorstenbosch Testing rules learning (1) In de experimentele groep werden steeds vragen gesteld Studenten antwoordden met clickers (shakespeak

Nadere informatie

Ik ben Pedro De Bruyckere!

Ik ben Pedro De Bruyckere! Hallo, Ik ben Pedro De Bruyckere! (@thebandb) Mythes! Blog www.theeconomyofmeaning.com En: Disclaimer: ik geloof in onderwijs! Disclaimer: ik geloof in docenten! Beter: we kennen belang van goede lesgevers!!

Nadere informatie

Tussentijds toetsen. Dirkx, K.J. H., Kester, L., Kirschner, P.A.

Tussentijds toetsen. Dirkx, K.J. H., Kester, L., Kirschner, P.A. Tussentijds toetsen Dirkx, K.J. H., Kester, L., Kirschner, P.A. Overzicht Wel: Wat is het doel van tussentijds toetsen? Welke vormen van tussentijds toetsen? 4 studies die tussentijds toetsen (testing

Nadere informatie

Tussentijds Toetsen als Leerstrategie. Dirkx, K.J. H., Kester, L., Kirschner, P.A.

Tussentijds Toetsen als Leerstrategie. Dirkx, K.J. H., Kester, L., Kirschner, P.A. Tussentijds Toetsen als Leerstrategie Dirkx, K.J. H., Kester, L., Kirschner, P.A. Overzicht Welk doel kan een tussentijds toetsen hebben? Tussentijds toetsen als leerstrategie: het testing-effect 4 studies

Nadere informatie

Fabel Positieve feedback in het schrijfschrift zorgt ervoor dat kinderen leesbaar leren schrijven.

Fabel Positieve feedback in het schrijfschrift zorgt ervoor dat kinderen leesbaar leren schrijven. Fabel of feit? Auteurs: Annelies de Hoop & Johannes Noordstar Goed zo! Kinderen leren leesbaar schrijven door positieve feedback. Kerndoel van het schrijfonderwijs is dat leerlingen gedurende de basisschool

Nadere informatie

Usability. Les 3 jaar 2. Ontwerp doelstellingen en randvoorwaarden

Usability. Les 3 jaar 2. Ontwerp doelstellingen en randvoorwaarden Usability Les 3 jaar 2 Ontwerp doelstellingen en randvoorwaarden Wat gaan we doen? Herhaling vorige week ISO Definition of Usability (9241-11) Usability is the effectiveness, efficiency and satisfaction

Nadere informatie

De plaats van e-learning. Aanpak. Modaal. Wat kan E-learning onderwijskundig nu echt bijdragen? Voordelen van online training

De plaats van e-learning. Aanpak. Modaal. Wat kan E-learning onderwijskundig nu echt bijdragen? Voordelen van online training Wat kan E-learning onderwijskundig nu echt bijdragen? De plaats van e-learning dr. Wiebe de Vries Aanpak Waarom Onderwijsmethode Educatie items Evidence based Nadelen Treatment recommendation. Instruction

Nadere informatie

Hoe gebruik je AV materiaal effectief in je lessen?

Hoe gebruik je AV materiaal effectief in je lessen? Hoe gebruik je AV materiaal effectief in je lessen? Leren door te kijken, te doen en te delen Liesbeth Kester Inhoud A(udio)V(isueel) materiaal Inventarisatie parameters Ontwerpprincipes Theoretische achtergrond

Nadere informatie

Feedback geven en krijgen. Diepteverwerking 9 november 2016 Marieke Thurlings

Feedback geven en krijgen. Diepteverwerking 9 november 2016 Marieke Thurlings Feedback geven en krijgen Diepteverwerking 9 november 2016 Marieke Thurlings Overzicht Wat is feedback? Feedback van leraar aan leerlingen Hét model van Hattie & Timperley (2007) Zelf aan de slag Uitwisselen

Nadere informatie

BKO cursus. Leertheorieën en didactiek. 20 februari 2012 (Virtuele cursus BKO) Olga Firssova, CELSTEC, Open University of the Netherlands

BKO cursus. Leertheorieën en didactiek. 20 februari 2012 (Virtuele cursus BKO) Olga Firssova, CELSTEC, Open University of the Netherlands BKO cursus Leertheorieën en didactiek Olga Firssova, CELSTEC, Open University of the Netherlands 20 februari 2012 (Virtuele cursus BKO) BKO Leertheorieën en didactiek online 20 februari 9.00-10.30 - Even

Nadere informatie

Directe feedback in digitale leermiddelen; succes gegarandeerd?.

Directe feedback in digitale leermiddelen; succes gegarandeerd?. Directe feedback in digitale leermiddelen; succes gegarandeerd?. Kwaliteit van feedback Auteur: Pepijn Dousi Digitale leermiddelen hebben een grote toegevoegde waarde in het basisonderwijs. Kinderen vinden

Nadere informatie

WELKOM BIJ DE WORKSHOP!

