Risico- en Crisisbarometer

Transcriptie

1 Rapport Risico- en Crisisbarometer Basismeting november 2013 Voor: NCTV Door: Ipsos Datum: 18 december 2013 Project:

2 Inhoudsopgave Samenvatting 2 Inleiding 4 Resultaten: de zorgen van Nederland 6 Resultaten: het gevoel van veiligheid 9 Resultaten: vertrouwen in de overheid 14 Resultaten: informatiebehoefte bij ramp 18 Verschillen in achtergrondkenmerken 25 Bijlagen 28 In opdracht van NCTV. Ipsos Nederland Koningin Wilhelminaplein HK Amsterdam Ipsos BV. 1

3 Samenvatting

4 Samenvatting De zorgen van Nederland Nederlanders maken zich het meest zorgen om de werkgelegenheid en de economische crisis. Al zijn de zorgen voor de economische crisis wel wat gedaald ten opzichte van een half jaar geleden. Zo ook de zorgen voor de gezondheidszorg en de ontwikkeling van de huizenmarkt. Ook is men minder bang voor een cyber aanval, terroristische aanslag, ordeverstoring en kernongeval. Het gevoel van veiligheid Het lijkt erop dat Nederlanders zich door de jaren heen steeds iets minder zorgen maken over de eigen veiligheid en die van het gezin. Vergeleken met een half jaar geleden, schat men de kans betrokken te raken bij een ramp ook minder groot in. Een kleine doch stabiele minderheid voelt zich niet veilig op drukke evenementen. Daarnaast voelen Nederlanders zich niet altijd veilig in een vliegtuig, treinstation en het OV. Vertrouwen in de overheid Vier op de tien Nederlanders hebben vertrouwen in de overheid en zes op de tien denken dat de overheid (in enige mate) voorbereid is op een grote ramp. Een kwart van de Nederlandse bevolking denkt dat de burgers voorbereid zijn op een ramp. In de informatievoorziening van de overheid bij een ramp heeft bijna de helft vertrouwen. Informatiebehoefte bij een ramp Een kwart van de Nederlandse bevolking heeft onlangs iets meegekregen over wat te doen bij een ramp, dit is meer dan een half jaar geleden. De informatie hebben ze vooral via de TV tot zich genomen. Als er een ramp zou plaatsvinden, gaan negen op de tien Nederlanders zelf op zoek naar informatie. Ze doen dit vooral op het internet en via de TV. Men verwacht daarnaast de radio vaker te gebruiken dan een half jaar geleden. 3

5 Inleiding

6 Inleiding Aanleiding en doelstelling Tijdig inzicht verkrijgen in de beleving van burgers tijdens (dreigende) crises. Dit inzicht wordt als input gebruikt voor de woordvoering over risico s en crises en de te ontwikkelen communicatiestrategieën daaromtrent. Met deze basismeting achterhalen we wat in het algemeen de risico-, crisis- en angstbeleving van Nederlanders is Methode Doelgroep: Nederlanders van 15 jaar en ouder Aanpak: twee basismetingen per jaar (juni en november) waarin via online interviews naar de beleving van burgers in gewone tijden wordt gevraagd. Ten tijden van een ramp of crisis kan onmiddellijk een ad hoc spoedmeting worden opgezet die inzicht biedt in de beleving van Nederlanders op dat moment. De resultaten van de basismetingen dienen als vergelijkingsmateriaal voor de spoedmetingen Vanaf juni 2013 vindt de datacollectie van de basismetingen via online interviews plaats. Voorheen is de datacollectie via telefonische interviews uitgevoerd. Het is mogelijk dat deze wisseling van methode kan leiden tot andere uitkomsten. Bij online onderzoek zijn mensen bijvoorbeeld vrijer / minder sociaal wenselijk in hun antwoorden dan bij telefonisch onderzoek. Dit zie je met name terug bij vragen die gaan over vertrouwen. Vragenlijst De volgende onderwerpen zijn aan de orde gekomen: Onderwerpen van zorg Kennis, houding en gedrag genoemde zorgen (Vertrouwen in) informatievoorziening ten tijden van crises 5

