In dit document worden de resultaten voor België bij elke vraag afzonderlijk weergegeven en vergeleken met het Europees gemiddelde.

Transcriptie

1 Directoraat-generaal communicatie Directoraat C - Betrekkingen met de burgers EENHEID OPVOLGING PUBLIEKE OPINIE 30/09/2009 EB71.3 EUROPESE VERKIEZINGEN 2009 Postelectoraal onderzoek Landprofiel: Europees gemiddelde en resultaten België Populatie: EU 18+ (in Oostenrijk 16+) Onderzoeksgebied: EU 27 ( Europese burgers) 1 Steekproefomvang België: Steekproefomvang België: Onderzoeksperiode: 12 juni - 6 juli 2009 De opzet en structuur van deze notitie zijn ontleend aan die van het document met de algemene eerste resultaten (met de resultaten van de gehele Europese Unie en de verschillen op lidstaatniveau) om een vergelijking op alle punten mogelijk te maken. In dit document worden de resultaten voor België bij elke vraag afzonderlijk weergegeven en vergeleken met het Europees gemiddelde. 1 De uitkomsten van dit postelectoraal onderzoek zijn sociaal-demografisch en politiek gewogen om ervoor te zorgen dat ze representatief zijn. 2 Ondervraagden die stemgerechtigd zijn. 3 Ondervraagden die verklaard hebben tijdens de Europese verkiezingen van 2009 te hebben gestemd.

2 I. DEELNAME EN POLITIEKE BINDING A. Deelname aan de Europese verkiezingen 2009 Q1. Deelname aan de verkiezingen van het Europees Parlement 2009 DEELNAME 43% 90,4% STEMONTHOUDING 57% 9,6% Profiel van de stemmers GESLACHT Man 44% 91% Vrouw 42% 90% LEEFTIJD jaar 29% 88% jaar 36% 92% jaar 44% 92% 55 jaar of ouder 50% 90% OPLEIDING (afgerond) op 15-jarige leeftijd of jonger 43% 87% jaar 40% 92% 20 jaar of ouder 52% 91% Studeert nog 34% 85% HEEFT EEN BINDING MET EUROPA ja 49% 90% nee 34% 91% HERINNERING MEDIA-AANDACHT VOOR DE EUROPESE VERKIEZINGEN ja 47% 93% nee 36% 88% *Binding met Europa: het gemiddelde aantal ja -antwoorden voor stemmers en niet-stemmers samen was 64% in de EU en 74% in België. **Herinnering campagne: het gemiddelde aantal ja -antwoorden voor stemmers en nietstemmers samen was 67% in de EU en 53% in België. NB: deze vraag werd aan alle ondervraagden gesteld; profiel van de stemmers weergegeven Aangezien men in België verplicht is te stemmen, was de deelname zeer hoog en kwam uit op 90,4%, vergeleken met 43% in de EU. Er was bij de deelname geen verschil tussen mannen en vrouwen. Bij de ondervraagden in de leeftijd 18 tot 24 jaar was de deelname iets lager dan in de andere leeftijdscategorieën (88%). Bij studenten was de deelname het laagst (85%). De campagne voor de Europese verkiezingen zorgde voor een klein verschil: van de ondervraagden die zich deze campagne konden herinneren, bracht 93% zijn stem uit, tegenover 88% die hier geen herinnering van had. 2/11

