Conjunctuurnotitie -1% -2% mrt '11. dec '11

Transcriptie

1 Conjunctuurnotitie 4 e kwartaal 212 Dit is de vierde OCD-Conjunctuurnotitie. De in deze notitie opgenomen indicatoren geven met elkaar een actueel beeld van de economische conjunctuur in Nederland en hoe dit neerslaat op de economie en arbeidsmarkt in de. In de jaarlijkse Monitor Economie en Arbeidsmarkt wordt dieper ingegaan op (verklaringen voor) structurele ontwikkelingen. De conjunctuurnotitie heeft naast een puur informatieve functie ook een signaalfunctie. Door vier keer per jaar de vinger aan de pols te houden kunnen opkomende structurele afwijkingen die eventueel om een beleidsmatig antwoord vragen vroegtijdig worden gesignaleerd. Wanneer er zulke signalen zijn, dan zullen we die duidelijk in de conclusies weergeven. Landelijke ontwikkelingen De Nederlandse economie (bruto binnenlands product) is in het 4 e kwartaal van 212 met,9% gekrompen. T.o.v. hetzelfde kwartaal een jaar eerder kromp de economie (voor werkdagen gecorrigeerd) met,2%. De Nederlandse economie bevindt zich daarmee opnieuw officieel in een recessie. Met uitzondering van de (chemische en farmaceutische) industrie en de sector overheid en de zorg was de productie in het 4 e kwartaal in alle bedrijfstakken lager dan een jaar eerder. De bouw kromp met 9% het meest. Het aantal banen van werknemers nam verder af en ligt nu 1,2% lager dan een jaar geleden. Het is het zesde achtereenvolgende kwartaal dat het aantal banen daalde. Ook hier vallen in de bouw de hardste klappen. De werkloze beroepsbevolking liep hard op met 52. personen (+1%) tot 571. en is in 212 in totaal met 115. personen (25%) gegroeid. Eind 212 was 7,2% van de beroepsbevolking werkloos, eind 211 was dit nog 5,8%. De WW groeide in het 4 e kwartaal met 12% en over heel 212 met 26%. Alles bij elkaar verkeert de Nederlandse economie en arbeidsmarkt dus nog steeds in zwaar weer. Economische groei (bbp) Nederland 3% 2% 1% % -1% -2% -3% t.o.v zelfde kwartaal jaar eerder t.o.v. vorig kwartaal Werkloze beroepsbevolking Nederland (x1.), seizoengecorrigeerd Lichtpuntjes Er zijn ook een paar lichtpuntjes. Het producentenvertrouwen herstelde in november en december enigszins, er was een duidelijke vertraging in de groei van het aantal faillissementen en het aantal gewerkte uitzenduren nam niet verder af dec '1 sep'12 Vooruitzichten 213 De vooruitzichten voor 213 zijn onlangs naar beneden bijgesteld. De economie zal ook in 213 naar verwachting niet of nauwelijks groeien, met als gevolg een verder dalende werkgelegenheid en oplopende werkloosheid. Het UWV verwacht in zijn nieuwste prognose dat de werkloosheid in 213 met 14% toeneemt en voorziet - anders dan in de vorige prognose - geen lichte groei meer van de vacaturemarkt. Voor de verwacht het UWV eveneens een groei van de werkloosheid van 14%, gelijk aan het landelijk gemiddelde. 1 Vooruitzichten 1 e kwartaal 213 De vooruitzichten voor het 1 e kwartaal van 213 zijn uiterst negatief. Manpower meldt het zwakste verwachtingscijfer van werkgevers sinds de start van de employment outlook survey in 23. En ook uit de conjunctuurenquête van CBS/KvK blijken ondernemers in industrie en dienstverlening uiterst negatief over de ontwikkeling van hun personeelsbestand. Ondernemers in Zuid-Holland zijn daarbij nog wat pessimistischer dan in Nederland als geheel. 1 In de vorige prognose voorzag het UWV voor de regio nog een ongunstigere ontwikkeling dan landelijk gemiddeld. De vooruitzichten zijn nu weliswaar slechter, maar niet langer slechter dan gemiddeld voor heel Nederland. Voor Rijnmond verwacht het UWV een groei van de werkloosheid van 17%, voor West-Brabant van 13%.

