Conjunctuurnotitie. 2 e kwartaal 2013

Transcriptie

1 Conjunctuurnotitie 2 e kwartaal 213 Voor u ligt de OCD-Conjunctuurnotitie over het 2 e kwartaal van 213. De in deze notitie opgenomen indicatoren geven met elkaar een actueel beeld van de economische conjunctuur in en hoe dit neerslaat op de economie en arbeidsmarkt in de. De conjunctuurnotitie heeft naast een informatieve functie ook een signaalfunctie. Door vier keer per jaar de vinger aan de pols te houden kunnen opkomende structurele afwijkingen die eventueel om een beleidsmatig antwoord vragen vroegtijdig worden gesignaleerd. Wanneer er zulke signalen zijn, dan geven we die duidelijk in de conclusies weer. Landelijke ontwikkelingen De se economie verkeert nog steeds in zwaar weer. Het bruto binnenlands product kromp in het 2 e kwartaal van 213 met,2%. Dat is het vierde achtereenvolgende kwataal met krimp. Wel is de krimp steeds kleiner geworden. Ten opzichte van hetzelfde kwartaal een jaar eerder kromp de economie (voor werkdagen gecorrigeerd) met 1,8%. De consumptie van huishoudens krimpt nu al ruim twee jaar. En ook de bedrijfsinvesteringen liggen al kwartalen achtereen op een lager niveau. De bouw krimpt nog steeds veruit het meest; in het 2 e kwartaal was de productie 5,9% lager dan een jaar eerder. De industrie herstelde zich enigszins van de inzinking in het 1 e kwartaal (-4,5%) en produceerde nu 1,7% minder dan een jaar eerder. Het aantal banen van werknemers nam verder af. Er zijn nu in 147. (-1,9%) banen minder dan een jaar geleden en zelfs 197. (-2,5%) dan twee jaar geleden. In het 2 e kwartaal nam het aantal banen van werknemers met 41. af, een daling met,5%. Het is het achtste achtereenvolgende kwartaal dat het aantal banen daalt; de daling met,5% is de hoogste daling van de afgelopen 3 jaar. Ook hier vallen in de bouw de hardste klappen. Ook in het aantal gewerkte uitzenduren is nog geen herstel te zien. De werkloze beroepsbevolking liep verder op met 32. personen (+5%) tot 675. per eind juni. 8,5% van de beroepsbevolking is thans werkloos, eind 211 was dit nog 5,8%. Ook de WW groeide in het 2 e kwartaal met 5%. Economische groei (bbp) (gecorrigeerd voor seizoeninvloeden en werkdageffecten) 3% 2% 1% % -1% -2% -3% t.o.v zelfde kwartaal jaar eerder t.o.v. vorig kwartaal Werkloze beroepsbevolking (x1.), seizoengecorrigeerd dec '1 mrt '11 sep' Lichtpuntjes Er zijn een paar kleine lichtpuntjes. De krimp neemt van kwartaal tot kwartaal wel steeds verder af. En in de eurozone zijn voorzichtige tekenen van herstel herkenbaar. Dat biedt kansen voor de export. se economie zal het daar ook van moeten hebben; de consumptieve bestedingen en overheidsinvesteringen zullen gelet op alle bezuinigingen voorlopig niet uitbundig toenemen. De volle orderportefeuille van de leaderfirms in de maritieme maakindustrie is daarin positief voor deze regio. Het UWV verwacht in zijn nieuwste prognose dat de werkloosheid in 213 met 22% toeneemt en voorziet - anders dan in de vorige prognose - geen lichte groei meer van de vacaturemarkt. Voor de verwacht het UWV een groei van de werkloosheid gelijk aan het landelijk gemiddelde. Pas in 214 zou een bescheiden herstel kunnen optreden, waarbij de werkloosheid overigens nog wel blijft groeien. Vooruitzichten De vooruitzichten voor 213 zijn onlangs nog weer verder naar beneden bijgesteld. De economie zal in 213 naar verwachting met zo n 1% krimpen, met als gevolg een verder dalende werkgelegenheid en oplopende werkloosheid. Vooruitzichten personeelssterkte 3 e kwartaal 213 De vooruitzichten voor wat betreft de personeelssterkte blijven negatief. Ondernemers in de dienstverlening zijn weer wat pessimistischer geworden, ondernemers in de industrie zijn juist weer wat minder pessimistisch. Van de Manpower Employment Outlook Survey zijn nog geen nieuwe cijfers beschikbaar.

