MBO Amersfoort. Herstelonderzoek

Transcriptie

1 MBO Amersfoort Herstelonderzoek Datum vaststelling: 24 mei 2019

2 Samenvatting We hebben bij MBO Amersfoort herstelonderzoeken uitgevoerd bij vijf opleidingen. Bij het onderzoek naar schoolkosten hebben we eerst het beleid van MBO Amersfoort bekeken en vervolgens onderzocht bij de opleidingen. Wat gaat goed? We zien flinke verbeteringen op de meeste gebieden. Bij twee opleidingen zien we grote vooruitgang in de examinering: de examencommissies nemen hun verantwoordelijkheid en zorgen er samen met de opleiding voor dat de examinering en diplomering in orde is. Het schoolkostenbeleid is door MBO Amersfoort voor de hele instelling aangepakt. Dit leidt tot meer kostenbewustzijn. Hierdoor komen studenten niet meer voor te hoge of onverwachte kosten te staan. Wat kan beter? Bij de opleiding Verkoper is het onderwijs niet meer "zeer zwak". Het onderwijsproces is nu namelijk voldoende. De kwaliteit kan over de hele breedte nog wel omhoog. Ook kan de communicatie over schoolkosten soms duidelijker. Bestuur: Stichting Interconfessioneel Beroepsonderwijs en Volwasseneneducatie regio Amersfoort (MBO Amersfoort) Bestuursnummer: BRIN: 30RR Herstelonderzoeken bij de volgende opleidingen: 1. Verkoopspecialist detailhandel/ mode, 90383/90385/25155, niveau 3 bol; 2. Manager/ondernemer horeca, 90303/25184, niveau 4 bol; 3. Onderwijsassistent, 93500/25485, niveau 4 bol; 4. Verkoper detailhandel, 93751/ 25167, niveau 2 bbl; 5. Audicien, 95181/25047, niveau 4, bbl. Onderzoeksnummer: Wat moet beter? De onderwijsresultaten van de opleidingen Verkoopspecialist en Verkoper moeten beter. Te weinig studenten verlaten de opleiding met een diploma. Bij de opleiding Verkoper is de Examinering en diplomering onvoldoende. Dit moet dus ook beter. Vervolg Bij de opleiding Verkoper zullen we over een jaar herstelonderzoek doen naar de kwaliteit van Examinering en diplomering. Herstelonderzoek naar de onderwijsresultaten zullen we ook over een jaar uitvoeren. INSPECTIE VAN HET ONDERWIJS - HERSTELONDERZOEK 2/27

3 Inhoudsopgave 1. Opzet van het herstelonderzoek 4 2. Hoofdconclusie en vervolg opleidingen 6 3. Resultaten herstelonderzoek Manager/ondernemer horeca 8 4. Resultaten herstelonderzoek Onderwijsassistent 9 5. Resultaten herstelonderzoek Audicien Resultaten herstelonderzoek Verkoper Resultaten herstelonderzoek Verkoopspecialist Reactie van het bestuur 25 Bijlage 1: Overzicht opleidingen oordelen onderwijsresultaten 26 INSPECTIE VAN HET ONDERWIJS - HERSTELONDERZOEK 3/27

4 1. Opzet van het herstelonderzoek Naar aanleiding van onvoldoendes, vastgesteld tijdens stelselonderzoeken in juni 2017, heeft de inspectie tussen 11 februari en 12 maart herstelonderzoek uitgevoerd bij de volgende vijf opleidingen: 1. Verkoopspecialist, crebo 90383/90385/25155, niveau 3 bol; 2. Manager/ondernemer horeca, crebo 90303/25184, niveau 4 bol; 3. Onderwijsassistent, crebo 93500/25485, niveau 4 bol; 4. Verkoper detailhandel, crebo 93751/25167, niveau 2 bbl; 5. Audicien, crebo 95181/25047, niveau 4, bbl. De resultaten van deze vijf onderzoeken worden in dit rapport weergegeven. In de hoofdstukken die ingaan op de resultaten per opleiding is ook weergegeven welke standaarden zijn onderzocht en welke oordelen zijn overgenomen uit eerdere onderzoeken. Werkwijze Wij vormen onze oordelen door de onderwijspraktijk van de opleiding te toetsen aan de standaarden uit het onderzoekskader 2017 middelbaar beroepsonderwijs. Bij drie van de onderzochte opleidingen was tijdens het vorige onderzoek schoolkosten onvoldoende. We hebben het instellingsbrede beleid op dit gebied onderzocht en vervolgens bij de opleidingen geverifieerd of dit beleid effect heeft. INSPECTIE VAN HET ONDERWIJS - HERSTELONDERZOEK 4/27

5 Standaarden Onderwijsproces OP1 Onderwijsprogramma OP2 Ontwikkeling en begeleiding OP3 Didactisch handelen OP7 Beroepspraktijkvorming Examinering en diplomering ED1 Kwaliteitsborging examinering en diplomering ED2 Exameninstrumentarium ED3 Afname en beoordeling Schoolklimaat SK1 Veiligheid SK2 Leerklimaat Onderwijsresultaten OR1 Studiesucces Kwaliteitszorg en ambitie KA1 Kwaliteitszorg KA2 Kwaliteitscultuur KA3 Verantwoording en dialoog 1. Verkoopspecialist, 90383/90385/25155, niveau 3 bol; 2. Manager/ondernemer horeca, 90303/25184, niveau 4 bol; 3. Onderwijsassistent, 93500/25485, niveau 4 bol; 4. Verkoper detailhandel, 93751/25167, niveau 2 bbl; 5. Audicien, 95181/25047, niveau 4, bbl. Onderzoeksactiviteiten Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: we hebben lessen bezocht, documenten geanalyseerd, gesprekken gevoerd met studenten, docenten, examencommissies, staf en bestuur. Leeswijzer In hoofdstuk 2 staan de oordelen, de conclusie en het vervolgtoezicht. In hoofdstuk 3 tot en met 7 gaan we verder in op de resultaten van het onderzoek op de onderzochte standaarden. In hoofdstuk 8 is de reactie van het bestuur op het onderzoek en het rapport opgenomen. Legenda Beoordelingen zoals ze in de rapportages worden weergegeven: G V O Goed Voldoende Onvoldoende Kwaliteitsgebieden: Onderwijsproces Examinering en diplomering Schoolklimaat Onderwijsresultaten INSPECTIE VAN HET ONDERWIJS - HERSTELONDERZOEK 5/27 Kwaliteitszorg en ambitie

