Standaard Eurobarometer 90. De publieke opinie in de Europese Unie

Transcriptie

1 Opiniepeiling besteld en gecoördineerd door de Europese Commissie, Directoraat-generaal Communicatie. Dit rapport werd opgesteld voor de Vertegenwoordiging van de Europese Commissie in. Dit document vertegenwoordigt niet het standpunt van de Europese Commissie. De interpretaties en opinies in dit document verbinden alleen de auteurs.

2 DE PUBLIEKE OPINIE IN DE EUROPESE UNIE NEDERLAND Opiniepeiling besteld en gecoördineerd door de Europese Commissie, Directoraat-generaal Communicatie. Dit rapport werd opgesteld voor de Vertegenwoordiging van de Europese Commissie in. Dit document vertegenwoordigt niet het standpunt van de Europese Commissie. De interpretaties en opinies in dit document verbinden alleen de auteurs.

3 INHOUDSOPGAVE INTRODUCTIE 2 KERNBEVINDINGEN 3 I. DE NEDERLANDSE BURGER EN DE EUROPESE UNIE 5 1 Imago van de Europese Unie 5 2 Bekendheid met en vertrouwen in de Europese Unie 5 II. DE HUIDIGE EN TOEKOMSTIGE SITUATIE VAN DE EUROPESE UNIE 6 III. BELANGRIJKE EUROPESE KWESTIES 7 1 Immigratie- en asielbeleid 7 2 Overheidsfinanciën 8 3 Energie- en klimaatbeleid 9 4 Economische situatie en werkgelegenheid 9 a. Huidige en toekomstige economische situatie 9 b. Huidige en toekomstige werkgelegenheidssituatie 10 Dit nationaal rapport is geschreven door Lenneke Nieuwenhuizen, Rick Nijkamp en Rick Heldoorn voor de Vertegenwoordiging van de Europese Commissie in. 1

4 INTRODUCTIE In dit rapport staan de belangrijkste bevindingen uit het Standaard Eurobarometer onderzoek vanuit s perspectief. Dit onderzoek is uitgevoerd tussen 8 en 22 november 2018 in alle 28 lidstaten van de Europese Unie (EU). Het Standaard Eurobarometer onderzoek is uitgevoerd onder inwoners van 15 jaar en ouder van alle 28 lidstaten van de Europese Unie. De netto steekproef (Kantar Public, n = 1.035) is op nationaal niveau representatief op geslacht, leeftijd, regio en stedelijkheidsgraad. De onderzoeksresultaten in dit rapport zijn gewogen op geslacht, leeftijd, regio en stedelijkheid. 2