3 B. Deelname aan nationale verkiezingen Q9 Deelname aan de vorige nationale verkiezingen DEELNAME 72% 91,2% STEMONTHOUDING NB 28% 8,8% Profiel van de stemmers GESLACHT Man 72% 91% Vrouw 72% 91% LEEFTIJD jaar 38% 73% jaar 64% 91% jaar 77% 94% 55 jaar of ouder 82% 94% OPLEIDING (afgerond) op 15-jarige leeftijd of jonger 76% 92% jaar 70% 93% 20 jaar of ouder 80% 94% Studeert nog 40% 67% HEEFT EEN BINDING MET EIGEN LAND ja 75% 92% nee 51% 88% *Binding met eigen land: het gemiddelde aantal ja -antwoorden voor stemmers en nietstemmers samen was 91% in de EU en 90% in België. NB: 1 Met inbegrip van de ondervraagden die "Weet niet" als antwoord gaven: 3% in de EU en 0,9% in België. NB: 2 deze vraag werd aan alle ondervraagden gesteld; profiel van de stemmers weergegeven Bij beschouwing van de vorige nationale verkiezingen, waarbij stemmen ook verplicht is, zijn er op enkele punten overeenkomsten met het profiel van de Belgische stemmers in de afgelopen Europese verkiezingen: Bij deze verkiezingen was de deelname bij de jongste groep ook het kleinst (73%), zelfs lager dan tijdens de Europese verkiezingen van 2009 (87%). Bij studenten was de opkomst opnieuw het laagst; slechts 67% nam deel aan de vorige nationale verkiezingen. De binding met Europa was voor deelname aan de Europese verkiezingen van 2009 geen factor van betekenis. Bij de nationale verkiezingen daarentegen was dat geheel anders: de binding met België zorgde voor een verschil in deelname van 4% tussen de beide groepen (wel of geen binding met België). 3/11

4 C. Politieke binding Q10. Hebt u een binding met een van de politieke partijen? Ja, zeer 13% 15% Ja, enigszins 30% 39% Nee, weinig 28% 29% Nee, zeer weinig 26% 17% Weet niet 3% - In België voelt het merendeel van de ondervraagden zich ten minste enigszins verbonden met een van de politieke partijen (39% tegenover 30% gemiddeld in de EU). Als de antwoorden "ja, zeer" en "ja, enigszins" worden toegevoegd, komt het Belgische resultaat uit op 54%, hetgeen 12% hoger is dan het EU-gemiddelde van 43%. In vergelijking met het Europees gemiddelde zijn er in België minder ondervraagden die helemaal geen binding hebben met een van de partijen (17% tegenover 26%). Q10 Hebt u een binding met een van de politieke partijen? EU27 43% 54% GESLACHT Man 45% 55% Vrouw 41% 53% LEEFTIJD jaar 30% 37% jaar 36% 52% jaar 42% 57% 55 jaar of ouder 52% 57% OPLEIDING (afgerond) op 15-jarige leeftijd of jonger 45% 41% jaar 40% 56% 20 jaar of ouder 50% 61% Studeert nog 36% 38% *Totaal van de antwoorden "Ja, zeer" en "Ja, enigszins" Het verschil tussen mannen en vrouwen is kleiner dan het EUgemiddelde, maar toch hebben mannen vaker een binding met een van de politieke partijen dan vrouwen. In tegenstelling tot het algemene beeld in de EU is de tendens van toenemende binding naarmate men ouder wordt, niet zo uniform. De jongste groep is de enige met een afwijkende lage score van 37% ("ja, 4/11

5 zeer" en "ja, enigszins" gezamenlijk). De scores in de volgende drie leeftijdscategorieën liggen niet ver uit elkaar (52%, 57% en 57%). II. HERINNERING MEDIA-AANDACHT VOOR DE EUROPESE VERKIEZINGEN Q8. Kunt u zich nog herinneren of u in de pers, op internet of op de radio of televisie hebt gelezen of gehoord dat mensen werden aangespoord om met de Europese verkiezingen te gaan stemmen? EU27 67% 53% GESLACHT Man 69% 58% Vrouw 64% 48% LEEFTIJD jaar 66% 56% jaar 64% 55% jaar 69% 54% 55 jaar of ouder 67% 50% OPLEIDING (afgerond) op 15-jarige leeftijd of jonger 60% 31% jaar 67% 54% 20 jaar of ouder 73% 58% Studeert nog 68% 57% * Deze vraag werd aan alle stemmers gesteld; totaal van de "ja"-antwoorden Het aantal ondervraagden dat zich de media-aandacht voor de Europese verkiezingen kon herinneren, was in België aanzienlijk lager dan in de EU (53% tegenover 67%). Dat geldt voor alle geanalyseerde sociaal-demografische categorieën. Er zijn niettemin enkele tendensen die afwijken van het gemiddelde Europese patroon: Vrouwen kunnen zich de media-aandacht minder vaak herinneren dan mannen (58% tegenover 48%). De hoogste score (56%) wordt behaald door de jongste ondervraagden, van 18 tot 24 jaar, maar zelfs voor hen ligt de score 10% onder het Europees gemiddelde (66%). De ondervraagden die hun opleiding op 15-jarige leeftijd of jonger hebben afgerond, kunnen zich het minste herinneren van de mediaaandacht (31% tegenover bijna het dubbele, 60%, op EU-niveau). 5/11