6 2. Hoofdconclusie en vervolg opleidingen In september 2017 hebben wij bij vijf onderzochte opleidingen tekorten vastgesteld. Tijdens het huidige herstelonderzoek hebben we vastgesteld dat er veel verbeterd is. De opleiding Verkoper is niet meer zeer zwak, maar is nog wel onvoldoende en laat onvoldoende examenkwaliteit zien. De onderzochte onderwijsresultaten zijn bij de drie opleidingen waar dit onderzocht is, onvoldoende. De overige tekorten zijn hersteld. In onderstaande tabel geven we weer welke onvoldoendes wij tijdens dit onderzoek hebben vastgesteld en hoe het vervolgtoezicht er uit ziet. Tekortkoming Wat verwachten wij van het bestuur? Wat doen wij? Verkoopspecialist (Verkoopspecialist detailhandel), en Verkoopspecialist (Verkoopspecialist mode), en Verkoopspecialist, (bc 358) De opleiding is onvoldoende omdat de standaard Studiesucces* (OR1) onvoldoende is. Er wordt niet voldaan aan art , eerste lid en 7.4.8, eerste lid van de WEB. Het kwaliteitsgebied Onderwijsresultaten is onvoldoende omdat de standaard OR1 onvoldoende is. Het bestuur zorgt dat het studiesucces uiterlijk een jaar na vaststelling van dit rapport voldoet aan de wettelijke eisen. De inspectie voert circa één jaar na vaststelling van het rapport een herstelonderzoek uit. Verkoper (Verkoper detailhandel), 93751; Verkoper, (bc 359) De opleiding is onvoldoende omdat de standaard Studiesucces* (OR1) onvoldoende is. Er wordt niet voldaan aan art , eerste lid en 7.4.8, eerste lid van de WEB. Het kwaliteitsgebied Onderwijsresultaten is onvoldoende omdat de standaard OR1 onvoldoende is. Verkoper, Het gebied Examinering en diplomering is onvoldoende omdat de standaarden Kwaliteitsborging examinering en diplomering (ED1) en Afname en beoordeling (ED3) onvoldoende zijn. De opleiding voldoet niet aan de Regeling standaarden examenkwaliteit mbo Het bestuur zorgt dat het studiesucces uiterlijk een jaar na vaststelling van dit rapport voldoet aan de wettelijke eisen. Het bestuur zorgt dat Examinering en diplomering uiterlijk na de in de waarschuwingsbrief opgenomen termijn aan de wettelijke vereisten en normen voldoet. De inspectie voert circa één jaar na vaststelling van het rapport een herstelonderzoek uit. De inspectie meldt het oordeel aan de minister. De instelling ontvang een waarschuwing. Na de in de waarschuwingsbrief opgenomen termijn volgt een herstelonderzoek. INSPECTIE VAN HET ONDERWIJS - HERSTELONDERZOEK 6/27

7 Verkoper (Verkoper detailhandel), Het gebied Examinering en diplomering is onvoldoende omdat de standaarden Kwaliteitsborging examinering en diplomering (ED1) en Afname en beoordeling (ED3) onvoldoende zijn. De opleiding voldoet niet aan de Regeling standaarden examenkwaliteit mbo De inspectie meldt het oordeel aan de minister. De minister kan het recht om te examineren ontnemen (WEB art b, eerste lid). * Het oordeel van de onderwijsresultaten betreft de opleidingen binnen de bc-id. Zie bijlage 1 voor het overzicht waaruit blijkt op welke opleidingen dit oordeel van toepassing is. In het vervolgtoezicht voor onderwijsresultaten worden alle bijbehorende opleidingen betrokken. INSPECTIE VAN HET ONDERWIJS - HERSTELONDERZOEK 7/27

8 3. Resultaten herstelonderzoek Manager/ondernemer horeca We hebben het herstelonderzoek uitgevoerd bij de opleiding Ondernemer horeca/bakkerij (Manager/ondernemer horeca), 90303; Manager/ondernemer horeca, Niveau 4, bol, Leusderweg 30-34, Amersfoort. Bij dit herstelonderzoek is ons het volgende gebleken Overige wettelijke vereisten Voor zover onderzocht hebben wij geen tekortkomingen geconstateerd bij overige wettelijke vereisten. Schoolkosten/wettelijke bijdragen Tijdens het vorige onderzoek voldeed de opleiding niet aan de wettelijke vereisten omtrent schoolkosten/vrijwillige bijdrage. De opleiding voldoet inmiddels aan de eisen gesteld in artikel van de WEB. Een projectgroep heeft voor de hele instelling beleid op het gebied van leermiddelen en schoolkosten ontwikkeld. Binnen de instelling krijgen scholen en opleidingen de ruimte om binnen deze richtlijnen hun schoolkosten in te richten. We zien dat deze breed ingezette ontwikkeling onderwijsteams helpt om meer kostenbewuste keuzes te maken en hierover duidelijker te communiceren. Het effect hiervan zien we terug bij deze opleiding: nu is er voldoende heldere communicatie met studenten over de schoolkosten en hebben de kosten een duidelijke relatie met de middelen. De student weet waar hij aan toe is en wordt niet nodeloos of onverwacht voor uitgaven gesteld. De instelling heeft een werkwijze ingericht in het omgaan met een door de gemeente ingesteld noodfonds voor studenten die de kosten niet of niet helemaal kunnen betalen. INSPECTIE VAN HET ONDERWIJS - HERSTELONDERZOEK 8/27