WELKOM BIJ DE WORKSHOP! WELKOM BIJ DE WORKSHOP! Ga naar onderstaande website en log in met de cijfercode. Je kunt de vragen alvast beatwoorden. 1 HGZO Feiten en fabels over leerstrategieen FABELACHTIGE FEITEN OF FEITELIJKE FABELS?

Nadere informatie

3 Begripsontwikkeling

3 Begripsontwikkeling 3 Begripsontwikkeling 3.5 Didactische benaderingen 3.5.3 Concept maps Ad Mooldijk Inleiding Het is voor leerlingen lastig om van een hoofdstuk het geheel, inclusief de verbanden tussen begrippen, te overzien.

Nadere informatie

DIGITALE MEDIA EN HET ONDERWIJS LIESBETH NEESKENS

DIGITALE MEDIA EN HET ONDERWIJS LIESBETH NEESKENS DIGITALE MEDIA EN HET ONDERWIJS LIESBETH NEESKENS 1 PROGRAMMA VOOR VANDAAG 1. Doelen en inleiding 2. Criteria voor (multi)media presentatie vaststellen 3. Wat is de theorie? 4. (Bestaand) filmmateriaal

Nadere informatie

FORMATIEF TOETSEN IN DE KLAS: BEVORDERENDE EN BELEMMERENDE FACTOREN

FORMATIEF TOETSEN IN DE KLAS: BEVORDERENDE EN BELEMMERENDE FACTOREN FORMATIEF TOETSEN IN DE KLAS: BEVORDERENDE EN BELEMMERENDE FACTOREN ONDERWIJS RESEARCH DAGEN, ROTTERDAM, 26 MEI 2016 CHRISTEL H.D. WOLTERINCK WILMA B. KIPPERS KIM SCHILDKAMP CINDY L. POORTMAN FORMATIEF

Nadere informatie

Kwaliteit in Beeld. Leren door te kijken, te doen en te delen

Kwaliteit in Beeld. Leren door te kijken, te doen en te delen Kwaliteit in Beeld Leren door te kijken, te doen en te delen De Educatieve Kijkwijzer De Educatieve Kijkwijzer Kwaliteit Functies Extra s Kwaliteit Kwaliteit Cognitieve Theorie van Multimedia Leren Mayer,

Nadere informatie

Game Usability. Les 3 jaar 2. Ontwerp doelstellingen en randvoorwaarden

Game Usability. Les 3 jaar 2. Ontwerp doelstellingen en randvoorwaarden Game Usability Les 3 jaar 2 Ontwerp doelstellingen en randvoorwaarden Wat gaan we doen? Herhaling vorige week Ontwerpdoelen en ontwerpdoelstellingen ISO Definition of Usability (9241-11) Usability is the

Nadere informatie

UNIVERSITY OF TWENTS MEESTERSCHAP 1/25/2017 FORMATIEF TOETSEN IN DE KLAS: TIPS VOOR IN DE LES

UNIVERSITY OF TWENTS MEESTERSCHAP 1/25/2017 FORMATIEF TOETSEN IN DE KLAS: TIPS VOOR IN DE LES UNIVERSITY OF TWENTS MEESTERSCHAP FORMATIEF TOETSEN IN DE KLAS: TIPS VOOR IN DE LES Kim Schildkamp Wilma Kippers Christel Wolterinck Fer Coenders 1 IN DEZE WORKSHOP: 1. 2. 3. 4. 5. LEERDOELEN THEORIE VRAGENLIJST

Nadere informatie

Leerpsychologie als basis voor effectieve instructie. Liesbeth Kester

Leerpsychologie als basis voor effectieve instructie. Liesbeth Kester Leerpsychologie als basis voor effectieve instructie Liesbeth Kester Inhoud Instructie Gagné s instructietheorie (hoofdstuk 10) Constructivisme (hoofdstuk 11) Leren Cognitieve informatieverwerking (hoofdstuk

Nadere informatie

Academische Vorming bij Bio-Farmaceutische Wetenschappen

Academische Vorming bij Bio-Farmaceutische Wetenschappen Academische Vorming bij Bio-Farmaceutische Wetenschappen - ervaringen met het REAL referentiemodel - Marjo de Graauw, PhD teacher and educational innovator BFW Stefan Tax, MSc educational developer PLATO

Nadere informatie

D.1 Motiveren en inspireren van leerlingen

D.1 Motiveren en inspireren van leerlingen DIDACTISCHE BEKWAAMHEID D.1 Motiveren en inspireren van leerlingen Resultaat De leraar motiveert leerlingen om actief aan de slag te gaan. De leraar maakt doel en verwachting van de les duidelijk zorgt

Nadere informatie

University of Groningen Educational value of digital examination

University of Groningen Educational value of digital examination University of Groningen Educational value of digital examination Benefits Digital Examination HANDWRITING CORRECTING 1 2 3 Do you remember the Correcting the essay exams in handwriting from your students

Nadere informatie

Pak je tablet, we gaan lezen

Pak je tablet, we gaan lezen Welkom Pak je tablet, we gaan lezen inzet van devices bij begrijpend lezen Presentatie door: Yvet van Noordt Pak je tablet, we gaan lezen de didactische (on)mogelijkheden van de inzet van devices bij begrijpend