5 KERNBEVINDINGEN De se burger en de Europese Unie Van de ers heeft 46% een positief beeld bij de Europese Unie; dat is een stijging ten opzichte van de vorige metingen in het najaar van 2015 (34%), het najaar van 2016 (33%) en het najaar van 2017 (39%). Kenmerken als democratisch (71%), beschermend (71%) en afstandelijk (58%) worden vaak genoemd wanneer wordt gevraagd welke termen het beeld beschrijven dat men heeft van de EU. Ruim twee derde (68%) van de ers is optimistisch over de toekomst van de EU, wat hoger is dan het EU-gemiddelde (58%). De meeste steun is er voor het vrije verkeer van de EU-burgers (86%), een Europees migratiebeleid (85%) en een gemeenschappelijk defensieen veiligheidsbeleid (84%). Ruim de helft van de ers (55%) vindt dat er met de belangen van goed rekening wordt gehouden in de Europese Unie. Minder dan een tiende van de ers (9%) is van mening dat de toekomst beter aan kan buiten de Europese Unie. Dit percentage is gedaald sinds de vorige meting in het najaar van 2017 (12%). Het vertrouwen van ers in de Europese instellingen is hoger dan het Europese gemiddelde: ruim zes op de tien ers zegt vertrouwen te hebben in het Europees Parlement (NL: 63%; EU-28: 48%), de Europese Commissie (NL: 61%; EU-28: 43%) en de Europese Centrale Bank (NL: 62%; EU-28: 41%). De instellingen zijn ook goed bekend onder ers (Europees Parlement: 98%; Europese Centrale Bank: 92%; en Europese Commissie: 90%). Belangrijke Europese kwesties Immigratie is voor ers (49%) en de gemiddelde Europeaan (40%) het belangrijkste probleem waarmee de Europese Unie momenteel te maken heeft. Van de ers is 85% positief over een gemeenschappelijk EU-migratiebeleid, tegenover 69% in de EU-28. Immigratie van mensen van andere EU-lidstaten roept bij een grote groep een positief beeld op (NL: 70%; EU-28: 64%). Als het gaat over immigratie van mensen van buiten de EU is het beeld eerder negatief (NL: 52%; EU-28: 53%). Bijna negen op de tien ers (88%) zijn voor aanvullende maatregelen om niet-gereguleerde immigratie van niet EU-inwoners te bestrijden. Daarnaast noemen ers de staat van de overheidsfinanciën van lidstaten relatief vaak (34%) als een belangrijk probleem, terwijl dit in de EU-28 minder vaak als problematisch wordt beschouwd (19%). Bijna driekwart van de ers (74%) vindt dat maatregelen om het begrotingstekort en de staatsschuld omlaag te brengen in niet mogen worden uitgesteld. Op de derde plaats komt klimaatverandering. ers zien dit vaker als een belangrijk probleem dan de gemiddelde Europeaan (NL: 31%; EU-28: 16%). Ruim de helft (54%) van de ers vindt het ontwikkelen van hernieuwbare energie een topprioriteit en 45% vindt dat het bestrijden van het broeikaseffect topprioriteit gegeven moet worden in een Europese Energie-Unie. 3

6 Tot slot vinden negen op de tien ers (91%) de huidige economische situatie in eigen land (heel) goed. Daarmee staat aan de Europese top, samen met Malta en Luxemburg. 60% verwacht dat de se economie komend jaar hetzelfde zal blijven en 23% denkt dat het komend jaar beter zal gaan. ers zijn ook opvallend positief over de werkgelegenheid in eigen land (NL: 84%; EU-28: 45%) en over de Europese economie en de monetaire unie (NL: 80%, EU-28: 62%). 4

7 I. DE NEDERLANDSE BURGER EN DE EUROPESE UNIE 1 Imago van de Europese Unie Ruim vier op de tien ers (46%) zeggen dat de Europese Unie in het algemeen bij hen een positief beeld oproept, terwijl een zesde van de ers (16%) zegt dat de EU bij hen een negatief beeld oproept (neutraal beeld: 37%). Dit is vergelijkbaar met het gemiddelde in de EU-28 (43% positief; 20% negatief; 36% neutraal). Wanneer men ers vraagt welke termen de EU het best beschrijven, noemt men het vaakst democratisch (71%), beschermend (71%), afstandelijk (58%) en vooruitkijkend (56%). De termen modern (49%) en efficiënt (23%) worden minder vaak gebruikt. Persoonlijk betekent de EU voor ers voornamelijk de vrijheid om overal in de Europese Unie te kunnen reizen (72%), de euro (63%), vrede (48%) en een sterkere invloed in de wereld (48%), gevolgd door: bureaucratie (40%) en economische welvaart (34%). Gemiddeld in de EU- 28 noemt men de vrijheid om overal in de Europese Unie te kunnen reizen (53%), de euro (37%), vrede (33%), culturele diversiteit (30%) en een sterkere invloed in de wereld (27%) het vaakst. 2 Bekendheid met en vertrouwen in de Europese Unie ers zijn over het algemeen bekend met de Europese instellingen. Bijna alle ers zeggen weleens te hebben gehoord van het Europese Parlement (98%). Daarnaast hebben negen op de tien ers weleens gehoord van de Europese Commissie (90%) en de Europese Centrale Bank (92%). ers zijn beter bekend met de instellingen dan de gemiddelde inwoner van de EU-28 (Europese Parlement: 92%, Europese Commissie: 83%, Europese Centrale Bank: 83%). Het percentage ers dat zegt de EU wel te vertrouwen is toegenomen van 50% in het najaar van 2017 tot 57% in het najaar van In de EU-28 is dit vertrouwen in de Europese Unie gelijk gebleven (najaar 2017: 41%, najaar 2018: 42%). ers hebben het meest vertrouwen in provinciale of lokale overheidsinstellingen (wel vertrouwen: 66%, geen vertrouwen: 26%), gevolgd door de Tweede Kamer (wel vertrouwen: 68%, geen vertrouwen: 27%), de Nationale regering (wel vertrouwen: 63%, geen vertrouwen: 33%) en de Europese Unie (wel vertrouwen: 57%, geen vertrouwen: 37%). Het vertrouwen dat ers hebben in Europese instellingen is relatief hoog. ers zeggen namelijk vaker vertrouwen te hebben in het Europees Parlement (63%), de Europese Commissie (61%) en de Europese Centrale Bank (62%) dan de gemiddelde inwoner van de EU-28 (Europees Parlement: 48%, Europese Commissie: 43%, Europese Centrale Bank: 41%). 5

