mw. dr. Willemijn Windt

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "mw. dr. Willemijn Windt"

Transcriptie

1 + Farmacologische beïnvloeding van mictie Gewild of ongewild mw. dr. Willemijn Windt Uroloog io 24 september 2012

2 + Casus 82 jarige man COPD exacerbatie Al langere tijd gaat plassen moeilijker 1e dag na start pulmonale medicatie onvermogen tot mictie Probleemloos CAD geplaatst: 1,5 L urine. 4 weken na plaatsen CAD verwijderd, goede mictie na start tamsulosine

3 + Casus Hoe kan dit??

4 + Doelen Begrijpen neurologische en farmacologische beïnvloeding blaasfunctie. Identificeren geneesmiddelen met gewild of ongewild effect op de blaas. Begrijpen oorzaak erectiele dysfunctie als bewerking medicatie.

5 + Functie van de blaas 1. Opslag orgaan

6 + Functie van de blaas 1. Opslag orgaan 2. Evacuatie orgaan

7 + Fysiologie van de blaas Goede mictie door coördinatie contractie musculus detrusor, gladde spiercellen blaashals urethra sfincter Campbell Walsh Urology 2012

8 + opslag Campbell Walsh Urology 2012

9 + opslag mictie Campbell Walsh Urology 2012

10 + Neurologisch circuit van de blaas Parasympaticus S2-S4 niveau, plexus pelvicus Contractie m detrusor Relaxatie outflow tract Via acetylcholine Nicotinerge, adrenerge en muscarinerge receptoren Campbell Walsh Urology 2012

11 + Neurologische circuit van de blaas Sympaticus T10-L2 n. splanchnicus n. hypogastricus, n. pelvicus Contractie blaashals en urethra Inhibitie parasympaticus Relaxatie m. detrusor in vitro Adrenerge receptoren Campbell Walsh Urology 2012

12 + Terug naar de casus parasympathicolyticum ipratropium inhalatie (atrovent) tiotropium inhalatie (spiriva) atropine, tropicamide oogdruppels β 2 -sympathicomimeticum salbutamol (ventolin) neusspray xylometazoline anti glaucoom brimonidine

13 + Bijwerking medicatie Verminderde mictie drang Acute urine retentie Erectiele dysfunctie

14 + Farmacologische targets Centraal zenuw stelsel Opioiden Morfine: grotere blaascapaciteit, blokkeert blaas contractie Naloxon: stimulatie mictie Tramadol in proefdieren effectief bij BOA Cave: urine retentie bij morfine gebruik

15 + Farmacologische targets Serotonine 5-HT reuptake inh verminderen blaascontractie en vergroten blaas volume SSRI s kunnen effectief zijn in OAB, echter kunnen ook tot incontinentie leiden cave: residu na mictie en acute urine retentie GABA Gabapentine effectief bij neurogene OAB

16 + Farmacologische targets Perifere targets Muscarine receptor parasympaticus Detrusor contractie M3-receptor Nifedipine gevoelige Ca-kanalen Anticholinergica (oxybutynine, solifenacine, fesoterodine) Verminderde respons op Ach, verminderde vullingsdruk Alfa adrenerge receptoren α1d en α1a, contractie blaashals en urethra remming: tamsulosine

17 + Farmacologische targets Beta adrenerge receptoren β3 receptor agonist: relaxatie m detrusor, toename blaas capaciteit Calcium antagonisten Vermindering spikes contractie leidend tot OAB Botuline toxine type a remming Ach afgifte Effectief bij overactieve blaas

18 + Farmacologische targets NSAID s: Prostaglandinen verhogen gladde spiertonus en spontane activiteit NSAID: relaxatie blaas tijdens vulling, vermindering spontane contraties Tricyclische antidepressiva Anticholinergisch en Noradrenaline re-uptake remmend effect Relaxatie m detrusor Amitriptyline

19 + Farmacologische targets Oestrogenen Toename dikte urotheel mucosa, betere sealing, minder incontinentie

20 + Lower urinary tract symptoms LUTS obv blaasevacuatie α-blokkers 5α-reductase remmers Operatieve correctie: TURP LUTS obv blaasvulling Anticholinergicum NSAID, tramadol, Ca-antagonist, amitriptyline Botuline toxine A Sacrale of perifere zenuwstimulatie operatieve correctie

21 + Farmacologische problemen? Bovenstaande aangrijpingspunten effectief bij LUTS obv blaasvulling Bijwerkingen bij pre-existente obstructieve LUTS Mictie meer afhankelijk van detrusor contractie Verlaat blaas gevoel Residu na mictie Acute urine retentie

22 + Erectiele dysfunctie ED normaal?

23 + Erectiele dysfunctie Casus: Patient komt met mictieklachten. Bij rectaal toucher wordt een grote prostaat gevoeld. Gestart wordt met finasteride en tamsulosine Patient komt terug met erectieklachten en libidostoornissen. Wat nu?

24 + Rol medicatie impotentie Campbell Walsh Urology 2012

25 + Zenuwvoorziening penis

26 + Fysiologie erectie Werking zwellichamen

27 + ED als bijwerking medicatie Campbell Walsh Urology 2012

28 + ED als bijwerking medicatie Campbell Walsh Urology 2012

29 + Terug naar de casus finasteride/dutasteride 1:10 erectie en libido klachten voor en nadelen afwegen bij onvoldoende effect monotherapie tamsulosine TURP overwegen.

30 + Samenvatting Bij pre-existente obstructieve mictie bij blaasdempende medicatie kans op acute urine retentie. Erectiele dysfunctie vaak multifactorieel, medicatie slechts een onderdeel. Bij antihypertensiva, psychogene medicatie, LUTS medicatie mogelijk alternatief.

31 + Take home message Besteed bij mictieklachten en erectieklachten aandacht aan voorgeschreven medicatie.

