Incontinentie bij kwetsbare ouderen. Zorg voor normale toiletgang

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Incontinentie bij kwetsbare ouderen. Zorg voor normale toiletgang WWW.ZORGVOORBETER.NL"

Transcriptie

1 Incontinentie bij kwetsbare ouderen Zorg voor normale toiletgang Dr P van Houten specialist ouderengeneeskunde 2015

2 Waarom aandacht voor normale toiletgang en incontinentie Eigenwaarde Sombere gevoelens Schaamte en Isolatie Hygiëne Signaalsymptoom algehele verslechtering of delier Draagvermogen mantelzorg Verzorging; tijd en ervaren kwaliteit. Voorkomen incoletsel Kosten

3 Normaal urineren Privacy Verstrijken hoek blaas- plasbuis Goede zithouding Ontspannen (niet persen)

4

5 Normaal defeceren Verstrijken hoek anus endeldarm Goede zit Ontspannen, niet persen

6

7 Geriatrische incontinentie Urine incontinentie Fecale incontinentie Dubbele incontinentie

8 Prevalentie WZW Bron: LPZ 2014

9 Prevalentieverloop UI Bron: LPZ 2014

10 Prevalentieverloop DI Bron: LPZ 2014

11 Incontinentie naar type afdeling UI FI Bron: LPZ 2014

12 Variatie afdelingen UI en FI UI FI Bron: LPZ 2014

13 Geriatrische incontinentie hangt samen met: Mobiliteit Cognitie Morbiditeit Medicatie Stoornissen blaas, darm, zenuwstelsel Meten van ernst met incodagboekje

14 Mobiliteit -Lopen / rolstoelrijden -Opstaan -Transfers -Manipuleren kleding -Conditie UNCO-Mob

15 Somatische patiënten Zuivere UI, Zuivere FI en DI en toiletvaardigheid 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Afname zelfstandigheid DI FI UI SIVIS

16 Cognitie Delier -Vinden van toilet - Apraxie - Apathie

17 Demente patiënten Zuivere UI, Zuivere FI en DI en toiletvaardigheid 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Afname zelfstandigheid DI FI on UI ly on ly SIVIS

18 Morbiditeit Aandoening Diabetes Reuma COPD en astma Hartfalen Slaap apneu Ernstige constipatie en faecale impactie Beroerte Parkinson Normal Pressure Hydrocephalus (NPH) Dementie Depressie Delier

19 Medicatie Medicatie met een anticholinergisch (parasympathicolytisch) effect Tricyclische antidepressiva Antihistaminica Parasympathicolytische parkinsonmiddelen Antipsychotica Urologische parasympathicolytica Overige middelen met parasympathicolytische (bij)werking Andere medicatie Diuretica (plaspillen) Alfa-sympathicomimetica Beta-sympaticomimetica (glaucoomduppels) Alfa sympathicolytica Sedativa en hypnotica Calciumantagonisten (* itt anticholinergica treden problemen in veel mindere mate op, maar het kan een oorzaak zijn van incontinentie) Opioïden (* itt anticholinergica treden problemen in veel mindere mate op, maar het kan een oorzaak zijn van incontinentie) ACE-remmers (A-II-remmers veroorzaken minder hoesten) Effect op urine incontinentie Overloopblaas, verwardheid Overloopblaas, verwardheid Overloopblaas, verwardheid Overloopblaas, verwardheid, mobiliteitprobleem Overloopblaas, verwardheid Overloopblaas, verwardheid Effect op urine incontinentie Grote urineproductie Overloopblaas Overloopblaas Druppel incontinentie Verwardheid, mobiliteitprobleem Overloopblaas, obstipatie Overloopblaas, verwardheid Druppel incontinentie.

20 Cliënt Samenwerking Arts Verzorging Diagnose met meerdere lagen: Urine (type) / Ontlasting / Dubbel bij mobiliteit, cognitie (functie) bij morbiditeit, medicatie Voorkeuren cliënt Stepped Care en Monitoring

21 Signaleren Incontinentie is een alarmsymptoom

22 Analyse incontinentie Een verhelderende manier voor het beschrijven van de resultaten van de anamneselijst incontinentie: het mictiedagboek en het mobiliteitsoverzicht functionele beperkingen bij de cliënt (mobiliteit en cognitie), in relatie met omgeving relevante comorbiditeit (andere chronische ziekten) relevante medicatie urineweginfectie en/of afwijking gevonden bij onderzoek Type incontinentie

23 Instrumenten in kaart brengen anamneselijst incontinentie het incodagboek het mobiliteitsoverzicht

24 Incodagboek urineverlies fecesverlies toiletbezoek vocht- hoeveelheid oorzaak hoeveelheid incoverband (tijdstip) gebruik (1,2,3)** (1-6)*** consistentie**** (gebruik/ wisseling) (aantal keer soort)* 1 uur 2 uur 3 uur 4 uur 5 uur 6 uur 7 uur 8 uur 9 uur 10 uur 11 uur 12 uur Etc. * Vochtgebruik: 1= kopje (koffie/thee), 2 = mok/soepkom, 3 = wijnglas, 4 = glas bier/fris, 5 = fruit,,6 = toetje ** Hoeveelheid urineverlies: 1=weinig: enkele druppeltjes, 2= een beetje (bijvoorbeeld vochtig ondergoed), 3= behoorlijk (bijvoorbeeld kleding verwisselen noodzakelijk ***Oorzaak urineverlies: 1 = geen controle over plas, 2 = plotselinge activiteit(opstaan, niezen, hoesten), 3= te laat bij toilet, 4= anders, namelijk. 5 = weet ik niet. **** 1+ = weinig, 2++ = behoorlijk en a = waterdun, b = brei, c = vast

25 Acties Denk hierbij aan ondersteuning bij en adviezen over: - Toiletgang - Verminderen van obstakels en verbeteren mobiliteit - Verandering behandeling chronische ziekte - Aanpassen medicatie - Voorkomen en beperken van incoletsel - Gebruik incomateriaal - Omgang met schaamte en isolatie - Incontinentieverpleegkundige Praktijkkaart urine-incontinentie

26 Organisatie Aandacht management Samenwerken Team verzorging Multidisciplinair team (werkafspraken) Bewoner en familie Onderdeel risicosignalering, afspraken melden nieuwe incontinentie, structureel in zorgplan Aandachtvelders

Programma. Ketenzorg Arnhem

Programma. Ketenzorg Arnhem Programma 17.30 Incontinentie/ Valpreventie 18.30 Bijdrage ergotherapeut 19.00 Pauze 19.10 Pitch Verbeterplan 20.30 Pauze 20.45 Waarom ouderenzorg, Take home Message 21.00 Afsluiting Incontinentie: Mictie

Nadere informatie

De relatie tussen incontinentie, toiletgangvaardigheden en morbiditeit in verpleeghuizen.