8 II. DE HUIDIGE EN TOEKOMSTIGE SITUATIE VAN DE EUROPESE UNIE Ruim twee derde van de ers (68%) zegt optimistisch te zijn over de verdere toekomst van de Europese Unie, terwijl drie op de tien ers (30%) pessimistisch zijn. ers zijn positiever over de toekomst dan de gemiddelde inwoner van de EU-28 (optimistisch: 58%, pessimistisch: 37%). Wanneer we de respondenten vragen naar hun steun voor Europese beleidsdomeinen dan zien we op drie terreinen relatief grote verschillen tussen en de EU. Allereerst is 85% van de ers voor een gemeenschappelijk EU-migratiebeleid, tegenover 69% in de EU-28 (tegen NL: 11%; tegen EU-28: 24%). Bovendien wordt een gemeenschappelijk handelsbeleid van de EU vaker door ers ondersteund (voor: 81%, tegen: 14%) in vergelijking met de EU-28 (voor: 71%, tegen: 20%). Tevens is een Europese economie en monetaire unie met één munteenheid, de euro, iets waar 80% van de ers voorstander van is (tegen: 18%), tegenover 62% in de EU-28 (tegen 32%). 86% 83% 85% 84% 81% 76% 80% 77% 69% 71% 62% 74% 68% 65% 61% 63% 43% 36% Vrije verkeer van EU-burgers Gemeenschappelijk EUmigratiebeleid Gemeenschappelijk defensieen veiligheidsbeleid Gemeenschappelijk handelsbeleid EU EMU met één munteenheid Gemeenschappelijk energiebeleid Gemeenschappelijk buitenlands beleid Digitale interne markt binnen EU Verdere uitbreiding van EU Percentage ers dat voor deze stelling is Percentage in EU-28 dat het eens is met deze stelling Afbeelding 1: Wat is uw mening aangaande de volgende stellingen? Laat voor elk van de volgende stellingen weten of u voor of tegen bent. Meer dan de helft van de ers (55%) vindt dat er met de belangen van goed rekening wordt gehouden in de Europese Unie, ruim een derde van de ers (37%) is het hier niet mee eens (EU-28: 49% eens; 43% oneens). Een grote meerderheid (87%) is het niet eens met de stelling dat de toekomst beter aan zou kunnen buiten de Europese Unie. Slechts één op de tien ers (9%) vindt dat hun land alleen beter af is (EU-28: 30%), terwijl bij de vorige meting in 2017 nog één op de acht ers (12%) die mening waren toegedaan. 6