2 Situatie in de regio De ongunstige ontwikkelingen in de Nederlandse economie en arbeidsmarkt zien we ook in de in diverse indicatoren terug. Net als landelijk namen de WW, de Wwb en de Nww in het 4 e kwartaal 212 verder toe. Het aantal openstaande vacatures ligt inmiddels ruim een kwart onder het niveau van een jaar geleden; in het 4 e kwartaal werden in de regio 15% minder vacatures nieuw ingediend dan in dezelfde periode 211. De regio volgt daarmee de landelijke ontwikkeling, maar blijft achter bij Rijnmond en West-Brabant. Van een trend is echter nog geen sprake: in het 2 e en 3 e kwartaal was de situatie omgekeerd. Wel is de ontwikkeling van het aantal nieuw ingediende vacatures in de nu voor het 4 e achtereenvolgende kwartaal minder gunstig dan in de regio Gorinchem. Meer specifiek zijn de belangrijkste bevindingen: De Wwb nam in 212 met 2,5% toe, grofweg evenveel als landelijk gemiddeld (+2,6%) en de benchmark (+3%). Vooral het 4 e kwartaal zien we een toename van de instroom. De instroom Wwb <27 jaar neemt sinds het 2 e kwartaal van 212 weer toe. Over heel 212 zien we hier echter nog een gunstige ontwikkeling van het volume: -32% tegen -15% landelijk gemiddeld. De (instroom in de) WW blijft groeien. In het 4 e kwartaal was in de regio anders dan in kwartaal 2 en 3 sprake van een wat gunstigere ontwikkeling dan landelijk gemiddeld. Maar over heel 212 groeide de WW in de regio met 31% tegen 26% landelijk. De Nww was lang stabiel, maar neemt in het 4 e kwartaal net als in het 3 e kwartaal sterker toe dan landelijk gemiddeld. Omdat het UWV-WERKbedrijf bezig is met een administratieve inhaalslag, moeten we aan deze verschillen niet al teveel waarde hechten. Een aanzienlijk deel van de Nww is laag opgeleid: vaak ontbreekt een startkwalificatie. Recent zien we een grotere toename onder middelbaar en hoger opgeleiden. Het aantal nieuw startende bedrijven in de regio ligt in alle drie de kwartalen van 212 lager dan in 211. Over het 4 e kwartaal zijn nog geen nieuwe cijfers beschikbaar. Landelijk waren er ook in het 4 e kwartaal meer faillissementen dan het jaar ervoor, maar er was wel sprake van een groeivertraging. In de regio is in 212 sprake van stabilisatie van het aantal faillissementen. Er zijn in het 4 e kwartaal % minder vacatures ingediend bij Werkplein Dordrecht dan in dezelfde periode van het jaar ervoor. In de hele regio (inclusief Gorinchem) was dat 13% minder. Dit is in lijn met de landelijke ontwikkeling, maar wel duidelijk minder gunstig dan in Rijnmond en West-Brabant, waar juist meer vacatures werden ingediend dan in het 4 e kwartaal 211. Maar, deze aantallen fluctueren flink: in het 2 e en 3 e kwartaal was de ontwikkeling hier in de regio juist gunstiger. Het is nu wel het vierde achtereenvolgende kwartaal dat de ontwikkeling van het aantal nieuw ingediende vacatures achter blijft bij de regio Gorinchem. In het 4 e kwartaal van 212 stonden bij Werkplein Dordrecht gemiddeld 28% minder vacatures open dan hetzelfde kwartaal het jaar ervoor. Dat is globaal net zo n grote daling als in de hele regio (incl Gorinchem, -25%) en landelijk gemiddeld (-23%). Hoewel dus beduidend minder dan een jaar geleden, staan er nog steeds veel vacatures open, vooral in de lagere, middelbare en hogere technische & industrieberoepen. Maar ook voor commercieel employees en verzorgend personeel zijn er in de grotere regio nog veel vacatures. Aanvullingen landelijk Landelijk nam het aantal banen voor het zesde achtereenvolgende kwartaal af. Over heel 212 noteert het CBS een daling van 1,2%. Hoe de werkgelegenheid zich in 212 in de heeft ontwikkeld weten we nog niet. Daling conform het landelijke beeld zou op de schaal van de ruim 1. banen minder betekenen