Informatiebehoefte Dordt DE BIBLIOTHEEK ALS INFORMATIESPECIALIST

Transcriptie

1 Informatiebehoefte Dordt DE BIBLIOTHEEK ALS INFORMATIESPECIALIST Inhoud 1. Conclusies 2. Figuren en tabellen De Dordtse samenleving verandert, en de bibliotheek verandert mee. Samen met de gemeente heeft zij het afgelopen jaar gewerkt aan voorstel voor de Bibliotheek van de toekomst. In het voorstel is de Bibliotheek van de toekomst een informatie- en kennisexpert: een inspirerende plek om informatie en kennis op te doen en te delen. Om tot dit voorstel te komen, heeft input van de inwoners van Dordrecht een grote rol gespeeld. Het Onderzoekcentrum Drechtsteden heeft onderzoek gedaan naar de informatiebehoefte van inwoners van Dordrecht. In deze factsheet leest u de resultaten van een enquête onder het Bewonerspanel Dordrecht. De bibliotheek wil een laagdrempelige en betrouwbare partner zijn voor iedereen. De expertise van de bibliotheek van de toekomst is om inwoners te helpen met het ontsluiten, verzamelen en beoordelen van informatie. Welke informatie is betrouwbaar? Waar kan ik die vinden? Centraal doel is: informatievaardigheid voor iedereen. Om de toekomstvisie goed uit te kunnen werken is input van de inwoners van Dordrecht van belang. Want wat is hun informatiebehoefte? Waar halen ze momenteel hun kennis vandaan? Zijn er daarbij belemmeringen? Waar wil men het liefst kennis halen en welke dienstverlening past daarbij? Kortom waar is behoefte aan? Deze vragen heeft het Onderzoekcentrum Drechtsteden (OCD) in april 2016 voorgelegd aan de leden van het Bewonerspanel Dordrecht. In totaal hebben 776 leden de vragenlijst ingevuld; een respons van 43%. Twee typen kennis en informatie In dit onderzoek maken we onderscheid tussen twee verschillende soorten kennis en informatie. Kennis/informatie over dingen uit interesse, bijvoorbeeld over een hobby (cultuur, computers, tuinieren, reizen enz.). Kennis/informatie over praktische dingen die iemand wil/moet regelen met instanties, bijvoorbeeld 'waar kan ik terecht met deze vraag?' of meer algemene kennis over bestaande regelingen zoals belastingaangifte, aanvragen van zorg, een huis huren/kopen, aanvragen van zorgtoeslagen enz. 1 Conclusies Manieren van kennis en informatie verzamelen Internet meest gebruikte en meest wenselijke informatiebron Acht op de tien panelleden gebruiken momenteel internet als informatiebron. Dit geldt zowel voor het opzoeken van informatie over dingen die hen interesseren (zoals een hobby) als voor het verzamelen van meer praktische kennis over bestaande regelingen met instanties Voor de praktische informatie informeren panelleden momenteel ook vaak rechtstreeks bij een instantie (66%). Ook als we vragen waar zij het liefste hun informatie zouden zoeken, komen deze twee bronnen naar voren. Praktische info wat moeilijker te vinden dan interessante info Een derde van de panelleden vindt het niet altijd duidelijk waar zij de praktische info kunnen vinden die ze zoeken (voor interessante info bedraagt dit ). Zes op de tien ervaren wel eens belemmeringen bij het opdoen van praktische kennis en van hen ervaart één op de tien deze belemmeringen vaak en nog eens vier op de tien soms. Behalve de algemene belemmering 'niet weten waar welke informatie te vinden is', hebben de belangrijkste