MICTIESTOORNISSEN. Algemeen. Risicofactoren. Fysiologie

MICTIESTOORNISSEN. Algemeen. Risicofactoren. Fysiologie MICTIESTOORNISSEN Inhoudsopgave Algemeen... 1 Risicofactoren... 1 Fysiologie... 1 Pathofysiologie... 2 Werkingsmechanisme van geneesmiddelen die de mictie beïnvloeden... 3 Geneesmiddelen waarbij mictiestoornissen

Nadere informatie

Urine incontinentie bij de hond. Urine incontinentie bij de hond

Urine incontinentie bij de hond. Urine incontinentie bij de hond Urine incontinentie bij de hond Marjanne D. Zaal Specialist Chirurgie VSC De Wagenrenk Urine incontinentie bij de hond Presentatie van patiënt Sfinctermechanisme incompetentie (SMI( SMI) Castratie gerelateerde

Nadere informatie

Michel Wyndaele Uroloog UMC Utrecht. Bijscholingsdag Urotherapie 22 maart 2019

Michel Wyndaele Uroloog UMC Utrecht. Bijscholingsdag Urotherapie 22 maart 2019 Michel Wyndaele Uroloog UMC Utrecht Bijscholingsdag Urotherapie 22 maart 2019 OPSLAG EVACUATIE *Embryologie *Anatomie *Innervatie *Fysiologie Laterza R., et al. Eur J Obstet Gynecol Reprod Biol, 2011 MainLineHealth.org

Nadere informatie

Inhoud. Urine incontinentie bij ernstige MS: zijn er nog opties? 1. Definitie 2. Diagnostiek 3. Behandeling 4. Casus

Inhoud. Urine incontinentie bij ernstige MS: zijn er nog opties? 1. Definitie 2. Diagnostiek 3. Behandeling 4. Casus Urine incontinentie bij ernstige MS: zijn er nog opties? Bertil Blok, uroloog Inhoud 1. Definitie 2. Diagnostiek 3. Behandeling 4. Casus 1. Definitie blaasproblemen bij ernstige MS De ernstige MS patient

Nadere informatie

OAB, urodynamica en behandelingsmogelijkheden. De blaas de baas. Pieter M. Groenendijk Uroloog MC Haaglanden, Den Haag/Leidschendam

OAB, urodynamica en behandelingsmogelijkheden. De blaas de baas. Pieter M. Groenendijk Uroloog MC Haaglanden, Den Haag/Leidschendam OAB, urodynamica en behandelingsmogelijkheden De blaas de baas Pieter M. Groenendijk Uroloog MC Haaglanden, Den Haag/Leidschendam Iets over mijzelf Uroloog in het MCH sinds 2011, hiervoor 8 jaar in RdGG

Nadere informatie

Urge-incontinentie Marina Hovius, uroloog

Urge-incontinentie Marina Hovius, uroloog Urge-incontinentie Marina Hovius, uroloog Anatomie Terminologie Prevalentie Onderzoek Co-morbiditeit Conservatieve maatregelen Medicamenteuze therapie Operatieve therapie Anatomie Terminologie: richtlijn

Nadere informatie

Multiple Sclerose en urologie

Multiple Sclerose en urologie Multiple Sclerose en urologie Bertil Blok, uroloog Blaasfunctiestoornissen vaak bij MS Meer dan 80% van de MS patienten heeft urologische symptomen 96% van de MS patienten met meer dan 10 jaar MS krijgen

Nadere informatie

Plassen moet, maar gaat het ook altijd goed? Marina Hovius Uroloog OLVG. 20 januari 2018

Plassen moet, maar gaat het ook altijd goed? Marina Hovius Uroloog OLVG. 20 januari 2018 Plassen moet, maar gaat het ook altijd goed? Marina Hovius Uroloog OLVG No disclosures(geen conflicterende belangen). Plassen moet, maar gaat het ook goed. UROLOOG, wat is dat? Specialisme dat zich bezig

Nadere informatie

UROLOGIE achtergronden casusschetsen

UROLOGIE achtergronden casusschetsen UROLOGIE achtergronden casusschetsen 1 Voorstel wijzigingen bij herziening werkafspraak kunnen op de laatste pagina worden genoteerd. 1 april 2003 herzien maart 2004 Casusschets 1 UROLOGIE ACHTERGRONDEN

Nadere informatie

Gevoel in de lagere urinewegen

Gevoel in de lagere urinewegen Gevoel in de lagere urinewegen Van Meel Tom David MPhty PhD Najaarscongres Pelvired 1 december 2012 Parnasse-Deux Alice Gevoelssensatie in de lagere urinewegen Sensatie van Blaasvulling Sensatie van niet

Nadere informatie

Urine incontinentie bij vrouwen

Urine incontinentie bij vrouwen Urine incontinentie bij vrouwen Ellen van der Linden, uroloog Mesos Annemiek ter Horst, bekkenfysiotherapeut stelling Uitgaand van een standaardpraktijk van 2350 patiënten, verwacht je ongeveer 30 vrouwen

Nadere informatie

Programma mannen. Wanneer wat hoe wie 0-20 min. introductie Presentatie nav plenaire vragen 20-40 min Uitdiepen problematiek presentatie BJ

Programma mannen. Wanneer wat hoe wie 0-20 min. introductie Presentatie nav plenaire vragen 20-40 min Uitdiepen problematiek presentatie BJ Het mannenspreekuur Toos van Suchtelen en Mariska van Eenige, huisartsen Bert-Jan de Boer, huisarts Jack Beck, uroloog Hofpoort Ziekenhuis Woerden (afwezig) Programma mannen Wanneer wat hoe wie 0-20 min.

Nadere informatie

Oog voor bijwerkingen. OT en Zien congres, Rotterdam 25 september 2015 Rike van Eekeren, apotheker Lareb

Oog voor bijwerkingen. OT en Zien congres, Rotterdam 25 september 2015 Rike van Eekeren, apotheker Lareb Oog voor bijwerkingen OT en Zien congres, Rotterdam 25 september 2015 Rike van Eekeren, apotheker Lareb Bijwerkingencentrum Lareb Bewaking geneesmiddelenveiligheid Meldingen van bijwerkingen uit de praktijk

Nadere informatie

Signal transduction underlying the control of urinary bladder smooth muscle tone

Signal transduction underlying the control of urinary bladder smooth muscle tone UvA-DARE (Digital Academic Repository) Signal transduction underlying the control of urinary bladder smooth muscle tone Puspitoayu, E. Link to publication Citation for published version (APA): Puspitoayu,

Nadere informatie

Urineincontinentie bij vrouwen Dr. Peter De Wil, uroloog Kliniek Sint Jan. Ontmoetingsavond 4/4/2019 MCH Wezembeek

Urineincontinentie bij vrouwen Dr. Peter De Wil, uroloog Kliniek Sint Jan. Ontmoetingsavond 4/4/2019 MCH Wezembeek Urineincontinentie bij vrouwen Dr. Peter De Wil, uroloog Kliniek Sint Jan Ontmoetingsavond 4/4/2019 MCH Wezembeek Wanneer urine incontinentie? Als de druk in de blaas hoger is dan de druk in de urethra!