dan begin 212. Ook in het 4 e kwartaal lag het aantal gewerkte uitzenduren onder dat van een jaar eerder. Wel zien we in december een opleving. Conclusies De regionale economie en arbeidsmarkt onttrekt zich niet aan de economische malaise. De regio loopt grosso modo in de pas met de landelijke ontwikkelingen. De ontwikkelingen verschillen hier en daar wel, maar dat is niet meer dan logisch. Na drie achtereenvolgende kwartalen van bovengemiddelde toename van de WW, was de groei in het 4 e kwartaal beneden gemiddeld. Over heel 212 nam de WW in de regio nog wel 5 procentpunt meer toe dan landelijk gemiddeld. De Wwb groeide licht en gemiddeld. Het aantal nieuw ingediende en openstaande vacatures daalde. De vacaturemarkt in de lijkt zich nu wel structureel minder gunstig te ontwikkelen dan in de regio Gorinchem. Over de hele linie zijn de economische verwachtingen voor 213 negatief. Eén en ander noopt tot een onverminderd krachtdadig arbeidsmarktbeleid. Belangrijk in dat geheel is dat er, ondanks de economische crisis, op het niveau van Werkplein Dordrecht per kwartaal nog steeds ruim 2. nieuwe vacatures op Werk.nl worden ingediend. Inclusief Werkplein Gorinchem zijn dat er zo n 3. per kwartaal, inclusief Rijnmond en West-Brabant 15.. Eind december stonden er in deze grotere regio een kleine 6. vacatures open. Het accent ligt daarbij op middelbaar niveau, maar deels gaat het daarbij ook om beroepen op elementair en lager niveau. Er doen zich dan ook nog steeds heel wat kansen voor om - ook laaggeschoolde - werkzoekenden aan een baan te helpen. Zeker als breder gekeken wordt dan alleen de eigen regio.

3 1 Werkloosheid Wwb/(WIJ) Figuur 1 Wwb/WIJ, benchmark 2 en Nederland, per eind van de maand, indices =1 totaal <27 jaar dec '1 4 dec '1 juni '12 Nederland benchmark SDD Nederland In het 2 e kwartaal 212 kwam de groei van de totale bijstand van de periode daarvoor tot stilstand en daalde het bijstandsvolume licht met 1,5%. Ook in het 3 e kwartaal 212 hield deze lichte daling aan: -1,2%. In het 4 e kwartaal nam het volume weer wat toe (+2,%), tot een totaal van personen eind december. Ook landelijk gemiddeld en gemiddeld over de benchmarkgemeenten nam de Wwb het 4 e kwartaal toe. Over heel 212 is daarmee sprake van een toename met 2,5%, evenveel als landelijk gemiddeld (+2,6%) en de benchmark (+3%). De Wwb <27 nam sinds het 2 e kwartaal 211 tot en met het 3 e kwartaal 212 af. Dit hing grotendeels samen met de afschaffing van de WIJ begin 212, de daarmee samengaande strengere regels om de instroom van jongeren te beperken én de scholingsverplichting die sinds 1 juli 212 van kracht is. Die strengere regels zien we ook terug in het verloop van de instroom in 212 (figuur 2). In het 4 e kwartaal nam de Wwb <27 voor het eerst weer toe: +11%. Landelijk zien we een toename met 3%. Over heel 212 was de ontwikkeling in de regio nog wel beduidend gunstiger dan landelijk gemiddeld: -32% tegen -15% landelijk. Figuur 2 Wwb/WIJ instroom, per maand, absolute aantallen totaal <27 jaar dec '1 dec '1 sep'12 Het aantal nieuwe instromers per maand nam in het 1 e kwartaal nog toe met 6%, maar in het 2 e kwartaal nam het aantal af met 18%. Daarna steeg het aantal echter weer in het 3 e kwartaal met 7%, vooral door een sterke toename in de maand juli. In het 4 e kwartaal nam de instroom verder toe: +16% t.o.v. het 3 e kwartaal. In heel 212 stroomden personen nieuw de bijstand in, 6% minder dan in 211. De instroom <27 jaar per maand daalde vooral sterk in het 1 e kwartaal van 212 (-37%) onder invloed van de afschaffing van de WIJ en de bijbehorende strengere regels voor instroom van jongeren. Ondanks de ingang van de scholingsverplichting steeg het aantal instromers <27 daarna weer licht: +9% in het 2 e kwartaal, +7% in het 3 e kwartaal en +5% in het 4 e kwartaal. In heel 212 stroomden 419 jongeren nieuw de bijstand in, 38% minder dan in De SDD doet mee aan een benchmark met 14 grote gemeenten