9 4. Resultaten herstelonderzoek Onderwijsassistent Dit herstelonderzoek is uitgevoerd bij de opleiding Onderwijsassistent, crebo's en 25485, niveau 4, bol, Leusderweg 30-34, Amersfoort, voor zover het de Overige wettelijke vereisten betreft. Het onderdeel Examinering en diplomering heeft alleen betrekking op de opleiding Onderwijsassistent, crebo Het volgende is ons gebleken Examinering en diplomering: examencommissie maakt werk van verantwoordelijkheid In de standaarden Exameninstrumentarium en Afname en beoordeling zijn geen wijzigingen geweest in de uitvoering sinds het vorige onderzoek. We nemen daarom de oordelen uit het vorige onderzoek over. Kwaliteitsborging examinering en diplomering: ruim zicht en grip op examinering De examinering en diplomering is voldoende geborgd. Om de kwaliteitsborging te versterken hebben de examencommissie van de School voor Gezondheidszorg en Welzijn en het werkteam examinering veel werk verzet. Dat is niet voor niets geweest want het resultaat is er naar. De examencommissie heeft nu ruim zicht op de kwaliteit van de examinering en heeft daardoor gericht tal van verbeteringen doorgevoerd. De examencommissie laat zien dat zij de kwaliteit borgt op een cyclische en systematische wijze. De examencommissie heeft daarbij enerzijds prioriteit gelegd bij de borging en verbetering van de deskundigheid van beoordelaars en anderzijds bij de kwaliteit van de besluitvorming rondom diplomering. De examencommissie borgt de kwaliteit van de afname en beoordeling. Dit doet zij door het uitvoeren van verschillende controles. Aan de hand hiervan kan zij constateren dat de afname en beoordeling op betrouwbare en deskundige wijze plaatsvindt. Daarnaast controleert de examencommissie de examendossiers en de diploma's uitvoerig. INSPECTIE VAN HET ONDERWIJS - HERSTELONDERZOEK 9/27

10 Bovendien heeft de examencommissie voor twee opleidingen alle bevindingen bijeengebracht en maatregelen gepland, waardoor zij scherp zicht en grip heeft op de risico's die in de toekomst voor problemen kunnen zorgen. Dit specifieke inzicht wil zij in de komende periode ook verkrijgen voor de andere opleidingen waarvoor de examencommissie verantwoordelijk is Overige wettelijke vereisten Voor zover onderzocht hebben wij geen tekortkomingen geconstateerd bij overige wettelijke vereisten. Schoolkosten/wettelijke bijdragen Tijdens het vorige onderzoek voldeed de opleiding niet aan de wettelijke vereisten omtrent schoolkosten/vrijwillige bijdrage. De opleiding voldoet inmiddels aan de eisen gesteld in artikel van de WEB. Een projectgroep heeft voor de hele instelling beleid op het gebied van leermiddelen en schoolkosten ontwikkeld. Binnen de instelling krijgen scholen en opleidingen de ruimte om binnen deze richtlijnen hun schoolkosten in te richten. We zien dat deze breed ingezette ontwikkeling onderwijsteams helpt om meer kostenbewuste keuzes te maken en hierover duidelijker te communiceren. Het effect hiervan zien we terug bij deze opleiding: nu is er voldoende heldere communicatie met studenten over de schoolkosten en hebben de kosten een duidelijke relatie met de middelen. De student weet waar hij aan toe is en wordt niet nodeloos of onverwacht voor uitgaven gesteld. De instelling heeft een werkwijze ingericht in het omgaan met een door de gemeente ingesteld noodfonds voor studenten die de kosten niet of niet helemaal kunnen betalen. Aandachtspunt is de inhoudelijke communicatie hierover aan studenten, inclusief de bblstudenten. Ook de tijdigheid van de communicatie over de kosten van keuzedelen kan nog beter. INSPECTIE VAN HET ONDERWIJS - HERSTELONDERZOEK 10/27

11 5. Resultaten herstelonderzoek Audicien In juni 2017 hebben wij onderzoek uitgevoerd bij de bbl-opleiding Audicien (crebo en 25047). We hebben de opleiding toen zowel in de beroepsgerichte kwalificatiestructuur (bks) als in de herziene kwalificatiestructuur (hks) onderzocht. Onderwijsprogramma en de Beroepspraktijkvorming, onderdelen van het kwaliteitsgebied Onderwijsproces, hebben wij toen als onvoldoende beoordeeld. Tevens hebben wij gezien dat Kwaliteitszorg, onderdeel van het gebied Kwaliteitszorg en ambitie, onvoldoende was. Tot slot hebben wij Kwaliteitsborging examinering en diplomering en Afname en beoordeling, onderdeel van het kwaliteitsgebied Examinering en diplomering voor de bks (crebo 95181) als onvoldoende beoordeeld. Conclusie De opleiding heeft zich op het gebied van het onderwijs goed weten te verbeteren: zowel de kwaliteit van het Onderwijsprogramma als de Beroepspraktijkvorming is voldoende. De begeleiding van de beroepspraktijkvorming kan nog wel versterkt worden. Ook Kwaliteitszorg, onderdeel van het kwaliteitsgebied Kwaliteitszorg en ambitie, beoordelen we als voldoende. Ook hier is nog versterking mogelijk door de effecten van verbeteracties in kaart te brengen. Kwaliteitsborging examinering en diplomering en Afname en beoordeling, onderdelen van het kwaliteitsgebied Examinering en diplomering beoordelen wij nu eveneens als voldoende. Zowel het team als de examencommissie heeft de juiste verbetermaatregelen getroffen waardoor nu sprake is van een deugdelijk examen- en diplomeringsproces Onderwijsproces Het eerdere oordeel van de standaard Didactisch handelen is overgenomen omdat er in de uitvoering geen wijzigingen zijn geweest sinds het vorige onderzoek. We nemen daarom het oordeel uit het vorige onderzoek over. Onderwijsprogramma: toegespitst op de beroepspraktijk Het onderwijsprogramma bereidt de studenten voor op beroepspraktijk, vervolgonderwijs en samenleving. Daar zorgt het INSPECTIE VAN HET ONDERWIJS - HERSTELONDERZOEK 11/27