De relatie tussen incontinentie, toiletgangvaardigheden en morbiditeit in verpleeghuizen. Samenvatting De relatie tussen incontinentie, toiletgangvaardigheden en morbiditeit in verpleeghuizen. Continentie gaat in de westerse wereld samen met het gebruik van het water closet, in de volksmond

Nadere informatie

urologische vragenlijst man

urologische vragenlijst man urologische vragenlijst man VIGNET Mantelzorg: Beroep: Hobby s: Naam en adres van huisarts: Telefoon: Mutualiteit: Is er een systemische ziekte en zo ja welke? diabetes - AHT - hartfalen - Gewicht: kg

Nadere informatie

Incontinentie bij ouderen

Incontinentie bij ouderen Incontinentie bij ouderen (Informatie voor zorgverleners/mantelzorgers) Incontinentie: gewoon of niet gewoon? Er wordt geschat dat 50% van de mensen van 65 jaar en ouder last heeft van urineverlies. De

Nadere informatie

Vormen en oorzaken van urine-incontinentie Er zijn verschillende vormen van urine-incontinentie:

Vormen en oorzaken van urine-incontinentie Er zijn verschillende vormen van urine-incontinentie: INCONTINENTIE Inleiding Incontinentie (urine-incontinentie en/of ontlastingsincontinentie) is vooral bij ouderen een veelvoorkomend probleem. Toch zoekt maar een klein deel van de mensen hulp. Hierbij

Nadere informatie

urologische vragenlijst vrouw

urologische vragenlijst vrouw urologische vragenlijst vrouw VIGNET Mantelzorg: Beroep: Hobby s: Naam en adres van huisarts: Telefoon: Mutualiteit: Is er een systemische ziekte en zo ja welke? diabetes - AHT - hartfalen - Gewicht: kg

Nadere informatie

Verantwoorde zorg bij toiletgang en incontinentie:

Verantwoorde zorg bij toiletgang en incontinentie: Verantwoorde zorg bij toiletgang en incontinentie: Optimaliseren zorg bij toiletgang Verminderen functionele incontinentie Aanpak plotselinge en chronische incontinentie Deze handleiding is bestemd voor

Nadere informatie

PowerPoint presentatie

PowerPoint presentatie PowerPoint presentatie Urine-incontinentie bij ouderen Doreth Teunissen huisarts/onderzoeker 2 december 2010, RAI Amsterdam Opzet - (patho)fysiologie continentie - prevalentie - wie zoekt hulp - behandelingsmogelijkheden

Nadere informatie

Stappenplan urine-incontinentie in de eerste lijn

Stappenplan urine-incontinentie in de eerste lijn Stappenplan urine-incontinentie in de eerste lijn Preventie van urine-incontinentie en complicaties bij zelfstandig wonende ouderen Stap 1: Screenen op urine-incontinentie in de eerste lijn Verliest u

Nadere informatie

Bekkenfysiotherapie voor en na prostaatoperaties

Bekkenfysiotherapie voor en na prostaatoperaties Bekkenfysiotherapie voor en na prostaatoperaties Voordat u geopereerd wordt, krijgt u eenmalig een consult bij de bekkenfysiotherapeut. Deze folder is een korte samenvatting van wat de therapeut met u

Nadere informatie

Perspectief vanuit de arts. Marielle Emmelot Klinisch geriater UMC Utrecht

Perspectief vanuit de arts. Marielle Emmelot Klinisch geriater UMC Utrecht Perspectief vanuit de arts Marielle Emmelot Klinisch geriater UMC Utrecht De 4 stappen in valpreventie 1. Valrisicoschatting 2. Multifactoriële valrisicobeoordeling 3. Behandelplan (verlaging valrisico)

Nadere informatie

Ketenzorg Arnhem. Incontinentie: Mictie en Defecatie

Ketenzorg Arnhem. Incontinentie: Mictie en Defecatie Incontinentie: Mictie en Defecatie Normale Mictie en Defecatie 2 tot 6 keer per dag 1000 1500 ml per dag Circadiaan: dag > nacht Fysiologie Functie lagere urinewegen op oudere leeftijd Contractiekracht

Nadere informatie

Urologische vragenlijst

Urologische vragenlijst Urologische vragenlijst www.urologischcentrum.be Urologische vragenlijst Naam: Leeftijd: Geslacht: Datum: Is er een systemische ziekte en zo ja welke? Gewicht: BMI: Bladderscan: Neurologische en mentale

Nadere informatie

Urodynamisch onderzoek

Urodynamisch onderzoek Urodynamisch onderzoek Binnenkort wordt bij u een urodynamisch onderzoek verricht. Het doel van dit onderzoek is na te gaan wat de oorzaak is van uw plasklachten. Urodynamisch onderzoek wordt vaak verricht

Nadere informatie

urineverlies bij vrouwen incontinentie

urineverlies bij vrouwen incontinentie patiënteninformatie urineverlies bij vrouwen incontinentie Met incontinentie wordt bedoeld: ongewild urineverlies. Veel vrouwen verliezen ongewild urine bij inspanning of hebben te vaak en te snel aandrang

