VLAAMS VERBOND VAN HET KATHOLIEK SECUNDAIR ONDERWIJS

Transcriptie

1 VLAAMS VERBOND VAN HET KATHOLIEK SECUNDAIR ONDERWIJS Guimardstraat BRUSSEL LEERPLAN SECUNDAIR ONDERWIJS VAK WETENSCHAPPELIJK TEKENEN 3de graad ASO Complementair gedeelte 1ste en 2de leerjaar 1/2 u./w. Licapnummer: D/1992/0279/021 september LICAP-uitgave - Brussel -

2 INHOUD blz. 1 BEGINSITUATIE ALGEMENE DOELSTELLINGEN EN VERANTWOORDING LEERPLANDOELSTELLINGEN LEERINHOUDEN... 7 EERSTE LEERJAAR Parallelperspectief Orthogonale projectie Beschrijvende meetkunde (methode van Monge) Onderlinge doorsnijding van lichamen Relatie tussen projectietekening en perspectivische voorstelling Documentair tekenen in coördinatie met andere vakken... 8 TWEEDE LEERJAAR Orthogonale projectie Beschrijvende meetkunde (Methode van Monge) Kegelsneden Onderlinge doorsnijding van lichamen Meetkundige constructies Relatie tussen projectietekening en perspectivische voorstelling Documentair tekenen in coördinatie met andere vakken Computer Aided Design (CAD) METHODOLOGISCHE WENKEN BASISUITRUSTING BIBLIOGRAFIE... 13

3 - 3 - Werken aan het christelijk-gelovig opvoedingsproject is een opdracht van de hele schoolgemeenschap. Deze uitdaging is zeker geen aangelegenheid van de leraar godsdienst alleen. Elk vak kan in zijn dialoog met de werkelijkheid een eigen bijdrage leveren tot een christelijk geïnspireerd zoeken naar waarheid. Elk vak biedt de kansen en de mogelijkheden om tot waardenverheldering of gelovige duiding te komen. In elk vak kunnen leraars vanuit een dialogale houding jonge mensen aanzetten tot een christelijk-ethische reflectie op de inhouden, tot een houding van verwondering en bewondering, van solidariteit, van eerbied en dankbaarheid. AV WETENSCHAPPELIJK TEKENEN 1ste en 2de lj.: 1/2 u./w. 1 BEGINSITUATIE In de 2de graad komt Wetenschappelijk tekenen in het complementair gedeelte voor en wordt slechts in bepaalde studierichtingen aangeboden. In de 3de graad zal men er rekening moeten mee houden dat bepaalde leerlingen wel en andere geen Wetenschappelijk tekenen hebben gevolgd. Indien Wetenschappelijk tekenen niet is voorgekomen, dient men in de 3de graad een basisprogramma in te lassen (cfr. Leerinhouden, p. 7). Het leren ruimtelijk denken, en het leren begrijpen en interpreteren is een didactisch proces met vele "doe-momenten" dat tijd en ruimte nodig heeft. Rekening houdend met deze situatie, zal het belangrijk zijn als hoofddoel te stellen: inzicht bijbrengen in die beeldtaal die éénduidig en universeel is. De uitvoeringsmomenten zullen daarom op een zinvolle manier moeten worden gekozen. 2 ALGEMENE DOELSTELLINGEN EN VERANTWOORDING - Situering van het Wetenschappelijk tekenen in het geheel van uitbeeldingsvormen. In het uitgebreide gamma van (uit)beeldings- en afbeeldingsmogelijkheden neemt de groep uitbeelding of weergave met een informatief of documentair doel een belangrijke plaats in. Om een hoge graad van informatieve waarde te bereiken, naar het exacte toe, zal het Wetenschappelijk tekenen steunen op het waarneembare en de exacte wetenschappen, in het bijzonder op de Wiskunde (meetkunde); vandaar de term Wetenschappelijk tekenen. De weergave van ruimtelijke of driedimensionale gegevens vormt hierbij het belangrijkste probleem. - Wetenschappelijk tekenen is een overkoepelende benaming voor een reeks voorstellingswijzen, waarvan het algemeen karakter en de voorstellingswaarde als volgt kunnen worden omschreven:. de mogelijkheid om wiskundige en wetenschappelijke opgaven en problemen grafisch voor te stellen en op te lossen;. weergave van een "beeld" van een voorwerp, hetzij als document, hetzij als medium om er het voorgestelde object mee te vervaardigen;. bijdrage tot de mogelijkheid om vormelijke en ruimtelijke ideeën tot realisaties te brengen;. door de visualisering kennis meedelen.