2 Situatie in de regio De ongunstige ontwikkelingen in de se economie en arbeidsmarkt zijn ook in de duidelijk zichtbaar. Net als landelijk namen de WW en de Wwb in het 2 e kwartaal 213 verder toe. Wel is de groei een stuk kleiner dan in het 1 e kwartaal. Voor de WW speelt hier ook een seizoenseffect. De Nww bleef - verrassenderwijs - nagenoeg stabiel. De regio loopt hiermee veel beter in de pas met de landelijk ontwikkeling dan in het 1 e kwartaal. En de groei van de Wwb is kleiner dan in de benchmark. Gemiddeld stonden er in de regio in het 2 e kwartaal 4% minder vacatures open dan een jaar geleden en werden er 53% minder vacatures nieuw ingediend. Dat zijn grotere dalingen dan landelijk gemiddeld en dan in Rijnmond en West-Brabant. Dit was ook in het 1 e kwartaal van 213 en - zij het in mindere mate - het 4 e kwartaal van 212 al het geval. Dit begint daarom nu toch wel op een structurele negatieve afwijking te lijken. De relatief sterke daling van het regionaal product in 212 doet ook vrezen dat de regionale arbeidsmarkt zich voorlopig in elk geval niet substantieel beter dan landelijk gemiddeld zal blijven ontwikkelen. Meer specifiek zijn de belangrijkste bevindingen: De Wwb nam in 212 geleidelijk toe. In het 1 e kwartaal 213 was de toename met 6% sterker dan in de voorgaande kwartalen. In het 2 e kwartaal is de stijging (+2%) beduidend minder sterk en ook minder sterk dan landelijk gemiddeld en de benchmark. De relatief gunstige ontwikkeling in de 2 e kwartaal is vooral het gevolg van een fors gedaalde instroom. De WW blijft groeien. Wel was de groei in het 2 e kwartaal van 213, mede als gevolg van het seizoenseffect, - net als landelijk - beperkt. Op jaarbasis is de groei in het 2 e kwartaal wat afgenomen, behalve onder ouderen. De Nww steeg in het 1 e kwartaal 213 in de regio (+16%) sterker dan landelijk (+11%). In het 2 e kwartaal bleef de Nww, net als landelijk gemiddeld, nagenoeg gelijk. Een aanzienlijk deel van de Nww is laag opgeleid: vaak ontbreekt een startkwalificatie. Recent zien we een grotere toename onder middelbaar en hoger opgeleiden. Het aantal nieuw startende bedrijven in de regio lag in de eerste drie kwartalen van 212 lager dan in 211, in het 4 e kwartaal er boven. In de eerste twee kwartalen van 213 zet de lange termijn trendmatige groei verder door. Landelijk waren er ook in het 2 e kwartaal meer faillissementen dan het jaar ervoor. Er zijn in het 2 e kwartaal % minder vacatures ingediend bij Werkplein Dordrecht dan in dezelfde periode van het jaar ervoor. In de regio Gorinchem was dat 42% minder. Die dalingen zijn een stuk groter dan landelijk gemiddeld en dan in Rijnmond en West-Brabant. Dit was ook het 1 e kwartaal 213 en in mindere mate ook het 4 e kwartaal 212 al het geval. In het 2 e kwartaal van 213 stonden bij Werkplein Dordrecht gemiddeld 4% minder vacatures open dan hetzelfde kwartaal het jaar ervoor. Dat is globaal net zo n grote daling als in de regio Gorinchem, -37%). Ook dit is een ongunstigere ontwikkeling dan landelijk gemiddeld en dan in Rijmond en West-Brabant. Hoewel dus beduidend minder dan een jaar geleden, staan er nog steeds veel vacatures open, vooral in de lagere, middelbare en hogere technische & industrieberoepen. Maar ook voor commercieel employees, verzorgend personeel en chauffeurs zijn er in de grotere regio nog steeds veel vacatures. Aanvullingen landelijk Landelijk nam het aantal banen voor het achtste achtereenvolgende kwartaal af. De daling met,5% was de hoogste in 3 jaar tijd. Het aantal banen kromp in alle sectoren. De bouw krijgt nog steeds de grootste klappen. Ook in het 2 e kwartaal van 213 lag het aantal gewerkte uitzenduren onder dat van een jaar eerder. Ook hier was in alle sectoren sprake van (verdere) krimp. Ook de totale vacaturemarkt kromp het 2 e kwartaal verder. Eind juni stonden