12 team voor met een regulier traject van drie jaar aan te bieden en een verkort traject van twee jaar. Tot het tweejarig traject worden die studenten toegelaten die dat blijkens vooropleiding, motivatie, resultaten in het eerste half jaar, werkervaring en startniveau van Nederlands, Engels en rekenen aan zouden moeten kunnen. Door het programma van het eerste half jaar heeft het team voldoende zicht op de leerbehoefte van de studenten. Door meer aan te sluiten op de verschillen tussen studenten qua werkervaring kan het team het maatwerk nog verbeteren. Het team heeft ook de verbinding tussen de lessen en de beroepspraktijk verbeterd door in het programma ruimte te maken zodat praktijkvoorbeelden en bpv-opdrachten in de lessen aan de orde kunnen komen. Ook bij de talen is er in toenemende mate sprake van beroepsgerichte opdrachten. Beroepspraktijkvorming: zicht is voldoende maar grip op de ontwikkeling van studenten kan versterkt worden De voorbereiding, uitvoering en begeleiding van de beroepspraktijkvorming (bpv) is voldoende doeltreffend. Dat realiseert het team met name door de ontwikkeling van de studenten te sturen. Dit doet het team door voortgangsgesprekken te voeren en feedback te geven op gemaakte opdrachten. Mede omdat het team de resultaten onderling bespreekt, heeft het team voldoende zicht. Maar bijsturen in de begeleiding kan versterkt worden. Dit kan bijvoorbeeld door de contacten die het team met de praktijkopleiders in de bedrijven onderhoudt te intensiveren als er risico's zijn in het leerproces in de bpv Examinering en diplomering In de standaard Exameninstrumentarium is geen wijziging geweest in de uitvoering sinds het vorige onderzoek. We nemen daarom het oordeel uit het vorige onderzoek over. Kwaliteitsborging examinering en diplomering: deugdelijk De examencommissie borgt deugdelijke examinering en diplomering. We komen tot deze conclusie omdat we zien dat de examencommissie zowel zicht als grip heeft op de kwaliteit van de examinering en diplomering. De examencommissie heeft voldoende zicht door verschillende examenonderdelen bij te wonen, INSPECTIE VAN HET ONDERWIJS - HERSTELONDERZOEK 12/27

13 door controles op de examendossiers uit te voeren en door de examinering met verschillende betrokkenen te evalueren. De examencommissie stuurt op kwaliteit door in de vergaderingen van de examencommissie de uitkomsten van deze acties te bespreken en te bepalen welke verbetermaatregelen ingezet moeten worden of gecontinueerd moeten worden. We vinden het positief dat de examencommissie deze werkwijze toepast voor alle opleidingen waarvoor zij verantwoordelijk is. Uit het jaarverslag van de examencommissie zijn de activiteiten zoals hierboven vermeld ook opgenomen. De examencommissie kan de kwaliteit nog versterken door in evaluaties ook expliciet te benoemen welke effecten zijn bereikt. Daarmee zijn namelijk ook vergelijkingen met andere examencommissies te maken. Afname en beoordeling: betrouwbaar De inrichting en uitvoering van het examenproces van afname en beoordeling is deugdelijk. Dat blijkt niet alleen uit het soepele verloop van de examinering en de inzet van steeds twee beoordelaars bij de meeste examenonderdelen. Dat blijkt ook uit de trainingen en evaluaties die het team organiseert met de verschillende beoordelaars. Deze trainingen worden door het grootste gedeelte van de beoordelaars bijgewoond en zijn voorwaardelijk voor inzet als beoordelaar. De trainingen hebben een positief effect gehad op de deskundigheid van de beoordelaars Kwaliteitszorg en ambitie In de standaarden Kwaliteitscultuur en Verantwoording en dialoog zijn geen wijziging geweest in de uitvoering sinds het vorige onderzoek. We nemen daarom de oordelen uit het vorige onderzoek over. Kwaliteitszorg: team verbetert kwaliteit De opleiding heeft een stelsel van kwaliteitszorg ingericht en verbetert op basis daarvan het onderwijs. Was er bij het vorige onderzoek nog sprake van een onvolledige cyclus en onvoldoende betrokkenheid van het team, nu zijn beide tekortkomingen opgeheven. Dankzij werkgroepen en regelmatige besprekingen van verbeteractiviteiten weten alle teamleden welke kwaliteit zij realiseren en welke verbetermogelijkheden er nog zijn. Daarbij is ook de verantwoording INSPECTIE VAN HET ONDERWIJS - HERSTELONDERZOEK 13/27

14 voldoende uitgebreid door meer zaken vast te leggen na besprekingen. Zoals ook in de audit, die is uitgevoerd in het najaar van 2018, is aangegeven, kan het team de kwaliteitszorg versterken door bij evaluaties ook de effecten systematisch in kaart te brengen. Het team kent deze wel op hoofdlijnen. Ook deelt het team ze nog niet met belanghebbenden. INSPECTIE VAN HET ONDERWIJS - HERSTELONDERZOEK 14/27