4 WW Figuur 3 WW (Werkplein Dordrecht) en Nederland, per eind van de maand, indices =1 totaal <27 jaar en dec '1 8 dec '1 Nederland <27 jaar 5+ In het 4 e kwartaal 212 stijgt het aantal WW-uitkeringen verder. Anders dan in het 2 e en 3 e kwartaal is de ontwikkeling in de regio minder ongunstig dan landelijk: hier +8%, landelijk +12%. Over heel 212 ontwikkelde de regio zich nog wel ongunstiger dan landelijk: +31% versus +26%. Per eind december 212 stond de teller in de regio op ww-uitkeringen. De stijging doet zich in alle leeftijdsgroepen voor. Onder jongeren (+37%) is die over heel 212 wat hoger dan gemiddeld, onder 5+ (+33%) gemiddeld. De WW onder jongeren steeg vooral in het 3 e kwartaal fors (+15%), maar in het 4 e kwartaal was de stijging een stuk kleiner (+5%). Per eind december hadden 387 jongeren <27 en ouderen 5+ een ww-uitkering. Figuur 4 Instroom WW (Werkplein Dordrecht) en Nederland, per kwartaal, % +/- t.o.v. zelfde kwartaal jaar eerder totaal Werkplein Dordrecht naar leeftijd I I Nederland <27 jaar jaar 5+ NB: 2 voor wat betreft vergelijking met Nederland nog exclusief december De instroom in de WW in de (Werkplein Dordrecht) ligt zowel in het 2 e als in het 3 e kwartaal van 212 zo n 3% hoger dan in hetzelfde kwartaal van 211. In oktober en november zien we een verdere groeiversnelling van de instroom. Sinds het 2 e kwartaal ligt de toename van de WW-instroom in de regio boven het landelijk gemiddelde. Tot en met november was de instroom in de WW in % hoger dan in 211, niet veel meer dan landelijk gemiddeld (+23%). In het 1 e kwartaal 212 was de groei van de instroom van jongeren kleiner dan in de andere leeftijdsgroepen, in het 2 e en 3 e kwartaal wat groter, in het 4 e kwartaal weer kleiner. In dit laatste kwartaal nam vooral de instroom van ouderen in de WW toe. In totaal stroomden in jongeren (2%) en ers (21%) de WW in. Vergeleken met Nederland gemiddeld zijn dat naar verhouding meer jongeren en minder ouderen. Naar sector nam de instroom in de WW in de in 212 vooral toe in de sectoren zorg/welzijn/cultuur (alle leeftijdsgroepen) en onderwijs (vooral <5 jaar). En verder onder ouderen uit de sectoren transport en openbaar bestuur. Nww De Nww nam in het 3 e kwartaal sterker toe dan landelijk: +13% tegenover +5%. Ook in het 4 e kwartaal was dat het geval: +2% versus +16%. Omdat hier deels sprake is van een administratieve inhaalslag, moeten we aan deze verschillen niet al te veel waarde hechten. Over heel 212 nam het aantal geregistreerde Nww-ers in de regio met 29% toe, landelijk met 2%. De Nww <27 groeide in 212 in de regio met 39%, de Nww 45+ met 2%. In beide gevallen is dat een grotere toename dan landelijk gemiddeld. Een aanzienlijk deel van alle Nww-ingeschrevenen is laag opgeleid. De regio wijkt daarin niet af van Nederland gemiddeld. Wel staan er hier naar verhouding meer middelbaar opgeleiden ingeschreven. Voor oudere werkzoekenden kan dit wel een onderschatting zijn van het opleidingsniveau, omdat het gaat om met een diploma afgeronde opleiding. Training on the job telt dus niet mee. Ook onder Nww-ers < 27 jaar bevindt zich echter een groot aantal jongeren zonder startkwalificatie. In de regio heeft 15% van de jongere Nww-ers niet meer dan basisonderwijs en nog eens een kwart alleen vmbo of mbo1. Het aantal middelbaar en hoger opgeleide Nww-ers is het afgelopen jaar - net als landelijk - harder gegroeid dan het aantal lager opgeleide Nww-ers. Wel was dat verschil in de regio wat groter dan landelijk gemiddeld.