Nadere informatie

FYSIOTHERAPIE. Urine-incontinentie

FYSIOTHERAPIE. Urine-incontinentie FYSIOTHERAPIE Urine-incontinentie Urine-incontinentie Urine-incontinentie is het ongewild verlies van urine. De hoeveelheid urineverlies kan verschillen: een druppeltje, een scheut, een straal of zelfs

Nadere informatie

Urine-incontinentie bij vrouwen

Urine-incontinentie bij vrouwen Urine-incontinentie bij vrouwen Urine-incontinentie bij vrouwen Urine-incontinentie is het ongewild verlies van urine. Het is een veel voorkomend probleem. Een op de vier vrouwen jonger dan 65 lijdt aan

Nadere informatie

Nederlandstalige bekkenbodem vragenlijst (NBBV)

Nederlandstalige bekkenbodem vragenlijst (NBBV) Nederlandstalige bekkenbodem vragenlijst (NBBV) Blaasfunctie 1. Hoe vaak urineert u op een dag? 0. Tot 7 keer 1. 8-10 keer 2. 11-15 keer 3. Meer dan 15 keer 2. Hoe vaak moet u s nachts opstaan om te urineren?

Nadere informatie

Incontinentie vragenlijst en 24-uurs mictiedagboek

Incontinentie vragenlijst en 24-uurs mictiedagboek Incontinentie vragenlijst en 24-uurs mictiedagboek Inleiding U treft hierbij de vragenlijst aan die u heeft ontvangen van uw behandelend gynaecoloog. Wij verzoeken u deze lijst ingevuld mee te nemen naar

Nadere informatie

Patiënteninformatie. Incontinentie

Patiënteninformatie. Incontinentie Incontinentie Patiënteninformatie Incontinentie Inhoudsopgave 1 Inleiding 1.1 Inspanningsincontinentie 1.2 Aandrangincontinentie 1.3 Gemengde incontinentie 2 Eerste consult 3 Onderzoek 4 Behandelingen

Nadere informatie

Verschijnselen Pijn bij het plassen Pijn in de onderbuik Vaak kleine beetjes plassen Troebele urine,vlokjes, soms met bloed erin (roze) Urine riekt

Verschijnselen Pijn bij het plassen Pijn in de onderbuik Vaak kleine beetjes plassen Troebele urine,vlokjes, soms met bloed erin (roze) Urine riekt Verschijnselen Pijn bij het plassen Pijn in de onderbuik Vaak kleine beetjes plassen Troebele urine,vlokjes, soms met bloed erin (roze) Urine riekt Soms lichte temperatuursverhoging Veel (water) drinken.

Nadere informatie

Urine-incontinentie bij vrouwen

Urine-incontinentie bij vrouwen Urine-incontinentie bij vrouwen Gynaecologie alle aandacht Urine-incontinentie bij vrouwen Urine-incontinentie is het ongewild verlies van urine. Het is een veel voorkomend probleem. Een op de vier vrouwen

Nadere informatie

Verzakking en incontinentieproblemen bij vrouwen VIP Poli

Verzakking en incontinentieproblemen bij vrouwen VIP Poli Verzakking en incontinentieproblemen bij vrouwen VIP Poli H.313157.0610 Inleiding U bent via uw huisarts aangemeld voor de VIP poli. Om in korte tijd zonder herhaalbezoeken een beeld te kunnen krijgen

Nadere informatie

Urodynamisch onderzoek

Urodynamisch onderzoek Urodynamisch onderzoek Inhoudsopgave 1 Inleiding... 1 2 Voorbereiding... 1 3 Het onderzoek... 2 4 Nazorg... 3 5 Bijwerkingen... 3 6 Wat te doen in geval van ziekte of verhindering?... 3 7 Tot slot... 4

Nadere informatie

Indicatorenset van het Mikzo behorende bij het Kwaliteitskader Verpleeghuiszorg / versie

Indicatorenset van het Mikzo behorende bij het Kwaliteitskader Verpleeghuiszorg / versie Indicatorenset van het Mikzo behorende bij het Kwaliteitskader Verpleeghuiszorg / versie 171202 DOMEIN WONEN Indicator 1. Wonen ID 224782000 Is er een zorgvraag rond huishoudelijk werk, of de wens van

Nadere informatie

Bekkenfysiotherapie. multidisciplinair samenwerken

Bekkenfysiotherapie. multidisciplinair samenwerken Bekkenfysiotherapie multidisciplinair samenwerken MSc Bekkenfysiotherapie: Lieke Wiggers (Fysiotherapie Noordman) Margo Versteeg (Fysiotherapie de Werfheegde) 3 november 2016, EZH-conferentie Inhoud Bekkenbodem

Nadere informatie

Urodynamisch onderzoek

Urodynamisch onderzoek Urodynamisch onderzoek Een urodynamisch onderzoek Binnenkort wordt bij u een urodynamisch onderzoek verricht. Dit onderzoek wordt gedaan op de polikliniek urologie. Doel hiervan is na te gaan wat de oorzaak

Nadere informatie

Urineweginfecties bij kwetsbare ouderen

Urineweginfecties bij kwetsbare ouderen Urineweginfecties bij kwetsbare ouderen Op basis van de richtlijn Urineweginfecties bij kwetsbare ouderen Een urineweginfectie is een infectie (ontsteking) van de urinewegen. Een blaasontsteking is een

Nadere informatie

VALPREVENTIE MB Brochure: Vallen l Ziekenhuis Oost-Limburg

VALPREVENTIE MB Brochure: Vallen l Ziekenhuis Oost-Limburg VALPREVENTIE MB 3036 Brochure: Vallen l Ziekenhuis Oost-Limburg 1 WELKOM Een val is snel gebeurd, ook tijdens uw verblijf in het ziekenhuis. Samen met u en uw naasten willen alle ziekenhuismedewerkers

Nadere informatie

KLACHTEN Klachten die goed behandeld kunnen worden door de bekkenfysiotherapeut:

KLACHTEN Klachten die goed behandeld kunnen worden door de bekkenfysiotherapeut: 1 KLACHTEN Mannen, vrouwen, kinderen en ouderen, iedereen kan problemen krijgen wanneer de bekkenbodem niet goed functioneert. Het niet goed functioneren kan ontstaan als men op een verkeerde manier plast