Nadere informatie

op (afnemende) sturing Een interventie gericht op docenten bij het opleiden en begeleiden van studenten naar zelfstandig beroepsbeoefenaars.

op (afnemende) sturing Een interventie gericht op docenten bij het opleiden en begeleiden van studenten naar zelfstandig beroepsbeoefenaars. op (afnemende) sturing Een interventie gericht op docenten bij het opleiden en begeleiden van studenten naar zelfstandig beroepsbeoefenaars. Auteur: Anneke Lucassen Zelfevaluatie begeleiden bij zelfstandig

Nadere informatie

Strategieën voor effectievere training en vorming

Strategieën voor effectievere training en vorming Inovant Boomgaardstraat 22 bus 114 2600 Berchem T 03 240 55 20 E inovant@provincieantwerpen.be www.provincieantwerpen.be Strategieën voor effectievere training en vorming Jan Van Hoof, Inovant Zelftest

Nadere informatie

Flipped classroom: hoger onderwijs op zijn kop?

Flipped classroom: hoger onderwijs op zijn kop? Flipped classroom: hoger onderwijs op zijn kop? Wilfred Rubens http://www.wilfredrubens.com LEARNING LAB 1 Sessieleider: Wilfred Rubens 14.15 17.15 uur / zaal E-1.20 http://www.slideshare.net/wrubens http://www.wilfredrubens.com

Nadere informatie

Scrum maakt leren zichtbaar

Scrum maakt leren zichtbaar Scrum maakt leren zichtbaar 3 e landelijke Scrum@school co nferentie Doorn, 5 april 2017 Docent Scheikunde Greijdanus Zwolle Onderzoeker: effect scrum op leeropbrengsten Universiteit Leiden Introductie

Nadere informatie

FONTYS UITGANGSPUNTEN VOOR LEREN. Kernprincipes voor de vormgeving van onderwijs

FONTYS UITGANGSPUNTEN VOOR LEREN. Kernprincipes voor de vormgeving van onderwijs FONTYS UITGANGSPUNTEN VOOR LEREN Kernprincipes voor de vormgeving van onderwijs 1 WAAROM DEZE UITGANGSPUNTEN? Binnen Fontys hebben we meer dan honderd verschillende opleidingen: van Dans tot Accountancy

Nadere informatie

In gesprek over lesobservaties: mentorrollen en feedback strategieën

In gesprek over lesobservaties: mentorrollen en feedback strategieën In gesprek over lesobservaties: mentorrollen en feedback strategieën Velon 17 maart 2017 Joris Beek & Itzél Zuiker g.j.beek@uu.nl / i.zuiker@uu.nl Het onderzoek Een sterk begin: Inductieprogramma Lesobservatie

Nadere informatie

Creatief denken. 11 maart 2016

Creatief denken. 11 maart 2016 11 maart 2016 Rekenen-wiskunde en creatief denken SLO nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling NRCD 11 maart 2016 Marc van Zanten, SLO & UU http://curriculumvandetoekomst.slo.nl/21e-eeuwse-vaardigheden/

Nadere informatie

Waarom overhoren goed is voor het leren van nieuwe woorden

Waarom overhoren goed is voor het leren van nieuwe woorden Waarom overhoren goed is voor het leren van nieuwe woorden dr. Gesa van den Broek Afdeling Educatie, Universiteit Utrecht Vragen, ideeën, commentaar? g.s.e.vandenbroek@uu.nl @gesavdb 1 Test effect: Overhoren

Nadere informatie

02-09- 15. Didactiek 1. Leerdoelen, -activiteiten en instructie. Tarwe, haver, gerst, erwten, bonen, suikerbieten, vlas. Vragen

02-09- 15. Didactiek 1. Leerdoelen, -activiteiten en instructie. Tarwe, haver, gerst, erwten, bonen, suikerbieten, vlas. Vragen Didactiek Leerdoelen, -activiteiten en instructie Stephan Ramaekers, PhD Centrum Onderwijs & Leren 3 augustus 205 Wer kvor men / Activiteiten Vragen? 2 3 4 5 Instructie / opdrachten Tarwe, haver, gerst,

Nadere informatie

Basisdocument instructie in een stamgroep. Instructie en groepsnormen

Basisdocument instructie in een stamgroep. Instructie en groepsnormen Basisdocument instructie in een stamgroep Instructie en groepsnormen Onderzoek naar effectief onderwijzen heeft een aantal onderwijsgedragingen geïdentificeerd, die tezamen kunnen worden getypeerd als

Nadere informatie

Betekenisvol Leren Onderwijzen in de werkplekleeromgeving

Betekenisvol Leren Onderwijzen in de werkplekleeromgeving Betekenisvol Leren Onderwijzen in de werkplekleeromgeving Kempelonderzoekscentrum Jeannette Geldens, lector Monique van der Heijden, promovenda-docentonderzoeker Herman L. Popeijus, erelector Doelen en

Nadere informatie

Ontwikkelen doe je samen Patiënten helpen bij de ontwikkeling van een persoonlijke Gezondheidsomgeving 16 maart 2017 Michel Löhr