landelijk 6% minder vacatures open dan eind maart. En 17% minder dan een jaar eerder. Conclusies De regionale economie en arbeidsmarkt onttrekt zich duidelijk niet aan de economische malaise. Uit recente gegevens van het CBS blijkt de regionale economie in 212 sterker gekrompen dan landelijk gemiddeld en dan die van Rijnmond. Dat het aantal vacatures hier harder afneemt, is daarmee consistent. De werkloosheid ontwikkelde zich tegen die achtergrond - na een bovengemiddelde stijging in het 1 e kwartaal - in het 2 e kwartaal verrassend gunstig. De Nww bleef stabiel, de WW nam slechts licht toe (mede agv het seizoenseffect) en de Wwb groeide met 2% bescheiden ten opzichte van de benchmark en conform het landelijk gemiddelde. Op jaarbasis daalde de groei van de instroom in de WW, behalve onder ouderen. Over de hele linie zijn de economische verwachtingen voor 213 negatief. Eén en ander noopt tot een onverminderd krachtdadig arbeidsmarktbeleid, te meer omdat het aantal vacatures in de regio zich relatief ongunstig lijkt te ontwikkelen. Ondanks dit laatste worden er op het niveau van Werkplein Dordrecht per kwartaal wel nog steeds zo n 1.2 nieuwe vacatures op Werk.nl ingediend. Inclusief Werkplein Gorinchem zijn dat er zo n 1.7 per kwartaal, inclusief Rijnmond en West-Brabant zo n 12.. Eind maart stonden er in deze grotere regio ruim 6. vacatures open. Het accent ligt daarbij op middelbaar niveau, maar deels gaat het daarbij ook om beroepen op elementair en lager niveau. Er doen zich dan ook nog steeds heel wat kansen voor om - ook laaggeschoolde - werkzoekenden aan een baan te helpen. Zeker als breder gekeken wordt dan alleen de eigen regio.

3 Regionaal product (voorlopige cijfers CBS) Volgens voorlopige cijfers van het CBS kromp het regionaal product (bruto binnenlands product) van de in 212 met 1,5%. De regio presteerde daarmee (iets) slechter dan Albasserwaard-Vijfheerenlanden (-1,3%) en dan gemiddeld (-1,%) en beduidend slechter dan Groot Rijnmond (-,4%). In 211 ontwikkelde de regionale economie zich nog wat beter dan landelijk gemiddeld en dan die van Rijnmond. Ook toen deed Alblasserwaard-Vijfheerlanden het beter. In 21 liepen we met een daling van 1,6% flink uit de pas. Economische groei (bbp) en regio s, Al'waard/Vijfhlnd Groot Rijnmond 1 Werkloosheid Wwb/(WIJ) Figuur 1 Wwb/WIJ, benchmark 1 en, per eind van de maand, indices =1 <27 jaar dec '1 mrt '11 4 dec '1 mrt '11 juni '12 benchmark SDD In het 1 e kwartaal van 213 steeg het bijstandsvolume sterk (+6%) tot een van personen eind maart. Ook in het tweede kwartaal zien we nog een stijging, maar die is veel minder sterk (+ 2%). Bovendien lijkt in de in juni 213 een kentering te komen: we zien een zeer lichte daling van,1%. De laten hiermee een iets ander beeld zien dan en de benchmark, waar de stijging weliswaar van dezelfde grootte is, maar waar we (nog) geen kentering zien. De Wwb <27 daalde lange tijd (mede als gevolg van de afschaffing van de WIJ), maar sinds het 4 e kwartaal 212 zien we weer een toename (+11%) welke in het 1 e kwartaal 213 aanhoudt (+11%). In het tweede kwartaal zien we een lichtere stijging (+5%). Ook landelijk zien we deze ontwikkeling, maar deze is in het 4 e kwartaal van 212 (+5%) en het tweede kwartaal van 213 (+3%) minder sterk dan in de regio. Figuur 2 Wwb/WIJ instroom, per kwartaal, absolute aantallen <27 jaar I I I I I I 13- Het aantal nieuwe instromers nam vanaf het 2 e kwartaal 212 tot en met het 1 e kwartaal 213 telkens toe. In het tweede kwartaal van 213 zijn eer minder instromers (621) dan in het eerste kwartaal (793), mar het zijn er nog altijd 16% meer dan het aantal in het tweede kwartaal van 212 (535). In het 2 e kwartaal van 213 stroomden 19 personen de bijstand in vanwege einde WW-rechten. Dat is een lichte daling ten opzichte van het 1 e kwartaal. Deze daling komt vooral door het lage aantal instromers uit de WW in juni (17). 1 De SDD doet mee aan een benchmark met 14 grote gemeenten