7 Resultaten De zorgen van Nederland

8 Zorgen over regering/politiek toegenomen, over economische crisis, gezondheidszorg en ontwikkeling huizenmarkt afgenomen Wanneer u denkt aan zaken en gebeurtenissen die op dit moment spelen in Nederland of kunnen gaan spelen in Nederland, waarover maakt u zich dan in meer of mindere mate persoonlijk zorgen? (spontane antwoorden) Top-of-mind Overig spontaan Totaal werkloosheid/werkgelegenheid 13% 14% 27% economische-, financiële-, eurocrisis 15% 1 26% bezuinigingen 5% 10% 15% gezondheidszorg 3% 1 14% regering/politiek ontwikkeling huizenmarkt nergens om/geen zorgen weet niet 3% 9% 9% 3% 4% 20% 1 Basis: alle Nederlanders van 15 jaar en ouder (n=801) Overige issues door minder dan 5% genoemd Nov 13 Juni 13 Nov 12 Juni 12 werkloosheid/werkgelegenheid 27% 28% 17% 13% economische-, financiële-, eurocrisis 26% 34% 29% 37% bezuinigingen 15% 14% 7% 10% gezondheidszorg 14% 20% 18% 1 regering/politiek 1 9% 14% 17% ontwikkeling huizenmarkt 4% 1 5% 3% nergens om/geen zorgen/weet niet 29% 28% 24% 2 = significant hoger of lager dan vorige periode (juni 2013) 7

9 Men is nog steeds het meest bang voor een economische crisis en cyber aanval, al is deze angst wel gedaald t.o.v. juni 2013 Nu volgt een aantal gebeurtenissen, die als een ramp kunnen worden beschouwd. Kunt u bij iedere gebeurtenis aangeven in welke mate u hier bang voor bent dat de gebeurtenis in Nederland plaatsvindt? Bottom-3 (heel bang; bang; beetje bang) Economische crisis 64% 75% 76% 78% 79% Cyber aanvallen 5 58% Terroristische aanslag 43% 49% 38% 44% 43% Ordeverstoring in grote menigte 4 47% 47% 45% 45% Internationale crisis 43% 45% 50% 49% 49% Ziektegolf onder mensen 40% % Ramp met gevaarlijke stoffen 40% 4 47% 43% 47% Verkeersramp 37% 36% 39% 40% 4 Kernongeval 30% 34% 3 27% 3 Uitval stroom, gas, water of telefoon 3 34% Extreme weersomstandigheden 37% 33% 34% 33% 38% Grote brand 30% 3 36% 37% 33% Overstroming 3 30% 30% 26% 29% Nov 13 Juni 13 Nov 12 Juni 12 Nov 11 Sinds maart 2013 is het DTN verhoogd van beperkt naar substantieel Basis: alle Nederlanders van 15 jaar en ouder (n=801) = nieuw sinds juni 2013 = significant hoger of lager dan vorige periode (juni 2013) 8

10 Resultaten Het gevoel van veiligheid

11 Het lijkt erop dat Nederlanders zich door de jaren heen steeds iets minder zorgen maken over de eigen veiligheid en die van het gezin In welke mate maakt u zich momenteel zorgen over de veiligheid van u en uw gezin als gevolg van mogelijke gebeurtenissen of rampen in Nederland? veel zorgen tamelijk veel zorgen niet zoveel zorgen geen zorgen november % 57% 3 88% juni % 14% 58% 27% 85% november % 3% 13% 56% 28% 84% juni % 17% 5 28% 79% Basis: alle Nederlanders van 15 jaar en ouder (n=791), gepercenteerd op basis zonder weet niet antwoorden 10

12 Vergeleken met een half jaar geleden schat men daarnaast de kans om betrokken te raken bij een ramp kleiner in In hoeverre denkt u dat u zelf of uw gezin de kans loopt om betrokken te raken bij een ramp? zeer groot groot niet klein maar ook niet groot klein zeer klein afwezig november % 29% 36% 3 69% juni % 33% 36% 28% 66% november % 3% 2 33% 37% 5% 76% juni % 4% 2 33% 36% 6% 74% Basis: alle Nederlanders van 15 jaar en ouder (n=784), gepercenteerd op basis zonder weet niet antwoorden = significant hoger of lager dan vorige periode (juni 2013) 11