2 belemmeringen ermee te maken dat het een hele zoektocht is om op internet te vinden wat je zoekt en dat relevantie en betrouwbaarheid van informatie soms moeilijk te bepalen is. Deze zelfde belemmeringen staan bovenaan als het gaat om interessante info, al worden deze minder vaak genoemd. Mensen ervaren dan ook überhaupt wat minder belemmeringen bij het zoeken naar interessante informatie (45%) dan bij het zoeken naar praktische informatie (5). Invulling centraal informatiepunt Digitaal zoekprogramma kwalitatief betere informatiebronnen van belang Als je de panelleden vraagt welke soorten voorzieningen er volgens hen een plek moeten krijgen in het centraal informatiepunt, dan is er de meeste behoefte aan een digitaal zoekprogramma dat resultaten zoekt in de kwalitatief betere informatiebronnen (77%) en vragen kunnen stellen aan een onafhankelijk deskundig persoon (70%). De minste bijval krijgt de mogelijkheid om vragen te kunnen stellen aan en in gesprek te gaan met andere inwoners (ervaringsdeskundigen), maar ook dit aspect wordt nog door een aanzienlijk deel (3) van belang gevonden voor het centraal informatiepunt. Bereidheid om eigen kennis te delen Een kleine één op de tien panelleden (7%) zegt zeker wel bereid te zijn om hun eigen kennis te delen door een paar uur per maand andere mensen te helpen bij hun kennis- en informatiebehoefte en vragen te beantwoorden. Zo'n 46% van de panelleden is hier (waarschijnlijk) niet toe bereid. Een ongeveer even grote groep van 47% van de panelleden zegt hier misschien toe bereid te zijn en twijfelt met name nog of ze hier de tijd voor kunnen vinden. Eén op de vijf verwacht zeker gebruik te maken van centraal informatiepunt Eén op de vijf panelleden verwacht zeker gebruik te gaan maken van het centraal informatiepunt (als hierin de voorzieningen komen die hij/zij van belang vindt voor zo'n centraal informatiepunt). Een derde verwacht er waarschijnlijk géén gebruik van te maken. Enige interesse voor abonnementsvorm digitale informatie- database Eén op de tien panelleden verwacht zeker gebruik te gaan maken van een abonnementsvorm waarmee toegang verkregen wordt tot vrijwel alle digitale informatiedatabases en media. De helft verwacht er waarschijnlijk géén gebruik van te maken. Voorkeur voor zowel gebouw als digitaal Hoe zou het centraal informatiepunt vorm moeten krijgen? Moet dit een gebouw zijn dat men kan bezoeken? Of juist een digitale voorziening die men vanuit huis kan raadplegen? Twee derde van de panelleden vindt dat het centraal informatiepunt én als digitale voorziening én als fysiek gebouw vorm moet krijgen. Eén op de tien maakt het niet uit, maar vrijwel niemand geeft de voorkeur aan alléén een gebouw. Voorzieningen die volgens de panelleden in zo'n gebouw thuis horen zijn met name computers (85%), gratis internet (81%), een spreekuur waar je terecht kunt met vragen of voor hulp bij het regelen van zaken met instanties (67%) en boeken (66%). Vooral van de boeken verwacht ook een aanzienlijk deel (57%) zelf wel een paar keer per jaar gebruik te gaan maken. Maar ook voor het spreekuur (47%) en het gratis internet (43%) is dit aandeel vrij aanzienlijk. Internet tegen betaling vinden de panelleden niet wenselijk en het verwachte gebruik ligt dan ook laag. Bewonerspanel Dordrecht Een digitaal panel met inwoners van Dordrecht die zichzelf hebben aangemeld en die graag hun mening geven via korte internetenquêtes. Laaggeletterden Een kenmerk van onderzoek via een schriftelijke/digitale vragenlijst is dat laaggeletterden hiermee in beduidend mindere mate bereikt worden. Bij het interpreteren van de uitkomsten van dit onderzoek naar de informatiebehoefte van de Dordtse inwoners is dit iets om rekening mee te houden. 2

3 Enkele belangrijke bevindingen naar achtergrondkenmerken Ervaren belemmeringen bij het zoeken naar informatie Bij het zoeken naar interessante informatie ervaren jarigen wat minder vaak belemmeringen dan jaringen en 65-plussers. Van de laatste twee groepen ervaart de helft hier wel eens belemmeringen bij. Inwoners van jaar geven wat vaker dan gemiddeld aan dat zij het moeilijk vinden om te bepalen welke informatie te vertrouwen is (25%) en welke informatie relevant is (21%). Ook geven zij wat vaker aan te weinig tijd te hebben om informatie te zoeken (14%). Dit laatste geldt ook voor het zoeken naar praktische informatie: 11% van de jaringen zegt hier te weinig tijd voor te hebben (terwijl dit onder 65-plussers minder vaak het geval is (3%)) Type voorzieningen binnen het centraal informatiepunt Het centraal informatiepunt zou verschillende soorten voorzieningen kunnen aanbieden. In totaal hechten de panelleden het meeste belang aan een digitaal zoekprogramma in de kwalitatief betere informatiebronnen (drie kwart vindt dit belangrijk). Op de tweede plek staat de mogelijkheid om vragen te kunnen stellen aan een onafhankelijk deskundig persoon, wat door zeven op de tien panelleden van belang wordt gevonden. Degenen die wel eens belemmeringen ervaren bij het zoeken naar informatie hechten hier net wat meer belang aan, dan degenen die geen belemmeringen ervaren. Dit zien we ook bij het in gesprek kunnen gaan met andere inwoners (ervaringsdeskundigen). Zo hecht de helft van degenen die wel eens belemmeringen ervaren bij het zoeken naar interessante informatie hier belang aan, tegenover een derde van degenen die hier nooit belemmeringen bij ervaren. Verwacht gebruik van centraal informatiepunt In totaal verwacht twee derde zeker of misschien gebruik te gaan maken van het centraal informatiepunt. Onder 65-plussers is dit aandeel groter dan gemiddeld (8), onder jarigen juist lager dan gemiddeld (53%). Onder degenen die wel eens belemmeringen ervaren bij het zoeken naar informatie is het verwacht gebruik ook wat hoger dan gemiddeld. Van hen verwacht drie kwart zeker (één kwart) of misschien (de helft) hier gebruik van te gaan maken. 2 Figuren en tabellen Figuur 1 Gebruikte informatiebronnen voor interessante informatie of kennis zoeken op internet tv kijken tijdschriften/gidsen lezen krant lezen nieuwssites op internet bezoeken boeken lezen informeren bij familie of bekenden apps bekijken op tablet of smartphone huis-aan-huisbladen/folders 83% 78% 70% 6 68% 65% 58% 57% 56% informeren bij een instantie informeren bij onafhankelijke tussenpersoon 13% 3