Ontwikkelen doe je samen Patiënten helpen bij de ontwikkeling van een persoonlijke Gezondheidsomgeving 16 maart 2017 Michel Löhr Ontwikkelen doe je samen Patiënten helpen bij de ontwikkeling van een persoonlijke Gezondheidsomgeving 16 maart 2017 Michel Löhr Wat is Quli Persoonlijke Gezondheidsomgeving Cliëntportaal ECD 3 Registratie

Nadere informatie

Feedback middels formatief toetsen

Feedback middels formatief toetsen Feedback middels formatief toetsen Studiedag Mbo Taalacademie Kim Schildkamp Contact: k.schildkamp@utwente.nl Formatief toetsen en feedback Waar denkt u aan bij de termen formatief toetsen en feedback?

Nadere informatie

Feedbacktool. Feestelijke lancering op het SOK-congres. De theorie. Nijverheidsstraat 10 > 1000 Brussel T >

Feedbacktool. Feestelijke lancering op het SOK-congres. De theorie. Nijverheidsstraat 10 > 1000 Brussel T > Feedbacktool Feestelijke lancering op het SOK-congres Nijverheidsstraat 10 > 1000 Brussel T 02 894 74 70 > www.scholierenkoepel.be De theorie > 1 Onderzoek 1: leerkrachten zijn de sleutel Invloed op schoolprestaties

Nadere informatie

GEDRAGSVERANDERING. Wilma Otten, Hilde van Keulen, Pepijn van Empelen TNO. SHINE North Sea Region Program

GEDRAGSVERANDERING. Wilma Otten, Hilde van Keulen, Pepijn van Empelen TNO. SHINE North Sea Region Program GEDRAGSVERANDERING Wilma Otten, Hilde van Keulen, Pepijn van Empelen TNO SHINE North Sea Region Program 2014 2020 OM MEE TE NEMEN Systematische analyse: gedrag probleem Verandering gedrag: oud nieuw Blijvende

Nadere informatie

ILL-STRUCTURED OPDRACHTEN

ILL-STRUCTURED OPDRACHTEN ILL-STRUCTURED OPDRACHTEN voor context gericht onderwijs Lenie Kneppers Wat is een ill-structured opdracht? Opdracht is gesitueerd in een context: een voor leerlingen herkenbare, specifieke situatie of

Nadere informatie

Leerstrategieën als brug tussen cognitieve psychologie en onderwijspraktijk

Leerstrategieën als brug tussen cognitieve psychologie en onderwijspraktijk - Praktisch artikel Leerstrategieën als brug tussen cognitieve psychologie en onderwijspraktijk Dit artikel is het achtenvijfstigste in een serie praktische artikelen over onderwijsinnovatie. Deze serie

Nadere informatie

Betekenisvol Leren Onderwijzen in de werkplekleeromgeving

Betekenisvol Leren Onderwijzen in de werkplekleeromgeving Betekenisvol Leren Onderwijzen in de werkplekleeromgeving Kempelonderzoekscentrum Jeannette Geldens, lector Monique van der Heijden, docentonderzoeker Herman L. Popeijus, erelector Popeijus, H. L., & Geldens,

Nadere informatie

ONTWERP JE EIGEN FORMATIEVE WERKVORM

ONTWERP JE EIGEN FORMATIEVE WERKVORM ONTWERP JE EIGEN FORMATIEVE WERKVORM BESCHRIJVING OPDRACHT In deze opdracht ga je aan de slag met het ontwikkelen van en die je meteen de volgende dag in kunt zetten. Aan de hand van concrete voorbeelden

Nadere informatie

Leren leren : geschiedenis

Leren leren : geschiedenis Leren leren : geschiedenis A. In klas 1) actief meewerken Als je actief meewerkt in de klas, spaar je thuis heel wat tijd uit! = nadenken over vragen, proberen te antwoorden, vragen stellen over onderdelen

Nadere informatie

Creatief onderzoekend leren

Creatief onderzoekend leren Creatief onderzoekend leren De onderwijskundige: Wouter van Joolingen Universiteit Twente GW/IST Het probleem Te weinig bèta's Te laag niveau? Leidt tot economische rampspoed. Hoe dan? Beta is spelen?

Nadere informatie

Downloaded from ijn.iums.ac.ir at 2:11 IRDT on Friday July 26th 2019

Downloaded from ijn.iums.ac.ir at 2:11 IRDT on Friday July 26th 2019 *.........(P=./).(P=/)...(P=/). : ( *) ... David Ausubel () Ausubel. Glasenap Balistrieri Shaw Daley) Gowin Novak.() Piacentine Ausubel Brazina Leauby) Novak () Beitz.( () Gowin " :.". Wilkes).( Bath Lewin

Nadere informatie

We geven hier een definitie uit de school van de grote Amerikaanse vakdidacticus biologie Joseph Novak, gemaakt door Wandersee (2002) blz. 129.