6 III. DE STEMMERS PROFIEL EN MOTIVERING NB. De volgende vragen (Q3a, Q4d en Q5) zijn alleen gesteld aan de ondervraagden die verklaard hebben tijdens de Europese verkiezingen van 2009 te hebben gestemd (43% in de EU en 90,4% in België). A. Beslissingsmoment op wie te gaan stemmen Q3a. Wanneer hebt u besloten om op die specifieke politieke partij of kandidaat te stemmen waar u tijdens de afgelopen verkiezingen voor het Europees Parlement op hebt gestemd? Zo stemt u altijd 50% 53% U hebt dit een paar maanden geleden besloten 21% 19% U hebt dit een paar weken geleden besloten 13% 10% U hebt dit een paar dagen voor de verkiezingen besloten 9% 10% U hebt dit op de dag van de verkiezingen besloten 6% 8% Deze vraag is gesteld aan de ondervraagden die verklaard hebben tijdens de Europese verkiezingen te hebben gestemd Er zijn op dit punt geen noemenswaardige verschillen tussen de Belgische resultaten en het Europees gemiddelde. B. Redenen om te stemmen Q4d. Wat waren voor u de belangrijkste redenen om tijdens de afgelopen EPverkiezingen te gaan stemmen? Dit is uw plicht als burger 47% 37% U stemt altijd 40% 31% Om de politieke partij te steunen waar u zich mee verbonden voelt 24% 24% U kunt een verschil maken door tijdens de Europese verkiezingen te gaan 19% 10% stemmen U bent pro-europa 16% 11% U voelt zich Europeaan/burger van de EU 13% 13% Om uw afwijkende standpunt kenbaar te maken 11% 6% Om uw regering te steunen 9% 7% De EU speelt een belangrijke rol in uw dagelijks leven 6% 6% Zodat er maatregelen worden genomen tegen uw regering 5% 4% U bent zeer geïnteresseerd in Europese aangelegenheden 5% 6% De informatie die u tijdens de campagne hebt ontvangen, heeft u ervan 5% 4% overtuigd om te gaan stemmen Om sancties op te leggen aan de EU 2% 0% (ALLEEN IN DE LANDEN WAAR STEMMEN VERPLICHT IS) Omdat stemmen verplicht is 2% 44% Overige (SPONTAAN) 1% 1% Weet niet 1% 0% *De drie belangrijkste redenen voor het land zijn VETGEDRUKT 6/11

7 **Deze vraag is gesteld aan de ondervraagden die verklaard hebben tijdens de Europese verkiezingen te hebben gestemd *** Het totaal van alle gegeven antwoorden, maximaal 3 antwoorden Voor de Belgische ondervraagden is de belangrijkste reden om te stemmen het feit dat stemmen verplicht is (44% van de ondervraagden), de tweede reden is dat men het beschouwt als burgerplicht (37%) en vervolgens dat men altijd stemt (31%) - waarbij zij opgemerkt dat deze drie redenen enige overlap kunnen vertonen. Het aantal ondervraagden dat gaat stemmen vanwege een pro-europese gezindheid is kleiner dan het Europees gemiddelde (11% tegenover 16% EU); hetzelfde geldt voor stemmen om een verschil te kunnen maken (10% tegenover 19%). Het aantal ondervraagden dat gaat stemmen om een afwijkend standpunt kenbaar te maken, ligt ook onder het Europees gemiddelde (6% tegenover 11%). C. Zaken die aanleiding vormden voor de stem QK5. Welke zaken vormen een aanleiding om tijdens de Europese verkiezingen te gaan stemmen? Economische groei 41% 39% Werkloosheid 37% 33% Toekomst van de pensioenen 22% 24% De rol van de EU op het internationale toneel 22% 17% De macht en bevoegdheden van de Europese instellingen 19% 13% Criminaliteit 18% 18% Inflatie en koopkracht 18% 25% Immigratie 16% 19% Strijd tegen klimaatverandering 16% 18% Europese waarden en identiteit 16% 17% Het energievraagstuk 13% 16% De gemeenschappelijke munt, de euro 12% 13% Terrorisme 11% 5% Landbouw 11% 8% Voedselveiligheid 9% 8% Overige (SPONTAAN) 4% 3% Geen (SPONTAAN) 12% 13% Weet niet 3% 2% *De drie belangrijkste redenen voor het land zijn VETGEDRUKT **Deze vraag is gesteld aan de ondervraagden die verklaard hebben tijdens de Europese verkiezingen te hebben gestemd *** Het totaal van alle gegeven antwoorden, maximaal 3 antwoorden De Belgische stemmers noemden de economische groei als belangrijkste aanleiding om deel te nemen aan de Europese verkiezingen van 2009, hetgeen in lijn is met de gehele EU (39% 7/11