13 Men voelt zich nog steeds het vaakst onveilig op drukke evenementen, gevolgd door een treinstation, het OV en vliegtuig Kunt u per locatie aangeven hoe veilig u zich er voelt? Helemaal niet / niet zo veilig: juni 12 nov 12 Juni 13 nov 13 helemaal niet veilig niet zo veilig tamelijk veilig heel veilig 2 26% 35% Drukke evenementen 36% 6% 30% 54% 1 65% 1 13% 17% Vliegtuig 18% 4% 14% 59% 23% 8 9% 1 17% Treinstation 20% 3% 17% 59% 2 80% 8% 13% 16% Openbaar vervoer 20% 18% 6 19% 80% 6% 8% 14% Straat/weg 15% 13% 67% 19% 86% 5% 6% 1 Vliegveld 1 9% 6 27% 89% 3% 6% Openbare gebouwen 8% 7% 6 30% 9 Werk/school 4% 4% 46% 50% 96% Thuis 26% 73% 99% De wisseling van onderzoeksmethode in juni 2013 kan ten grondslag liggen aan de stijging van het onveilige gevoel over de hele linie Basis: alle Nederlanders van 15 jaar en ouder (n=801), gepercenteerd op basis zonder weet niet antwoorden 12

14 Ongeveer een op de zeven Nederlanders mijdt drukke evenementen vanwege een gevoel van onveiligheid U gaf aan zich op/in <locatie> niet (zo) veilig te voelen. Heeft dit gevoel ervoor gezorgd dat u minder op/in <locatie> aanwezig bent? nov 13 Niet veilig en hierdoor minder aanwezig: juni 12 nov 12 Juni 13 niet veilig en hierdoor minder aanwezig niet veilig, maar kwam al niet op de locatie (nvt) niet veilig maar hierdoor niet minder aanwezig tamelijk veilig heel veilig 10% 1 16% Drukke evenementen 15% 10% 10% 54% 1 5% 4% 6% Vliegtuig 6% 4% 8% 59% 23% 4% 3% 5% Treinstation 5% 5% 10% 59% 2 3% 4% 6% Openbaar vervoer 6% 5% 9% 6 19% 4% Straat/weg 1 67% 19% 3% 4% Vliegveld 3% 3% 5% 6 27% Openbare gebouwen 5% 6 30% Basis: alle Nederlanders van 15 jaar en ouder (n=801), gepercenteerd op basis zonder weet niet antwoorden. De data aan de linkerkant van de grafiek is gebaseerd op Nederlanders die zich helemaal niet of niet zo veilig voelen op de betreffende locatie, gepercenteerd op alle respondenten. 13

15 Resultaten Vertrouwen in de overheid

16 Vier op de tien Nederlanders hebben vertrouwen in de overheid Hoeveel vertrouwen heeft u in het algemeen in de overheid, dus los gezien van rampenbestrijding? helemaal geen vertrouwen niet zo veel vertrouwen tamelijk veel vertrouwen heel veel vertrouwen november % 1 47% 40% 4 juni % 49% 37% 38% november % 1 36% 49% 4% 53% juni % 10% 39% 47% 4% 5 De wisseling van onderzoeksmethode in juni 2013 kan ten grondslag liggen aan de stijging van het onveilige gevoel over de hele linie Basis: alle Nederlanders van 15 jaar en ouder (n=776), gepercenteerd op basis zonder weet niet antwoorden 15

17 Zes op de tien Nederlanders denken dat de overheid is voorbereid op een ramp, een kwart denkt dat de burgers dit zijn In hoeverre denkt u dat Nederland / de overheid / burgers * in het algemeen voorbereid is op een grote ramp? helemaal niet voorbereid niet echt voorbereid redelijk voorbereid goed voorbereid heel goed voorbereid november overheid 37% 7% 30% 47% 14% 6 november burgers 76% 16% 60% 2 23% juni Nederland 35% 4% 3 48% 15% 65% november Nederland 2 4% 17% 5 23% 5% 79% juni Nederland 17% 3% 14% 55% 25% 3% 83% *In november 2013 is deze vraag opgesplitst in twee vragen over de overheid en de burgers. In andere metingen werd er alleen naar Nederland gevraagd. Basis: alle Nederlanders van 15 jaar en ouder (n=764), gepercenteerd op basis zonder weet niet antwoorden 16