4 - 4 - Een wetenschappelijke tekening moet dus een inzichtelijke voorstelling van een vlak of ruimtelijk gegeven zijn. - Als algemeen vormend vak sluit Wetenschappelijk tekenen aan bij de algemene oriëntering van elke studierichting met een duidelijk wetenschappelijk accent. Het Wetenschappelijk tekenen gaat niet enkel in de andere vakken van de studierichting zijn wetenschappelijke verantwoording zoeken, maar zal als vak zijn bijdrage leveren tot de vormingsdoelen van de studierichting. De andere vakken zullen op hun beurt een beroep doen op Wetenschappelijk tekenen om bij te dragen tot het realiseren van de specifieke doelstellingen. Via Wetenschappelijk tekenen krijgen de leerlingen een diepgaand ruimtelijk inzicht en een grondige kennis van de wetenschappelijke voorstellingsmethoden. Voor de Wiskunde van de 3de graad betekent Wetenschappelijk tekenen een duidelijke ondersteuning en een verhelderende wisselwerking. - Wetenschappelijk tekenen zoekt aansluiting bij de toenemende belangrijkheid van het "beeld" in de huidige maatschappij. Onder "beeld" wordt hier niet enkel verstaan de starre voorstelling van een bepaald gegeven of object, maar ook een voorstellingswijze die allerlei transformaties of bewerkingen toelaat. - De geschiedenis bewijst dat een scheiding tussen het Wetenschappelijk tekenen en de kunst onmogelijk is. De grote renaissance-kunstenaars hebben al deze voorstellingswijzen beoefend, in hoofdzaak om hun creatieve en artistieke ideeën gestalte te geven. Da Vinci, Michelangelo, Palladio, Serlio zijn slechts enkele namen. Ook de volgende eeuwen leverden hun kunstenaars-theoretici en ook de moderne en hedendaagse kunst gaat vaak voor de vormgeving van haar creatieve ideeën inspiratie of hulp zoeken in de wetenschappen. Het is eveneens duidelijk dat architectuur en Wetenschappelijk tekenen in essentie met elkaar verbonden zijn. Ook andere kunstvormen hebben een technisch aspect, waarbij in tekeningen de gestelde problemen worden opgelost: de textiele kunsten, van tapijtweven tot modeontwerpen, zijn slechts één voorbeeld. Hier kan nog een eindeloze reeks van kunstvormen aan toegevoegd worden: meubelkunst, juwelenontwerpen, decorbouw, design... - In industriële middens wordt er met nadruk op gewezen dat het een verkeerde conclusie is te beweren dat de invoering van moderne spitstechnologie, in het bijzonder de CAD-systemen, de vorming van tekenaars overbodig zou maken. Ook van de technicus die van deze CAD-systemen gebruik maakt, wordt verwacht dat hij kan tekenen. Het systeem is in de eerste plaats belangrijk omwille van de manipulaties, transformaties, correcties, fragmentarisering en detaillering die het toelaat, wat een enorme tijdwinst betekent. Meer nog dan de invoering van symbolen, die vaak ingewikkelde tekeningen zoals bijvoorbeeld een schroefdraad vervangen, verveelvoudigen de elektronische systemen de produktiviteit van de uitgangstekening, eerste neerslag van het creatief denken. - Wetenschappelijk tekenen eist beheersingsbekwaamheid bij het uitvoeren, dit wil zeggen tekeningen in inkt, volgens conventionele lijnsoorten en lijndikten, dit vooral met het oog op reproduktie en elektronische aflezing. De eerste vluchtige schets is reeds een soort technische tekening. Men legt ideeën vast en zo'n schets is een steun tot verdere creatie. - Bij deze vaststellingen kan volgende conclusie geformuleerd worden: het Wetenschappelijk tekenen is het expressiemiddel voor de technisch-creatieve denker.