8 tegenover 41%). Eveneens in lijn met de EU staat de werkloosheid op de tweede plaats (33% in België, 37% in de EU). Als derde punt wordt inflatie en koopkracht genoemd, opnieuw een economisch aspect, met een bovengemiddelde score ten opzichte van het Europees gemiddelde (25% in België, 18% in de EU). De rol van de EU op het internationale toneel neemt ogenschijnlijk een minder belangrijke plek in als aanleiding om te stemmen in de Europese verkiezingen (17% in België, 22% in de EU), hetzelfde geldt voor de macht en bevoegdheden van de Europese instellingen (13% tegenover 19%). IV. DE NIET-STEMMERS - PROFIEL EN MOTIVERING NB. De volgende vragen, Q3b en Q4b, zijn alleen gesteld aan ondervraagden die verklaarden NIET te hebben gestemd tijdens de Europese verkiezingen van 2009 (57% in de EU en 9,6% in België). A. Beslissingsmoment om niet te stemmen Q3b. Wanneer besloot u NIET te stemmen tijdens de afgelopen verkiezingen voor het Europees Parlement U stemt nooit 22% 50% U hebt dit een paar maanden geleden besloten 18% 12% U hebt dit een paar weken geleden besloten 15% 18% U hebt dit een paar dagen voor de verkiezingen besloten 16% 6% U hebt dit op de dag van de verkiezingen besloten 16% 3% Weet niet 13% 11% Deze vraag is gesteld aan ondervraagden die verklaard hebben tijdens de Europese verkiezingen niet te hebben gestemd Aangezien stemmen verplicht is in België, wijkt het profiel van niet-stemmers vanzelfsprekend zeer af van het Europees gemiddelde (stemmen is in slechts één andere EU-lidstaat ook verplicht). De helft van de niet-stemmers in de afgelopen Europese verkiezingen geeft aan nooit te stemmen (22% EU). Van de overige niet-stemmers besloot het merendeel een paar weken voor de verkiezingen om niet te stemmen (18% tegenover 15% EU), gevolgd door 12% die dit besluit een paar maanden van tevoren nam (het EU-gemiddelde is 18%). 8/11

9 Er waren in België maar weinig mensen die spontaan besloten niet te stemmen - slechts 3% besloot op de dag van de verkiezingen om niet te stemmen, en nog eens 6% deed dat een paar dagen van tevoren. B. Redenen om niet te stemmen Q4b. Wat zijn de belangrijkste redenen dat u de afgelopen verkiezingen voor het Europees Parlement NIET hebt gestemd? Geen vertrouwen in/ontevredenheid over de politiek in het algemeen 28% 18% Geen interesse in politiek 17% 11% Mijn stem heeft geen invloed/mijn stem verandert niets 17% 11% Op vakantie/ niet thuis 10% 11% Te druk/ geen tijd/ werk 10% 2% Ik weet niet veel af van de Europese Unie / het Europees Parlement of de verkiezingen van het Europees Parlement 10% 6% Ik stem zelden of nooit 10% 16% Geen interesse in Europese aangelegenheden 9% 1% Ontevreden over het Europees Parlement als instelling 8% 3% Ziekte/gezondheidsprobleem op dat moment 7% 17% Ontbreken van publiek debat/verkiezingscampagne 6% - Betrokken bij een familie- of vrijetijdsactiviteit 5% 4% Tegen de Europese Unie 4% 6% Problemen met de inschrijving of de stemkaart 3% 7% Wist niet dat er verkiezingen waren 2% 2% Overige (SPONTAAN) 6% 17% Weet niet 3% 1% *De drie belangrijkste redenen voor het land zijn VETGEDRUKT **Deze vraag is gesteld aan ondervraagden die verklaard hebben tijdens de Europese verkiezingen niet te hebben gestemd *** Het totaal van alle gegeven antwoorden, maximaal 3 antwoorden Net als gemiddeld in de EU is de belangrijkste reden om niet te gaan stemmen dat men geen vertrouwen heeft in/ontevreden is over de politiek in het algemeen. Deze reden werd in België echter minder vaak genoemd dan gemiddeld in de EU (18% tegenover 28%). De reden die daarna het vaakst opgegeven werd, is ziekte/gezondheidsproblemen (17% tegenover 7%). Op de derde plaats komt "ik stem zelden of nooit" (16% in België tegenover 10% in de EU), hetgeen overeenkomt met de eerdere constatering dat de helft van de niet-stemmers van de Europese verkiezingen in 2009 nooit stemt (zie Q3b). 9/11