We geven hier een definitie uit de school van de grote Amerikaanse vakdidacticus biologie Joseph Novak, gemaakt door Wandersee (2002) blz. 129. 7.6 Zorgen voor samenhang ecologie Conceptmap maken Marcel Kamp Het maken van een conceptmap is een werkvorm die bij uitstek samenhang in het denken bevordert. In Ecologie leren en onderwijzen wordt op

Nadere informatie

Richtlijn Het Activerende Directe Instructie Model

Richtlijn Het Activerende Directe Instructie Model Richtlijn Het Activerende Directe Instructie Model Omschrijving Verwijzing naar Doelgroep Opsteller Intern document die uitleg geeft over het activerende directe instructiemodel. Vaardigheidsmeter Betrokken

Nadere informatie

Haal meer uit je training

Haal meer uit je training Karin de Galan & Peter Baggen Haal meer uit je training Voor een opleiding die ik geef, moeten de studenten een boek doornemen. Ik merk dat veel van hen moeite hebben met de wetenschappelijke taal. Ik

Nadere informatie

Formatief toetsen: Randvoorwaarden & concrete handvaten voor in de klas

Formatief toetsen: Randvoorwaarden & concrete handvaten voor in de klas Formatief toetsen: Randvoorwaarden & concrete handvaten voor in de klas Kim Schildkamp Contact: k.schildkamp@utwente.nl Programma Formatief toetsen Voorwaarden voor formatief toetsen Voorbeelden van technieken

Nadere informatie

Rekenen: ook in de andere vmbo vakken

Rekenen: ook in de andere vmbo vakken Rekenen: ook in de andere vmbo vakken verdiepingsconferenties Freudenthal Instituut Korte inhoud werkgroep Het onderhouden en uitbreiden van rekenvaardigheden is een belangrijk thema in klas 3 en 4 van

Nadere informatie

9-10-2013. voor wie JA zegt tegen actief en inspirerend onderwijs. Dolf Janson. www.jansonadvies.nl 1

9-10-2013. voor wie JA zegt tegen actief en inspirerend onderwijs. Dolf Janson. www.jansonadvies.nl 1 voor wie JA zegt tegen actief en inspirerend onderwijs Dolf Janson www.jansonadvies.nl 1 energie 9-10-2013 Teken eens het verloop van het energieniveau van je leerlingen tijdens een ochtend. tijd Hoe komen

Nadere informatie

Het spel van de teacher leader in een veranderproces

Het spel van de teacher leader in een veranderproces Het spel van de teacher leader in een veranderproces Symposium CPO van de Master Leren en Innoveren (MLI), locatie Helmond We are all in the game 17 juni 2016 drs. Monique van der Heijden Academic Director

Nadere informatie

Centrum Blended Learning

Centrum Blended Learning Centrum Blended Learning http://www.kuleuven-kulak.be/cbl Workshop: 4C/ID-model Jeroen van Merriënboer vaardighedenhiërarchie Taakklasse 1: Taakklasse 2: Taakklasse 3: Studenten krijgen een situatie waarin

Nadere informatie

Observationeel leren van videovoorbeelden

Observationeel leren van videovoorbeelden Observationeel leren van videovoorbeelden VINCENT HOOGERHEIDE, SOFIE M. M. LOYENS EN TAMARA VAN GOG Erasmus Universiteit Rotterdam Observationeel leren, dat wil zeggen, leren door te kijken naar het goede

Nadere informatie

Breinvriendelijke ICT-tools voor het geheugen. Geert Buijtenweg & Liesbeth Neeskens

Breinvriendelijke ICT-tools voor het geheugen. Geert Buijtenweg & Liesbeth Neeskens Breinvriendelijke ICT-tools voor het geheugen Geert Buijtenweg & Liesbeth Neeskens Welkom bij deze geheugenworkshop Je mag meteen beginnen met de lesstof van deze workshop uit je hoofd te leren.* Bestudeer

Nadere informatie

Christel Wolterinck (Marianum en Universiteit Twente), Kim Schildkamp (Universiteit Twente), Wilma Kippers (Universiteit Twente)

Christel Wolterinck (Marianum en Universiteit Twente), Kim Schildkamp (Universiteit Twente), Wilma Kippers (Universiteit Twente) Vragenlijst formatief toetsen - Docent Deze vragenlijst is ontwikkeld door de Universiteit Twente op basis van bestaande vragenlijsten* en heeft als doel te onderzoeken in welke mate de docenten en leerlingen

Nadere informatie

Til de kennis in uw organisatie naar een hoger niveau

Til de kennis in uw organisatie naar een hoger niveau Edumatic Quantifying knowledge. Til de kennis in uw organisatie naar een hoger niveau LEREN - METEN - TESTEN - WETEN Weet u dit? Het is wetenschappelijk bewezen dat heel wat nieuwe kennis, via eender welke

Nadere informatie

Workshop: Virtual Reality in het klaslokaal. Guido Wiemer

Workshop: Virtual Reality in het klaslokaal. Guido Wiemer Workshop: Virtual Reality in het klaslokaal Guido Wiemer Wat gaan we doen? Wat is Virtual Reality? Waarom Virtual Reality? Hardware & Software: Diverse Apps Voorbeeld m.b.v. Google Street View Zelf aan