Nadere informatie

Laatste inzichten over medicatie bij LUTS. Bijscholing Kinderurotherapie 16 maart 2016 Marleen van den Heijkant FEAPU Wenen, Oostenrijk

Laatste inzichten over medicatie bij LUTS. Bijscholing Kinderurotherapie 16 maart 2016 Marleen van den Heijkant FEAPU Wenen, Oostenrijk Laatste inzichten over medicatie bij LUTS Bijscholing Kinderurotherapie 16 maart 2016 Marleen van den Heijkant FEAPU Wenen, Oostenrijk Introductie ICCS Consensus document Daytime Urinary Incontinence (DUI)

Nadere informatie

Deze module is gebaseerd op de NHG-Standaard M42 van november 2004.

Deze module is gebaseerd op de NHG-Standaard M42 van november 2004. 1. Toelichting op de module Deze module is gebaseerd op de NHG-Standaard M42 van november 2004. Met deze kennistoets kunnen de deelnemers hun kennis toetsen aan de richtlijnen uit de NHG-Standaard Bemoeilijkte

Nadere informatie

UROLOGIE ACHTERGRONDEN BIJ DE CASUSSCHETSEN INCLUSIEF LEERDOELEN EN STELLINGEN

UROLOGIE ACHTERGRONDEN BIJ DE CASUSSCHETSEN INCLUSIEF LEERDOELEN EN STELLINGEN 1 april 2003 herzien maart 2004 UROLOGIE ACHTERGRONDEN BIJ DE CASUSSCHETSEN INCLUSIEF LEERDOELEN EN STELLINGEN Casusschets 1 Zie Werkafspraak Pijnloze Hematurie onder Microscopische hematurie Antwoord:

Nadere informatie

Onderwijsmateriaal voor toetsgroepen

Onderwijsmateriaal voor toetsgroepen 1. Toelichting op de module Deze module is gebaseerd op de NHG-Standaard M42 Mictieklachten bij mannen van maart 2013. Met deze kennistoets kunnen de deelnemers hun kennis toetsen aan de richtlijnen uit

Nadere informatie

Goedaardige Prostaatvergroting

Goedaardige Prostaatvergroting Prostate Awareness Day Dinsdag 24 september 2013 Prostate Awareness Day Dinsdag 24 september 2013 In het kader van de Europese week van de Urologie informeert de dienst Urologie van Az Damiaan over prostaataandoeningen.

Nadere informatie

Incontinentie Praktische aanpak

Incontinentie Praktische aanpak Incontinentie Praktische aanpak Vragen Vooraf? JJ Wyndaele 1 2 Incontinentie is de toestand waarbij ongewild urineverlies optreedt Normale toestand = geen urineverlies 3 4 Continentie: anatomofysiologisch

Nadere informatie

Radicale Prostatectomie. Incontinentie. na een. AZ Damiaan Oostende. Dr. Jochen Darras Dienst Urologie

Radicale Prostatectomie. Incontinentie. na een. AZ Damiaan Oostende. Dr. Jochen Darras Dienst Urologie Incontinentie na een Radicale Prostatectomie Dr. Jochen Darras Dienst Urologie AZ Damiaan Oostende Prostaatkanker Frequentst ontdekte kanker bij de man Tweede doodsoorzaak door kanker (na longkanker) Breed

Nadere informatie

Benigne prostaathyperplasie (BPH) LFA Wymenga, uroloog 24-09-2012

Benigne prostaathyperplasie (BPH) LFA Wymenga, uroloog 24-09-2012 Benigne prostaathyperplasie (BPH) LFA Wymenga, uroloog 24-09-2012 Meest voorkomende ziektebeelden bij mannen > 50jr Prostaatcarcinoom Slijmbeursontsteking Zuurbranden Staar Ritmestoornissen 7,8 8,0 8,4

Nadere informatie

Parkinson Blaas en Darm problemen

Parkinson Blaas en Darm problemen Parkinson Blaas en Darm problemen 7 november 2015 JP Kerklaan, Neuroloog Stellingen 1. Obstipatie komt weinig voor bij ziekte van parkinson 2. Vaak s nachts plassen past niet bij parkinson 3. Problemen

Nadere informatie

Effect van anticholinergica op de seksualiteit van patiënten met overactieve blaas: Een systematische review

Effect van anticholinergica op de seksualiteit van patiënten met overactieve blaas: Een systematische review FACULTEIT GENEESKUNDE EN FARMACIE Effect van anticholinergica op de seksualiteit van patiënten met overactieve blaas: Een systematische review Thesis neergelegd voor het behalen van de graad van Master

Nadere informatie

Urologie. Prostaatklachten

Urologie. Prostaatklachten Urologie Prostaatklachten Urologie Inleiding In deze folder vindt u informatie over prostaatklachten. Deze informatie is bedoeld om u inzicht te geven in de oorzaak van de klachten en de mogelijkheden

Nadere informatie

Goedaardige prostaatvergroting

Goedaardige prostaatvergroting Goedaardige prostaatvergroting 1 Inleiding Een goedaardige vergroting van de prostaat of BPH (= benigne prostaathypertrofie) komt voor bij ongeveer 85% van de mannen op hogere leeftijd. Bij de helft van

Nadere informatie

Mictieklachten bij mannen

Mictieklachten bij mannen Mictieklachten bij mannen Naam spreker Affiliatie Disclaimer/Hoe deze slides tot stand kwamen Deze slides werden ontwikkeld en goedgekeurd door de BAU (Belgische vereniging voor urologie) Zowel urologen

Nadere informatie

Zindelijkheid voor urine en ontlasting bij kinderen

Zindelijkheid voor urine en ontlasting bij kinderen Zindelijkheid voor urine en ontlasting bij kinderen Marion Salwegter, huisarts en kaderhuisarts urogynaecologie Edwin Knots, kinderarts CZE Bas Zegers, kinderarts-sociale pediatrie MMC Maar 80 minuten

Nadere informatie

PowerPoint presentatie

PowerPoint presentatie PowerPoint presentatie Urine-incontinentie bij ouderen Doreth Teunissen huisarts/onderzoeker 2 december 2010, RAI Amsterdam Opzet - (patho)fysiologie continentie - prevalentie - wie zoekt hulp - behandelingsmogelijkheden

Nadere informatie

De prostaat. Anatomie van de prostaat. Blaashals. Urineblaas. Zaadblaasjes. Ejaculatiekanaal. Prostaat. Urinebuis. Zaadblaasjes. Prostaat.