Nadere informatie

Depressie. hoe, wat & hulp. Stef Linsen, psychiater. 12 oktober 2017 Amsterdam. Icarus Blender #2, Vitamine Z

Depressie. hoe, wat & hulp. Stef Linsen, psychiater. 12 oktober 2017 Amsterdam. Icarus Blender #2, Vitamine Z Depressie hoe, wat & hulp 12 oktober 2017 Amsterdam Icarus Blender #2, Vitamine Z Stef Linsen, psychiater www.steflinsen-psychiatrie-partnerhulp.nl Hoe méer vitale kenmerken, hoe ernstiger: - wakker tussen

Nadere informatie

Urodynamisch onderzoek

Urodynamisch onderzoek De incontinentiekliniek Informatie voor patiënten Urodynamisch onderzoek DIENST UROLOGIE Urodynamisch onderzoek Inleiding Binnenkort wordt er bij u een urodynamisch onderzoek verricht. Doel van het urodynamisch

Nadere informatie

PATIENTENBROCHURE Urodynamisch Onderzoek (UDO)

PATIENTENBROCHURE Urodynamisch Onderzoek (UDO) PATIENTENBROCHURE Urodynamisch Onderzoek (UDO) J.B. Stessensstraat 2, 2440 Geel www.ziekenhuisgeel.be - 1 - Inhoudstafel Algemeen 3 Soorten blaaslijden 3 Voorbereiding thuis 3 Voorbereiding in het ziekenhuis

Nadere informatie

Onderzoek urinewegen Urodynamisch onderzoek

Onderzoek urinewegen Urodynamisch onderzoek Onderzoek urinewegen Urodynamisch onderzoek Beste patiënt Onderzoek urinewegen - Urodynamisch onderzoek Binnenkort wordt er bij u een urodynamisch onderzoek verricht. Doel van het onderzoek is na te gaan

Nadere informatie

Urinaire incontinentie

Urinaire incontinentie Urinaire incontinentie R O N N Y P I E T E R S VPK S P E C I A L I S T U R O L O G I E U Z G E N T - V O O R Z I T T E R V Z W U R O B E L V E E R L E D E C A L F P H D S T U D E N T I N C O N T I N E

Nadere informatie

Workshop congres Dementie: Medicatieveiligheid thuis. Programma

Workshop congres Dementie: Medicatieveiligheid thuis. Programma 27-11-14 Programma Workshop congres Dementie: Medicatieveiligheid thuis Inleiding Medicatie thuis Lerend vermogen Voorbeeld van mogelijke hulpmiddelen Congres 24 nov 2014 Daphne Mensink DAZ Gemma Yocarini

Nadere informatie

4. Wat zijn uw klachten? Specifieke omschrijving patiënt;

4. Wat zijn uw klachten? Specifieke omschrijving patiënt; Anamneselijst man Nummer: 1. Geboorte datum:././. 2. Intake datum:././. 3. Indicatie: 4. Wat zijn uw klachten? Specifieke omschrijving patiënt; 5. Oorzaak: a. TUR-P/open prostatectomie b. radicale prostatectomie

Nadere informatie

2.2 Afwijkende mictie

2.2 Afwijkende mictie 2.2 Afwijkende mictie Ten gevolge van een aandoening en/of beperking kunnen mictieproblemen ontstaan. Een functiestoornis van de nieren kan leiden tot inadequate urineproductie en daardoor tot vergiftiging

Nadere informatie

Dilemma s rondom actieve levensbeëindiging bij bejaarden. Paul Beuger, huisarts, Scenarts Jos Verkuyl, geriater

Dilemma s rondom actieve levensbeëindiging bij bejaarden. Paul Beuger, huisarts, Scenarts Jos Verkuyl, geriater Dilemma s rondom actieve levensbeëindiging bij bejaarden Paul Beuger, huisarts, Scenarts Jos Verkuyl, geriater Programma Inleiding Casuistiek, in groepen Centrale terugkoppeling Inzicht vanuit geriatrisch

Nadere informatie

Vragenlijst Bekkenpoli

Vragenlijst Bekkenpoli Vragenlijst Bekkenpoli Geachte mevrouw, U heeft zich aangemeld bij de bekkenpoli wegens bekkenbodem problematiek. Hieronder wordt o.a. verstaan incontinentie voor urine en/of ontlasting, verzakkingsklachten,

Nadere informatie

Depressie bij ouderen

Depressie bij ouderen Depressie bij ouderen Bij u of uw familielid is een depressie vastgesteld. Hoewel relatief veel ouderen last hebben van depressieve klachten, worden deze niet altijd als zodanig herkend. In deze folder

Nadere informatie

Adviezen voor een goede toilethouding

Adviezen voor een goede toilethouding Adviezen voor een goede toilethouding Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding In deze folder leest u meer over het naar het toilet gaan, dus over plassen en het krijgen

Nadere informatie

(potentiële) belangenverstrengeling

(potentiële) belangenverstrengeling (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding Aandeelhouder Andere relatie, namelijk

Nadere informatie

Innovaties voor Amsterdammers met GGZ problematiek. Prof.dr. J.H. Smit jh.smit@ggzingeest

Innovaties voor Amsterdammers met GGZ problematiek. Prof.dr. J.H. Smit jh.smit@ggzingeest Innovaties voor Amsterdammers met GGZ problematiek Prof.dr. J.H. Smit jh.smit@ggzingeest Directeur Onderzoek & Innovatie GGZ Ingeest Afdeling Psychiatrie Vumc Psychiatrie in getallen: wereldwijd in 2010

Nadere informatie

Platform epilepsieverpleegkundigen i.s.m. SEPION

Platform epilepsieverpleegkundigen i.s.m. SEPION Platform epilepsieverpleegkundigen i.s.m. SEPION Leven met epilepsie: Zelfmanagement Loes Leenen, MANP PhD trainee zelfmanagement Inleiding Achtergrond Zelfmanagement Zelfmanagement & Kwaliteit van leven