15 6. Resultaten herstelonderzoek Verkoper In juni 2017 hebben wij onderzoek uitgevoerd bij de bbl-opleiding Verkoper (Verkoper detailhandel, crebo en Verkoper, crebo 25167). We hebben de opleiding toen zowel in de beroepsgerichte kwalificatiestructuur (bks) als in de herziene kwalificatiestructuur (hks) onderzocht. Didactisch handelen en de Beroepspraktijkvorming, onderdeel van het kwaliteitsgebied Onderwijsproces, hebben wij toen als onvoldoende beoordeeld, evenals Studiesucces, onderdeel van het kwaliteitsgebied Onderwijsresultaten. Dit maakte dat de opleiding zeer zwak was. Tevens hebben wij gezien dat de opleiding niet voldeed aan de Overige wettelijke vereisten, omdat Schoolkosten niet voldeed aan de wet. Tot slot hebben wij Kwaliteitsborging examinering en diplomering en Afname en beoordeling, onderdeel van het kwaliteitsgebied Examinering en diplomering zowel voor de bks (crebo 93751) als de hks (crebo 25167) onderzocht. De aanleiding hiervoor was dat deze standaarden in het vorige onderzoek als onvoldoende waren beoordeeld voor de bks. We doen dit omdat er bij deze opleiding al was gediplomeerd in de hks waardoor we op grond van het eerdere onvoldoende oordeel op de bks-opleiding eventuele tekortkomingen bij de hks-opleiding in beeld brengen. Wij hebben op 20 april 2018 een voortgangsgesprek gevoerd met de betrokkenen van de opleiding Verkoper. Het herstelonderzoek hebben wij uitgebreid met een kwaliteitsonderzoek naar het kwaliteitsgebied Schoolklimaat en naar de standaard Ontwikkeling en begeleiding, onderdeel van het kwaliteitsgebied Onderwijsproces. Omdat de opleiding voor het eerst in het schooljaar studenten in de hks (crebo 25167) heeft gediplomeerd, voeren wij voor deze opleiding een kwaliteitsonderzoek uit naar Kwaliteitsborging examinering en diplomering en Afname en beoordeling. Conclusie De opleiding heeft zich op het gebied van het onderwijs zodanig weten te verbeteren dat het oordeel zeer zwak komt te vervallen; het gebied Onderwijsproces is voldoende. We beoordelen Ontwikkeling en begeleiding, Didactisch handelen en de Beroepspraktijkvorming (bpv) als voldoende. De beoordeling van het onderwijsprogramma nemen wij over van het onderzoek in juni Tevens zien wij dat de opleiding voldoet aan de Wettelijke vereisten op het gebied van schoolkosten. Daarnaast beoordelen wij het kwaliteitsgebied Schoolklimaat als voldoende. De opleiding is onvoldoende omdat de gebieden Onderwijsresultaten en Examinering en diplomering onvoldoende zijn. Studiesucces, onderdeel van het kwaliteitsgebied Onderwijsresultaten, beoordelen we als onvoldoende. Te veel studenten verlaten zonder diploma de INSPECTIE VAN HET ONDERWIJS - HERSTELONDERZOEK 15/27

16 opleiding. Ook Kwaliteitsborging examinering en diplomering en Afname en beoordeling, onderdeel van het kwaliteitsgebied Examinering en diplomering beoordelen wij als onvoldoende Onderwijsproces Aanleiding Tijdens ons vorig onderzoek zette het didactisch handelen studenten onvoldoende aan tot leren. De belangstelling van de studenten werd onvoldoende vastgehouden tijdens de les, waardoor studenten niet actief leerden en betrokken waren. Tevens was er onvoldoende afstemming tussen de teamleden over werkvormen en het geven van feedback. De beroepspraktijkvorming was onvoldoende, omdat de inhoud niet aanzette tot leren. Het team had te weinig zicht op wat studenten leerden in de praktijk en ook de contacten tussen de leerbedrijven en het team droegen niet bij aan dit zicht. Het eerdere oordeel van de standaard Onderwijsprogramma is overgenomen omdat er in de uitvoering geen wijzigingen zijn geweest sinds het vorige onderzoek. Ontwikkeling en begeleiding: maatwerk biedt extra kansen De opleiding volgt de ontwikkeling van de student en zorgt voor passende begeleiding en ondersteuning. Ten eerste zien we dat met elke student een intakegesprek wordt gevoerd. Op basis hiervan zet de opleiding extra begeleiding en ondersteuning vanaf de start van de opleiding in. Ten tweede houdt de opleiding voortdurend zicht op de ontwikkeling en voortgang van studenten. Dit doet zij door aan elke student een studieloopbaanbegeleider toe te wijzen. Deze begeleider voert minimaal vier maal per jaar een voortgangsgesprek met de student. Mocht het nodig zijn dan schakelt de studieloopbaanbegeleider de Studentendienstverlening (SDV) in. De SDV biedt extra ondersteuning op diverse vlakken, waaronder financiële ondersteuning. Ten derde is er een docent maatwerk aangesteld, waardoor studenten die extra zorg en begeleiding nodig hebben, in staat worden gesteld INSPECTIE VAN HET ONDERWIJS - HERSTELONDERZOEK 16/27

17 om de opleiding af te ronden. Deze docent ontwikkelt samen met de student, het team en de praktijk individuele onderwijstrajecten. Tot slot zien we dat de opleiding zicht op de voortgang van de student houdt door middel van het studentenvolgsysteem. De studieloopbaanbegeleider en de docenten gebruiken dit systeem om het onderwijsproces van de student bij te sturen als dat nodig is. Studenten maken echter nog weinig gebruik van de mogelijkheden die het studentenvolgsysteem biedt. Het systeem kan hen meer inzicht geven in de eigen voortgang en in wat zij in het programma nog in het vooruitzicht hebben. Wij zien verbetermogelijkheden in een meer doeltreffende communicatie met de student. Het team zet duidelijk in op communicatie met de student, maar belangrijke informatie blijkt nog niet altijd te beklijven bij de student. Didactisch handelen: merendeel lessen effectief Het docententeam stelt studenten in het merendeel van de lessen voldoende in staat tot leren en ontwikkelen. Docenten zorgen in deze lessen voor afstemming van werkvormen en didactiek op de doelgroep. Zowel op groepsniveau als op individueel niveau werken studenten doelgericht en effectief aan opdrachten. Deze lessen laten ook een verbinding zien tussen theorie en praktijk, doordat studenten en docenten actief ervaringen uitwisselen over hun stage. Deze verbinding motiveert de studenten. Daarnaast zien we dat tijdens deze lessen de docenten gebruik maken van positieve feedback. Door deze positieve interactie voelen studenten zich gezien en gewaardeerd. Dit draagt bij aan een positieve werksfeer in de klas. We zien evenwel ook lessen waarin eerder genoemde kenmerken minder of niet terugkomen. Het blijkt namelijk dat studenten bij sommige lessen en op sommige delen van de dag het moeilijk vinden om gemotiveerd te raken. Docenten kunnen nog beter nagaan met elkaar wat een les tot effectieve les maakt. Beroepspraktijkvorming: gericht werken aan opdrachten Wij beoordelen de beroepspraktijkvorming (bpv) met een voldoende, omdat de uitvoering en de begeleiding doeltreffend zijn. Het team heeft zicht heeft op de ontwikkeling van de student in het bedrijf doordat zij verbeteringen heeft doorgevoerd in het contact met het bedrijfsleven. De stagebegeleiding is in het team duidelijk belegd, waardoor studenten en praktijkbedrijven weten waar zij terecht kunnen met vragen en opmerkingen. De stagebegeleider heeft zicht op de ontwikkeling door middel van regelmatige bezoeken aan de student op de bpv, aangevuld met tussentijds telefonisch contact met de praktijkopleider. INSPECTIE VAN HET ONDERWIJS - HERSTELONDERZOEK 17/27