4 Ondanks de ingang van de scholingsverplichting steeg het aantal instromers <27 licht in 212, en sterk in het 1 e kwartaal van 213. In het 2 e kwartaal daalde het aantal instromers <27 naar 114; dat is een daling van 2% ten opzichte van het kwartaal daarvoor. WW Figuur 3 WW (Werkplein Dordrecht) en, per eind van de maand, indices =1 <27 jaar en dec '1 mrt '11 dec '1 mrt '11 <27 jaar 5+ Gedurende 212 nam het aantal WW-uitkeringen geleidelijk steeds wat verder toe. In het 1 e kwartaal 213 zien we een sterkere stijging van +16%. Ook landelijk steeg het aantal WW-uitkeringen in het 1 e kwartaal sterk (+12%). In het 2 e kwartaal is er nog maar een lichte groei (+1,5%; +,5% landelijk). Eind juni staat de teller in de regio op WW-uitkeringen. Na een top in april is de WW <27 jaar in mei en juni gedaald. In het hele 2 e kwartaal was de daling 4,4%. Het aantal WW-ers <27 per eind juni (494) is 53% groter dan een jaar geleden. Het aantal 5+-ers met een WW-uitkering groeide nog wel door, een stijging 5,2% in het 2 e kwartaal. Per eind juni (2.154) zijn er 33% meer 5-plussers met een WW-uitkering dan een jaar geleden. Figuur 4 Instroom WW (Werkplein Dordrecht) en, per kwartaal, % +/- t.o.v. zelfde kwartaal jaar eerder Werkplein Dordrecht naar leeftijd I I I I 213- <27 jaar jaar 5+ Sinds het 2 e kwartaal van 212 ligt de toename van de WW-instroom in de regio boven het landelijk gemiddelde. Landelijk nam de groei van de instroom in het 1 e kwartaal van 213 licht af, maar in de regio nam deze verder toe, vooral onder jongeren. In het 2 e kwartaal van 213 is de groei van de instroom in de regio weer wat gedaald, landelijk juist gestegen. Er stroomden in de regio personen de WW in; dat is 24% minder dan in het 1 e kwartaal (seizoenseffect), maar nog wel 28% meer dan het 2 e kwartaal van 212. Op jaarbasis nam de instroom van ouderen verder toe, die van jongeren en de middengroep af. De instroom in de WW in de daalde in het 2 e kwartaal van 213 t.o.v. het eerste kwartaal in bijna alle sectoren. Alleen in de handel en horeca bleef die gelijk. Ten opzichte van een jaar geleden is de instroom nog steeds vooral hoog in de bouw en de industrie. Nww De Nww nam in de 2 e helft van 212 meer toe dan landelijk. In 212 bleek dat de regionale toename deels te maken had met een administratieve inhaalslag en er daarom niet al te veel waarde aan de verschillen gehecht moet worden. Maar ook in het 1 e kwartaal 213 groeide de Nww hier harder: +16% in de regio en +11% landelijk. In het 2 e kwartaal van 213 blijft de Nww hier zowel als landelijk nagenoeg stabiel. De Nww <27 én de Nww 45+ groeide in 212 in de regio beiden sterker dan landelijk. Ook in het 1 e kwartaal 213 is dit het geval. In het 2 e kwartaal stijgt de Nww 45+ nog licht door (+3%), de Nww >27 daalt. De regio (-9,5%) en landelijk (-7,3%) ontlopen elkaar weinig. Een aanzienlijk deel van alle Nww-ingeschrevenen is laag opgeleid. De regio wijkt daarin niet af van gemiddeld. Wel staan er hier meer middelbaar opgeleiden ingeschreven. Dat is een afspiegeling van onze beroepsbevolking. Voor oudere werkzoekenden kan dit wel een onderschatting zijn van het opleidingsniveau, omdat het gaat om met een diploma afgeronde opleiding. Training on the job telt dus niet mee. Ook onder Nww-ers < 27 jaar bevindt zich echter een groot aantal jongeren zonder startkwalificatie. In de regio heeft 14% van de jongere Nwwers niet meer dan basisonderwijs en nog eens een kwart alleen vmbo of mbo1. Het aantal middelbaar en hoger opgeleide Nww-ers is in de eerste helft van net als landelijk en net als in harder gegroeid dan het aantal lager opgeleide Nww-ers. Wel was dat verschil in de regio wat groter dan landelijk gemiddeld.