18 Bijna helft Nederlanders heeft vertrouwen in de informatievoorziening door de overheid bij een grote ramp Hoeveel vertrouwen heeft u in het algemeen in de informatievoorziening door de overheid bij een grote ramp? helemaal geen vertrouwen niet zo veel vertrouwen tamelijk veel vertrouwen heel veel vertrouwen november % 8% 46% 44% 45% Top 3 redenen geen/weinig vertrouwen: juni % 7% 5 40% 4 onduidelijke informatie nov 13: 17% jun 13: 18% nov 12: 14% jun 12: 15% november % 5% 34% 56% 5% 6 Informatie was te laat nov 13: 8% jun 13: 16% nov 12: 18% jun 12: 13% juni % 7% 3 55% 6% 6 Achterhouden informatie nov 13: 8% jun 13: 14% nov 12: 2 jun 12: 28% De wisseling van onderzoeksmethode in juni 2013 kan ten grondslag liggen aan de stijging van het onveilige gevoel over de hele linie Basis: alle Nederlanders van 15 jaar en ouder (n=760), gepercenteerd op basis zonder weet niet antwoorden = significant hoger of lager dan vorige periode (juni 2013) 17

19 Resultaten Informatiebehoefte bij een ramp

20 Een kwart van de Nederlanders heeft onlangs iets meegekregen over wat te doen bij een ramp, dit is meer dan een half jaar geleden Heeft u onlangs iets gezien, gehoord of gelezen over wat te doen bij een mogelijk grote ramp?* nee ja november % 26% juni % 2 november % 44% juni % 3 *Het afgelopen jaar (2013) heeft de NL-Alert campagne gelopen Basis: alle Nederlanders van 15 jaar en ouder (n=711), gepercenteerd op basis zonder weet niet antwoorden = significant hoger of lager dan vorige periode (juni 2013) 19

21 Wanneer men iets heeft gezien/gehoord, is dit voornamelijk via de TV geweest Op welke wijze heeft u over wat te doen bij rampen iets gezien, gehoord of gelezen? november 2013 juni 2013 november 2012 juni % 74% 68% 54% 23% 15% 1 10% 15% 5% 7% 9% 8% 8% 4% 5% 7% 7% 4% 6% 3% 4% 4% 5% 6% 3% 4% 4% Televisie Radio Krant Folder Internet (algemeen) Media (algemeen) Gemeente (algemeen) Niets gezien, gehoord of gelezen Basis: alle Nederlanders van 15 jaar en ouder (n=729), gepercenteerd op basis zonder weet niet antwoorden 20

22 Net als een half jaar geleden gaan negen op de tien Nederlanders bij een ramp zelf op zoek naar informatie Stel er vindt een grote ramp plaats in Nederland die mogelijk voor u ook gevolgen heeft. In hoeverre gaat u dan zelf op zoek naar informatie over deze ramp? ik ga dan zeker zelf op zoek naar informatie ik ga dan misschien zelf op zoek naar informatie ik ga dan niet zelf op zoek naar informatie, maar wacht af op de informatie die mij wordt aangeboden weet niet november % 5% 3% juni % 17% 5% 3% november % 1 13% juni % 14% 15% Basis: alle Nederlanders van 15 jaar en ouder (n=801) 21

23 85% 85% 75%...en doen dit vooral op het internet. Men verwacht daarnaast de radio vaker te gebruiken dan een half jaar geleden 69% 67% 66% 5 50% 56% 50% 43% 40% 37% 37% 37% 34% 29% 29% 2 24% 9% 8% % 5% 14% 16% Als u zelf op zoek gaat naar informatie over deze ramp, op welke manier, of via welk kanaal zoekt u dan naar informatie? november 2013 juni 2013 november 2012 juni 2012 Basis: alle Nederlanders van 15 jaar en ouder (n=779), gepercenteerd op basis zonder weet niet antwoorden = significant hoger of lager dan vorige periode (juni 2013) 22

24 44% 45% Specifiek gekeken naar internet, wordt Nu.nl nog steeds het meest gebruikt om informatie over rampen te zoeken, gevolgd door websites van de gemeente of een krant 33% 35% 34% 30% 23% 2 18% 16% 17% 15% 1 13% 15% 15% 13% 16% 5% 14% 16% Welke websites zou u dan bezoeken als u op zoek gaat naar informatie over deze ramp? november 2013 juni 2013 november 2012 juni 2012 Basis: alle Nederlanders van 15 jaar en ouder (n=779), gepercenteerd op basis zonder weet niet antwoorden 23

25 Nederland heeft het meeste vertrouwen in TV, radio en nieuwssites als informatiebron bij een ramp Hoeveel vertrouwen heeft u in de volgende informatiebronnen tijdens een (mogelijke grote) ramp? helemaal geen vertrouwen niet zo veel vertrouwen tamelijk veel vertrouwen heel veel vertrouwen nov 13 juni 13 nov 12 Radio 9% 8% 64% 2 86% 88% 88% TV 9% 8% 65% 23% 88% 87% 87% Nieuwssites op internet % 13% 8 84% 75% Krant 25% 3% 2 58% 8% 66% 73% 67% 1 9% 3 8% 39% 37% 36% Twitter 46% 15% 35% 18% 20% 2 16% Basis: alle Nederlanders van 15 jaar en ouder (n=830), antwoorden weet niet, ken ik niet worden niet getoond in deze grafiek 24

