Wel of geen medicatie?

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Wel of geen medicatie?"

Frans van den Brink
8 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Wel of geen medicatie? Het levenseinde van personen met dementie Functieverlies: motorisch deficiet, incontinentie, Comorbiditeit: andere ouderdomsziektes Jo Lisaerde Academisch Centrum Huisartsgeneeskunde KU Leuven 2 Parkinsonisme Functieverlies: motorisch Beroerte deficiet, incontinentie, Myoclonieën Epileptische aanvallen Comorbiditeit: andere ouderdomsziektes Functieverlies: motorisch Urinair deficiet, incontinentie, Luchtwegen (bronchopneumonie) Huid Comorbiditeit: andere Gastro-intestinaal ouderdomsziektes 3 4 Functieverlies: motorisch deficiet, incontinentie, Comorbiditeit: - Verminderde andere intake: apraxie, ouderdomsziektes eetlust, slikproblemen, weigering Neurologische - Verhoogd energieverbruik: problemen dolen, onrust, rigiditeit - Cachexie, spieratrofie,.. Levenseinde bij dementie functieverlies wegvallen van eetlust slikproblemen somnolentie co-morbiede symptomen pijn koorts dyspnee 5 1

Parkinsonisme Functieverlies: motorisch Beroerte deficiet, incontinentie, Myoclonieën Epileptische aanvallen Comorbiditeit: andere ouderdomsziektes Functieverlies: motorisch Urinair deficiet,

2 Symptomen in het laatste stadium Symptomen in het laatste stadium 6 maanden mortaliteit <6 maanden pneumonie: 41% à 46,7% koorts: 52,6% à 44,5% eetprobleem: 85% à 38,6% pijn en dyspnee: 40% Mitchell SL, Teno JM, Kiely DK, et al. The clinical course of advanced dementia. N Engl J Med 2009; 361: vergelijkbaar met oncologische problematiek!! 83 jarige man met matig gevorderde dementie komt van universitaire gerontopsychiatrische eenheid: observatie wegens uitgesproken roepgedrag bij aankomst: geneuroleptiseerd: à stoelgebonden, slikproblemen, slaperig onrust, roepgedrag persisteert! MEDICATIE: 8u 12u 17u 20u Asaflow 80 mg 1 Bisoprolol 10 mg 1 Steovit D3 500mg/400 IU 1 Simvastatine 40 mg 1 STAAND ORDER: Quetiapine 50 mg 100 mg 50 mg 100 mg Mirtazapine 45 mg 1 Trazodone 100 mg 1 Lormetazepam 2 mg 1 Zyprexa 5mg 1 1 Donepezil 10 mg 1 TEMESTA 2,5 mg indien nodig Ebixa 20 mg 1 BPSD - roepgedrag beperkte evidentie voor effect psychofarmaca (expert consensus) niet farmacologische aanpak bij voorkeur farmacologisch: maximum 3 maanden indien uitgesproken distress Voordelen afwegen tegen nadelen: valrisico mortaliteitsrisico onderliggende oorzaken opzoeken!! MEDICATIE: 8u 12u 17u 20u Asaflow 80 mg 1 Bisoprolol 10 mg 1 STAAND ORDER: Steovit D3 500mg/400 IU 1 Optitreren pijnstilling tot buprenorfinepleister 35 mcg/u Simvastatine 40 mg 1 afbouw psychofarmaca Quetiapine 50 mg 100 mg 50 mg 100 mg Mirtazapine 45 mg GEEN ROEPGEDRAG MEER 1! Trazodone 100 mg 1 Lormetazepam 2 mg 1 Zyprexa 5mg 1 1 Donepezil 10 mg 1 TEMESTA 2,5 mg indien nodig Ebixa 20 mg 1 2

! 83 jarige man met matig gevorderde dementie komt van universitaire gerontopsychiatrische eenheid: observatie wegens uitgesproken roepgedrag bij aankomst: geneuroleptiseerd: à stoelgebonden,