4 Figuur 2 Gebruikte informatiebronnen voor praktische informatie of kennis zoeken op internet 85% informeren bij een instantie 66% informeren bij familie of bekenden nieuwssites op internet bezoeken 4 46% huis-aan-huisbladen/folders apps bekijken op tablet of smartphone krant lezen informeren bij onafhankelijke tussenpersoon tv kijken tijdschriften/gidsen lezen boeken lezen 34% 33% 33% 27% 2 1 Figuur 3 Duidelijk waar informatie te vinden is? interessante informatie praktische informatie meestal wel 31% soms wel/ soms niet meestal niet 67% 85% Figuur 4 Belemmeringen verkrijgen interessante informatie moeilijk te weten welke informatie je kunt vertrouwen te veel informatie beschikbaar en relevantie lastig te bepalen het is vaak een hele zoektocht op internet ik weet niet altijd waar ik welke informatie kan vinden geld: niet alle informatie is gratis te weinig tijd om informatie te zoeken te weinig kennis van computers de informatie is te ingewikkeld/onduidelijk 16% 1 11% 8% 3% 3% geen belemmeringen 55% 4

5 Figuur 5 Belemmeringen verkrijgen praktische informatie het is vaak een hele zoektocht op internet ik weet niet altijd waar ik welke informatie kan vinden te veel informatie beschikbaar en relevantie lastig te bepalen moeilijk te weten welke informatie je kunt vertrouwen de informatie is te ingewikkeld/onduidelijk geld: niet alle informatie is gratis te weinig tijd om informatie te zoeken te weinig kennis van computers 23% 18% 18% 16% 8% geen belemmeringen 41% Figuur 6 Frequentie belemmeringen interessante informatie praktische informatie vaak soms 35% 31% af en toe (bijna) nooit 35% 3 3 Toelichting: gepercenteerd op degenen die wel eens belemmeringen ervaren Figuur 7 Voorkeursbronnen bij gericht zoeken naar interessante informatie thuis op internet zoeken 97% in de bibliotheek zoeken bij een centraal punt bij een instantie informeren bij een onafhankelijke tussenpersoon informeren 6% 6% 3% 5

6 Figuur 8 Voorkeursbronnen bij gericht zoeken naar praktische informatie thuis op internet zoeken 87% bij een instantie informeren 40% bij een centraal punt bij een onafhankelijke tussenpersoon informeren in de bibliotheek zoeken 1 5% Figuur 9 Houding t.o.v. digitale samenleving Vrijwel alle kennis en informatie die ik nodig heb, kan ik heel makkelijk op internet vinden. 7 6% Door internet is kennis en informatie voor iedereen makkelijk beschikbaar. 74% Voor veel mensen is het niet zo gemakkelijk om aan de kennis/informatie te komen die ze nodig hebben. 5 31% Er is zoveel informatie op internet, dat het moeilijk is om er achter te komen wat waar is en wat niet. 38% 34% Informatie op internet is moeilijk te vertrouwen. 46% 37% (zeer) mee eens niet mee eens, niet mee oneens (zeer) mee oneens Figuur 10 Voorzieningen centraal informatiepunt Een digitaal zoekprogramma dat resultaten zoekt in de kwalitatief betere informatiebronnen. 77% 13% Vragen kunnen stellen aan een onafhankelijk deskundig persoon. 70% 23% 7% Een digitaal zoekprogramma dat toegang biedt tot documenten uit universiteitsbibliotheken in Nederland. 63% Een gebouw waar je in een rustige omgeving op je gemak allerlei informatie kunt zoeken/lezen/bekijken. 54% 2 24% Een digitaal zoekprogramma dat toegang biedt tot documenten uit stadsbibliotheekcollecties over de hele wereld. 5 35% 13% Vragen kunnen stellen, informatie krijgen en in gesprek gaan met andere inwoners. 3 37% 24% (heel) belangrijk niet belangrijk, niet onbelangrijk (heel) onbelangrijk 6