9 III. BELANGRIJKE EUROPESE KWESTIES Op persoonlijk vlak is gezondheidszorg en sociale zekerheid voor een derde (32%) van de ers de belangrijkste kwestie, gevolgd door milieu, klimaat en energiekwesties (28%) en stijgende prijzen, inflatie en kosten van levensonderhoud (22%). In de EU-28 wordt dit laatste het meest genoemd: circa een derde van de Europeanen (32%) geeft aan dat stijgende prijzen, inflatie en kosten van levensonderhoud op dit moment het belangrijkste is waar zij mee te maken hebben. Als belangrijkste kwestie die momenteel in speelt, staat gezondheidzorg en sociale zekerheid voor 44% van de ers op de eerste plaats. Ook het milieu, klimaat en energiekwesties is voor veel ers (41%) een belangrijk nationaal onderwerp. Beide kwesties spelen in andere EU-landen minder (gezondheidszorg en sociale zekerheid: 20%; milieu, klimaat en energie: 14%). Zowel in (49%) als in de EU-28 (40%) ziet men immigratie als het belangrijkste probleem waarmee de Europese Unie momenteel te maken heeft. Daarnaast is de staat van de overheidsfinanciën van lidstaten volgens een derde van de ers (34%) een belangrijke kwestie. In de EU-28 wordt dit minder vaak als probleem ervaren (19%). Tenslotte is ook klimaatverandering volgens ers een belangrijk probleem: drie op de tien ers (31%) noemen dit als een belangrijk probleem voor de EU, tegenover 16% van de ondervraagden in de EU Immigratie- en asielbeleid Wanneer we de belangrijkste Europese kwestie (immigratie) er uit lichten zien we dat de meeste ers (85%) positief tegenover een gemeenschappelijk Europees migratiebeleid staan. Circa een tiende van de ers (11%) is tegen een Europees migratiebeleid. In de EU-28 is 69% van de inwoners voor een gemeenschappelijk migratiebeleid en een kwart (24%) tegen. De helft van de ers (50%) is het eens met de stelling dat immigranten een grote bijdrage leveren aan ; ruim vier op de tien ers (43%) zijn het daar niet mee eens. Beide percentages komen overeen met het Europees gemiddelde. ers kijken positiever aan tegen hulp aan vluchtelingen dan de gemiddelde Europeaan. Negen op de tien ers (88%) vinden dat vluchtelingen zou moeten helpen; 9% van de ers is het er daar niet mee eens (EU-28: 69% voor; 26% tegen). Immigratie van mensen van andere EU-lidstaten roept bij het merendeel van de ers (70%) een positief gevoel op (EU-28: 64%). Als het gaat om immigratie van mensen van buiten de EU, hebben meer ers (52%) een negatief beeld (43% is positief). Dat is ook zo voor de EU-28 (53% negatief; 40% positief). 7

10 Een grote meerderheid van de respondenten in (88%) en de EU-28 (86%) zegt ja tegen aanvullende maatregelen om niet-gereguleerde immigratie van mensen van buiten de EU te bestrijden. Wel zien we een verschil tussen en de EU-28 bij de vraag op welk niveau er aanvullende maatregelen genomen moeten worden. 70% van de ers zegt dat deze bij voorkeur op EU-niveau genomen moeten worden, terwijl dit percentage gemiddeld op 39% ligt in de EU-28. Van de Europeanen is 27% voor maatregelen op nationaal niveau, tegenover 15% van de ers. Afbeelding 2: QB2. Naar uw mening, zouden er aanvullende maatregelen moeten worden genomen om niet-gereguleerde immigratie van mensen van buiten de EU te bestrijden? (%) 2 Overheidsfinanciën De overgrote meerderheid (74%) van de se respondenten vindt dat maatregelen om het begrotingstekort en de staatsschuld omlaag te brengen in niet mogen worden uitgesteld. Dit komt redelijk overeen met het Europees gemiddelde (71%). Tevens is een ruime meerderheid van de ers (56%) en Europeanen (64%) van mening dat de EU voldoende macht en middelen heeft om de economische belangen van Europa in de wereldeconomie te verdedigen. Ruim een derde van de ers (36%) is het hier niet mee eens, tegenover 25% van de Europeanen. wijkt duidelijk af van andere Europese landen als het gaat om de stelling dat overheidsgeld gebruikt zou moeten worden om op EU-niveau investeringen in de private sector te stimuleren. Circa de helft van de ers (52%) is het hier niet mee eens (voor: 34%), tegenover het Europees gemiddelde van 30% (voor EU-28: 57%). 8