18 Daarnaast zorgen de praktijkopdrachten ervoor dat studenten gericht werken aan de eisen uit het kwalificatiedossier. De praktijkopdrachten kennen een opbouw in complexiteit en staan in relatie met de theorie die op school wordt behandeld. Tevens dragen de praktijkopdrachten bij aan de voorbereiding op het examen. Verbetermogelijkheden zien we in de werkdruk van de studenten. Zij moeten veel opdrachten maken en deze opdrachten zijn ook niet altijd goed verdeeld over het jaar Examinering en diplomering Aanleiding Tijdens ons vorige onderzoek hebben wij de kwaliteitsborging door de examencommissie als onvoldoende beoordeeld. De examencommissie voerde in onvoldoende mate verbeteractiviteiten door, waardoor het zicht op afname en beoordeling onvoldoende was. Tevens evalueerde de examencommissie te beperkt haar eigen functioneren. Hierdoor legde de examencommissie onvoldoende het verband tussen tekortkomingen en verbeteracties. Het proces van afname en beoordeling verliep onvoldoende deugdelijk. Het onderscheid tussen begeleiding en beoordeling en tussen opleiden en examineren was onvoldoende aanwezig. Daarnaast was de praktijkbeoordelaar onvoldoende deskundig en moest de afname van het criterium gerichte interview worden verbeterd. Omdat het exameninstrumentarium van de opleiding in de bks tijdens het vorige onderzoek voldoende was, nemen wij dit oordeel over. Voor de opleiding in de hks hebben we de standaard Exameninstrumentarium niet onderzocht. Kwaliteitsborging examinering en diplomering: acties te laat ingezet De examencommissie neemt onvoldoende haar verantwoordelijkheid om de kwaliteit van de examinering te borgen. Hiermee voldoet de opleiding niet aan de Regeling standaarden examenkwaliteit mbo INSPECTIE VAN HET ONDERWIJS - HERSTELONDERZOEK 18/27

19 Ondanks verbeteringen die de examencommissie heeft ingezet, is de examencommissie er niet in geslaagd om voldoende zicht en grip te krijgen op de kwaliteit van de examenprocessen. Hier ligt een aantal tekortkomingen aan ten grondslag. Ten eerste zien wij dat de voorgenomen verbeteracties te laat in gang zijn gezet, waardoor de examencommissie onvoldoende zicht heeft op de afname en beoordeling. Het meest in het oog springt daarbij de voorgenomen maatregel om steekproeven te nemen bij de afname van proeves. Dit heeft de examencommissie het afgelopen schooljaar niet uitgevoerd bij de opleiding. Ten tweede heeft de examencommissie onvoldoende zicht op verbeterpunten en weet zij niet hoe volledig haar zicht is. Zij voert weliswaar controles uit op de examendossiers, maar deze controles en de verslaglegging ervan verlopen echter niet gestructureerd. Wij zien grote verschillen in de kwaliteit van de bewijsstukken, het logboek en het werkstuk. Daarnaast zien we ook regelmatig wijzigingen in de beoordelingen, zonder dat duidelijk is wat hiervoor de aanleiding is en of dit in beeld is bij de examencommissie. Ten derde zijn er geen acties uitgevoerd om de kwaliteit van het examenonderdeel werkstuk te borgen, terwijl de examencommissie op de hoogte was van de kwetsbaarheid van dit examenonderdeel. Daarbij zijn het afgelopen schooljaar de borgingsdocumenten onvoldoende gebruikt: de voorgenomen invoering van het go/no go moment is niet uitgevoerd, evenals de scheiding tussen praktijkbeoordelaar en praktijkbegeleider. Tot slot zien wij dat de examencommissie onvoldoende zicht heeft op de voortgang en evaluatie van de uitgevoerde acties. De examencommissie stelt een jaarverslag examinering op, waarin de uitgevoerde acties tijdens het afgelopen schooljaar worden beschreven. Doordat de examencommissie deze acties onvoldoende gestructureerd volgt en evalueert heeft zij onvoldoende zicht of de acties hebben geleid tot de beoogde verbetering. We zien ook dat de examencommissie verbeterpunten heeft doorgevoerd. Zo heeft de examencommissie recent een examentoolkit ontwikkeld. Dit is een checklist voor de examenlocatie en examinator. De examencommissie voert sinds dit schooljaar een risico analyse uit op deze gegevens en acteert hierop door steekproeven af te nemen. Daarnaast werkt de examencommissie samen met het examenaanspreekpunt van het team en met het examenbureau, waardoor zij beter zicht heeft op de afname en beoordeling van de examens. Het effect van deze verbeteringen is echter nog onvoldoende zichtbaar. INSPECTIE VAN HET ONDERWIJS - HERSTELONDERZOEK 19/27