5 - 5-3 LEERPLANDOELSTELLINGEN 3.1 In het Wetenschappelijk tekenen leren de leerlingen bewust gebruik maken van een universeel communicatiemiddel: een voorstellingswijze die door het naleven van vastgestelde conventies, voor iedereen leesbaar en verstaanbaar is. 3.2 In het Wetenschappelijk tekenen wordt geleerd hoe processen kunnen worden vastgelegd: hierbij bedoelt men bewerkingen op een voorwerp, de werking van een voorwerp of de vervaardiging van een voorwerp. 3.3 Het Wetenschappelijk tekenen wordt aangewend om wiskundige en wetenschappelijke problemen grafisch voor te stellen en op te lossen. 3.4 Het Wetenschappelijk tekenen is een middel om creatieve vorm- en ruimte-ideeën voor te stellen, met het oog op de realisatie van deze ideeën. 3.5 De afbeeldingsvormen die onder de naam "Wetenschappelijk tekenen" gegroepeerd worden, hebben gemeen dat ze een exact karakter hebben. Ze laten toe de juiste vorm en afmetingen te bepalen zowel van vlakke figuren als van driedimensionale objecten; ze laten toe ruimtelijke situaties ondubbelzinnig te bepalen; ze omvatten daardoor de mogelijkheid bewerkingen op deze figuren uit te voeren of ze in de ruimte te verplaatsen. Door hun totale exactheid kunnen deze tekeningen ook dienen voor de materiële vervaardiging van de voorgestelde objecten. 3.6 De vormende waarde van dit vak ligt vooral in het bijbrengen van enkele belangrijke attitudes: het zoeken naar oplossingen volgens de eigen rationaliteit van het vak, het respecteren van de conventies, de uiterste nauwkeurigheid bij de uitvoering en het adequaat materiaalgebruik. 3.7 Er wordt ook aandacht besteed aan de vormen van toegepast wetenschappelijk tekenen zoals technisch tekenen en bouwkundig tekenen. Het gaat hier in hoofdzaak om het leren lezen van dergelijke tekeningen en, bij wijze van initiatie, in het uitvoeren van eenvoudige opgaven. 3.8 De tekenvaardigheid zal worden ontwikkeld waarbij ook het gebruik van normschrift en tekstconventies behoren. 3.9 Er wordt gestreefd naar inzicht en oordeelkundig gebruik van de verschillende projectiesystemen. Volgens de gebruikswaarde van het resultaat zijn deze systemen in twee groepen in te delen: - benaderde weergave van het optische beeld: perspectiefsystemen; - ondubbelzinnige weergave van vorm en afmetingen: projectie volgens Monge In het Wetenschappelijk tekenen worden ook de passende methoden aangeleerd om gegevens vast te leggen en te visualiseren met betrekking tot situaties, beschrijvingen, werkingen, statistieken, relaties, montages, functies, het documentair tekenen. Dit onderdeel van het Wetenschappelijk tekenen (documentair tekenen) onderstelt een doelgerichte training van de tekenvaardigheid en een initiatie in het beschikbare arsenaal van teken- en kleurmateriaal. De verworven technieken zullen voor de studenten in het hoger onderwijs een hulp betekenen bij bepaalde practica van de geologie, geneeskunde, biologie, mechanica en andere.