3 AGS Beers criteria 2012 ANTICHOLINERGISCHE EFFECTEN Aantal= 125 bewoners Periode: 6 maanden % Antihistamines Brompheniramine Carbinoxamine Chlorpheniramine Clemastine Cyproheptadine Dimenhydrinate Diphenhydramine Hydroxyzine Loratadine Meclizine Antiparkinson agents Benztropine Trihexyphenidyl Skeletal Muscle Relaxants Carisoprodol Cyclobenzaprine Orphenadrine Tizanidine Antidepressants Amitriptyline Amoxapine Clomipramine Desipramine Doxepin Imipramine Nortriptyline Paroxetine Protriptyline Trimipramine Perphenazine Pimozide Prochlorperazine Promethazine Thioridazine Thiothixene Trifluoperazine Antimuscarinics (urinary incontinence) Darifenacin Fesoterodine droge mond Flavoxate constipatie Oxybutynin Solifenacin Tolterodine urine retentie Trospium visusproblemen hyperthermie tachycardie Antispasmodics Atropine products Belladonna alkaloids Antipsychotics Dicyclomine Chlorpromazine sedatie Homatropine Clozapine Hyoscyamine products Fluphenazine verminderde Propantheline cognitie Loxapine Scopolamine Olanzapine verwardheid à delier orthostatisme beven Table 1. Chronology of Development of Explicit Criteria for Medication Use in Older Adults. Levy H B et al. Ann Pharmacother 2010;44: Statines: niet zinvol in primaire preventie Alzheimermedicatie: klinisch weinig relevant Antistolling: meer kans op complicaties Antihypertensiva: reversed epidemiology Antidepressiva: slechts effect bij majeure depressie Antipsychotica: noodzaak steeds herevalueren PPI: step up step down Copyright by SAGE Publications Gevorderde en terminale dementie Statines: niet zinvol in primaire preventie Alzheimermedicatie: klinisch weinig relevant Antistolling: meer kans op complicaties Antihypertensiva: reversed epidemiology Antidepressiva: slechts effect bij majeure depressie Antipsychotica: noodzaak steeds herevalueren PPI: step up step down Gevorderde en terminale dementie Oorspronkelijke medicatie voor co-morbiditeit: nuteffect verdwijnt wanneer prognose slechter kans op verkeerde onbedoelde effecten verhoogde kans op interactie met nieuw gestarte comfortmedicatie 3

Amitriptyline Amoxapine Clomipramine Desipramine Doxepin Imipramine Nortriptyline Paroxetine Protriptyline Trimipramine Perphenazine Pimozide Prochlorperazine Promethazine Thioridazine Thiothixene

4 Mathilde, lieve dame van 94 jaar Seniele dementie sinds 5 jaar opname in WZC sinds 2,5 jaar Snel progressieve dementie de laatste 6 maanden Bijkomend : COPD lijden, coronair ischemie Mathilde maakt koorts, hoest met opgeven van besmette sputa, en is wat kortademig Slikken wordt moeilijk, aangeboden vocht en voeding wordt niet aanvaard. Zij heeft duidelijk pijn bij verzorging. Ze wordt meer en meer verward Actuele medicatie: 8u 12u 17u 20u Spironolactone 50 mg 1 Furosemide 40 mg 1 Perindopril 4 mg 0,5 Paracetamol 1000 mg Depakine 300 mg/ml behandeldoel: à geen voorafgaande zorgplanning besproken Familie: «onze lieve oma.» «lijden hoeft niet» Mathilde: ondergaat haar situatie maar is toch levensmoe onze lieve Heer mag mij komen halen als hij dat wilt. 23 paracetamol NSAID à PPI aerosol corticoiden diuretica O2 tramadol fentanyl morfine vochttoediening benzodiazepines neuroleptica diazepam midazolam...? 24 4

5 Gebruik van spuitaandrijver Medicatie voor symptoomcontrole via spuitaandrijver Indien geen medicatie per os nog mogelijk Constante toediening over 24 uur Combinaties van medicaties Weinig belastend voor patiënt Veilig te gebruiken in thuissituaties Alleen wateroplosbare middelen Meerdere geneesmiddelen tegelijk Houdbaarheid max 24u Chemische stabiliteit? => voldoende volume (extra fysiologisch serum) => max. 2 à 3 producten Combinatie met: * zetpil * 2 toegangsweg (vb. canule) * 2 spuitdrijver Medicatie voor symptoomcontrole via spuitaandrijver Morfine Haldol Litican, Primperan Buscopan Scopolamine Corticosteroïeden Dormicum Sandostatine Morfine (pijn en dyspnee) 2. midazolam (E-activiteit, sedatie) 3. haloperidol (onrust, derving) 4. butylhyoscine (preventie reutel) mg mg 2,5-5 mg 4 ampullen SEDATIE 7. cardiopulmonaire decompensatie: longoedeem Pijnbestrijding: begrippenkader Cave begrippen als : opdrijven van pijnstilling intensiveren van pijnbestrijding bevat ook intentie om hogere doses en zwaardere medicatie te geven dan nodig om de pijn te verlichten beeldvorming: pijnbestrijding en actieve levensbeëindiging worden één pot nat gevolg: grijze zone van onderbehandeling van pijn of van levensbeëindiging zonder verzoek maximale symptooncontrole / sedatie / levensbeëindiging zonder verzoek dreigen door elkaar te lopen 29 5

=> voldoende volume (extra fysiologisch serum) => max. 2 à 3 producten Combinatie met: * zetpil * 2 toegangsweg (vb.

Vergelijkbare documenten

WERKEN MET EEN SPUITDRIJVER Myriam Arren Palliatief deskundige PHA INDICATIE Aanhoudende nausea of braken Ernstige dysfagie Gastro-intestinale obstructie Patiënt is niet meer in staat om orale medicatie