5 Figuur 5 Nww (Werkplein Dordrecht) en, per eind van de maand, indices =1 <27 jaar en dec '1 mrt ' dec '1 mrt '11 Drst <27 Ned <27 Drst 45+ Ned 45+ Figuur 6 Nww (Werkplein Dordrecht) en naar opleidingsniveau, eind juni 213 < 27 jaar Drst 22% 19% 14% 3% 15% Drst 14% 26% 2% 32% 8% Ned 24% 19% 13% 27% 17% Ned 17% 26% 19% 27% 11% % 2% 4% 6% 8% 1% basis vmbo/mbo 1 havo/vwo/mbo 2 mbo 3/4/alg hbo/vwo % 2% 4% 6% 8% 1% basis vmbo/mbo 1 havo/vwo/mbo 2 mbo 3/4/alg hbo/wo 2 Vacatures Totaal nieuw ingediend en openstaand (UWV-Werk.nl) Figuur 7a Vacatures UWV-Werk.nl, nieuw ingediend en openstaand, per (eind van de) maand, en nieuw ingediend openstaand (x1) (x1) Figuur 7b Vacatures UWV-Werk.nl, nieuw ingediend en openstaand, per (eind van de) maand, regio s Drst/Gorkum, Rijnmond en West- Brabant nieuw ingediend openstaand Drst/Gorkum Rijnmond West-Brabant Drst/Gorkum Rijnmond West-Brabant

6 Het aantal nieuw ingediende vacatures in de regio daalde in het 4 e kwartaal van 212 fors. In januari zette die daling zich voort, in februari en maart leek dit zich te herstellen. Echter, afgezien van een opleving in mei, zet de daling in het tweede kwartaal voort. Het aantal ingediende vacatures in het hele 2 e kwartaal van 213 ligt meer dan de helft (53%) onder het niveau van een jaar eerder. Landelijk, waar we een soortgelijk beeld zien, is dit maar 17%. Ook in Rijnmond (-13%) en West Brabant (-13%) ontwikkelde het aantal ingediende vacatures zich gunstiger dan hier in de regio. Dat was ook in het 4 e kwartaal van 212 en het eerste kwartaal van dit jaar al het geval. In de regio Gorinchem is de ontwikkeling vergelijkbaar met hier. Wat betreft de ontwikkeling van het aantal openstaande vacatures zien we een soortgelijk beeld. Ten opzichte van het vorige kwartaal is slechts een lichte daling zichtbaar van 9%, die echter wel negatief afwijkt van de landelijke stijging van 4%. Maar ten opzichte van een jaar eerder zien we een daling van 4%. Deze daling is landelijk veel minder groot (-23%). Ook Rijnmond (-19%) en West-Brabant (-24%) doen het beter. In de regio Gorinchem is de ontwikkeling weer meer in lijn met die hier in de regio. Figuur 8 Vacatures UWV-Werk.nl, nieuw ingediend en openstaand, kwartaal t.o.v. kwartaal een jaar eerder nieuw ingediend openstaand Gorinchem Gorinchem Rijnmond Rijnmond West-Brabant West-Brabant -6% -4% -2% % 2% 4% 6% 212 Q3-211 Q3 212 Q4-211 Q4 213 Q1-212 Q1 213 Q2-212 Q2-6% -5% -4% -3% -2% -1% % 212 Q3-211 Q3 212 Q4-211 Q4 213 Q1-212 Q1 213 Q2-212 Q2 (CBS-vacature-enquête) Figuur 9 Openstaande vacatures landelijk, seizoengecorrigeerd (bron vacature-enquête CBS) (x 1.) kwartaal t.o.v zelfde kwartaal jaar eerder industrie/bouw transport handel/horeca/persdie* zakelijke diensten overheid/onderwijs zorg 8 9-I I I I I % -3% -2% -1% % 212 Q3-211 Q3 212 Q4-211 Q4 213 Q1-212 Q1 213 Q2-212 Q2 * persdie:persoonlijke dienstverlening Vacatures ingediend op Werk.nl van het UWV betreffen niet de gehele vacaturemarkt. Veel vacatures, met name voor hoger opgeleiden, worden niet bij het UWV ingediend. Eind 2 e kwartaal 213 stonden bij UWV-Werk.nl 44. vacatures open, het CBS komt via zijn vacature-enquête op ruim het dubbele (91.). Vanaf het 3 e kwartaal 211 daalt het aantal openstaande vacatures fors. Ook in het 2 e kwartaal van 213 zette deze daling door: er stonden eind juni 6. vacatures (6%) minder open dan aan het einde van het eerste kwartaal. Ten opzichte van eind juni vorig jaar zijn dat er 17% minder. De krimp neemt nog niet af. De industrie/bouw blijft op lange termijn de grootste krimp vertonen (dit kwartaal weer -27%). Maar in de zorg is het aantal vacatures dit kwartaal ook drastisch afgenomen (-28%). De krimp in de transport is dit kwartaal wat minder sterk maar toch nog -21%. Dit geldt ook voor de handel en horeca (-14%). In de zakelijke dienstverlening blijft de krimp ongeveer gelijk en in de overheid en het onderwijs nam de krimp zelfs fors af (-7%). Dit alles ten opzichte van hetzelfde kwartaal vorig jaar.