Nadere informatie

Bekkenfysiotherapie bij bekkenbodemklachten

Bekkenfysiotherapie bij bekkenbodemklachten Bekkenfysiotherapie bij bekkenbodemklachten Albert Schweitzer ziekenhuis Regionaal Bekkenbodem Centrum maart 2010 pavo 0682 Inleiding Problemen met de bekkenbodem beginnen vaak met kleine klachten. Licht

Nadere informatie

Urodynamisch onderzoek

Urodynamisch onderzoek Urodynamisch onderzoek 2 Inleiding Binnenkort wordt er bij u een urodynamisch onderzoek verricht. Doel van het urodynamisch onderzoek is na te gaan wat de oorzaak is van uw plasklachten. Urodynamisch onderzoek

Nadere informatie

Incontinentie. Kennisbundel. Voor docenten Zorg & Welzijn. 2 Leeswijzer 3 De actualiteit 10 Aan de slag met incontinentie.

Incontinentie. Kennisbundel. Voor docenten Zorg & Welzijn. 2 Leeswijzer 3 De actualiteit 10 Aan de slag met incontinentie. Kennisbundel Incontinentie Voor docenten Zorg & Welzijn In deze kennisbundel: 2 Leeswijzer 3 De actualiteit 10 Aan de slag met incontinentie Instrumenten / casuïstiek 21 Vindplaats De inhoud van deze kennisbundel

Nadere informatie

De geriatrische patiënt op de SEH. SEH onderwijsdag Sigrid Wittenberg, aios klinische geriatrie

De geriatrische patiënt op de SEH. SEH onderwijsdag Sigrid Wittenberg, aios klinische geriatrie De geriatrische patiënt op de SEH SEH onderwijsdag Sigrid Wittenberg, aios klinische geriatrie Relevante onderwerpen Delier Symptoomverarming Medicatie op de SEH Duur aanwezigheid patiënt op de SEH Delier

Nadere informatie

Afdeling: Urologie. Onderwerp: Urodynamisch onderzoek

Afdeling: Urologie. Onderwerp: Urodynamisch onderzoek Afdeling: Urologie Onderwerp: Urodynamisch onderzoek Inleiding Binnenkort wordt er bij u een urodynamisch onderzoek verricht. Doel van het urodynamisch onderzoek is na te gaan wat de oorzaak is van uw

Nadere informatie

Vragenlijst voor mannen. Geachte meneer,

Vragenlijst voor mannen. Geachte meneer, Vragenlijst voor mannen Geachte meneer, U heeft zich aangemeld bij de bekkenbodempoli. Dit kan alleen op verwijzing van uw huisarts. Onder bekkenbodemproblematiek wordt o.a. verstaan incontinentie voor

Nadere informatie

A12 KANKERCENTRUM Adviezen na operatie bij blaaskanker met aanleggen vervangblaas

A12 KANKERCENTRUM Adviezen na operatie bij blaaskanker met aanleggen vervangblaas A12 KANKERCENTRUM Adviezen na operatie bij blaaskanker met aanleggen vervangblaas Informatie voor patiënten Inleiding U heeft een vervangblaas gekregen. In het A12 Kankercentrum bent u zo goed mogelijk

Nadere informatie

PROBLEEMINVENTARISATIE, ZORGBEHANDELPLAN EN FRADIE

PROBLEEMINVENTARISATIE, ZORGBEHANDELPLAN EN FRADIE PROBLEEMINVENTARISATIE, ZORGBEHANDELPLAN EN FRADIE De probleeminventarisatie is een overzicht van beperkingen en problemen op verschillende levensgebieden: lichamelijke gezondheid, emotioneel welbevinden,

Nadere informatie

Patiëntenversie behorend bij de conceptrichtlijn Urine-incontinentie bij vrouwen

Patiëntenversie behorend bij de conceptrichtlijn Urine-incontinentie bij vrouwen Patiëntenversie behorend bij de conceptrichtlijn Urine-incontinentie bij vrouwen INITIATIEF: Nederlandse Vereniging voor Obstetrie & Gynaecologie (NVOG) ORGANISATIE: Kwaliteitsinstituut voor de gezondheidszorg

Nadere informatie

Multiple sclerosis en incontinentie. Ondersteund door Prinses Beatrix Fonds

Multiple sclerosis en incontinentie. Ondersteund door Prinses Beatrix Fonds 1 Multiple sclerosis en incontinentie Dé vereniging voor mensen met MS en hun betrokkenen 3 De blaas De blaas is een spier die zorgt voor: De opslag van urine => 300 tot 500 ml Het lozen van urine man

Nadere informatie

Bekkenfysiotherapie. bij bekkenbodemklachten. Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op

Bekkenfysiotherapie. bij bekkenbodemklachten. Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op Bekkenfysiotherapie bij bekkenbodemklachten Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding Problemen met de bekkenbodem beginnen vaak met kleine klachten. Licht urineverlies

Nadere informatie

Mictiedagboek. Handleiding bij het invullen

Mictiedagboek. Handleiding bij het invullen Mictiedagboek Handleiding bij het invullen Inleiding Om inzicht te krijgen in uw drink- en plaspatroon en om eventueel urineverlies en/of andere klachten te achterhalen, heeft de specialist met u afgesproken

Nadere informatie

Urine incontinentie bij kwetsbare ouderen

Urine incontinentie bij kwetsbare ouderen Urine incontinentie bij kwetsbare ouderen Anneke Nieuwint MSPT, Marjolein Zuijdweg MSPT, Christa Vorsterman van Oijen MSPT. Toolkit voor bekkenfysiotherapeuten werkzaam met kwetsbare ouderen 15 november

Nadere informatie

Vragenlijsten. Vragenlijsten. Vragenlijsten

Vragenlijsten.   Vragenlijsten. Vragenlijsten Vragenlijsten http://hdl.handle.net/1765/103217 Vragenlijsten Vragenlijsten 1 2 Erasmus Medical Center Rotterdam Vragenlijsten 3 UDI-6: Urogenitale Klachten Lijst In hoeverre heeft u van het volgende last:

Nadere informatie

Scholing Dementie: wees er vroeg bij!