5 Figuur 5 Nww (Werkplein Dordrecht) en Nederland, per eind van de maand, indices =1 totaal <27 jaar en dec '1 4 dec '1 Nederland Drst <27 Ned <27 Drst 45+ Ned 45+ Figuur 6 Nww (Werkplein Dordrecht) en Nederland naar opleidingsniveau, eind december 212 totaal < 27 jaar Drst 24% 2% 13% 29% 14% Drst 16% 24% 17% 33% 1% Ned 25% 19% 13% 26% 17% Ned 18% 26% 18% 27% 11% % 2% 4% 6% 8% 1% basis vmbo/mbo 1 havo/vwo/mbo 2 mbo 3/4/alg hbo/vwo % 2% 4% 6% 8% 1% basis vmbo/mbo 1 havo/vwo/mbo 2 mbo 3/4/alg hbo/wo 2 Vacatures Totaal nieuw ingediend en openstaand (UWV-Werk.nl) Figuur 7a Vacatures UWV-Werk.nl, nieuw ingediend en openstaand, per (eind van de) maand, Werkplein Dordrecht en Nederland nieuw ingediend openstaand april '11 april '11 Werkplein Dordrecht Nederland (x1) Werkplein Dordrecht Nederland (x1) Figuur 7b Vacatures UWV-Werk.nl, nieuw ingediend en openstaand, per (eind van de) maand, regio s, Rijnmond en West- Brabant nieuw ingediend openstaand april '11 april '11 Rijnmond West-Brabant Rijnmond West-Brabant

6 Het aantal nieuw ingediende en openstaande vacatures fluctueert. In de (zowel Werkplein Dordrecht als hele arbeidsmarktregio 3 ) zien we tot januari 212 (vanaf april 211) 4 een dalende trend en vanaf februari weer herstel. In het 3 e kwartaal is er net als landelijk echter weer sprake van een daling, die zich in het 4 e kwartaal voortzet. Het aantal nieuw ingediende vacatures Werkplein Dordrecht was in het 4 e kwartaal 1% lager dan in het 3 e kwartaal. Dit is vergelijkbaar met de landelijk afname van 8%. De afname van het aantal nieuw ingediende vacatures in het 4 e kwartaal in Werkplein Dordrecht (-1%) en de regio (inclusief Gorinchem, -13%) valt wel uit de toon bij de ontwikkelingen in de regio Rijnmond (+8%) en West-Brabant (+2%). Per eind december staan bij Werkplein Dordrecht in totaal 651 vacatures open, inclusief Werkplein Gorinchem zijn dat er 1.3. Dit is flink (bijna 4%) minder dan eind september. Vanwege seizoensinvloeden is het echter wel gebruikelijk dat het aantal vacatures in december afneemt. Bovenstaande cijfers betreffen de kwartaal op kwartaal ontwikkeling. Ten opzichte van dezelfde periode het jaar ervoor zijn in de regio in het 4 e kwartaal 212 minder vacatures ingediend en stonden er ook beduidend minder open. De ontwikkeling in de regio volgt daarmee het landelijk gemiddelde (figuur 8). In Rijnmond en West Brabant ontwikkelde de vacaturemarkt zich gunstiger. Figuur 8 Vacatures UWV-Werk.nl, nieuw ingediend en openstaand, gem 4 e kwartaal 212 t.o.v. gem 4 e kwartaal 211 nieuw ingediend openstaand Werkplein Dordrecht -16% Werkplein Dordrecht -28% -13% -25% Rijnmond 25% Rijnmond -14% West-Brabant 11% West-Brabant -19% Nederland -14% Nederland -23% -4% -2% % 2% 4% -4% -3% -2% -1% % 1% 2% Toelichting: = Werkplein Dordrecht + Werkplein Gorinchem Nederland (CBS-vacature-enquête) Figuur 9 Openstaande vacatures landelijk, seizoengecorrigeerd (bron vacature-enquête CBS) totaal (x 1.) 4 e kwartaal 212 t.o.v. 4 e kwartaal industrie/bouw transport handel/horeca/persdie* zakelijke diensten -26% -33% -21% -1% 1 8 overheid/onderwijs -13% zorg -17% 9-I I I I totaal -18% -4% -3% -2% -1% % 1% 2% * persdie:persoonlijke dienstverlening Vacatures ingediend op Werk.nl van het UWV betreffen niet de gehele vacaturemarkt. Veel vacatures, met name voor hoger opgeleiden, worden niet bij het UWV ingediend. Eind 212 stonden bij UWV-Werk.nl 33.5 vacatures open, het CBS komt via zijn vacature-enquête bijna op het drievoudige (11.). Na een forse daling in 29 liep het aantal openstaande vacatures in 21 weer op, om vervolgens na het 1 e kwartaal 211 te stabiliseren. Vanaf het 3 e kwartaal 211 daalt het aantal weer flink. Na een korte onderbreking in het 3 e kwartaal 212 daalde het aantal vacatures in het 4 e kwartaal verder. Het totaal aantal openstaande vacatures lag in het 4 e kwartaal % onder dat in dezelfde periode van het jaar ervoor. Het 3 e kwartaal en het 2 e kwartaal lagen ook al 19% onder dezelfde periode in 211. In industrie/bouw (-26%) en transport (-33%) is de daling duidelijk groter dan gemiddeld, in de zakelijke diensten (- 1%) en bij overheid/onderwijs (-13%) kleiner dan gemiddeld. In de zakelijke diensten is de daling daarmee wat afgezwakt, in de overheidssector (incl onderwijs) juist versterkt. 3 4 Werkplein Dordrecht komt overeen met de. Arbeidsmarktregio omvat daarnaast ook Werkplein Gorinchem (Alblasserwaard/Vijfheerenlanden en een enkele kleine gemeente in Gelderland en N-Brabant). De vacature-informatie van UWV WERKbedrijf is per januari 212 met terugwerkende kracht vanaf april 211 gebaseerd op alle vacatures die op Werk.nl geplaatst worden. Dit aantal is een stuk hoger dan voorheen weergegeven. Verder terugkijken kan derhalve niet meer.