De prostaat. Anatomie van de prostaat. Blaashals. Urineblaas. Zaadblaasjes. Ejaculatiekanaal. Prostaat. Urinebuis. Zaadblaasjes. Prostaat. De prostaat Anatomie van de prostaat Blaashals Zaadblaasjes Prostaat Zaadblaasjes Prostaat Prostaatgebied Ejaculatiekanaal Urineblaas Urineblaas Overgangszone Kapsel van bind- en spierweefsel Centrale

Nadere informatie

Urologie. Richard van der Linden Thijn de Vocht

Urologie. Richard van der Linden Thijn de Vocht Urologie Richard van der Linden Thijn de Vocht Qais Niemer Laurens Donkers Richard van der Linden Thijn de Vocht 2 John Verhulst Urologie? Urologie is het vakgebied dat zich bezighoudt met ziekten in de

Nadere informatie

Misselijkheid & Braken Jan de Heer Huisartsconsulent Palliatieve Zorg

Misselijkheid & Braken Jan de Heer Huisartsconsulent Palliatieve Zorg Misselijkheid & Braken Jan de Heer Huisartsconsulent Palliatieve Zorg Vragen bij de palliatieve helpdesks? Vragen bij de palliatieve helpdesks Pijn 43.5 % Obstipatie 15.1 % Misselijkheid 14.9 % Benauwdheid

Nadere informatie

TRANSMURAAL PROTOCOL MICTIEKLACHTEN BIJ MANNEN Werkafspraken

TRANSMURAAL PROTOCOL MICTIEKLACHTEN BIJ MANNEN Werkafspraken TRANSMURAAL PROTOCOL MICTIEKLACHTEN BIJ MANNEN Werkafspraken Huisarts Inleiding Mictieklachten bij mannen komen frequent voor. Zeker met het toenemen van de gemiddelde levensverwachting zal het aantal

Nadere informatie

Programma. Ketenzorg Arnhem

Programma. Ketenzorg Arnhem Programma 17.30 Incontinentie/ Valpreventie 18.30 Bijdrage ergotherapeut 19.00 Pauze 19.10 Pitch Verbeterplan 20.30 Pauze 20.45 Waarom ouderenzorg, Take home Message 21.00 Afsluiting Incontinentie: Mictie

Nadere informatie

Overactieve blaas en bekkenbodem bij MS

Overactieve blaas en bekkenbodem bij MS Overactieve blaas en bekkenbodem bij MS Frank Van der Aa, MD, PhD Functionele en Reconstructieve Urologie Neurourologie Departement Urologie, UZ Leuven Nationaal MS centrum Melsbroek hersenen blaas T10-L2

Nadere informatie

Is er meerwaarde van urodynamica? (U d )

Is er meerwaarde van urodynamica? (U d ) Is er meerwaarde van urodynamica? (U d ) Workshop bijscholingsdag urotherapie 23 maart 2018 Aart Klijn, kinderuroloog Voor wie zou U d meerwaarde hebben? Kinderen die bij een urotherapeut komen: Kinderen

Nadere informatie

BBD: Bowel Bladder Dysfunction

BBD: Bowel Bladder Dysfunction BBD: Bowel Bladder Dysfunction Bladder Dysfunction Dr. Leen Geyskens Kinderarts, interesse in bedplassen en continentieproblematiek Symposium 5 jaar kindergeneeskunde 20/9/2014 Blaasdysfunctie: moeilijkheden

Nadere informatie

Ongewild plassen. Pediatrisch Uro-Nefrologisch Centrum

Ongewild plassen. Pediatrisch Uro-Nefrologisch Centrum Ongewild plassen Erik Van Laecke Kinderuroloog UZ Gent Dr. Erik Van Laecke Pediatrisch Uro-Nefrologisch Centrum Kinderurologen - kindernefrologen Kinderbekkenbodemkinesisten Kinderpsychologen Pediatrische

Nadere informatie

27/04/2011. Continentiezorg Incontinentie is het ongewild verlies van urine. Revalidatie. Controle vanuit de hersenen. Externe sfincter relaxeert

27/04/2011. Continentiezorg Incontinentie is het ongewild verlies van urine. Revalidatie. Controle vanuit de hersenen. Externe sfincter relaxeert Continentiezorg Incontinentie is het ongewild verlies van urine Revalidatie Ronny Pieters Voorzitter vzw Urobel 1. Urine wordt aangemaakt in de nieren 2. Urine wordt opgeslagen in de blaas 3. De sfincter

Nadere informatie

4/16/2013. Geheel meer dan de som der delen. D r. A n u s c hka Sto r ms. Inhoud. 1/ Taak psychiater bij pijn? 2/ Hoe bekijkt een psychiater pijn?

4/16/2013. Geheel meer dan de som der delen. D r. A n u s c hka Sto r ms. Inhoud. 1/ Taak psychiater bij pijn? 2/ Hoe bekijkt een psychiater pijn? Geheel meer dan de som der delen D r. A n u s c hka Sto r ms 22 maart 2013 Inhoud 1/ Taak psychiater bij pijn? 2/ Hoe bekijkt een psychiater pijn? 1 Casus 1 Tijdens wachtdienst telefoon van spoedgevallen:

Nadere informatie

Tramadol en impotentie

Tramadol en impotentie Tramadol en impotentie U kunt alleen reacties geven als u ingelogd bent. Inloggen kunt u rechts hiernaast op deze pagina of maak eerst een account aan als u dit nog niet heeft gedaan. Registreer. Recent

Nadere informatie

TRANSMURAAL PROTOCOL MICTIEKLACHTEN BIJ MANNEN

TRANSMURAAL PROTOCOL MICTIEKLACHTEN BIJ MANNEN TRANSMURAAL PROTOCOL Inleiding Mictieklachten bij mannen komen frequent voor. Zeker met het toenemen van de gemiddelde levensverwachting zal het aantal mannen, dat zich presenteert met dergelijke klachten,