Scholing Dementie: wees er vroeg bij! Scholing Dementie: wees er vroeg bij! Anke Pril, huisarts Mariëlle van der Putten, spec. Ouderengeneeskunde Andrew Tan, geriater Hubertine van Bree, casemanager Dementie Casus mevrouw de R. 79 jaar Gehuwd,

Nadere informatie

H.303557.0215. Adviezen voor en na een verzakkingoperatie

H.303557.0215. Adviezen voor en na een verzakkingoperatie H.303557.0215 Adviezen voor en na een verzakkingoperatie 2 Inleiding U behandelend arts heeft u geadviseerd een verzakkingsoperatie te ondergaan om uw klachten te verhelpen. Tijdens de voorlichting heeft

Nadere informatie

Een gestructureerde evaluatie bij chronische obstipatie en/of bij laxantia gebruik

Een gestructureerde evaluatie bij chronische obstipatie en/of bij laxantia gebruik Een gestructureerde evaluatie bij chronische obstipatie en/of bij laxantia gebruik Door: Marijke Lohbeck, AVG i.o. bij Ipse de Bruggen, Nieuwveen Inleiding: Obstipatie komt veelvuldig voor binnen de doelgroep

Nadere informatie

Medicatie als instrument om onrust en agressie te beheersen? Niet agressief, maar duf? dr. Martin Smalbrugge. Wie ben ik??

Medicatie als instrument om onrust en agressie te beheersen? Niet agressief, maar duf? dr. Martin Smalbrugge. Wie ben ik?? Medicatie als instrument om onrust en agressie te beheersen? Niet agressief, maar duf? dr. Martin Smalbrugge Wie ben ik?? Specialist ouderengeneeskunde Hoofd opleidingsinstituut specialisme ouderengeneeskunde

Nadere informatie

Werken met het Mikzo, Meet Instrument Kwaliteit voor de Zorg

Werken met het Mikzo, Meet Instrument Kwaliteit voor de Zorg Werken met het Mikzo, Meet Instrument Kwaliteit voor de Zorg Het Mikzo is een meetinstrument waarmee de verzorgende of de verpleegkundige in het verpleeghuis zelf de kwaliteit van de zorg meet en volgt.

Nadere informatie

Uro Dynamisch Onderzoek

Uro Dynamisch Onderzoek Uro Dynamisch Onderzoek www.urologischcentrum.be Inleiding Binnenkort wordt er bij u een urodynamisch onderzoek verricht. Doel van het urodynamisch onderzoek is na te gaan wat de oorzaak is van uw plasklachten.

Nadere informatie

Eenzaamheid bij ouderen Brede conferentie Transformatie 6 maart Rianne van der Meer, klinisch geriater Groene Hart Ziekenhuis

Eenzaamheid bij ouderen Brede conferentie Transformatie 6 maart Rianne van der Meer, klinisch geriater Groene Hart Ziekenhuis Eenzaamheid bij ouderen Brede conferentie Transformatie 6 maart 2018 Rianne van der Meer, klinisch geriater Groene Hart Ziekenhuis Eenzaamheid bij ouderen Casus Ouderen en eenzaamheid Eenzaamheid herkennen

Nadere informatie

Urodynamisch onderzoek

Urodynamisch onderzoek Urodynamisch onderzoek Urologie Beter voor elkaar 2 Inleiding Binnenkort wordt er bij u een urodynamisch onderzoek verricht. Doel van het urodynamisch onderzoek is na te gaan wat de oorzaak is van uw plasklachten.

Nadere informatie

5 Concept Patiëntenversie Urine-incontinentie bij vrouwen

5 Concept Patiëntenversie Urine-incontinentie bij vrouwen Concept Patiëntenversie Urine-incontinentie bij vrouwen Concept Patiëntenversie Urine-incontinentie bij vrouwen, 1 Informatie voor de patiënt 5 Deze informatiefolder bevat informatie over de zorg en behandeling

Nadere informatie

Wie zijn wij? Wie bent u? Waar bent u werkzaam? Welke setting en sector? Wat wilt u leren van deze workshop?

Wie zijn wij? Wie bent u? Waar bent u werkzaam? Welke setting en sector? Wat wilt u leren van deze workshop? Wat kunt U daarmee? Alwies Hendriks, psychomotorisch therapeut Margje Mahler, ouderenpsycholoog Wie zijn wij? Wie bent u? Waar bent u werkzaam? Welke setting en sector? Wat wilt u leren van deze workshop?

Nadere informatie

Wijzigingen Kwaliteitskader Verantwoorde Zorg VV&T 2010

Wijzigingen Kwaliteitskader Verantwoorde Zorg VV&T 2010 en Kwaliteitskader Verantwoorde Zorg VV&T 2010 Verpleging en Verzorging Inhoud en Kwaliteitskader... 1 Inhoud... 1 Structuur... 2 Algemene wijzigingen... 2 en per indicator... 3 4.1 Decubitus... 3 4.2

Nadere informatie

4. Wat zijn uw klachten? Specifieke omschrijving patiënt;

4. Wat zijn uw klachten? Specifieke omschrijving patiënt; Anamneselijst vrouw Nummer: 1. Geboorte datum:././. 2. Intake datum:././. 3. Indicatie: 4. Wat zijn uw klachten? Specifieke omschrijving patiënt; 5. Oorzaak: a. partus b. aangeboren c. ongeluk/trauma d.

Nadere informatie

Pieters Behandel Praktijk

Pieters Behandel Praktijk Fysiotherapie Ergotherapie Logopedie Diëtetiek Psychologie Specialist Ouderengeneeskunde Pieter van Foreest Pieters Behandel Praktijk Pieters Behandel Praktijk Gespecialiseerde behandeling bij u in de

Nadere informatie

Wie zijn wij? Wie bent u? Waar bent u werkzaam? Welke setting en sector? Wat wilt u leren van deze workshop?