7 Figuur 11 Verwacht gebruik centraal informatiepunt 6% ja, zeker ja, misschien waarschijnlijk niet zeker niet 27% 2 45% Tabel 1 Waar hangt het gebruik van het centraal informatiepunt vanaf? aantal keer genoemd welke info ik zoek 150 tijd 58 toegankelijkheid 52 gemak 25 openingstijden 20 vertrouwen, privacy 14 Toelichting: dit zijn antwoorden op een open vraag, beantwoord door degenen die misschien of waarschijnlijk geen gebruik verwachten te maken van het centraal informatiepunt. Figuur 12 Voorkeur voor digitaal of fysiek centraal informatiepunt 21% alleen digitaal alleen gebouw beide maakt me niet uit 67% Figuur 13 Wat er in het gebouw van het centraal informatiepunt aanwezig zou moeten zijn computers gratis internet 85% 81% spreekuur 67% boeken 66% werk/studieplekken een medewerker reserveren voor hulp bij informatie zoeken themabijeenkomsten/cursussen voor interessante info/hobby themabijeenkomsten voor praktische informatie coffeecorner met verse koffie en eenvoudig menu 38% 36% 41% 57% 56% goedkope koffie uit automaat 21% internet tegen betaling 8% 8% Toelichting: gepercenteerd op alle respondenten behalve degenen die aangeven dat het digitaal informatiepunt wat hen betreft alleen een digitale voorziening moet zijn. 7

8 Figuur 14 Verwacht gebruik van mogelijke voorzieningen centraal informatiepunt computers 13% 24% 45% 18% gratis internet 1 24% 38% 20% spreekuur 37% 30% 23% boeken 2 26% werk/studieplekken 20% 2 43% een medewerker reserveren voor hulp bij informatie zoeken themabijeenkomsten over interessante info/hobby themabijeenkomsten over praktische informatie coffeecorner met verse koffie en eenvoudig menu 6% 37% 57% 11% 44% 31% 36% % 14% 26% goedkope koffie uit automaat % internet tegen betaling 20% 75% 1x of meer per maand paar keer per jaar (bijna) nooit weet niet Toelichting: gepercenteerd op degenen die de betreffende voorziening in het gebouw willen hebben Figuur 15 Abonnement centraal informatiepunt ja, zeker ja, misschien waarschijnlijk niet zeker niet 36% 3 Figuur 16 Bereidheid kennis te delen in centraal informatiepunt 13% 7% ja, zeker ja, misschien waarschijnlijk niet zeker niet 33% 47% 8

9 Tabel 2 Waar hangt de bereidheid om kennis te delen vanaf? aantal keer genoemd tijd 240 soort kennis 113 gezondheid 10 Toelichting: dit zijn antwoorden op een open vraag beantwoord door degenen die 'misschien wel' of 'waarschijnlijk niet' bereid zijn om hun kennis te delen. Figuur 17 In bezit van smartphone 84% laptop 7 computer 7 tablet 71% E-reader 2 Bezit digitale apparaten komt overeen met landelijke cijfers Het aandeel panelleden dat over een smartphone, laptop, tablet en/of E-reader beschikt, komt overeen met landelijk onderzoek (GfK Trends in digitale Media, december 2015). Wat dat betreft kunnen we er dus vanuit gaan dat de mate waarin de panelleden (Bewonerspanel) digitaal onderlegd zijn, niet afwijkt van het gemiddelde. Figuur 18 Bibliotheek bezocht afgelopen jaar 1 ja, vaak ja, soms nee, nooit 53% Figuur 19 Lid bibliotheek 3 ja nee 68% drs. I.A.C. Soffers juni 2016 Postbus AP Dordrecht (078) ocd@drechtsteden.nl 9