Nadere informatie

Urineincontinentie. = geen ziekte, maar een symptoom

Urineincontinentie. = geen ziekte, maar een symptoom Urineincontinentie = geen ziekte, maar een symptoom = niet hinderlijk maar ongevaarlijk Risicofactoren Uitlokkende factoren (Neuro)Fysiologie Medicatie Behandeling Predisponerende factoren bij ouderen:

Nadere informatie

Carla van Soest. Verpleegkundig Specialist Chronisch Pijn

Carla van Soest. Verpleegkundig Specialist Chronisch Pijn Carla van Soest Verpleegkundig Specialist Chronisch Pijn Definitie Pijn Pijn is wat de patiënt zegt dat het is en treedt op wanneer de patiënt zegt dat het optreedt. (McCaffery 1989) Pijn en behandeling

Nadere informatie

Behandeling van pijn bij kanker. Dr. S. De Wulf Anesthesioloog/pijnbestrijder 21/02/2017

Behandeling van pijn bij kanker. Dr. S. De Wulf Anesthesioloog/pijnbestrijder 21/02/2017 Behandeling van pijn bij kanker Dr. S. De Wulf Anesthesioloog/pijnbestrijder 21/02/2017 Oorzaken en karakteristieken van kanker pijn Somatische ( nociceptieve ) pijn Opioiden, NSAID, blokkades Viscerale

Nadere informatie

Balancing clinical outcomes and quality of life aspects in the treatment of LUTS/BPH van Dijk, M.M.

Balancing clinical outcomes and quality of life aspects in the treatment of LUTS/BPH van Dijk, M.M. UvA-DARE (Digital Academic Repository) Balancing clinical outcomes and quality of life aspects in the treatment of LUTS/BPH van Dijk, M.M. Link to publication Citation for published version (APA): van

Nadere informatie

Wat zijn erectiestoornissen Hoe komt een erectie tot stand Oorzaken erectiestoornissen

Wat zijn erectiestoornissen Hoe komt een erectie tot stand Oorzaken erectiestoornissen Erectiestoornissen Wat zijn erectiestoornissen Een erectiestoornis of erectiele dysfunctie is een voortdurend of terugkerend onvermogen een erectie te krijgen of vol te houden tot de voltooiing van de

Nadere informatie

Multiple sclerose en blaasklachten

Multiple sclerose en blaasklachten Multiple sclerose en blaasklachten Zaterdag 8 februari 2014 Dr. Evert Koldewijn uroloog Catharina Ziekenhuis Eindhoven Vanuit dit gebied wordt de blaas en de plasbuis bestuurd f-mri beelden 4 Urine opslag

Nadere informatie

Onderwijsmateriaal voor toetsgroepen

Onderwijsmateriaal voor toetsgroepen 1. Toelichting op de module Deze module is gebaseerd op de NHG-Standaard M42 Mictieklachten bij mannen van maart 2013. Doelstelling van deze module is dat de huisarts in staat is op adequate wijze voorlichting

Nadere informatie

Dr. E. Verlinden Marjan Claes

Dr. E. Verlinden Marjan Claes Dr. E. Verlinden Marjan Claes Urineverlies gedurende de dag bij een kind oud genoeg om blaascontrole te hebben Primair : blijvende natte broeken na potjestraining (3-4 jaar) Secundair : herval van natte

Nadere informatie

De doeltreffendheid van niet-implanteerbare elektrotherapie als behandeling voor functionele blaasoveractiviteit bij kinderen

De doeltreffendheid van niet-implanteerbare elektrotherapie als behandeling voor functionele blaasoveractiviteit bij kinderen FACULTEIT GENEESKUNDE EN GEZONDHEIDSWETENSCHAPPEN Academiejaar 2011-2012 De doeltreffendheid van niet-implanteerbare elektrotherapie als behandeling voor functionele blaasoveractiviteit bij kinderen Zoë

Nadere informatie

Inhoud. Casus. Er gaat niets boven de Bekkenbodem! Gina Kemper MSPT BFT

Inhoud. Casus. Er gaat niets boven de Bekkenbodem! Gina Kemper MSPT BFT Er gaat niets boven de! Inhoud Revalidatie centrum Heliomare Wijk aan Zee Bekkenfysiotherapie Zinvol! Casus mevr W Neurogene blaas functie Neurogene darm Seksuele stoornissen Therapie Take home message

Nadere informatie

SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN

SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN 1 1. NAAM VAN HET GENEESMIDDEL Rhini-San 2 mg/20 mg tabletten 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING Elke tablet bevat 2 mg difenylpyralinehydrochloride en

Nadere informatie

Inhoud. Deel I Urologie. Jakko Nieuwenhuijzen. Garry Pigot. 1 Benigne prostaathyperplasie (BPH), plasklachten en overactieve blaas (OAB)...

Inhoud. Deel I Urologie. Jakko Nieuwenhuijzen. Garry Pigot. 1 Benigne prostaathyperplasie (BPH), plasklachten en overactieve blaas (OAB)... VI Inhoud Deel I Urologie 1 Benigne prostaathyperplasie (BPH), plasklachten en overactieve blaas (OAB)... 3 Jakko Nieuwenhuijzen 1.1 Inleiding.... 5 1.2 Fysiologie en terminologie.... 5 1.3 LUTS, BPH,

Nadere informatie

RHINI-SAN (NYCOMED BELGIUM) VI D 1 a. Benaming: RHINI-SAN, tabletten

RHINI-SAN (NYCOMED BELGIUM) VI D 1 a. Benaming: RHINI-SAN, tabletten RHINI-SAN RHINI-SAN (NYCOMED BELGIUM) VI D 1 a Benaming: RHINI-SAN, tabletten Samenstelling: Diphenylpiralini hydrochloridum 2 mg Phenylephrini hydrochloridum 20 mg Lactosum Gelatinum Talcum Magnesii stearas

Nadere informatie

UROLOGIE casusschetsen

UROLOGIE casusschetsen UROLOGIE casusschetsen Interline maart 2004 1 UROLOGIE 1 april 2003 herzien maart 2004 CASUSSCHETSEN Casusschets 1 Heer Plasmans, 38 jr oud. Hij is ongerust omdat bij een keuring "bloed" in de urine is