6 - 6-4 LEERINHOUDEN De hiernavolgende opsomming van leerinhouden heeft enkel als doel deze te structureren. De verwerking moet gebeuren in een geïntegreerde vorm waardoor meerdere leerinhouden tegelijk kunnen worden ontwikkeld. Zo kunnen de leerlingen aan de hand van een twaalftal tekeningen contact nemen met verschillende voorstellingswijzen. De lijst van de leerinhouden is richtinggevend bij het opmaken van een jaarplan. De persoonlijkheid en de creatieve geest van iedere leerkracht blijft het uitgangspunt. EERSTE LEERJAAR Indien er in de 2de graad geen Wetenschappelijk tekenen voorkwam, dient men eerst de punten en van het leerplan 2de graad beknopt te behandelen, vooral wat betreft het voorstellen van lichamen en de vlakke doorsneden met projecterende vlakken. Aanduidingen van leerinhouden die cursief staan, zijn enkel bestemd voor diegenen die 2 uur Wetenschappelijk tekenen volgen. 4.1 Parallelperspectief BASISPRINCIPES Hoogte: verticaal. Breedte: horizontaal. Diepte: vluchten over een bepaalde hoek met bijhorende verkorting (modules) VOORSTELLING VAN MEETKUNDIGE LICHAMEN Kubus: één zijvlak in het horizontaal projectievlak en één zijvlak evenwijdig aan de waarnemer (frontaal). Rechthoekig parallellepipedum: analoge schikking prisma en piramide: met horizontaal grondvlak OMVORMEN VAN LICHAMEN Door wegnemen en toevoegen van delen ontstaat een nieuw lichaam. 4.2 Orthogonale projectie Beschrijvende meetkunde (methode van Monge) Voorstelling van punten in de vier ruimtehoeken Voorstelling van rechten in de vier ruimtehoeken: willekeurige en bijzondere standen. - Ware grootte van een lijnstuk bepalen. - Verschuiving en weglating van de XY-as met behoud van het tweede bissectricevlak.

7 Voorstelling van vlakken: - projecterende vlakken, - willekeurige vlakken Snijlijn van twee vlakken: - twee projecterende vlakken, - projecterend vlak en willekeurig vlak Evenwijdige stand van rechten en vlakken Neerslaan en wentelen van projecterende vlakken. 4.3 Onderlinge doorsnijding van lichamen Eenvoudige doorboringen van regelmatige lichamen met verticale, samenvallende of evenwijdige assen: - zoveel mogelijk vertrekken vanuit de waarneming van de omgeving (techniek, bouwkunde, gebruiksvoorwerpen), -prisma (cilinder) met piramide (kegel), - piramide (kegel) met piramide Samenstellen van een gebouw, meubel of toestel, bestaande uit piramiden en prisma's. (Ontwerp en persoonlijke ruimtelijke uitvoering). 4.4 Relatie tussen projectietekening en perspectivische voorstelling Van een tweetal epuren uit de orthogonale projectie de perspectief construeren (b.v. doorboringen). (Zo mogelijk ondersteunen door foto's en maquettes.) Van behandelde vraagstukken uit de orthogonale projectie, regelmatig perspectiefschetsen maken zonder exact maatwerk. Men beoogt de vlotheid om duidelijke grafische voorstellingen te maken (vrije hand). 4.5 Documentair tekenen in coördinatie met andere vakken Het documentair tekenen maakt een belangrijk deel uit van de leerstof Wetenschappelijk tekenen voor de leerlingen met wetenschappelijke oriëntatie Schetsen naar de natuur met informatief karakter. De leerlingen worden vertrouwd gemaakt met de elementaire tekenmethoden: keuze van de meest gunstige stand, opbouw van grondvorm naar detaillering. Als onderwerpen worden objecten genomen die in andere vakken bestudeerd werden (Fysica, Biologie, Aardrijkskunde...). Nadruk leggen op scherpe waarneming en juiste weergave Visualisering van statistische gegevens met gebruik van symbolen, pictogrammen, kleur... Bepaalde statistische gegevens kunnen ook ingetekend worden in een aardrijkskundige kaart. Belangrijk hierbij is de verantwoorde keuze van de grafische voorstelling van het statistisch materiaal (b.v. in lijndikte) en het doeltreffend en esthetisch aanwenden van kleur.