7 Details naar beroepsgroep en beroep, vacatures UWV-Werk.nl Na een daling van het aantal nieuw ingediende vacatures in de grote regio Rijnmond//West-Brabant in het 3 e kwartaal 212 met 6,5% ten opzichte van het kwartaal daarvoor, bleef het aantal nieuw ingediende vacatures in het 4 e kwartaal gelijk. In de technische & industrieberoepen groeide het aantal ingediende vacatures, met name voor productiemedewerkers en (elektro)monteurs. Ook in de openbare orde & veiligheid en de sociaal-culturele beroepen nam het aantal ingediende vacatures toe. Voor het overige was sprake van stabilisatie of, met name in de transport, een daling. Er staan per eind december vooral veel vacatures open in lagere en middelbare technische & industrieberoepen zoals (elektro)monteurs, installateurs, bouwvakkers, bankwerkers en lassers, en productiemedewerkers. Verder is er ook veel openstaande vraag naar commercieel employees en verzorgend personeel. Tabel 1 Ingediende vacatures 3 e en 4 e kwartaal 212 en openstaand Tabel 2 Openstaande vacatures naar beroepsgroep, dec. 212, per dec. 212, /Rijnmond/West-Brabant, naar beroep, Rijnmond en West-Brabant, naar beroepsgroep beroep Drst/Rijnm/West-Br beroepsgroep openstaand 2 nieuw open Drst Rijnm West- Br 2 dec 12 technische & industrie elementaire beroepen monteurs technisch en industrie aannemers en installateurs transport elektromonteur verzorgend en dienstverlenend productiemedewerkers agrarisch 1 - bouwvakkers bankwerkers en lassers lagere beroepen weg- en waterbouwkundige arb technisch en industrie metaalarbeiders transport dec 12 dec 12 dec 12 - verzorgend en dienstverlenend economisch-administratief agrarisch commercieel employees medisch en paramedisch 29 - techn commercieel employees boekhouders en secretaressen middelbare beroepen technisch en industrie verzorgen & dienstverlenend transport verzorgend personeel verzorgend en dienstverlenend hulpkrachten horeca en verzorg economisch en administratief transport hogere en wetensch beroepen chauffeurs technisch en industrie economisch en administratief agrarisch informatica medisch en paramedisch informatica openbare orde en veiligheid sociaal-cultureel pedagogisch totaal totaal Toelichting: : Werkpleinen Dordrecht en Gorinchem 3 Bedrijvendynamiek Figuur 1 Startende bedrijven, per kwartaal (geen nieuwe cijfers) I I I I In het 1 e kwartaal 212 zijn er 9% minder starters dan in hetzelfde kwartaal 211, in het 2 e kwartaal 13% minder en in het 3 e kwartaal 12% minder. Wel ligt het aantal starters in 212 nog boven het niveau in 21 en 29.