Nadere informatie

Bekkenfysiotherapie. multidisciplinair samenwerken

Bekkenfysiotherapie. multidisciplinair samenwerken Bekkenfysiotherapie multidisciplinair samenwerken MSc Bekkenfysiotherapie: Lieke Wiggers (Fysiotherapie Noordman) Margo Versteeg (Fysiotherapie de Werfheegde) 3 november 2016, EZH-conferentie Inhoud Bekkenbodem

Nadere informatie

Biedt zelfsondage een oplossing? 1 december Ameye Martien Prostaat- en continentieverpleegkundige AZ Sint-Lucas Assebroek - Brugge

Biedt zelfsondage een oplossing? 1 december Ameye Martien Prostaat- en continentieverpleegkundige AZ Sint-Lucas Assebroek - Brugge Biedt zelfsondage een oplossing? 1 december 2009 Ameye Martien Prostaat- en continentieverpleegkundige AZ Sint-Lucas Assebroek - Brugge Het normale plasgebeuren Biedt zelfsondage een oplossing? 1 december

Nadere informatie

Urine-incontinentie bij vrouwen

Urine-incontinentie bij vrouwen Urine-incontinentie bij vrouwen Urine-incontinentie bij vrouwen Urine-incontinentie is het ongewild verlies van urine. Het is een veel voorkomend probleem. Een op de vier vrouwen jonger dan 65 lijdt aan

Nadere informatie

Workshop/QUIZ richtlijnen

Workshop/QUIZ richtlijnen Workshop/QUIZ richtlijnen Saskia Bruijn urotherapeut AMC/EKZ Lottie Peerdeman urotherapeut WKZ Keetje de Mooij kinderuroloog WKZ Edith Dekker urotherapeut WKZ Vraag 1 Welke terminologie wordt gebruikt

Nadere informatie

Plasklachten bij mannen

Plasklachten bij mannen Plasklachten bij mannen Plasklachten komen frequent voor. Ze worden ook wel aangeduid met de verzamelnaam mictieklachten. Dit complex van klachten omvat de volgende symptomen: klachten bij het urineren,

Nadere informatie

Neurostimulatie bij blaasproblemen (PTNS)

Neurostimulatie bij blaasproblemen (PTNS) UROLOGIE Neurostimulatie bij blaasproblemen (PTNS) BEHANDELING U wordt op dag om uur verwacht op de poli/afdeling. Als u verhinderd bent, wilt u dit dan tijdig melden en een nieuwe afspraak maken? Neurostimulatie

Nadere informatie

Acute aanpak en diagnostiek van urine retentie. Frank Van der Aa Functionele en reconstructieve Urologie Neuro-urologie

Acute aanpak en diagnostiek van urine retentie. Frank Van der Aa Functionele en reconstructieve Urologie Neuro-urologie Acute aanpak en diagnostiek van urine retentie Frank Van der Aa Functionele en reconstructieve Urologie Neuro-urologie Anamnese Symptomen van blaasledigingstoornis? Recidiverende UTI? Incontinentie? Urgency?

Nadere informatie

Ervaring: Silodosine is in RCTs bij een onbekend aantal ouderen bestudeerd. De resultaten zijn niet apart beschreven.

Ervaring: Silodosine is in RCTs bij een onbekend aantal ouderen bestudeerd. De resultaten zijn niet apart beschreven. Silodosine G04CA04, maart 2018 Indicatie Benigne prostaathyperplasie (BPH). Standpunt Ephor Silodosine wordt door Ephor geadviseerd voor de behandeling van symptomen van benigne prostaathyperplasie (BPH)

Nadere informatie

Medicatie, diabetes en verminderde nierfunctie. Lieke Mitrov-Winkelmolen Ziekenhuisapotheker

Medicatie, diabetes en verminderde nierfunctie. Lieke Mitrov-Winkelmolen Ziekenhuisapotheker Medicatie, diabetes en verminderde nierfunctie Lieke Mitrov-Winkelmolen Ziekenhuisapotheker Diabetes medicatie en verminderde nierfunctie Kort overzicht Verminderde nierfunctie Metabolisme/eliminatie van

Nadere informatie

Therapie van urineretentie en prostaatlijden. Elodie Beels Fellow functionele urologie UZ Leuven

Therapie van urineretentie en prostaatlijden. Elodie Beels Fellow functionele urologie UZ Leuven Therapie van urineretentie en prostaatlijden Elodie Beels Fellow functionele urologie UZ Leuven Urineretentie bij geriatrische patiënt In acute setting: plaatsen van transurethrale sonde. (behandelen van

Nadere informatie

Marijse Koelewijn huisarts

Marijse Koelewijn huisarts PIJN Marijse Koelewijn huisarts Je hoeft tegenwoordig toch geen pijn meer te lijden Moeilijk behandelbare pijn Om welke pijnen gaat het? Welke therapeutische mogelijkheden zijn er? Opzet workshop: Korte

Nadere informatie

Prostaat on tour. Klachten en symptomen t.g.v. tumor behandeling

Prostaat on tour. Klachten en symptomen t.g.v. tumor behandeling Prostaat on tour Klachten en symptomen t.g.v. tumor behandeling Klachten en symptomen Urine incontinentie Urine Obstructie Seksueel dysfunctioneren Gynacomastie Opvliegers Botmetastasen Incontinentie Chirurgie

Nadere informatie

Indicatie Behandeling van de tekenen en symptomen van benigne prostaathyperplasie bij volwassen mannen.(1,2)

Indicatie Behandeling van de tekenen en symptomen van benigne prostaathyperplasie bij volwassen mannen.(1,2) Silodosine G04CA04, februari 2019 Indicatie Behandeling van de tekenen en symptomen van benigne prostaathyperplasie bij volwassen mannen.(1,2) Standpunt Ephor en samenvatting Silodosine wordt door Ephor

Nadere informatie

De lotgevallen van medicatie in het menselijk lichaam.

De lotgevallen van medicatie in het menselijk lichaam. De lotgevallen van medicatie in het menselijk lichaam. Waarom medicijnen gebruiken? Iemand heeft een aandoening en de oorzaak van die aandoening kan met geneesmiddelen worden behandeld causale behandeling.

