Management summary. Brexit: beleving en informatiebehoefte Doelgroepen: Nederlanders in het Verenigd Koninkrijk, bedrijven en algemeen publiek

Transcriptie

1 Management summary Brexit: beleving en informatiebehoefte Doelgroepen: Nederlanders in het Verenigd Koninkrijk, bedrijven en algemeen publiek Manuel Kaal en Bart Koenen 9 mei 2019 H6606

2 Doel onderzoek Achtergrond Het Verenigd Koninkrijk (VK) hield op 23 juni 2016 een referendum over het lidmaatschap van de Europese Unie (EU). Een meerderheid van de Britten heeft gekozen om uit de EU te vertrekken ( Brexit ). Op 29 maart 2017 heeft de Britse regering formeel de uittreding uit de EU in werking gezet. Dit betekende - in eerste instantie - dat het VK na 29 maart 2019 geen lid meer zou zijn van de Europese Unie. Echter: wegens verdeeldheid in het Britse parlement en het niet goedkeuren van de zogeheten Brexit-deal heeft de EU besloten de Brexit-datum uit te stellen tot 31 oktober Onderzoeken In opdracht van het ministerie van Buitenlandse Zaken heeft Kantar Public in de jaren 2017, 2018 en 2019 onderzoek uitgevoerd onder drie doelgroepen: 1) Nederlanders die in het Verenigd Koninkrijk wonen, werken of studeren, 2) Nederlandse bedrijven die zaken doen met het Verenigd Koninkrijk en 3) het algemeen publiek in Nederland. Het gaat bij alle onderzoeken om de houding, wensen en informatiebehoeften van deze groepen over Brexit. In dit rapport vindt u de belangrijkste resultaten van de derde meting in

3 Onderzoeksverantwoording* Nederlanders in het VK (netto respons: n=858) De werving is via meerdere kanalen verlopen: Er zijn respondenten uitgenodigd die eerder aangaven deel te willen nemen aan een vervolgonderzoek. De Nederlandse ambassade in London heeft de open link naar de vragenlijst gepromoot op haar Facebookpagina. Er heeft een Facebookcampagne gelopen om de link te promoten. Respondenten konden de link naar de vragenlijst delen met bekenden die ook binnen de doelgroep vallen. Dit delen is veelal gedaan via social media ( sneeuwbalmethode ). Bedrijven die zaken doen met het VK of dat overwegen (netto respons: n=310) De werving is via meerdere kanalen verlopen: Herbenadering van bedrijven die eerder aangaven deel te willen nemen aan een vervolgonderzoek. Verse steekproef Businesspanel van TNS NIPO. Open link die verspreid is via VNO-NCW en de Nederlandse ambassade in Londen. Nederlands publiek van 18 jaar en ouder (netto respons: n=1.018) Het onderzoek is uitgevoerd onder een representatieve steekproef van n=1.500 Nederlanders van 18 jaar en ouder. Hiervoor is gebruikt gemaakt van de het panel van TNS NIPO. Het responspercentage lag op 68%. Veldwerkperiode: het veldwerk van alle onderzoeken is online uitgevoerd in de periode 25 februari t/m 15 maart * In de rapporten zijn de uitgebreide onderzoeksverantwoordingen te vinden. 3