11 3 Energie- en klimaatbeleid ers beschouwen klimaat- en energiemaatregelen meer dan de gemiddelde Europeaan als een prioriteit voor de Europese Unie. Wat betreft hernieuwbare energie zitten ers in een kopgroep van landen die daar een topprioriteit van willen maken. Ruim de helft van de ers (54%) zegt topprioriteit te geven aan het ontwikkelen van hernieuwbare energie (EU-28: 45%). Relatief veel ers noemen ook het bestrijden van het broeikaseffect (NL: 45%; EU-28: 36%) en het verminderen van het energieverbruik (NL: 36%: EU-28: 25%) als een topprioriteit. Aan de concurrentiekracht van de Europese industrie in een Europese Energie-unie wordt door zowel ers (2%) als de gemiddelde Europeaan (10%) relatief weinig prioriteit gegeven. Ruim driekwart (77%) van de ers is voor een gemeenschappelijk energiebeleid in de EU, en 18% is tegen. In de EU-28 is 74% voor en 18% tegen. 4 Economische situatie en werkgelegenheid a. Huidige en toekomstige economische situatie Negen op de tien ers (91%) beoordeelt de huidige economische situatie in als goed of heel goed. Na Malta (95%) scoort, samen met Luxemburg (91%), het hoogst van Europa, en opvallend hoger dan het Europese gemiddelde van 49%. Afbeelding 3: Hoe beoordeelt u de huidige stand van zaken op elk van de volgende gebieden? De economische situatie in (ONS LAND) (%) 9

12 ers zijn ook optimistischer over de Europese economie dan de gemiddelde inwoner van de EU-28. Twee derde van ers (67%) beoordeelt de huidige stand van zaken van de Europese economie als goed, tegenover 49% gemiddeld in Europa. 19% van de ers vinden de economische situatie in de EU slecht, tegenover het Europese gemiddelde van 38%. Het merendeel van de ers (60%) verwacht dat de economische situatie in de komende 12 maanden hetzelfde zal blijven. Bijna een kwart van de ers (23%) is optimistisch en verwacht dat het komend jaar beter zal gaan. ers zijn iets minder positief wat betreft de economische situatie in de EU. Waar slechts 10% van de ers verwacht dat het komend jaar beter zal gaan met de economische situatie in de EU, staat 18% van de Europeanen hier positief tegenover. Ruim een derde (37%) van de ers verwacht dat het komend jaar slechter zal gaan met de economische situatie in de EU; gemiddeld in de EU is een kwart (25%) van de respondenten deze mening toebedeeld. In vergelijking met het Europees gemiddelde is de er positief over de Europese Economische en Monetaire Unie met de euro. Acht op de tien ers (80%) zeggen hiervoor te zijn, tegenover zes op de tien (62%) Europeanen. 18% van de ers zijn tegen de EMU, ten opzichte van het Europees gemiddelde van 32%. b. Huidige en toekomstige werkgelegenheidssituatie ers zijn opvallend positief over de werkgelegenheid in eigen land. 84% van de ondervraagden beoordeelt de werkgelegenheidssituatie in als goed of heel goed, tegenover 45% in de EU-28. Daarentegen beoordeelt de helft (51%) van de Europeanen de economische situatie in hun eigen land als slecht, in is slechts één op acht (12%) negatief. Het merendeel van de ers (54%) verwacht dat de werkgelegenheid in het komend jaar gelijk zal blijven (EU-28: 48%). Een derde (33%) van de ers verwacht verbetering het komend jaar (EU-28: 23%) en een tiende (10%) van de ers is pessimistisch over de werkgelegenheidssituatie in eigen land het komend jaar (EU-28: 24%). 10