20 Afname en beoordeling: verbeteringen nog niet zichtbaar De opleiding heeft in onvoldoende mate gezorgd voor een onafhankelijke en betrouwbare afname en beoordeling. Hiermee wordt niet voldaan aan de Regeling standaarden examenkwaliteit mbo Wij zien dat het team het afgelopen schooljaar veel acties heeft ontwikkeld om de afname en de beoordeling te verbeteren. De meeste acties worden echter pas dit schooljaar uitgevoerd, waardoor het effect van de acties nu nog niet zichtbaar of aantoonbaar is. Bij de examens die afgelopen schooljaar zijn afgenomen in de beroepspraktijk is de scheiding tussen praktijkbegeleider en praktijkbeoordelaar vaak niet geregeld, waardoor er in onvoldoende mate sprake is van een geborgde onafhankelijke beoordeling. Daarnaast heeft het team onvoldoende zicht op de kwaliteit van de beoordeling. De schoolexaminator voert een verantwoordingsgesprek samen met de praktijkexaminator en de student. Tijdens het gesprek verantwoordt de praktijkexaminator waarom hij tot het oordeel is gekomen en de student licht zijn handelingen toe. Daarbij bestaat het risico dat het logboek en de bewijslast onterecht worden meegewogen in het oordeel. Deze producten zijn namelijk geen onderdeel van de examinering. Het team is voornemens om verbeteracties uit te voeren. Zo treft het team aankomend schooljaar maatregelen voor de scheiding tussen begeleiding en beoordeling. Hiervoor maakt zij gebruik van de toolkit examinering. Positief is ook dat de praktijkexaminator en de schoolexaminator worden geschoold, waardoor de kwaliteit van de beoordeling kan verbeteren Schoolklimaat Veiligheid: veilig en respectvol De opleiding zorgt voor een veilige en respectvolle omgeving voor studenten. Sinds dit schooljaar wordt de opleiding aangeboden op een nieuwe locatie. De teams op deze nieuwe locatie hebben gezamenlijk trainingen gevolgd om effectief op te kunnen treden bij signalen die de sociale en fysieke veiligheid bedreigen. Daarnaast zien we dat er duidelijke regels zijn geformuleerd en dat deze zichtbaar zijn voor alle studenten en medewerkers. Ook worden alle studenten bij binnenkomst in het gebouw persoonlijk welkom geheten. Studenten voelen zich hierdoor gezien. INSPECTIE VAN HET ONDERWIJS - HERSTELONDERZOEK 20/27

21 Leerklimaat: ondersteunend De opleiding kent een ondersteunend leerklimaat. De studenten zijn positief over de persoonlijke aandacht van de docenten. Studenten ervaren de docenten als toegankelijk en meedenkend. Daarnaast zien wij dat de studieloopbaanbegeleider een positieve rol speelt bij het verbinden van de studievoortgang van de student en diens persoonlijke ontwikkeling. Het team kan zich verder ontwikkelen door studenten meer te stimuleren om het beste uit zichzelf te halen door meer uitdaging te bieden en meer ruimte voor eigen inbreng te ondersteunen. Ook de aansluiting van de indeling van de lesdag op de doelgroep biedt mogelijkheden voor effectiever en meer stimulerend onderwijs Onderwijsresultaten Studiesucces: onvoldoende resultaten De opleiding Verkoper realiseert onvoldoende resultaten op bc359 niveau 2. Dit toont aan dat de opleiding in onvoldoende mate voldoet aan de in artikel 7.2.7, eerste lid, WEB opgelegde verplichting ervoor zorg te dragen de opleiding zodanig in te richten dat studenten in staat worden gesteld de kwalificatie binnen de vastgestelde studieduur te bereiken. Verder toont dit aan dat de opleiding in onvoldoende mate voldoet aan de in artikel 7.4.8, eerste lid, WEB opgelegde verplichting te zorgen voor een goede organisatie en kwaliteit van het onderwijsprogramma en de examinering. We kijken hierbij naar het driejaarsgemiddelde ( ) van het Jaarresultaat, het Diplomaresultaat en het Startersresultaat. Zowel het Jaarresultaat (57,0 procent), het Diplomaresultaat (53,7 procent), als het Startersresultaat (73,6 procent) liggen onder de norm en tevens onder het landelijk gemiddelde. Het team stuurt op een verhoging van deze resultaten. Een vernieuwde wijze van begeleiding van de student moet leiden tot meer diploma's en minder uitval. Aandachtspunt hierbij is de betrouwbaarheid van de eigen gegevens van de instelling. Deze blijken namelijk een te grote afwijking te hebben met de gegevens in het Internet School Dossier (ISD), waarop wij de onderwijsresultaten baseren. Verder valt op, dat de de opleiding studenten iets vaker dan landelijk boven niveau plaats, maar onder niveau diplomeert. Dit blijkt uit de indicatieve indicatoren, Passende Plaatsing en Passend Diploma. INSPECTIE VAN HET ONDERWIJS - HERSTELONDERZOEK 21/27

22 6.5. Overige wettelijke vereisten Voor zover onderzocht hebben wij geen tekortkomingen geconstateerd bij overige wettelijke vereisten. Schoolkosten/wettelijke bijdragen Tijdens het vorige onderzoek voldeed de opleiding niet aan de wettelijke vereisten omtrent schoolkosten/vrijwillige bijdrage. De opleiding voldoet inmiddels aan de eisen gesteld in artikel van de WEB. Een projectgroep heeft voor de hele instelling beleid op het gebied van leermiddelen en schoolkosten ontwikkeld. Binnen de instelling krijgen scholen en opleidingen de ruimte om binnen deze richtlijnen hun schoolkosten in te richten. We zien dat deze breed ingezette ontwikkeling onderwijsteams helpt om meer kostenbewuste keuzes te maken en hierover duidelijker te communiceren. Het effect hiervan zien we terug bij deze opleiding: nu is er voldoende heldere communicatie met studenten over de schoolkosten en hebben de kosten een duidelijke relatie met de middelen. De student weet waar hij aan toe is en wordt niet nodeloos of onverwacht voor uitgaven gesteld. De instelling heeft een noodfonds ingesteld voor studenten die de kosten niet of niet helemaal kunnen betalen. We hebben gezien dat de opleiding op deze locatie de drempel voor dit noodfonds laag maakt, zodat de kans groot is dat het de doelgroep bereikt. INSPECTIE VAN HET ONDERWIJS - HERSTELONDERZOEK 22/27