Nadere informatie

Motivatie: Hoe tem je de olifant in de klas? Arnout Prince

Motivatie: Hoe tem je de olifant in de klas? Arnout Prince Motivatie: Hoe tem je de olifant in de klas? Arnout Prince Joey vindt jouw lessen niet leuk. Hij zegt dit regelmatig: Waarom moet ik dit doen? Hij reageert zo op momenten dat hij aan het werk moet maar

Nadere informatie

BKO cursus. Leertheorieën en didactiek. Olga Firssova, CELSTEC, Open University of the Netherlands

BKO cursus. Leertheorieën en didactiek. Olga Firssova, CELSTEC, Open University of the Netherlands BKO cursus Leertheorieën en didactiek Olga Firssova, CELSTEC, Open University of the Netherlands Workshop Leertheorieën en didactiek: programma 14.00-14.10 Doelen en ambities 14.10-14.45 Van leertheorie

Nadere informatie

Plannen en schrijven met een elektronische outline-tool

Plannen en schrijven met een elektronische outline-tool 1 Plannen en schrijven met een elektronische outline-tool Milou de Smet, Saskia Brand-Gruwel & Paul Kirschner Open Universiteit Goed schrijven is een belangrijke, maar complexe vaardigheid. De schrijver

Nadere informatie

Welkom! Peer feedback in online onderwijs. Over de mooie uitdaging van implementatie en verankering. 9 oktober

Welkom! Peer feedback in online onderwijs. Over de mooie uitdaging van implementatie en verankering. 9 oktober 9 oktober 2017 Welkom! Peer feedback in online onderwijs Over de mooie uitdaging van implementatie en verankering Bijdrage seminar peer feedback en peer assessment in online onderwijs SURF Utrecht Dominique

Nadere informatie

The training courses are only offered in Dutch.

The training courses are only offered in Dutch. Training courses NWO Academy Do you want to focus on the competencies we want to develop throughout the organisation, on what is important for your job and working in projects, or on strengthening your

Nadere informatie

Ik kom er soms tijdens de les achter dat ik mijn schoolspullen niet bij mij heb of niet compleet

Ik kom er soms tijdens de les achter dat ik mijn schoolspullen niet bij mij heb of niet compleet 1 2 3 4 MATERIAL PREPARING LESSON ATTITUDE TOWARD WORK Ik kom er vaak tijdens de les achter dat ik mijn schoolspullen niet bij mij heb Ik kom er soms tijdens de les achter dat ik mijn schoolspullen niet

Nadere informatie

Broodje aap in het onderwijs maar wat zegt de wetenschap? Prof. dr. Paul A. Kirschner

Broodje aap in het onderwijs maar wat zegt de wetenschap? Prof. dr. Paul A. Kirschner Broodje aap in het onderwijs maar wat zegt de wetenschap? Prof. dr. Paul A. Kirschner Wat is een broodje aap verhaal? Weergave van een (vaak fictieve) gebeurtenis Breed gecirculeerd / doorverteld Vaak

Nadere informatie

Hoe kun je interdisciplinair onderwijs verbeteren?

Hoe kun je interdisciplinair onderwijs verbeteren? Hoe kun je interdisciplinair onderwijs verbeteren? Bijdrage aan workshop Interdisciplinariteit KU Leuven Dr. ir. Elsbeth Spelt Wageningen Universiteit Februari, 2016 Inhoud van deze bijdrage Het onderwijzen

Nadere informatie

Opleiden op school. nieuw denken. nieuw doen?

Opleiden op school. nieuw denken. nieuw doen? Opleiden op school nieuw denken en nieuw doen? 1 Leraren opleiden in twee contexten School Inst. Theo Thijssen Werkplekleren: Leren docent te worden door het te zijn, erover te praten en na te denken met

Nadere informatie

PASSEND ONDERWIJS: AFSTEMMEN OP HET COGNITIEF PROFIEL VAN DE LEERLINGEN

PASSEND ONDERWIJS: AFSTEMMEN OP HET COGNITIEF PROFIEL VAN DE LEERLINGEN PASSEND ONDERWIJS: AFSTEMMEN OP HET COGNITIEF PROFIEL VAN DE LEERLINGEN Annemie Bos & Katrijn Van Parijs Annemie.bos@thomasmore.be - Katrijn.vanparijs@thomasmore.be Marlies Tierens - Liesbet De Kerf -

Nadere informatie

Mogelijke aandachtspunten voor het invullen van het lesevaluatieformulier

Mogelijke aandachtspunten voor het invullen van het lesevaluatieformulier Mogelijke aandachtspunten voor het invullen van het lesevaluatieformulier Gewenst gedrag uit zich bijvoorbeeld in 1 Interpersoonlijk competent De student toont in gedrag en taalgebruik respect Is vriendelijk

Nadere informatie

Engels op Niveau A2 Workshops Woordkennis 1

Engels op Niveau A2 Workshops Woordkennis 1 A2 Workshops Woordkennis 1 A2 Workshops Woordkennis 1 A2 Woordkennis 1 Bestuderen Hoe leer je 2000 woorden? Als je een nieuwe taal wilt spreken en schrijven, heb je vooral veel nieuwe woorden nodig. Je