Wie zijn wij? Wie bent u? Waar bent u werkzaam? Welke setting en sector? Wat wilt u leren van deze workshop? Wat kunt U daarmee? Alwies Hendriks, psychomotorisch therapeut Margje Mahler, ouderenpsycholoog Wie zijn wij? Wie bent u? Waar bent u werkzaam? Welke setting en sector? Wat wilt u leren van deze workshop?

Nadere informatie

Verpleegkundige aandachtspunten bij een parkinsonpatiënt. Delaere Griet

Verpleegkundige aandachtspunten bij een parkinsonpatiënt. Delaere Griet Verpleegkundige aandachtspunten bij een parkinsonpatiënt Delaere Griet Verpleegkundige aandachtspunten inhoud: 1. Medicatie 2. Mobiliteit 3. Voeding 4. Uitscheiding 5. Slaappatroon 6. Psychische en cognitieve

Nadere informatie

Medicatie bij dementie. Dr. L.K. Pul Huisarts Mw. L.A. Klarenbeek MSc Verpleegkundig specialist

Medicatie bij dementie. Dr. L.K. Pul Huisarts Mw. L.A. Klarenbeek MSc Verpleegkundig specialist Medicatie bij dementie Dr. L.K. Pul Huisarts Mw. L.A. Klarenbeek MSc Verpleegkundig specialist Inhoud Terug naar de basis De hersenen en de ziekte van Alzheimer Het geheugen Het autonoom zenuwstelsel De

Nadere informatie

Decompensatio cordis bij de geriatrische patiënt. CarVasz 21-11-2014 Katie Dermout, klinisch geriater

Decompensatio cordis bij de geriatrische patiënt. CarVasz 21-11-2014 Katie Dermout, klinisch geriater Decompensatio cordis bij de geriatrische patiënt. CarVasz 21-11-2014 Katie Dermout, klinisch geriater Epidemiologie Symptomatologie Diastolisch hartfalen Comorbiditeit Onderzoek Therapie Prognose Inhoud

Nadere informatie

Het mictiedagboek. Meten van het drink- en plaspatroon van uw kind

Het mictiedagboek. Meten van het drink- en plaspatroon van uw kind Het mictiedagboek Meten van het drink- en plaspatroon van uw kind Dit mictiedagboek is bedoeld om inzicht te krijgen in het drink- en plaspatroon van uw kind. Om eventueel urineverlies en/of andere klachten

Nadere informatie

Aardverschuiving in de chronische zorg, diseasemanagement een kans!

Aardverschuiving in de chronische zorg, diseasemanagement een kans! Aardverschuiving in de chronische zorg, diseasemanagement een kans! Eric Koster Clustercoördinator chronische ziekten en screeningen, directie Publieke Gezondheid Lid kernteam Inhoud 1. Aanleiding 2. Aanpak

Nadere informatie

Symposium dementie Samen anders denken, èn doen!

Symposium dementie Samen anders denken, èn doen! Symposium dementie Samen anders denken, èn doen! 7 februari 2019 Workshop De rol van de specialist ouderengeneeskunde Bert van Essen, specialist ouderengeneeskunde, kaderarts specialist ouderengeneeskunde

Nadere informatie

Somatische comorbiditeit bij affectieve stoornissen

Somatische comorbiditeit bij affectieve stoornissen Somatische comorbiditeit bij affectieve stoornissen Monica Pop, Marleen van Beek & Aart Schene Afdeling Psychiatrie, Radboudumc NijCare Symposium, Nijmegen, 14 juni 2018 Hippocratische geschriften - vijfde

Nadere informatie

VRAGENLIJST BEKKENBODEMKLACHTEN (urineverlies en verzakking)

VRAGENLIJST BEKKENBODEMKLACHTEN (urineverlies en verzakking) VRAGENLIJST BEKKENBODEMKLACHTEN (urineverlies en verzakking) Geachte mevrouw, Voor u ligt de vragenlijst die u hebt ontvangen van uw behandelende gynaecoloog. De vragenlijst is bedoeld om meer inzicht

Nadere informatie

Pijn, pijnbeleving en behandeling bij kwetsbare ouderen. HHM Hegge, internist ouderengeneeskunde, UMCG NVFG Najaarscongres 2016

Pijn, pijnbeleving en behandeling bij kwetsbare ouderen. HHM Hegge, internist ouderengeneeskunde, UMCG NVFG Najaarscongres 2016 Pijn, pijnbeleving en behandeling bij kwetsbare ouderen HHM Hegge, internist ouderengeneeskunde, UMCG NVFG Najaarscongres 2016 Pijn ouderen Co-morbiditeit : wat veroorzaakt wat? Polyfarmacie: moeilijker

Nadere informatie

Vragenlijst bekkenbodemurinewegproblemen

Vragenlijst bekkenbodemurinewegproblemen Vragenlijst bekkenbodemurinewegproblemen Instructie Voor u ligt de vragenlijst die u heeft ontvangen in verband met bekkenbodemurinewegproblemen. De vragenlijst is bedoeld om meer inzicht te krijgen in

Nadere informatie

Valpreventie az groeninge. Nathalie De Donder Jessica Gionchetta 2/10/2014

Valpreventie az groeninge. Nathalie De Donder Jessica Gionchetta 2/10/2014 Valpreventie az groeninge Nathalie De Donder Jessica Gionchetta 2/10/2014 Video valpreventie Agenda Waarom valpreventie? Wat zijn de risicofactoren? Valpreventiebeleid az groeninge? Valkliniek? 3 Waarom

Nadere informatie

Geachte mevrouw, Patiëntnummer Diaconessenhuis: Achternaam: Geboortedatum: Adres: straat Huisnummer: Mobiel: Telefoonnummer E-mailadres:

Geachte mevrouw, Patiëntnummer Diaconessenhuis: Achternaam: Geboortedatum: Adres: straat Huisnummer: Mobiel: Telefoonnummer E-mailadres: Geachte mevrouw, U heeft zich aangemeld bij de bekkenbodempoli. Dit kan alleen op verwijzing van uw huisarts. Onder bekkenbodemproblematiek wordt o.a. verstaan incontinentie voor urine en/of ontlasting,