8 - 8 - Het voorzien van de nodige tekst (zeer beperkt) wordt een aanleiding tot initiatie in de elementaire regels van het lettertekenen en het schikken van teksten op een esthetisch verantwoorde wijze tot een overzichtelijk en leesbaar geheel. TWEEDE LEERJAAR 4.6 Orthogonale projectie Beschrijvende meetkunde (methode van Monge) Snijlijn van twee willekeurige vlakken Snijlijn van een rechte en een willekeurig vlak Loodrechte stand van rechten en vlakken en de specifieke vraagstukken: 1) door een punt de loodlijn tekenen op een willekeurige rechte; 2) door een punt een rechte tekenen die twee kruisende rechten snijdt; 3) evenwijdig aan een gegeven richting een rechte tekenen die twee kruisende rechten snijdt; 4) een punt op een rechte bepalen dat op gelijke afstand ligt van twee gegeven punten; 5) door een punt een rechte tekenen evenwijdig aan twee gegeven willekeurige vlakken; 6) de gemeenschappelijke loodlijn van twee kruisende rechten tekenen Voorstellen van veelvlakken en doorsnede met willekeurige vlakken. Methode: - snijpunten bepalen van de ribben met het snijdend vlak; - gebruikmaken van de snijlijn van het basisvlak met het snijdend vlak Neerslaan van vlakke figuren gelegen in een willekeurig vlak Wentelen van een punt, rechte, willekeurig vlak, vlakke figuur, lichaam Aannemen van nieuwe projectievlakken: deze bewerkingen worden doelgericht uitgevoerd, dit wil zeggen met het oog op het bekomen van voordeliger standen voor het aflezen van afmetingen en ware gedaanten of voor het uitvoeren van bepaalde bewerkingen Ontplooiing van lichamen (+ doorsnede) en realisatie van maquettes. 4.7 Kegelsneden Een rechte kegel met horizontale of frontale basis, gesneden door een projecterend vlak: elliptische, parabolische en hyperbolische doorsnede van een kegel Een rechte kegel met basis in een kopvlak of verticaal vlak, gesneden door een projecterend vlak. De krommen uit de kegelsneden kunnen worden bekomen: - door projectieve oplossingen; - door constructies steunend op de definitie. 4.8 Onderlinge doorsnijding van lichamen Doorboring van regelmatige lichamen met snijdende of kruisende assen: - prisma (cilinder) met prisma (cilinder), - prisma (cilinder) met piramide (kegel), - twee piramiden.

9 Doorboring of afscheuring van lichamen in willekeurige stand (schuine assen; de grondvlakken liggen in eenzelfde horizontaal of frontaal vlak): - prisma (cilinder) met prisma (cilinder), - prisma (cilinder) met piramide (kegel), - piramide (kegel) met piramide (kegel). 4.9 Meetkundige constructies - Ellips, parabool, hyperbool: constructies gesteund op de definitie. - Raaklijn in een punt van de kromme en uit een punt buiten de kromme. - Inzicht verwerven in het opbouwen van volgende krommen: schroeflijnen, cirkelevolventen, cycloïden, spiralen. - Van deze krommen kan kennis genomen worden langs documenten en toepassingen uit de realiteit Relatie tussen projectietekening en perspectivische voorstelling Van een tweetal epuren uit de orthogonale projectie de perspectief construeren. Dit kan van: doorboringen, kegelsneden, vlakke doorsneden van een veelvlak met een willekeurig vlak, creatief ontwerp van een lichamengeheel met doorsnede Regelmatig van behandelde vraagstukken uit de orthogonale projectie, perspectiefschetsen maken zonder exact