8 Figuur 11 Faillissementen bedrijven I I I I Het aantal faillissementen schommelt flink. In 21 en 211 zijn er in de volgens cijfers van de KvK al schommelend zo n 25 faillissementen per kwartaal, met pieken in het 1 e en 3 e kwartaal. In het 4 e kwartaal 212 en over het hele jaar is het aantal faillissementen in de nagenoeg gelijk aan het jaar ervoor. Volgens cijfers van het CBS lag het landelijk aantal faillissementen van bedrijven en instellingen (exclusief eenmanszaken) in het 1 e kwartaal van 212 2%, in het 2 e kwartaal 3% en in het 3 e kwartaal weer 2% boven dezelfde periode een jaar eerder. Voor het 4 e kwartaal komt het CBS op 9% meer faillissementen dan het jaar ervoor, voor heel 212 op 19% meer. Hoewel het om verschillende bronnen gaat, lijkt de ontwikkeling van het aantal faillissementen in de regio dus gunstiger dan de landelijke ontwikkeling. De CBS cijfers wijzen overigens op een groeivertraging in het aantal faillissementen in het 4 e kwartaal. Vooral in de gezondheids- en welzijnszorg (+61%), de makelaardij en financiële dienstverlening (+4%), de bouw (+36%) en het transport (+35%) was het aantal faillissementen in 212 hoger dan in 211. Hierbij zij wel aangetekend dat volgens recente berichten met name in de bouw en de transport sprake is van veel dubieuze faillissementen om van werknemers en schuldeisers af te komen. Een en ander neemt echter niet weg dat het landelijk totaal aantal faillissementen de laatste kwartalen sterk toeneemt. 4 Nederland: banen van werknemers en uitzenduren Figuur 12 Banen van werknemers, seizoengecorrigeerd, x 1., totaal en naar sector totaal industrie I I I I I I I I bouw handel, transport, horeca I I I I 19 9-I I I I zakelijke diensten zorg I I I I 12 9-I I I I In 29 daalde het totaal aantal banen in Nederland sterk. Vanaf begin 21 was er tot halverwege/eind 211 weer een stijgende trend. In 212 daalt het aantal banen van werknemers juist weer: gecorrigeerd voor seizoensinvloeden een daling van,4% in het 1 e kwartaal,,2% in het 2 e kwartaal en,3% in het 3 e kwartaal. En ook in het 4 e kwartaal zet de daling voort: -,2%. Ten opzichte van een jaar geleden zijn er nu 93. banen

9 minder, een daling van 1,2%. Op de schaal van de zou zo n daling uitkomen op ruim 1. banen minder. Per sector zijn er duidelijk verschillende ontwikkelingen: o De zakelijke dienstverlening volgt globaal de ontwikkeling van het totaalgemiddelde. o Handel, transport en horeca volgt de ontwikkeling van het totaalgemiddelde tot en met eind 211, maar blijft in 212 stabiel. o Bouw en industrie tonen een voortdurend dalende trend. o In de zorg een gestage toename vanaf begin 29 tot eind 211, maar in 212 ook geen groei meer. In het 4 e kwartaal van 212 zien we vooral een krimp in de bouw (-1,1%). Dit was ook in de eerste drie kwartalen (een van) de sector(en) met de meeste krimp. Figuur 13 Groeicijfers gewerkte uren uitzendbranche, totaal en naar sector, % toe-/afname t.o.v. zelfde periode jaar ervoor, vanaf jan 211 totaal industrie techniek administratief medisch Het aantal gewerkte uitzenduren is veelal een goede conjunctuurindicator voor de arbeidsmarkt. In 211 was sprake van afnemende groei, in november overgaand in een daling. Na een opleving in periode 13 zet de daling zich 212 voort. Over heel 212 kromp het aantal gewerkte uitzenduren ten opzichte van 211 met 4%. Net als eind 211 zien we ook in 212 in periode 13 een kleine opleving. De daling ten opzichte van het jaar ervoor doet zich in alle sectoren voor. In de medische sector is de afname verreweg het grootst. In de administratieve sector het kleinst. De industrie vertoont in periode 13 een lichte groei.