4 Belangrijkste resultaten (1/1) Algemeen publiek: interesse in Brexit neemt toe Nederlanders zijn het nieuws over Brexit het afgelopen jaar steeds beter gaan volgen. In 2018 gaf de helft aan het nieuws over Brexit op hoofdlijnen (48%) of intensief (4%) te volgen. In 2019 is dat 59% op hoofdlijnen en 8% intensief. In dezelfde periode is de behoefte aan informatie eveneens gegroeid. Zo heeft dit jaar 21% in zeer grote of behoorlijke mate behoefte aan informatie over Brexit (21%), terwijl dat in 2018 nog 9% was. Tot slot is ook de houding ten opzichte van Brexit negatiever geworden. In 2019 staat meer dan de helft van de Nederlanders negatief tegenover Brexit (54% versus 41% in 2018). Bedrijven die betrokken zijn bij VK: aantal bedrijven dat zich voorbereidt op Brexit stijgt Bedrijven zijn net als voorgaande jaren redelijk tot zeer goed op de hoogte van de ontwikkelingen rondom Brexit. Zo geeft 84% aan zeer of redelijk goed op de hoogte te zijn. Ook is de informatiebehoefte het afgelopen jaar gestegen. Zo heeft 35% een zeer grote of behoorlijk grote informatiebehoefte (35%), terwijl dat in 2018 nog 27% was en in %. Meer bedrijven verwachten dat Brexit (zeer) grote gevolgen zal hebben voor het eigen bedrijf. Zo verwacht 28% in 2019 redelijk tot zeer grote gevolgen - meestal negatieve - terwijl dat in % en in % was. Meer bedrijven dan in 2017 en 2018 geven aan zich in enige mate voor te bereiden op Brexit. Zo geeft in % van de bedrijven aan zich voor te bereiden op de gevolgen van Brexit. In 2018 was dit 50% en in %. Nederlanders in VK: weer meer mensen maken zich zorgen over Brexit Een ruime meerderheid van de Nederlanders in het VK geeft net als voorgaande jaren aan zeer goed of redelijk op de hoogte te zijn van de ontwikkelingen rondom Brexit (92%). Was het aandeel mensen dat zich zorgen maakte over Brexit tussen 2017 en 2018 gedaald (van 67% naar 57%), nu zien we een omgekeerde trend. Meer dan zes op de tien Nederlanders in VK (62%) maken zich redelijk veel tot heel veel zorgen om eventuele persoonlijke gevolgen van Brexit. Nederlanders in het VK maken zich vooral zorgen over meer last van regelgeving (71%), het recht om in het VK te kunnen blijven wonen/werken/studeren (69%) en de groeiende culturele afstand tussen Britten en Europeanen (63%). Drie op de tien Nederlanders in het VK (30%) bereiden zich behoorlijk of in grote mate voor op de mogelijke gevolgen van Brexit en 45% doet dat een beetje. In eerdere metingen gaven 61% (2018) en 66% (2017) van de Nederlanders aan zich in enige mate voor te bereiden. De overgrote meerderheid blijft negatief over Brexit (92%). Een ruime meerderheid geeft aan na de Brexit in het VK te willen blijven wonen (76%), werken (79%) of studeren (70%). 4

5 Resultaten algemeen publiek in Nederland (1/1) Groeiende informatiebehoefte Brexit Nederlanders zijn in aanloop naar de (aanvankelijke) Brexit-datum op 29 maart 2019 het nieuws over Brexit intensiever en vaker gaan volgen. Waar in 2018 nog de helft (53%) van de respondenten aangaf het nieuws over Brexit op hoofdlijnen of intensief te volgen, is dat nu gestegen tot 67%. Ook blijft de behoefte aan informatie over Brexit redelijk groot. Zo geeft 21% aan in zeer grote of behoorlijke mate behoefte aan informatie over Brexit te hebben. Deze groep is sterk gegroeid, want in 2018 gaf nog 9% aan in sterke of behoorlijke mate behoefte aan informatie te hebben. Men houdt zich voornamelijk op de hoogte door middel van de tv (74%). Kranten en/of tijdschriften (39%) en het internet (35%) volgen op gepaste afstand. De groep die op geen enkele manier iets van Brexit verneemt is het afgelopen jaar gehalveerd van 16% naar 8%. Houding ten opzichte van Brexit blijft overwegend negatief Meer dan helft van het Nederlands publiek staat negatief tegenover de Brexit (54%). Dat is een stijging ten opzichte van 2018 toen 41% negatief was. De meerderheid denkt dat zowel Nederland (70%) als het Verenigd Koninkrijk (78%) en de Europese Unie (67%) slechter af zijn na de Brexit. Ook deze percentages zijn gestegen ten opzichte van 2018: toen dacht 57% dat Nederland slechter af zou zijn van het VK dacht 65% dat en van de EU 56%. Ondanks dat het Nederlands publiek in meerderheid denkt dat ook Nederland slechter af zal zijn na Brexit, maken Nederlanders zich persoonlijk geen zorgen over de gevolgen van Brexit. Slechts 6% maakt zich hier redelijk veel tot (heel) veel zorgen over, met name over de gevolgen voor handel en economie. Negatiever oordeel over inzet Britse regering Als de Nederlandse bevolking wordt gevraagd om de inzet van de Nederlandse regering, de Britse regering en de EU te beoordelen, blijkt dat veel mensen het niet weten of een neutrale houding hebben. De Nederlanders die zich hierover uitspreken, beoordelen de inzet van de Britse regering per saldo negatief (34% slecht, 9% goed). Dit is ook sterk gedaald ten opzichte van juni 2018 (34% slecht, versus 16% in 2018). De inzet van de Nederlandse regering wordt per saldo het meest positief beoordeeld (14% slecht, 24% goed) en de Europese Unie zit er tussen in (17% slecht, 21% goed). 5