Nadere informatie

Voorkom bekkenbodemklachten: bekkenbodemspiertraining tijdens en na je zwangerschap

Voorkom bekkenbodemklachten: bekkenbodemspiertraining tijdens en na je zwangerschap Voorkom bekkenbodemklachten: bekkenbodemspiertraining tijdens en na je zwangerschap Informatie en oefenadviezen voor een fitte bekkenbodem Door zwangerschap en bevalling kun je bekkenbodem klachten krijgen

Nadere informatie

Toolkit Incontinentie

Toolkit Incontinentie Doel Het geven van informatie over de mogelijke oorzaken, de gevolgen op het dagelijks leven, de diagnostiek en de behandeling van urine-incontinentie bij oudere patiënten. Achtergrond Definitie Incontinentie

Nadere informatie

Probleemloos ontlasten

Probleemloos ontlasten Probleemloos ontlasten Toiletbezoek mag geen zware gang zijn. Blijf niet rondlopen wanneer u problemen heeft om uw ontlasting kwijt te raken, daar is iets tegen te doen. Samen met de bekkenfysiotherapeut

Nadere informatie

Valpreventie. T +32(0) F +32(0) Campus Sint-Jan Schiepse bos 6. B 3600 Genk

Valpreventie. T +32(0) F +32(0) Campus Sint-Jan Schiepse bos 6. B 3600 Genk Valpreventie T +32(0)89 32 50 50 F +32(0)89 32 79 00 info@zol.be Campus Sint-Jan Schiepse bos 6 B 3600 Genk Campus Sint-Barbara Bessemerstraat 478 B 3620 Lanaken Medisch Centrum André Dumont Stalenstraat

Nadere informatie

Multiple sclerose en blaasklachten

Multiple sclerose en blaasklachten Multiple sclerose en blaasklachten Zaterdag 8 februari 2014 Dr. Evert Koldewijn uroloog Catharina Ziekenhuis Eindhoven Vanuit dit gebied wordt de blaas en de plasbuis bestuurd f-mri beelden 4 Urine opslag

Nadere informatie

Urologie. Urodynamisch onderzoek

Urologie. Urodynamisch onderzoek Urologie Urodynamisch onderzoek Inleiding Binnenkort wordt er bij u een urodynamisch onderzoek verricht. Doel van het urodynamisch onderzoek is na te gaan wat de oorzaak is van uw plasklachten. Urodynamisch

Nadere informatie

Urodynamisch onderzoek. Cystometrie-Drukmetingen

Urodynamisch onderzoek. Cystometrie-Drukmetingen Urodynamisch onderzoek Cystometrie-Drukmetingen Inleiding Binnenkort wordt er bij u een urodynamisch onderzoek verricht. Voor dit onderzoek worden ook de termen 'cystometrie' of 'drukmetingen' gebruikt.

Nadere informatie

Werken met de Mikzo, het Meet Instrument Kwaliteit voor de Zorg

Werken met de Mikzo, het Meet Instrument Kwaliteit voor de Zorg Werken met de Mikzo, het Meet Instrument Kwaliteit voor de Zorg De Mikzo is een meetinstrument waarmee de verpleegkundige in het verpleeghuis de kwaliteit van de zorg meet en volgt. Daartoe worden 34 gebieden

Nadere informatie

Parkinsonismen Vereniging. Parkinson en Psychose

Parkinsonismen Vereniging. Parkinson en Psychose Parkinsonismen Vereniging Parkinson en Psychose Inhoudsopgave Inleiding 4 Psychose 4 Oorzaak 5 Door de ziekte van Parkinson 5 Door het gebruik van anti-parkinsonmedicatie 5 Door een lichamelijke aandoening

Nadere informatie

Zorg bij incontinentie

Zorg bij incontinentie Zorg bij incontinentie Inhoud Urineproductie 3 Oorzaken 4 Klachten en symptomen 4 Wat kun je er zelf aan doen 6 Incontinentieverbanden 6 Hulpmiddelen bij bedlegerige mensen 10 Hygiëne 11 Incontinentie

Nadere informatie

Cognitieve beperkingen & delier

Cognitieve beperkingen & delier Cognitieve beperkingen & delier Introductie Uit eerder onderzoek blijkt dat 16-40% van oudere patiënten op de SEH cognitieve beperkingen hebben Oorzaken: Dementie Delier Depressie Klinisch ziek zijn hypoperfusie

Nadere informatie

Short Form Project - ziekenhuis ID: Volgnummer: VRAGENLIJST. Zorgvrager

Short Form Project - ziekenhuis ID: Volgnummer: VRAGENLIJST. Zorgvrager Project - ziekenhuis ID: Volgnummer: VRAGENLIJST Zorgvrager 1 UW ERVARINGEN ZIJN WAARDEVOL In deze lijst staan vragen over uw lichamelijke en geestelijke gezondheid en kwaliteit van leven. Uw antwoorden

Nadere informatie

Urodynamisch onderzoek urologie

Urodynamisch onderzoek urologie Urodynamisch onderzoek urologie 2 Binnenkort krijgt u een urodynamisch onderzoek (blaasdruk meting) op de polikliniek urologie. Met dit onderzoek wil de arts inzicht krijgen in uw plasklachten. Urodynamisch

Nadere informatie

Niet-motorische verschijnselen bij Parkinson

Niet-motorische verschijnselen bij Parkinson Geriatrie Neurologie Niet-motorische verschijnselen bij Parkinson i Patiënteninformatie Wat kan de geriater voor u betekenen? Slingeland Ziekenhuis Algemeen De ziekte van Parkinson wordt vooral gezien

Nadere informatie

Klassiek ziektemodel vs. geriatrische presentatie

Klassiek ziektemodel vs. geriatrische presentatie Klassiek ziektemodel vs. geriatrische presentatie Klassiek Symptomen 1:1 Ziekte Klassiek Geriatrische ziekte uiting Waarom? Ziektebeloop: Patiënten met bv. kanker, hartfalen, dementie. Lorenz KA Ann Int

Nadere informatie