23 7. Resultaten herstelonderzoek Verkoopspecialist We hebben het herstelonderzoek uitgevoerd bij de opleiding Verkoopspecialist (Verkoopspecialist detailhandel/mode), 90383, 93385; Verkoopspecialist, 25155, niveau 3 bol, Leusderweg 30-34, Amersfoort. Bij dit herstelonderzoek is het volgende gebleken Onderwijsresultaten: stijgende lijn De opleiding realiseert onvoldoende resultaten op onderwijsresultaten bc358. zijn onvoldoende. Dit toont aan dat de opleiding in onvoldoende mate voldoet aan de in artikel 7.2.7, eerste lid, WEB opgelegde verplichting ervoor zorg te dragen de opleiding zodanig in te richten dat studenten in staat worden gesteld de kwalificatie binnen de vastgestelde studieduur te bereiken. Verder toont dit aan dat de opleiding in onvoldoende mate voldoet aan de in artikel 7.4.8, eerste lid, WEB opgelegde verplichting te zorgen voor een goede organisatie en kwaliteit van het onderwijsprogramma en de examinering. De beoordeling is gebaseerd op het driejaarsgemiddelde van de jaren , en Zowel het jaarresultaat van 60,3 procent, als het diplomaresultaat van 57,8 procent voldoen niet aan de norm. Ook het startersresultaat van 67,0 procent is onder de norm. Ingezette verbeteringen hebben tot beoogde effecten geleid. Niet alleen is de tevredenheid van studenten fors toegenomen, ook de uitval van studenten is aanzienlijk afgenomen. Weliswaar leidt dit nog niet tot voldoende onderwijsresultaten, maar de resultaten van schooljaar benaderen de normen tot een paar procenten. Daarna nemen de resultaten echter weer af. De onderwijsresultaten laten op dit moment onvoldoende zien dat de opleiding studenten voldoende in staat stelt een diploma op het gewenste niveau te halen. De effecten van de ingezette maatregelen zijn deels zichtbaar en lijken, op basis van evaluaties door het team, effectief. Deze effecten kent het team toe aan diverse verbeterprocessen die in het onderwijsproces in gang zijn gezet. Dit is niet alleen gedaan bij de opleiding Verkoopspecialist maar ook bij alle andere opleidingen van team Retail. Deze processen hebben geleid tot INSPECTIE VAN HET ONDERWIJS - HERSTELONDERZOEK 23/27

24 veranderingen in het programma waardoor (tussentijds) overstappen leidt tot een soepele overgang. Verdere recente wijzigingen betreffen de stage en de didactische aanpak. Zo is de stage van de bol-opleidingen, na overleg en met instemming van de stagebedrijven, gewijzigd van een blokstage in een lintstage. Dit komt zowel de samenhang tussen het schoolprogramma en de stage ten goede en draagt bij aan duidelijker beroepsbeeld. INSPECTIE VAN HET ONDERWIJS - HERSTELONDERZOEK 24/27

25 8. Reactie van het bestuur Het herstelonderzoek, dat plaatsvond in februari en maart 2019, is uitgevoerd bij vijf opleidingen bij MBO Amersfoort. Schoolkosten zijn op instellingsniveau onderzocht, waarna de aanpak en het effect daarvan is bevraagd bij de opleidingen. Het bestuur van MBO Amersfoort wil hierbij eerst waardering uitspreken voor de manier waarop de inspectie het onderzoek heeft uitgevoerd. De inspectie heeft van tevoren alle scholen goed geïnformeerd over het onderzoek en er zijn duidelijke afspraken gemaakt. De gesprekken met de inspectie zijn als zinvol ervaren, waarbij er ook een goede sfeer heerste. Het is goed om te zien dat de investeringen die op team- en instellingsniveau gedaan zijn, veelal hebben geleid tot een positief oordeel van de inspectie. Wij zien als bestuur ook dat de scholen de feedback vanuit het vorige onderzoek hebben aangegrepen om de situatie te verbeteren en dat dit op meerdere thema s ook daadwerkelijk tot een hogere waardering van studenten heeft geleid. Helaas is er nog een aantal onvoldoendes op een paar kwaliteitsgebieden bij twee teams. Voor wat betreft onvoldoendes op rendementen hebben de twee betreffende teams verbeteracties ingezet. Dit leidt tot een hogere waardering voor de opleiding, maar niet direct tot voldoende rendementen. Zeker gezien het werken met driejaarsgemiddelden, is het voor deze opleidingen moeilijk om boven de norm uit te komen. Bovendien zijn wij van mening dat rendementen en kwaliteit van de opleiding niet één op één met elkaar samenhangen. Er zijn vele factoren die bijdragen aan voortijdig uitval van studenten bij bepaalde opleidingen. Het bestuur van MBO Amersfoort wil natuurlijk dat zoveel mogelijk studenten erin slagen om de school met een diploma te verlaten. Daarom zullen we, via gesprekken over managementcontracten en teamplannen blijven monitoren welke maatregelen worden ingevoerd om de onderwijsresultaten te verbeteren en welk effect deze hebben. Ook de aanpak van de onvoldoende op examinering bij Verkoper niveau 2 heeft grote prioriteit. De examencommissie van de economische opleidingen als geheel heeft daarbij onze aandacht. Voor wat betreft Verkoper niveau 2 wordt overwogen om deze op te nemen in de examencommissie van de Entree-opleidingen. Verder doen we, samen met de MBO Raad, onderzoek naar het verschil tussen de ISD gegevens en Qlikview resultatenbox app, die op basis van zelfde bestanden gevuld is. Deze QV resultatenbox app wordt door 23 MBO instellingen gebruikt. Dit onderzoek heeft in elk geval al één verklaring voor een verschil opgeleverd, de rest wordt nog verder onderzocht. Als we dit geheel voldoende in kaart gebracht hebben, zullen we toewerken naar een oplossing. INSPECTIE VAN HET ONDERWIJS - HERSTELONDERZOEK 25/27

26 Bijlage 1: Overzicht opleidingen oordelen onderwijsresultaten Bc-id/opleidingen overzicht In deze bijlage is per onderzochte opleiding aangegeven welke bccode of opleidingen betrokken zijn bij het bepalen van de onderwijsresultaten. Bc-id: bc358 Niveau: 3 Crebo: Opleiding: Verkoopchef Verkoopspecialist Verkoopspecialist detailhandel Verkoopspecialist mode Bc-id: bc359 Niveau: 2 Crebo: Opleiding: Verkoper Verkoper detailhandel Bc-id: bc284 Niveau: 4 Crebo: Opleiding: Audicien Audicien INSPECTIE VAN HET ONDERWIJS - HERSTELONDERZOEK 26/27

27 Inspectie van het Onderwijs Postbus 2730, 3500 GS Utrecht T-algemeen T-loket (voor vragen)