10 V. STANDPUNT EN HOUDING TEGENOVER HET EUROPEES PARLEMENT EN DE EUROPESE UNIE A. Het Europees Parlement Q7. Kunt u bij elk van de volgende stellingen aangeven of deze al dan niet overeenkomt met uw eigen standpunt of houding? U had de nodige informatie voorhanden om te kunnen kiezen op wie u tijdens de afgelopen Europese verkiezingen zou gaan stemmen 53% 69% Het Europees Parlement houdt rekening met de belangen van de Europese burger 46% 61% * Deze vraag werd aan alle ondervraagden gesteld; totaal van de "ja, enigszins"- antwoorden De Belgische ondervraagden waren meer dan gemiddeld in de EU van mening dat zij de nodige informatie hadden om te kunnen kiezen op wie zij tijdens de afgelopen Europese verkiezingen zouden gaan stemmen (69% tegenover 53%). Zij waren er ook sterker van overtuigd dat het Europees Parlement rekening houdt met de belangen van de Europese burger (61% in België, 46% in de EU). B. De Europese Unie Q7 Kunt u bij elk van de volgende stellingen aangeven of deze al dan niet overeenkomt met uw eigen standpunt of houding? U hebt vertrouwen in de instellingen van de EU 50% 66% Het EU-lidmaatschap van (ONS LAND) is een goede zaak 69% 83% U voelt zich burger van de EU 64% 76% U voelt zich verbonden met (ONS LAND) 91% 90% U voelt zich verbonden met Europa 64% 74% U bent zeer in politiek geïnteresseerd 39% 40% * Deze vraag werd aan alle ondervraagden gesteld; totaal van de "ja, enigszins"-antwoorden Het aantal ondervraagden dat vertrouwen heeft in de instellingen van de EU is in België veel groter dan gemiddeld in de EU (66% tegenover 50%). Er zijn ook veel meer ondervraagden die het EU-lidmaatschap van België als positief beschouwen (83% tegenover 69%), die zich een burger van de EU voelen (76% tegenover 64%) en zich verbonden voelen met Europa (74% tegenover 64%). 10/11

11 VI. BELANG VAN HET KENNEN VAN DE UITSLAGEN VAN DE VERKIEZINGEN Q7. Kunt u bij elk van de volgende stellingen aangeven of deze al dan niet overeenkomt met uw eigen standpunt of houding? Het is erg belangrijk voor u welke kandidaten zetels winnen en als afgevaardigden worden gekozen in het Europees Parlement 49% 58% Het is erg belangrijk voor u welke politieke partij de meeste zetels wint in de verkiezingen van het Europees Parlement 50% 57% * Deze vraag werd aan alle ondervraagden gesteld; totaal van de "ja, enigszins"-antwoorden Vergeleken met het Europees gemiddelde hechten de Belgische ondervraagden er meer waarde aan te weten welke kandidaten zetels hebben gewonnen in het Europees Parlement (58% tegenover 49%) en welke politieke partij de meeste zetels heeft gewonnen (57% tegenover 50%). Eenheid opvolging publieke opinie Voor meer informatie: Jacques Nancy ( ) Nives Žun ( ) 11/11