7 Details naar beroepsgroep en beroep, vacatures UWV-Werk.nl In het 2 e kwartaal van 213 werden in de grote regio Rijnmond//West-Brabant 4% meer vacatures nieuw ingediend dan in het 1 e kwartaal. Het aantal ingediende vacatures steeg vooral in de transport (53%), maar ook het aantal ingediende vacatures van verzorgende en dienstverlenende beroepen namen toe (13%) evenals beroepen in de techniek en industrie (7%). De economische en administratieve banen bleven ongeveer gelijk (+2%). Voor de pedagogische en (para-) medische beroepen en beroepen bij openbare orde en veiligheid en in de informatica werden juist minder vacatures ingediend. Per eind juni staan bij Werk.nl in dezelfde beroepsgroepen veel vacatures open als eind maart. Er staan nog steeds veel vacatures open in lagere en middelbare technische & industrieberoepen zoals (elektro)monteurs, installateurs, bouwvakkers, bankwerkers en lassers, en productiemedewerkers. Verder is er ook nog veel openstaande vraag naar commercieel employees en verzorgend personeel. In is het aantal openstaande vacatures gelijk gebleven. Wel ligt dit 24% onder het niveau van een jaar geleden. Ten opzichte van twee jaar geleden is zelfs sprake van meer dan een halvering. Tabel 1 Ingediende vacatures 212-Q4 en 213-Q1 en openstaand Tabel 2 Openstaande vacatures naar beroepsgroep, juni 213, per juni 213, /Rijnmond/West-Brabant, naar beroep, Rijnmond en West-Brabant, naar beroepsgroep beroep Drst/Rijnm/West-Br beroepsgroep openstaand 213- I nieuw open Drst Rijnm West- Br 213- juni 13 technische & industrie elementaire beroepen monteurs technisch en industrie aannemers en installateurs verzorgend en dienstverlenend elektromonteur transport productiemedewerkers bouwvakkers bankwerkers en lassers lagere beroepen weg- en waterbouwkundige arb technisch en industrie metaalarbeiders verzorgend en dienstverlenend weg- en waterbouwk ontw. en prl transport juni 13 juni 13 juni 13 - agrarisch economisch-administratief medisch en paramedisch commercieel employees techn commercieel employees boekhouders en secretaressen middelbare beroepen technisch en industrie verzorgend & dienstverlenend verzorgend en dienstverlenend verzorgend personeel economisch en administratief hulpkrachten horeca en verzorg openbare orde en veiligheid interieurverzorgers transport 7 6 transport chauffeurs hogere en wetensch beroepen technisch en industrie agrarisch economisch en administratief medisch en paramedisch informatica informatica openbare orde en veiligheid sociaal-cultureel pedagogisch Toelichting: : Werkpleinen Dordrecht en Gorinchem