maatwerk. Men beoogt de vlotheid om duidelijke grafische voorstellingen te maken (vrije hand) Documentair tekenen in coördinatie met andere vakken Het documentair tekenen maakt een belangrijk deel uit van de leerinhoud Wetenschappelijk tekenen voor de leerlingen met wetenschappelijke oriëntatie Schetsen naar de natuur waarbij, omwille van de informatieve waarde, de leerling het onderscheid moet kunnen maken tussen datgene wat essentieel is en datgene wat mag worden weggelaten; bijvoorbeeld: tekenen uit de microscoop, preparaat celdeling, weergave van moleculen en atoomstructuren Documentaire illustratie van een cyclus of evolutie. Bijvoorbeeld: voortplanting van varens of mossen... De leerlingen moeten hierbij het gegeven kunnen opdelen in een minimum aantal noodzakelijke documentaire illustraties. Illustratie van processen waarbij natuurtekenen, schematisering, fotografie (collage) en lettertekenen aangewend worden, in het bijzonder illustratie en schematisering van scheikundige, biologische en natuurkundige proeven of processen, zoals die in deze vakken bestudeerd worden Afhankelijk van de belangstelling van de leerlingen kunnen ook documentatietekeningen betrekking hebben op de kunst, in het bijzonder de bouwkunst: opmeting, plan en opstand van een monument, schetsen van details en stilistische fragmenten Computer Aided Design (CAD) Afhankelijk van de geboden mogelijkheden (uitrusting), hetzij binnen hetzij buiten de school, zal een demonstratie in CAD georganiseerd worden. De snelle evolutie en veralgemening van de beeld- en grafische elektronica maken deze initiatie onmisbaar.

10 Deze activiteit is tevens een uitstekende gelegenheid om de correlatie tussen het vak Wetenschappelijk tekenen en CAD te ervaren. De beschikbare grafische software biedt operaties en visualiseringstechnieken aan, die men optimaal kan hanteren, wanneer men over de nodige kennis beschikt betreffende de ordening, verwerking en interpretatie van de gegevens in beeldtaal. Voor de wetenschappelijk georiënteerde leerlingen zullen de programma's minder betrekking hebben op de wiskundig-stereometrische bewerkingen dan op de visualisering van statistische gegevens en meer algemene functies en processen. 5 METHODOLOGISCHE WENKEN 5.1 Het inzicht in de relatie tussen de verschillende afbeeldingswijzen in het Wetenschappelijk tekenen is belangrijk voor het maken van de passende keuze van voorstellingswijze voor een bepaalde situatie. Daarom zullen oefeningen uitgevoerd worden waarbij eenzelfde object volgens de verschillende systemen wordt voorgesteld of waarbij uit de voorstelling volgens het ene systeem de voorstelling volgens een ander systeem wordt afgeleid. 5.2 Om wetenschappelijk verantwoord en inzichtelijk te werken kan een voorafgaande analysevan de uit te voeren bewerkingen gemaakt worden. Het verloop van deze constructies wordt genoteerd. Deze aantekeningen dienen als leidraad bij de uitvoering van de tekening. 5.3 De opgaven moeten "tekenbaar" zijn, dit wil zeggen dat zeer speciale standen of configuraties die een grafische weergave zeer bemoeilijken of de controle op de juistheid onmogelijk maken, moeten vermeden worden. Er wordt een keuze gemaakt voor passende papierformaten, afhankelijk van de opgegeven tekeningen en van het beschikbare tekenmateriaal, in het bijzonder tekenplaten of tekentafels. 