Nadere informatie

Incontinentie bij kinderen

Incontinentie bij kinderen Incontinentie bij kinderen Deel 1 N.J. Langendoen, Kinderarts Sept 2016 urethra 1 2 2 3 3 4 4 5 5 6 6 1 Lower urinary tract function International children s continence society (ICCS) Dagfrequentie (betrouwbaar

Nadere informatie

Seksualiteit en geneesmiddelen

Seksualiteit en geneesmiddelen Seksualiteit en geneesmiddelen Huisarts-onderzoeker, coördinator kaderopleiding urogynaecologie, UMC St Radboud Nijmegen Samenvatting Geneesmiddelen kunnen seksuele bijwerkingen hebben, met als mogelijke

Nadere informatie

Urine-incontinentie bij vrouwen

Urine-incontinentie bij vrouwen Urine-incontinentie bij vrouwen Gynaecologie alle aandacht Urine-incontinentie bij vrouwen Urine-incontinentie is het ongewild verlies van urine. Het is een veel voorkomend probleem. Een op de vier vrouwen

Nadere informatie

COIG Klinische Farmacologie Integratiecasus. Jorie Versmissen, internist-klinisch farmacoloog/vasculair geneeskundige Erasmus MC

COIG Klinische Farmacologie Integratiecasus. Jorie Versmissen, internist-klinisch farmacoloog/vasculair geneeskundige Erasmus MC COIG Klinische Farmacologie Integratiecasus Jorie Versmissen, internist-klinisch farmacoloog/vasculair geneeskundige Erasmus MC Casus 1 Mw H -72 jaar B/ start amoxicillineà Advies over dosering? Sinds

Nadere informatie

Diagnostiek en behandeling van LUTS door BPH. Nascholing LUTS voor huisarts en apotheker 13 april 2016 Paul Kil, uroloog ETZ Tilburg

Diagnostiek en behandeling van LUTS door BPH. Nascholing LUTS voor huisarts en apotheker 13 april 2016 Paul Kil, uroloog ETZ Tilburg Diagnostiek en behandeling van LUTS door BPH Nascholing LUTS voor huisarts en apotheker 13 april 2016 Paul Kil, uroloog ETZ Tilburg Thema: Komt een man bij zijn dokter Van symptoom tot optimale behandeling

Nadere informatie

GEÏNFORMEERDE TOESTEMMING botox -inspuiting in de blaas

GEÏNFORMEERDE TOESTEMMING botox -inspuiting in de blaas 1/5 GEÏNFORMEERDE TOESTEMMING botox -inspuiting in de blaas Geachte patiënt, Deze informatiebrochure werd geschreven door de Belgische Associatie van Urologie (BAU) en dankzij het Verbond der Belgische

Nadere informatie

Voorlichting bij bemoeilijkte mictie bij oudere mannen

Voorlichting bij bemoeilijkte mictie bij oudere mannen 1. Toelichting op de module Deze module is gebaseerd op de NHG-Standaard M42 van november 2004. Doelstelling van deze module is dat de huisarts in staat is op adequate wijze voorlichting te geven over

Nadere informatie

Obstipatie bij kinderen. Dr. Ilse Hoffman Kindergastro-enterologie U.Z. Gasthuisberg, Leuven

Obstipatie bij kinderen. Dr. Ilse Hoffman Kindergastro-enterologie U.Z. Gasthuisberg, Leuven Obstipatie bij kinderen Dr. Ilse Hoffman Kindergastro-enterologie U.Z. Gasthuisberg, Leuven Normaal stoelgangspatroon postnataal: 99% defaecatie binnen 48 uren borstvoeding volwassenen: 3x/dag tot 3x/week

Nadere informatie

METHADON ALS PIJNSTILLER IN DE PALLIATIEVE ZORG

METHADON ALS PIJNSTILLER IN DE PALLIATIEVE ZORG METHADON ALS PIJNSTILLER IN DE PALLIATIEVE ZORG RUBEN VAN COEVORDEN HUISARTS HOSPICE ARTS JHI CONSULENT PALLIATIEVE ZORG WAT KOMT AAN BOD? Indicaties Beschikbare preparaten Farmacokinetiek Farmacodynamiek

Nadere informatie

Oxybutyninechloorhydraat heeft een antispasmodische/anticholinerge werking.

Oxybutyninechloorhydraat heeft een antispasmodische/anticholinerge werking. 1. NAAM VAN HET GENEESMIDDEL Oxybutynine Sandoz 5 mg tabletten 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING Het werkzame bestanddeel is oxybutyninechloorhydraat (5 mg). Voor een volledige lijst van hulpstoffen

Nadere informatie

Doel Het voorkómen en vroegtijdig opsporen van mictie- en blaasproblemen rond de partus, en deze te behandelen.

Doel Het voorkómen en vroegtijdig opsporen van mictie- en blaasproblemen rond de partus, en deze te behandelen. Blaas retentie post partum Doel Het voorkómen en vroegtijdig opsporen van mictie- en blaasproblemen rond de partus, en deze te behandelen. Achtergrond informatie Tijdens en na de partus kan de mictie moeizamer

Nadere informatie

PREVALENTIE VAN NYCTURIE EN IMPACT OP LEVENSKWALITEIT

PREVALENTIE VAN NYCTURIE EN IMPACT OP LEVENSKWALITEIT FACULTEIT GENEESKUNDE EN GEZONDHEIDSWETENSCHAPPEN Academiejaar 2012-2013 PREVALENTIE VAN NYCTURIE EN IMPACT OP LEVENSKWALITEIT Bevraging bij voormalige bedplassers en een volwassen (patiënten)populatie

Nadere informatie

Pijnmedicatie. dr. Bart G.J. Dekkers, AIOS ziekenhuisfarmacie

Pijnmedicatie. dr. Bart G.J. Dekkers, AIOS ziekenhuisfarmacie Pijnmedicatie dr. Bart G.J. Dekkers, AIOS ziekenhuisfarmacie (b.g.j.dekkers@umcg.nl) Soorten pijn Nociceptieve pijn (wondpijn) Pijn waarschuwt dat er iets mis is in het lichaam (bijv. verzwikte enkel)

Nadere informatie

Informatiebrochure. Trans-Urethrale resectie van de prostaat. Operatieve behandeling van een goedaardige prostaatvergroting.