8 3 Bedrijvendynamiek Figuur 1 Startende bedrijven, per kwartaal I I I I I 13- Het aantal startende ondernemingen in de is behoorlijk op peil gebleven en neemt - mede onder invloed van de economische crisis - zelfs trendmatig toe. In het 1 e kwartaal is het aantal starters altijd hoger dan gemiddeld, in het 2 e kwartaal logischerwijs gevolgd door een daling. Dit zien we ook in de 1 e twee kwartalen van 213. Figuur 11 Faillissementen bedrijven en instellingen, exclusief eenmanszaken, I 9-1-I 1-11-I I I Het aantal faillissementen van bedrijven en instellingen (exclusief eenmanszaken) neemt sinds half 211 trendmatig toe. In het 1 e kwartaal van 212 lag dit aantal 2%, in het 2 e kwartaal 3%, in het 3 e kwartaal weer 2% en in het 4 e kwartaal 9% boven dezelfde periode een jaar eerder. Voor het 1 e kwartaal 213 komt het CBS op 17% meer faillissementen dan het jaar ervoor, voor het 2 e kwartaal op 16%. De groei is er dus zeker nog niet uit. Voor de regio zijn geen betrouwbare cijfers beschikbaar. 4 : banen van werknemers en uitzenduren Figuur 12 Banen van werknemers, seizoengecorrigeerd, x 1., en naar sector industrie I I I I I I I I I I 13- bouw handel, transport, horeca I I I I I I I I I I 13-

9 zakelijke diensten I I I I I 13- zorg I I I I I 13- Het aantal banen (seizoengecorrigeerd) daalde in het 1 e kwartaal met,4%, de hoogste daling in 3 jaar. In het tweede kwartaal is deze daling met,5% nog iets hoger. Ten opzichte van een jaar geleden zijn er nu bijna 15. banen minder, een daling van 1,9%. Op de schaal van de zou zo n daling uitkomen op bijna 2. banen minder. Het aantal banen kromp in alle sectoren. De werkgelegenheid in de bouw kromp met -1,8% het hardst. In de bouw ligt het aantal banen nu 8% lager dan een jaar geleden. In de gezondheidszorg kromp het aantal banen het minst (,3%). Daar ligt het aantal banen nu bijna één procent onder het aantal van een jaar geleden. De overige sectoren krompen in het tweede kwartaal,5% (handel) en,6% (industrie en zakelijke dienstverlening). Figuur 13 Groeicijfers gewerkte uren uitzendbranche, en naar sector, % toe-/afname t.o.v. zelfde periode jaar ervoor, vanaf jan 211 industrie techniek administratief medisch Het aantal gewerkte uitzenduren is veelal een goede conjunctuurindicator voor de arbeidsmarkt. In 212 lag dit aantal met uitzondering van periode 13 elke 4-weeksperiode onder het aantal van het jaar ervoor. In het 1 e half jaar van 213 zet de daling zich voort. In alle sectoren was sprake van verdere krimp. In de industrie is de daling ongeveer gelijk aan de daling het jaar ervoor. In de administratie en techniek zien we wat grotere dalingen. In de medische sector is de afname het grootst en lijkt ook verder toe te nemen.

10 5 Vertrouwen Figuur 14 Consumentenvertrouwen (seizoengecorrigeerd) en producentenvertrouwen 1, saldi % pos en neg antwoorden stemmingsindicator van de industrie Het consumentenvertrouwen is onverminderd laag, hoewel er dit jaar wel sprake is van enig herstel. In juni zakte het vertrouwen weer iets. Het producentenvertrouwen bereikte in oktober 212 een dieptepunt (-7,8). Daarna werden ondernemers weer wat optimistischer. In maart en april van dit jaar zakte het vertrouwen echter weer wat weg, gevolgd door herstel in mei en stabilisatie in juni. 6 Vooruitzichten 2 e kwartaal 213 Conjunctuurenquête (CBS/KvK) o In juni verwachtte in de conjunctuurenquête van het CBS per saldo 15% van de ondernemers in de industrie en 18% van de ondernemers in de dienstverlening in de provincie Zuid-Holland voor de derde drie maanden van 213 (verdere) krimp van de personeelssterkte. Ondernemers in de dienstverlening zijn daarmee weer wat pessimistischer geworden. Ondernemers in de industrie zijn juist weer wat minder pessimistisch. Beide groepen blijven nog wel pessimistischer dan landelijk gemiddeld. o Per saldo verwacht 15% van de ondernemers in de KvK-regio Rotterdam voor het 3 e kwartaal 213 afname van de personeelssterkte. Voor de ondernemers in de geldt hetzelfde. Zij zijn daarmee weer wat