6 Resultaten Nederlanders in het Verenigd Koninkrijk (1/2) Meerderheid wil in het VK blijven Binnen de doelgroep Nederlanders in het Verenigd Koninkrijk is onderscheid gemaakt tussen residenten (mensen die in het VK wonen, maar niet werken of studeren), studenten en werkenden. Studenten werken doorgaans ook in het VK, werkenden wonen nagenoeg allemaal in het VK. Een meerderheid binnen al deze groepen verwacht ook na de Brexit in het VK te blijven: 76% van de residenten verwacht hier (waarschijnlijk of zeker) te blijven wonen, onder werkenden is dat 79% en onder studenten 70%. Deze aantallen verschillen niet significant met de metingen gedaan in 2018 en De behoefte aan informatie blijft groot De behoefte aan informatie over Brexit is onverminderd groot. In 2019 geeft 70% aan in zeer grote of behoorlijke mate behoefte te hebben aan informatie over de gevolgen van Brexit. Men heeft het vaakst behoefte aan informatie over pensioenen, sociale voorzieningen en uitkeringen, het recht op een dubbele nationaliteit, de gevolgen voor het verblijf in het VK, en de toegang tot de gezondheidszorg in de EU en het VK. Internet, kanalen van overheidsinstanties, televisie, kranten en tijdschriften worden net als voorgaande jaren het vaakst als informatiebron gebruikt. Gekeken naar het gebruik van de informatiebronnen van de overheid, is dit jaar een (forse) toename te zien van de informatiebronnen van de Britse overheid, de Brexit-Nieuwsbrief van de (Nederlandse) rijksoverheid, Rijksoverheid.nl en de Nederlandse ambassade in Londen. Over de meeste van deze informatiebronnen zijn de Nederlanders tevreden of neutraal. Het meest tevreden is men over de Brexit-Nieuwsbrief van de rijksoverheid (60%) en de website van Michel Barnier (51%). Over de informatiebronnen van de Britse overheid is men het minst tevreden (41% is hierover tamelijk of zeer ontevreden). Een ruime meerderheid geeft aan goed op de hoogte te zijn Net als in 2017 en 2018 geeft de overgrote meerderheid van de Nederlanders in het VK aan dat ze (zeer) goed op de hoogte zijn van de ontwikkelingen rondom Brexit (92%). De groep Nederlanders die aangeeft zeer goed op de hoogte te zijn is ten opzichte van 2018 gestegen van 26% naar 38%. De groep met een negatieve houding ten opzichte van Brexit is het afgelopen jaar groter geworden. Gaf in % aan zeer negatief tegenover Brexit te staan, in 2019 is dat aantal gestegen tot 76%. Net als voorgaande jaren maken zes op de tien Nederlanders zich zorgen over de gevolgen van Brexit, terwijl circa een kwart aangeeft zich geen zorgen te maken. Men maakt zich het meest zorgen over meer last van regelgeving, het recht om in het VK te mogen blijven wonen, werken en studeren en de groeiende (culturele) afstand tussen Britten en Europeanen. 6

7 Resultaten Nederlanders in het Verenigd Koninkrijk (2/2) Meer Nederlanders in het VK bereiden zich voor In aanloop naar de definitieve uittredingsdatum van 29 maart 2019 geven drie op de tien Nederlanders in het VK (30%) aan zich behoorlijk (21%) of in grote mate (9%) voor te bereiden op de mogelijke gevolgen van Brexit. Dit was in 2018 nog ruim één op de vijf (22%). 45% geeft in 2019 aan zich een beetje voor te bereiden (versus 39% in 2018). Nederlanders in het VK die zich voorbereiden doen dit vooral door de ontwikkelingen rondom Brexit te volgen via het nieuws of andere informatiebronnen (82%), daarnaast zoekt meer dan tweederde (68%) uit hoe het aanvragen van een settled status bij de Britse overheid in zijn werk gaat. Ook bereiden Nederlanders in het VK zich voor door zich te abonneren op de service van de Britse overheid (38%), door bewijsstukken te verzamelen van het verblijf in het VK (35%) en door het aanvragen van een Permanent Residence Card (32%). Wisselende tevredenheid over inzet betrokken partijen Over de inzet voor de belangen van Nederlandse burgers in het VK is men wisselend tevreden. Er is net als in 2018 grote ontevredenheid over de inzet van de Britse regering. Zo noemt 69% haar inzet (zeer) slecht (versus 60% in 2018). Over de inzet van de Nederlandse regering en de EU is men verdeeld. Zo vindt 33% de inzet van de EU (zeer) goed en 30% vindt de Nederlandse inzet (zeer) goed. De groep die de Nederlandse inzet (zeer) slecht vindt is het afgelopen jaar gegroeid van 23% in 2018 naar 32% in Bijna drie op de tien vinden de inzet van de EU (zeer) slecht (29%). 7