5.4 Er dient nadrukkelijk ervaren te worden dat deze afbeeldingssystemen een verruimde werking uitoefenen op het ruimtelijk inzicht en het voorstellingsvermogen. De leerlingen moeten er zich van bewust worden dat de wetenschappelijk gerichte houding hun zintuiglijke ervaring vervolledigt en aldus bijdraagt tot een objectieve voorstelling van het onderzochte. 5.5 Voor de voorstelling van ruimtelijke situaties en ruimtelijke bewerkingen kan interessant aanschouwelijk materiaal worden vervaardigd. Plexiglas is een uitstekend hulpmiddel. 5.6 Als uitgangspunt of vertreksituatie voor de parallelperspectief in het 1ste leerjaar van 3de graad kunnen enkele oefeningen waarnemingstekenen of -schetsen gemaakt worden met als doel: - inzicht te krijgen in vorm en volume van het voorwerp; - hieruit de praktische regels van de parallelperspectief af te leiden. 5.7 In de oefeningen in documentair tekenen wordt, bij de keuze van de onderwerpen of thema's, zoveel mogelijk aansluiting gezocht bij de andere vakken (Fysica, Biologie, Aardrijkskunde, en andere). Bij de keuze van de technieken en materialen wordt gestreefd naar eenvoud en efficiëntie, met het oog op de duidelijkheid en informatieve waarde van de voorstelling. De onmiddellijke en ondubbelzinnige leesbaarheid van de tekening heeft voorrang, wat esthetische betrachting niet uitsluit. Wanneer niet alle leerlingen dezelfde opgave krijgen, maar verschillende onderwerpen, thema's en uitvoeringstechnieken groepsgewijze over de klas verdeeld worden, zal, door uitwisseling van ervaringen en kennismaking met elkaars resultaten, de beperkte beschikbare tijd optimaal renderen.

11 Occasioneel kunnen ook verwijzingen naar de kunst worden ingeschakeld. Dit betreft zowel het voorkomen van deze afbeeldingswijzen in de kunst als het aanwenden van elementen uit de kunst om deze te verwerken in bepaalde opdrachten. Bij sommige kunstenaars is het aanwenden van een beeldtaal, ontleend aan het Wetenschappelijk tekenen, duidelijk aanwijsbaar. 5.9 Een retroprojector en vooral de bordtekening zijn goede didactische hulpmiddelen. De bordtekeningen moeten net en duidelijk zijn: het gebruik van kleurkrijt en kleurstiften werkt verduidelijkend. De zuiverheid van de bordtekening zal de leerlingen stimuleren om op hun beurt deze kwaliteit in hun eigen tekeningen terug te vinden Tekenvaardigheid en grafische uitvoering zijn voorwerp van een permanente evaluatie, terwijl het ruimtelijk en constructief inzicht moeten geëvalueerd worden in een aantal specifieke proeven. 6 BASISUITRUSTING 6.1 Tekentafel met verstelbaar blad en steunrand, max. 120 cm x 96 cm, en verstelbare tekenkruk. 6.2 T-lat. 6.3 Tekendriehoek 45 E x 45 E x 90 E, hypothenusa 32 cm. 6.4 Tekendriehoek 30 E x 60 E x 90 E, lange zijde 32 cm. 6.5 Meetlat 40 cm. 6.6 Tekenplank 50 cm x 60 cm. 6.7 Sneltekenplaten voor papierformaat A3 met klemlijst, paralleltekenliniaal en tekendriehoek. 6.8 Muurplaat met bordpasser, lat, twee tekendriehoeken 45 E/45 E en 30 E/60 E. 6.9 Retroprojector Metalen kast met 6 schuifladen, binnenafmetingen van de laden: +_ 120 cm x 80 cm x 10 cm Opbergkast voor ander materiaal Verstelbaar bord, muurmodel, vast gedeelte 200 cm x 120 cm. Twee zijvleugels: achterkanten: wit projectievlak en schrijfvlak, voorzijde van een zijvleugel gerasterd met puntjes 10 cm x 10 cm Voor documentair tekenen: vergrootglazen, microscoop, projector en dergelijke: cfr. uitrusting voor andere vakken. Noot: Naar keuze of 6.7