pessimistischer dan in het 2 e kwartaal. Wel zijn ze nu iets optimistischer dan gemiddeld in Zuid-Holland. Figuur 15 Verwachtingen personeelssterkte lopend kwartaal, KvK regio Rotterdam, provincie Zuid-Holland en en komende 3 maanden, per maand, provincie Zuid-Holland I I KvK regio Rotterdam Zuid-Holland industrie dienstverlening Manpower Employment Outlook Survey 2 e kwartaal 213 (nog geen nieuwe cijfers) o Voor het 2 e kwartaal van 213 verwacht 8% van de werkgevers een afname van het personeel, 3% een toename. Per saldo betekent dit een netto werkgelegenheidscijfer van -5%. Na seizoenscorrectie komt dit cijfer uit op -3%, een duidelijke verbetering t.o.v. het 1 e kwartaal (-8%). o De verwachtingen zijn onverminderd ongunstig in de bouw (netto werkgelegenheidscijfer -7%). De sector met de ongunstigste verwachting is nu echter de overheid en maatschappelijke diensten (-11%). o Ten opzichte van het 1 e kwartaal zijn met name bij de productiebedrijven, in de handel en horeca en in de zakelijke diensten de vooruitzichten verbeterd. In de zakelijke diensten is zelfs sprake van een netto werkgelegenheidscijfer van +4%. Bij de productiebedrijven is dat cijfer nog wel negatief (-4%), bij de handel/horeca komt het uit op.

11 213 Tabel 3 Vooruitzichten 213, procentuele ontwikkeling t.o.v. het jaar ervoor CPB DNB ING Rabo UWV 213 (aug 213) (juni 212) (juli 213) (juni 213) (jan 213) - bruto binnenlands product -1,25 -,8-1,4-1 -,5 - werkgelegenheid 1 -,75-1,2-1,1 - werkloosheid bijstand +7,5 3 - ontstane vacatures bruto binnenlands product +,75,5,1 1, - werkgelegenheid 1 -,5 -,3 - werkloosheid bijstand - ontstane vacatures CPB en DNB: werkzame personen; UWV: banen van werknemers 2 CPB: werkloze beroepsbevolking; DNB: ILO-definitie; UWV: Niet-werkende werkzoekenden (Nww) 3 oude prognose maart De vooruitzichten voor heel 213 zijn ronduit slecht en onlangs nog weer verder naar beneden bijgesteld. BBP en werkgelegenheid dalen verder, de werkloosheid groeit fors. In tegenstelling tot de vorige raming ziet het UWV ook in 213 de vacaturemarkt nog niet groeien. Voor 214 wordt licht herstel van de se economie verwacht, waarbij de werkgelegenheid echter niet of nauwelijks groeit en de werkloosheid nog wel verder oploopt. UWV De vooruitzichten van het UWV voor onze regio (de nieuwe arbeidsmarktregio = Werkplein Dordrecht) zijn niet langer slechter dan voor als geheel, maar liggen op hetzelfde niveau: Bronnen: Wwb/WIJ: SDD (regio en benchmark) en CBS (landelijk) WW: UWV WERKbedrijf (regio en landelijk) Nww: UWV WERKbedrijf vacatures: UWV WERKbedrijf en CBS bedrijvendynamiek: KvK faillissementen : t/m 211-4: faillissementen.com, vanaf 212-1: KvK faillissementen landelijk: CBS, Graydon, faillissementdossier.nl banen van werknemers : CBS gewerkte uitzenduren : ABU consumenten- en producentenvertrouwen : CBS vooruitzichten: CPB, DNB, UWV, Europese Commissie Lijst met afkortingen: BBP Bruto Binnenlands Product Wwb Wet werk en bijstand WIJ Wet Investeren in Jongeren (per afgeschaft) WW Werkloosheids Wet Nww Niet werkende werkzoekenden SDD Sociale Dienst UWV Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen ABU Algemene Bond Uitzendondernemingen CBS Centraal Bureau voor de Statistiek CPB Centraal Planbureau CEP Centraal Economisch Plan (van CPB) MEV Macro Economische Verkenning (van CPB) DNB De se Bank EC Europese Commissie KvK Kamer van Koophandel ILO International Labour Organization Frans Winterwerp en Annelies de Jong Postbus 619, 33 AP Dordrecht ocd@drechtsteden.nl september 213 (78)