Nadere informatie

Diagnosticerend onderwijzen op basis van toetsgegevens Willem Rosier

Diagnosticerend onderwijzen op basis van toetsgegevens Willem Rosier Rekenconferentie Diagnosticerend onderwijzen op basis van toetsgegevens Willem Rosier WWW.CPS.NL Contactgegevens Willem Rosier w.rosier@cps.nl 06 55 898 653 We hebben de neiging het meetbare belangrijk

Nadere informatie

VRAGENLIJST FORMATIEF TOETSEN DOCENT

VRAGENLIJST FORMATIEF TOETSEN DOCENT VRAGENLIJST FORMATIEF TOETSEN VRAGENLIJST FORMATIEF TOETSEN DOCENT EEN FEEDBACK INSTRUMENT VOOR LEERLINGEN EEN FEEDBACK INSTRUMENT VOOR DOCENTEN CHRISTEL WOLTERINCK C.H.D.WOLTERINCK@UTWENTE.NL CHRISTEL

Nadere informatie

Vlaams Lerend Netwerk STEM SO. Voorstel Model voor het STEMonderwijs

Vlaams Lerend Netwerk STEM SO. Voorstel Model voor het STEMonderwijs Vlaams Lerend Netwerk STEM SO Voorstel Model voor het STEMonderwijs Een STEM-reform kan zeker niet slagen zonder de onderwijsactoren zelf, leraren en leerlingen deel van de oplossing te laten zijn (Dancy,

Nadere informatie

De inspirerende docent. De dag van de leraar

De inspirerende docent. De dag van de leraar De inspirerende docent De inspirerende docent Door: Eline Elshof, groepsdocent havo bovenbouw en coördinator havo bovenbouw En: Tineke Kingma, onderwijskundige en onderzoeker binnen Honours onderwijs 8

Nadere informatie

Differentiëren ontrafeld

Differentiëren ontrafeld Differentiëren ontrafeld vijf principes voor het optimaal omgaan met verschillen Trynke Keuning & Marieke van Geel Je wilt natuurlijk je onderwijs optimaal inrichten voor al deze leerlingen Dat noemen

Nadere informatie

Longitudinal Driving Behaviour At Incidents And The Influence Of Emotions. Raymond Hoogendoorn

Longitudinal Driving Behaviour At Incidents And The Influence Of Emotions. Raymond Hoogendoorn Longitudinal Driving Behaviour At Incidents And The Influence Of Emotions Raymond Hoogendoorn. Primary thesis coordinator: Dr. W. Waterink Secondary thesis coordinator: Dr. P. Verboon April 2009 School

Nadere informatie

Conferentie

Conferentie ECNO 16 november 2017 Karin van de Mortel Begrijpend lezen: toepassen! WWW.CPS.NL Contactgegevens Karin van de Mortel k.vandemortel@cps.nl 06 290 446 14 Wat komt aan de orde? Begrijpend lezen: denken over

Nadere informatie

Christel Wolterinck (Marianum en Universiteit Twente), Kim Schildkamp (Universiteit Twente), Wilma Kippers (Universiteit Twente)

Christel Wolterinck (Marianum en Universiteit Twente), Kim Schildkamp (Universiteit Twente), Wilma Kippers (Universiteit Twente) Vragenlijst formatief toetsen - Leerlingen Deze vragenlijst is ontwikkeld door de Universiteit Twente op basis van bestaande vragenlijsten* en heeft als doel te onderzoeken in welke mate de docenten en

Nadere informatie

Waarom kiezen voor WW what?

Waarom kiezen voor WW what? Waarom kiezen voor WW what? Luchtige insteek met voldoende wetenschappelijke diepgang Kennismaking met verschillende disciplines Alle contexten van het leerplan Voldoende uitbreiding en verdieping voor

Nadere informatie

D.1 Motiveren en inspireren van leerlingen

D.1 Motiveren en inspireren van leerlingen Didactisch bekwaam D.1 Motiveren en inspireren van leerlingen Resultaat De leerlingen krijgen ruimte voor eigen inbreng en creatieve invulling van de opdracht. De leraar zorgt ervoor dat leerlingen zich

Nadere informatie

Coole Captain. doelbewust vastberaden. prestatiegericht

Coole Captain. doelbewust vastberaden. prestatiegericht Coole Captain Jij kent het klappen van de groepsdynamiek-zweep. Moeiteloos loods jij je leerlingen door de verschillende fasen. Je kent daarbij ook je eigen rol. Je hebt oog voor de individuele leerlingen

Nadere informatie

and Learning: Over wat het is en wat het kan betekenen voor je eigen onderwijspraktijk

and Learning: Over wat het is en wat het kan betekenen voor je eigen onderwijspraktijk Scholarship of Teaching and Learning: Over wat het is en wat het kan betekenen voor je eigen onderwijspraktijk j M. Clement (KU Leuven, DUO) SoTL: Test jezelf 1. Wanneer ik mijn lessen voorbereid, A. Vraag