8 Resultaten bedrijven die zaken doen met het Verenigd Koninkrijk (1/2) Achtergrond bedrijven In dit onderzoek zijn vertegenwoordigers van bedrijven ondervraagd die zaken doen met het VK (81%) of dat overwegen (18%). Eén op de zeven ondervraagde bedrijven zegt (heel) sterk afhankelijk te zijn van de relatie met het VK, terwijl een derde (33%) zegt dit niet te zijn. Dit is significant minder dan bij de vorige metingen. Verder doet 29% van de bedrijven structureel (dit wil zeggen bijna dagelijks) zaken met het VK, en de helft regelmatig (meerdere keren per jaar). Meer bedrijven bereiden zich voor op Brexit Meer bedrijven dan in 2017 en 2018 geven aan zich in zeer grote mate of behoorlijk voor te bereiden op Brexit. Zo geeft in % van de bedrijven aan zich in enige mate voor te bereiden op de gevolgen van Brexit. In 2018 was dit 50% en in %. Bedrijven bereiden zich vooral voor door zich goed te informeren over de ontwikkelingen rondom Brexit en door uit te zoeken hoe het zit met zaken als de douane- en invoerregels en BTW-heffingen. Bedrijven die zich niet voorbereiden geven vaak de huidige onduidelijkheid aan als reden om zich niet voor te bereiden. Men voorziet vaker grote gevolgen voor het Nederlandse bedrijfsleven Een groter aantal Nederlandse bedrijven dan voorgaande jaren voorziet zeer of redelijk grote gevolgen van Brexit voor het Nederlandse bedrijfsleven (78% versus 66% in 2018 en 62% in 2017). Het aantal bedrijven dat zeer grote of redelijk grote gevolgen voor het eigen bedrijf verwacht, is met 28% groter dan in de jaren 2018 (21%) en 2017 (19%). Ruim driekwart van de bedrijven - die zeer tot redelijk grote gevolgen verwachten - denkt net als in 2018 dat de gevolgen negatief zullen zijn. Dit aantal komt neer op 22% van alle bedrijven die aan het onderzoek hebben deelgenomen. Dit aantal komt nagenoeg overeen met het aantal bedrijven dat zich (zeer) grote zorgen maakt over de gevolgen voor het eigen bedrijf (20%). Toenemende last van regelgeving, invoerheffingen, verlies aan omzet en een verslechtering van de concurrentiepositie worden door deze groep bedrijven het vaakst genoemd. 8

9 Resultaten bedrijven die zaken doen met het Verenigd Koninkrijk (2/2) Bedrijven zijn goed op de hoogte van de ontwikkelingen rondom Brexit De overgrote meerderheid (84%) is naar eigen zeggen goed op de hoogte van de ontwikkelingen rondom Brexit. Hierin zijn geen veranderingen ten opzichte van de eerdere metingen. Een derde heeft wel een zeer grote of behoorlijke grote informatiebehoefte (35%). Dit aantal is de afgelopen jaren gestegen, want in 2017 gaf 19% aan een zeer grote of behoorlijke grote informatiebehoefte te hebben. De aard van de informatiebehoefte is onveranderd: bedrijven hebben vooral behoefte aan informatie over douaneregelingen en import- en exporttarieven. Bedrijven hebben net als voorgaande jaren vooral informatie over Brexit gezocht via reguliere nieuwsbronnen, zoals televisie, radio, kranten en internet (36%). Het aantal bedrijven dat informatie zoekt via de Rijksoverheid is gestegen van 19% in 2018 naar 35% in Hetzelfde geldt voor de Belastingdienst (stijging van 14% naar 25%). Men is (redelijk) tevreden over de gebruikte informatiebronnen De tevredenheid over de gebruikte informatiebronnen is redelijk goed tot goed te noemen. Gebruikers zijn het vaakst tevreden over de geboden informatie via de Rijksoverheid en de Belastingdienst. De bekendheid en het gebruik van de Brexit Voucher en de Brexit Impact Scan zijn het afgelopen jaar gestegen. De bekendheid en het gebruik van de Brexit Toolkit Douane (niet gevraagd in 2018) is met 42% eveneens goed te noemen. De bekendheid van de campagne Zorg dat Brexit jouw bedrijf niet in de weg zit ligt op 49%. De inzet van de Nederlandse overheid wordt als goed beoordeeld De inzet van de Nederlandse regering wordt door 49% van de bedrijven als (zeer) goed beoordeeld, een stijging van 15 procentpunten ten opzichte van De inzet van de EU wordt door 39% als (zeer) goed beoordeeld, een vergelijkbaar aantal met Bedrijven zijn sinds 2018 nog vaker negatief gaan denken over de inzet van de Britse regering. Zo gaf in % aan de inzet van de Britse regering (zeer) slecht te vinden. In 2019 is dat aantal gestegen tot 61%. 9