26 Resultaten Verschillen in achtergrondkenmerken

27 Verschillen tussen man/vrouw, leeftijd en opleiding Vrouwen maken zich in het algemeen meer zorgen en zijn vaker bang voor rampen en crises dan mannen. Specifiek zien we bijvoorbeeld dat vrouwen meer zorgen hebben over de gezondheidszorg dan mannen. De grotere zorgen van vrouwen uiten zich in het vaker onveilig voelen op drukke evenementen, een treinstation, een vliegveld en in een vliegtuig. Mannen denken minder vaak dan vrouwen dat hun gezin wordt getroffen door een ramp. Wat betreft informatievoorziening bij rampen gebruiken mannen vaker de televisie, radio of Twitter dan vrouwen. Vrouwen hebben echter meer vertrouwen in de informatiekanalen dan mannen. Laag opgeleiden en ouderen zijn vaker bang voor crises of rampen dan hoger opgeleiden en jongeren. Een voorbeeld is dat 55 plussers en laag opgeleiden zich meer zorgen maken over de gezondheidszorg en de veiligheid van hun gezin dan hun jongere en hoog opgeleide landgenoten. Ook voelen ze zich minder veilig op straat, in openbare gebouwen, het OV, vliegveld en drukke evenementen. Hoger opgeleiden maken zich vaker zorgen over het onderwijs dan lager opgeleiden. 55 plussers hebben minder vertrouwen in de informatievoorziening van de overheid bij rampen dan jongere Nederlanders. Wanneer zij zelf op zoek gaan naar informatie doen ze dit vaker via publieksnummers. Laag opgeleiden gaan minder vaak zelf op zoek naar informatie bij rampen dan hoog opgeleiden. 26

28 Verschillen tussen werkende, werkloze, gepensioneerde en schoolgaande Nederlanders Gepensioneerden zijn vaker bang voor crises en rampen en hebben minder vertrouwen in de informatievoorziening van de overheid dan andere Nederlanders. Schoolgaande Nederlanders hebben dit vertrouwen juist vaker wel. Werkzame Nederlanders hebben vaker iets gezien/gehoord over wat te doen bij een ramp dan niet-werkenden Werkloze Nederlanders geven vaker aan zeker zelf op zoek te gaan naar informatie over een ramp. 27

29 Bijlagen

30 Ruim acht op de tien Nederlanders is in meer of mindere mate bang voor minstens een voorgelegde gebeurtenis Nu volgen een aantal gebeurtenissen, die als een ramp kunnen worden beschouwd. Kunt u bij iedere gebeurtenis aangeven in welke mate u hier bang voor bent dat de gebeurtenis in Nederland plaatsvindt? Bottom-3 (heel bang; bang; beetje bang) Aantal gebeurtenissen waarvoor men (een beetje / heel) bang is: Totaal nov 13 Man Vrouw Opleiding: hoog Opleiding: midden Opleiding: laag Alleenstaand Volwassen huishouden Huishouden met kinderen 0 van de 13 keer bang 16% % 16% 16% 20% 14% 15% 1-4 van de 13 keer bang 33% 39% 28% % 34% 3 37% 5-7 van de 13 keer bang 2 18% 24% 27% 19% 17% 16% 2 23% 8 of meer van de 13 keer bang 29% 2 37% 16% 3 40% 30% 34% 25% Vet wijkt binnen het achtergrondkenmerk significant af van onderstreept Basis: alle Nederlanders van 15 jaar en ouder (n=801) 29

31 Responsverantwoording Online Start veldwerk: 19 november 2013 Aantal verstuurde reminders: Einde veldwerk: 29 november 2013 Gemiddelde invulduur vragenlijst: 10 minuten # % Totaal aantal verstuurde uitnodigingen Vragenlijst niet geopend Vragenlijst voortijdig afgesloten 170 Totaal aantal geslaagde interviews 801 Respons* 4 *) Respons=totaal aantal geslaagde interviews + voortijdig afgesloten interviews/totaal aantal verstuurde uitnodigingen 30