12 BIBLIOGRAFIE ALFRED-MAURICE, Br., Bouwkundig Tekenen. Van Nes - Waltman. BANISTER (Sir Banister Fletcher), A History of Architecture (16de uitgave). London, Batsford Ltd., BOALHOUWER, Beschrijvende Meetkunde: Rechthoekige Projectie. Antwerpen, Kemperman. CASSIMAN, P., Meetkundige Constructies. Gent, DBKO, Marialand 31. DE BAETS, A., Beschrijvende Meetkunde. Gent, RUG., z.d.. FAUSTLE, A., Perspectief en Projectie. De Bilt, Cantecleer, GHEORGIU, A. en DRAGOMIR, V., La Représentation des Structures Constructives. Paris, Eyrolles, GHYKA, M., Esthétique des Proportions dans la Nature et dans les Arts. Paris, Gallimard, GHYKA, M., Le Nombre d'or. Paris, Gallimard, GHYKA, M. MATILOR, Le Nombre d'or, Rites et Rythmes Pythagoriciens dans le Développement de la Civilisation Occidentale. Paris, Gallimard, HEUNINCKX, J., Projectiefonds 1. Brussel, Procure, HEY, J. L.A. en DE BRUYN, L.A., Werktuigbouwkundig Tekenen. Antwerpen, EDUCA. JACOPS, J. en DE MEYER, G., Meetkundig Tekenen. Antwerpen, De Techniek. JENNEKENS, Beschrijvende Meetkunde. Malle, De Sikkel. LIPPENS, L. en PURSCH, H., Constructief Tekenen. Verzamelde Nota's en Oefeningen. OVT. NORMALIEN FABRIMETAL, Technisch Tekenen en Grootheden, Eenheden en hun Symbolen (deel I en II). Gent, L. Van Melle. REYNDERS, P., Axonometrie, een Afbeeldings- en Constructiemethode voor Tekenakten MO en ND. Deventer, Kluwer, ROUBAUDI, C., Traité de Géométrie Descriptive. Classes de Mathématiques Spéciales (Revue et mise en jour par A. Thuybaur). Paris, Masson, SCHOBER, H. en RENTSCHLER, I., Waarneming en Werkelijkheid - Optische Misleidingen in Wetenschap en Kunst. Baarn, Hollandia, STEEL, E. en BROECKX, R., Wetenschappelijk Tekenen - Beginselen van Beschrijvende Meetkunde. Brugge, De Garve, STEEL, E. en BROECKX, R., Wetenschappelijk Tekenen - Grondconstructies bij kegelsneden (ellips, parabool, hyperbool) en hun toepassingen in de beschrijvende meetkunde. Antwerpen, De Nederlandse Boekhandel, 1972.

13 STEEL, E. en BROECKX, R., Wetenschappelijk Tekenen - Kegelsneden, constructies voor tekenaars. Antwerpen, De Garve, STELS, Ph., Wetenschappelijk tekenen, Evenwijdige perspectief. Leuven, Acco, STELS, Ph., Wetenschappelijk tekenen, Kegelsneden en aanverwante problemen. Leuven, Acco, SCHOLTEN, F.P., Projectietekenen. Eindhoven, Academie Industriële vormgeving, Technologisch Instituut, Kommissie Technisch tekenen - Werkbladen Technisch Tekenen voor het technisch en beroepsonderwijs. KVIV, J. Van Rijswijcklaan 58, 2000 Antwerpen. VAN DE WIELE, L., DE BRUYN, L., NUGES, J. Vaktekenen en tekeningen lezen. Leerboek + werkboek (delen 1, 2, 2A, 2B) werkboek deel 2C. Plantyn, Deurne, VERSCHRAEGEN, R., Wetenschappelijk Tekenen. deel 1, 2 en 3. Lier, Van In, VREDEMAN de VRIES, Perspective. New York, Dover Publications, WEYENBERGH, O., Wetenschappelijk Tekenen. deel 1, 2 en 3. Antwerpen, Standaard, Documentair tekenen DAVID L., Potloodtekentechnieken. De Bilt, Cantecleer, DODSON, B., Basiscursus tekenen. Baarn, Bigot & Van Rossum, RODWELL, J., Tekenen met alle materialen. De Bilt, Cantecleer, 1991.