Informatiebrochure. Trans-Urethrale resectie van de prostaat. Operatieve behandeling van een goedaardige prostaatvergroting. Informatiebrochure Trans-Urethrale resectie van de prostaat Operatieve behandeling van een goedaardige prostaatvergroting. Geachte patiënt, Deze informatiebrochure werd geschreven door de dienst Urologie

Nadere informatie

Augmentation of the neurochemical and behavioural effects of SSRIs Rea, Kieran

Augmentation of the neurochemical and behavioural effects of SSRIs Rea, Kieran University of Groningen Augmentation of the neurochemical and behavioural effects of SSRIs Rea, Kieran IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to

Nadere informatie

Interstitial cystitis Bade, Jurjen Jacob

Interstitial cystitis Bade, Jurjen Jacob Interstitial cystitis Bade, Jurjen Jacob IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check the document version below. Document

Nadere informatie

Behandeling van pijn bij patiënten met kanker

Behandeling van pijn bij patiënten met kanker Behandeling van pijn bij patiënten met kanker anesthesioloog Dr. T. C. Besse, Prevalentie van pijn bij patienten met kanker Na curatieve behandeling 33% Tijdens behandeling 59% Bij vergevorderde ziekte

Nadere informatie

Urologie. Transurethrale resectie van de prostaat (TUR-P)

Urologie. Transurethrale resectie van de prostaat (TUR-P) Urologie Transurethrale resectie van de prostaat (TUR-P) Inhoudstafel 1. Inleiding 2. De prostaat 3. Ingreep 4. Klachten 5. Nazorg 6. Complicaties 7. Controle 8. Wat te doen in geval van ziekte of verhindering

Nadere informatie

Neuropatische Pijn WOV SYMPOSIUM 3 OKTOBER 2014

Neuropatische Pijn WOV SYMPOSIUM 3 OKTOBER 2014 Neuropatische Pijn WOV SYMPOSIUM 3 OKTOBER 2014 Wat is neuropathische pijn? Wat is neuropathische pijn? Neuropathische pijn = pijn die veroorzaakt wordt door een primaire laesie of disfunctie van het perifere

Nadere informatie

PSA-screening To do or not to do? Dr. Ludo Vanden Bussche uroloog

PSA-screening To do or not to do? Dr. Ludo Vanden Bussche uroloog PSA-screening To do or not to do? Dr. Ludo Vanden Bussche uroloog CIJFERS VLAANDEREN 2010 - MANNEN AANTAL STERFTE OVERLEVING 5 JAAR STERFTE > 80 JAAR PROSTAAT 5651 916 93% 54% LONG 3348 2937 14% 25,6%

Nadere informatie

Blaas disfunctie en behandeling botuline toxine in MS patienten. Dr Bertil Blok, uroloog

Blaas disfunctie en behandeling botuline toxine in MS patienten. Dr Bertil Blok, uroloog Blaas disfunctie en behandeling botuline toxine in MS patienten Dr Bertil Blok, uroloog Disclosures Geen Leerdoelen Basiskennis van reden van blaasdisfunctie bij MS Inzicht in behandeling overactieve blaas

Nadere informatie

Urine incontinentie bij kwetsbare ouderen

Urine incontinentie bij kwetsbare ouderen Urine incontinentie bij kwetsbare ouderen Anneke Nieuwint MSPT, Marjolein Zuijdweg MSPT, Christa Vorsterman van Oijen MSPT. Toolkit voor bekkenfysiotherapeuten werkzaam met kwetsbare ouderen 15 november

Nadere informatie

Bekkenbodem Revalidatie. Dr. Pieter Theuniers Fysische Geneeskunde & Revalidatie

Bekkenbodem Revalidatie. Dr. Pieter Theuniers Fysische Geneeskunde & Revalidatie Bekkenbodem Revalidatie Dr. Pieter Theuniers Fysische Geneeskunde & Revalidatie Bekkenbodem (BB) problematiek bekeken vanuit een andere invalshoek Revalidatie houdt behandeling in waarbij herstel van functie

Nadere informatie

Neurostimulatie bij blaasproblemen (PTNS)

Neurostimulatie bij blaasproblemen (PTNS) UROLOGIE Neurostimulatie bij blaasproblemen (PTNS) BEHANDELING U wordt op dag om uur verwacht op de poli/afdeling. Als u verhinderd bent, wilt u dit dan tijdig melden en een nieuwe afspraak maken? Neurostimulatie

Nadere informatie

UITSPRAAK. Inzake. De heer [naam] Wonende te [plaats] Klager Gemachtigde: mevrouw [naam] tegen. De heer [naam] huisarts te [naam] Verweerder

UITSPRAAK. Inzake. De heer [naam] Wonende te [plaats] Klager Gemachtigde: mevrouw [naam] tegen. De heer [naam] huisarts te [naam] Verweerder Geschilleninstantie Huisartsenzorg Kamer Noord Referentie: 2017/24/HAN UITSPRAAK Inzake De heer [naam] Wonende te [plaats] Klager Gemachtigde: mevrouw [naam] tegen De heer [naam] huisarts te [naam] Verweerder

Nadere informatie

SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN

SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN 1/6 Buscopan zetpillen SmPC v0.1 1. NAAM VAN HET GENEESMIDDEL Buscopan, zetpillen 10 mg.. 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING Eén zetpil voor volwassenen

Nadere informatie

Workshop Medicijnen, werkt t of werk t.. tegen? Els Coyajee-Geselschap apotheker

Workshop Medicijnen, werkt t of werk t.. tegen? Els Coyajee-Geselschap apotheker Workshop Medicijnen, werkt t of werk t.. tegen? Els Coyajee-Geselschap apotheker Inhoud workshop Inventarisatie vragen Waar of niet waar Medicatie en hun bijwerkingen Pijnbestrijding Antidepressiva Benzodiazepinen

Nadere informatie

Casuïstiek van de urogeriatrische patiënt. Mw. T. Herder (thans semi arts)

Casuïstiek van de urogeriatrische patiënt. Mw. T. Herder (thans semi arts) Casuïstiek van de urogeriatrische patiënt Mw. T. Herder (thans semi arts) Cases 1. Man met LUTS klachten 2. Man met RIP in blaas & vesicolithiasis 3. Man met ossaal gemetastaseerd prostaatcarcinoom Casus

Nadere informatie

LUTS. Bemoeilijkte mic0e bij mannen

LUTS. Bemoeilijkte mic0e bij mannen LUTS Bemoeilijkte mic0e bij mannen Achtergrond l lower urinary tract symptoms (LUTS) = aspecifieke mic0eklachten l Moeilijk op gang komen van de mic0e, een zwakkere straal, moeilijk te bedwingen aandrang,

Nadere informatie