10 5 Vertrouwen Figuur 14 Consumentenvertrouwen en producentenvertrouwen, saldi % pos en neg antwoorden Het consumentenvertrouwen bevond zich in eind 2 e kwartaal 212 met -4 op een historisch dieptepunt. In het 3 e kwartaal herstelde het vertrouwen enigszins, maar zakte in het 4 e kwartaal weer verder weg tot een nieuw dieptepunt van -42 in december. Het producentenvertrouwen is in 211 sterk afgenomen. In december flink herstel, maar het 1 e kwartaal 212 toch weer verder in de min. In het 2 e kwartaal en 3 e kwartaal van212 liep het producentenvertrouwen verder terug, tot het laagste niveau in oktober. In november en december zien we enig herstel. 6 Vooruitzichten 1 e kwartaal 213 Conjunctuurenquête Nederland (CBS/KvK) o In oktober verwachtte in de conjunctuurenquête van het CBS per saldo 16% van de ondernemers in de industrie en 22% van de ondernemers in de dienstverlening in de provincie Zuid-Holland voor de eerste drie maanden van 213 (verdere) krimp van de personeelssterkte. Ondernemers in de provincie Zuid-Holland zijn daarmee pessimistischer geworden over de komende drie maanden dan in oktober. Ook zijn zij iets pessimistischer dan landelijk gemiddeld. o Nieuwe verwachtingen van ondernemers kring Drechtstreek voor het 1 e kwartaal 213 zijn er nog niet. De vorige kwartalen waren zij nog wat pessimistischer dan gemiddeld in Zuid-Holland. Figuur 15 Verwachtingen personeelssterkte komend kwartaal, kring Drechtstreek en provincie Zuid-Holland en komende 3 maanden, per maand, provincie Zuid-Holland I* Zuid-Holland industrie dienstverlening * 13-I nog niet bekend Manpower Employment Outlook Survey 1 e kwartaal 213 o Voor het 1 e kwartaal van 213 verwachten werkgevers een inzinking van de arbeidsmarkt. 9% van de werkgevers verwacht een afname van het personeel, 2% een toename. Per saldo betekent dit een netto werkgelegenheidscijfer van -7%. Na seizoenscorrectie komt dit cijfer uit op -8%, het zwakste cijfer sinds de start van het onderzoek in het 3 e kwartaal van 23! o Negatieve verwachtingen zijn er vooral bij productiebedrijven en in mindere mate bij bedrijven in de bouw en bij de overheid en maatschappelijke diensten. o Voor de zakelijke diensten blijft het netto werkgelegenheidscijfer beperkt tot -1%.

11 213 Tabel 3 Vooruitzichten 213, procentuele ontwikkeling t.o.v. het jaar ervoor CPB DNB ING Rabo UWV 213 (dec 212) (dec 212) (jan 213) (nov 212) (jan 213) - bruto binnenlands product -,5 -,6 -,5 +,25 -,5 - werkgelegenheid 1 -,5-1, -1,1 - werkloosheid ontstane vacatures -3 * voorlopige cijfers 1 CPB en DNB: werkzame personen; UWV: banen van werknemers 2 CPB: werkloze beroepsbevolking; DNB: ILO-definitie; UWV: Niet-werkende werkzoekenden (Nww) De vooruitzichten voor heel 213 zijn ronduit slecht en door alle instellingen onlangs flink naar beneden bijgesteld. De werkgelegenheid daalt verder. De ramingen lopen uiteen van -,5% (CPB) tot -1,1% (UWV). De werkloosheid groeit fors. CPB (+12%) en UWV (+14%) zijn optimistischer dan DNB (+21%). In tegenstelling tot de vorige raming ziet het UWV ook in 213 de vacaturemarkt nog niet groeien. De Rabobank is met zijn groeiprognose van,25% voor 213 wat optimistischer. Men verwacht kennelijk een sneller effect op de Nederlandse economie van de opleving in de Verenigde Staten en China. UWV De vooruitzichten van het UWV voor onze regio (de nieuwe arbeidsmarktregio = Werkplein Dordrecht) zijn niet langer slechter dan voor Nederland als geheel, maar liggen op hetzelfde niveau: Nww: regio +14%; landelijk +14%

12 Bronnen: Wwb/WIJ: SDD (regio en benchmark) en CBS (landelijk) WW: UWV WERKbedrijf (regio en landelijk) Nww: UWV WERKbedrijf vacatures: UWV WERKbedrijf en CBS bedrijvendynamiek: KvK faillissementen : t/m 24: faillissementen.com, vanaf 21: KvK faillissementen landelijk: CBS, Graydon, faillissementdossier.nl banen van werknemers : CBS gewerkte uitzenduren : ABU consumenten- en producentenvertrouwen : CBS vooruitzichten: CPB, DNB, UWV, Europese Commissie Lijst met afkortingen: BBP Bruto Binnenlands Product Wwb Wet werk en bijstand WIJ Wet Investeren in Jongeren (per afgeschaft) WW Werkloosheids Wet Nww Niet werkende werkzoekenden SDD Sociale Dienst UWV Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen ABU Algemene Bond Uitzendondernemingen CBS Centraal Bureau voor de Statistiek CPB Centraal Planbureau CEP Centraal Economisch Plan (van CPB) MEV Macro Economische Verkenning (van CPB) DNB De Nederlandse Bank EC Europese Commissie KvK Kamer van Koophandel ILO International Labour Organization Frans Winterwerp en Ingrid Soffers Postbus 619, 33 AP Dordrecht ocd@drechtsteden.nl februari 213 (78)