Nadere informatie

Inhoud. Woord vooraf 11. Inleiding 15

Inhoud. Woord vooraf 11. Inleiding 15 Inhoud Woord vooraf 11 Inleiding 15 1. Klasbeheer? 21 1.1 Situering, termen en begrippen 21 Van klashouden naar klasbeheer 21 Takenvelden: het werk van de leraar 22 Klasbeheer en didactiek 24 Taakgerichtheid

Nadere informatie

VIDEO IN DE LERARENOPLEIDING JAN VAN DER MEIJ (LERARENOPLEIDING UNIVERSITEIT TWENTE)

VIDEO IN DE LERARENOPLEIDING JAN VAN DER MEIJ (LERARENOPLEIDING UNIVERSITEIT TWENTE) VIDEO IN DE LERARENOPLEIDING JAN VAN DER MEIJ (LERARENOPLEIDING UNIVERSITEIT TWENTE) WAAROM VIDEO? Video cases lend themselves to potentially richer discussions of teacher practices and help teachers connect

Nadere informatie

Voordoen (modelen, hardop denken)

Voordoen (modelen, hardop denken) week 11-12 maart 2012 - hardop-denktekst schrijven B Voordoen (modelen, hardop denken) Waarom voordoen? Net zoals bij lezen, leren leerlingen heel veel over schrijven als ze zien hoe een expert dit (voor)doet.

Nadere informatie

Leerstrategieën in het aardrijkskundeonderwijs. KNAG Onderwijsdag Ede, 9 november 2018 Falco Zwinkels

Leerstrategieën in het aardrijkskundeonderwijs. KNAG Onderwijsdag Ede, 9 november 2018 Falco Zwinkels Leerstrategieën in het aardrijkskundeonderwijs KNAG Onderwijsdag Ede, 9 november 2018 Falco Zwinkels Bron: Shutterstock Hoe leer je nou eigenlijk op een effectieve manier? Spoiler Verkrijgen en onderhouden

Nadere informatie

Hoe leer je Pools? Goede technieken = goed geheugen. Hoe leer je Pools? E-book

Hoe leer je Pools? Goede technieken = goed geheugen. Hoe leer je Pools? E-book Hoe leer je Pools? Goede technieken = goed geheugen Hoe leer je Pools? E-book 1 Voordat je met een cursus Pools begint, ontwikkel je eigen methode om Pools te leren. Wat is jouw doel? Op welke wijze wil

Nadere informatie

Projectleider, e-learning adviseur, blogger

Projectleider, e-learning adviseur, blogger Projectleider, e-learning adviseur, blogger Projectleider, e-learning adviseur, blogger Programma Blended learning? Vormen van blended learning Praktijkvoorbeelden blended learning De mix maken Blended

Nadere informatie

Competentiegerichte lerarenopleiding? Een implementatiestatus in de professionele bachelors in Vlaanderen

Competentiegerichte lerarenopleiding? Een implementatiestatus in de professionele bachelors in Vlaanderen Competentiegerichte lerarenopleiding? Een implementatiestatus in de professionele bachelors in Vlaanderen Katrien Struyven Marijke De Meyst Steven Janssens KULeuven, Centrum voor Opleidingsdidactiek Overzicht

Nadere informatie

ZELF DENKENDE WEBSHOP

ZELF DENKENDE WEBSHOP ZELF DENKENDE WEBSHOP ARTIFICIAL INTELLIGENCE PANGAEA Digital Agency - Regulusweg 5 Den Haag - 088-6 123456 - hello@png.nl - www.webshop.ai OPBOUW PRESENTATIE WAT IS AI EN WAT GEBEURT ER IN DE WERELD VAN

Nadere informatie

Stap 1: Willekeurige kleuren

Stap 1: Willekeurige kleuren Scratch 2 Memory All Code Clubs must be registered. By registering your club we can measure our impact, and we can continue to provide free resources that help children learn to code. You can register

Nadere informatie

VRAGENLIJST FORMATIEF TOETSEN DOCENT

VRAGENLIJST FORMATIEF TOETSEN DOCENT VRAGENLIJST FORMATIEF TOETSEN VRAGENLIJST FORMATIEF TOETSEN DOCENT EEN FEEDBACK INSTRUMENT VOOR DOCENTEN EEN FEEDBACK INSTRUMENT VOOR DOCENTEN CHRISTEL WOLTERINCK C.H.D.WOLTERINCK@UTWENTE.NL CHRISTEL C.H.D.WOLTERINCK@UTWENTE.NL

Nadere informatie

Van Batenburg, E., & Schaik, M. (2013). Kennis op de werkvloer: wat helpt de docent en de

Van Batenburg, E., & Schaik, M. (2013). Kennis op de werkvloer: wat helpt de docent en de Van Batenburg, E., & Schaik, M. (2013). Kennis op de werkvloer: wat helpt de docent en de vmbo-leerling. In: J. K. Van der Waals & M. Van Schaik (Eds.), Het VMBO van dichtbij. Bewegen tussen theorie en

Nadere informatie