De appels vallen nog steeds niet ver van de boom.. Opvattingen van leraren: hoe werken ze door in de differentiatie-aanpakken in de praktijk?

Transcriptie

1 De appels vallen nog steeds niet ver van de boom.. Opvattingen van leraren: hoe werken ze door in de differentiatie-aanpakken in de praktijk? ORD 2019, Heerlen Marijke van Vijfeijken Eddie Denessen Tamara van Schilt-Mol Ron Scholte

2 The influence of teachers dispositions on differentiation strategies Research line 1 : Influence of beliefs Decisions for differentiation Research line 2: Influence of teachers expectations, self-efficacy and mindset Quantitative research (questionnaire) Study 1a Differentiation methods Quantitative research (questionnaire) Study 2a Grouping flexibility Eddie Denessen Ron Scholte Qualitative research Study 1b Assessment tests Qualitative research Study 2b Adapting goals Designing reflective instruments for professional development Adapting instruction Adapting learning tasks Designing reflective instruments for professional development Tamara van Schilt-Mol Marijke van Vijfeijken

3

4 Gelijke kansen De prestaties van een leerling zijn toe te schrijven aan aanleg en inzet en niet aan het opleidingsniveau, het beroep, het inkomen of de kleur van de ouders.

5 Meerdere oorzaken van ongelijke kansen Zoals: Lager schooladvies aan leerlingen van laagopgeleide ouders (ondanks dezelfde prestaties) Lagere ambities van laagopgeleide ouders Minder ondersteuning van huis uit Lagere verwachtingen van leraren Differentiatie in de klas

6 Risico s van differentiatie in de klas 1. Vaststellen van onderwijsniveau en leerbehoefte Ongelijke kansen kunnen ontstaan door gedifferentieerd leraargedrag Onjuiste inschatting Verschil in onderwijsaanbod Verschil in leerkans Verschil in leerprestatie Leraarverwachtingen over individuele leerlingen in de klas en de klas in het geheel (eerdere prestaties, sociale klasse, diagnostisch label etc.) 2. Bedoelde of onbedoelde effecten van differentiatie door de manier waarop differentiatie wordt toegepast.

7 Convergente of divergente effecten? Gelijke kansen Talent-optimalisatie

8 Onderzoeksvragen deelstudie 1 Wat zijn de opvattingen van leerkrachten over differentiatie? Gebruiken leerkrachten die verschillende opvattingen hebben over differentiatie andere differentiatiestrategieën in de klas? Doel: 1. factoren onderzoeken die bijdragen aan kansenongelijkheid 2. Input voor interventies 3. Bijdrage aan reflectie en bewustwording

9 Differentiatie opvattingen Divergent 1. Iedereen evenveel begeleiding 2. Iedereen eigen tempo 3. Groeperen is goed voor zelfvertrouwen 4. Verschillen tussen leerlingen groter 5. Homogeen is effectiever dan heterogeen Differentiatiepraktijken Divergent 1. Niveaugroepen per jaarklas 2. Niveaugroepen jaarklas overstijgend 3. Voor iedere leerling een eigen leerroute 4. Digitale adaptieve software programma s Differentiatie dilemma Convergent 6. Verschillen tussen leerlingen niet te groot 7. Leren van elkaar 8. Tempo van de groep 9. Specifieke leerlingen meer begeleiding 10. Homogeen groeperen is stigmatiserend Convergent 5. Verlengde instructie 6. Heterogeen groeperen

10 Voorbeelden van stellingen Ik vind dat leerlingen die van huis uit minder ondersteuning krijgen, meer begeleiding en ondersteuning moeten krijgen op school dan de andere leerlingen. Ik vind dat het verdelen van leerlingen over groepjes van gelijk niveau stimulerend is voor hun zelfvertrouwen.

11 Analyse opvattingen en differentiatiepraktijken Confirmerende factoranalyse over de 10 differentiatie opvattingen leverde niet de verwachte twee factoren (convergent en divergent) Pearson correlation uitgevoerd over de 10 stellingen. 1. Negatief verband tussen stelling 4 en 6 (r = -.32, p <.001) Verschillen tussen leerlingen groter versus verschillen tussen leerlingen niet te groot Leeruitkomstendilemma 2. Negatief verband tussen stelling 1 en 9 (r = -.37, p <.001) Iedereen evenveel begeleiding versus specifieke leerlingen meer begeleiding Ondersteuningsdilemma 3. Negatief verband tussen stelling 3 en 10 (r = -.32, p <.001). Groeperen is goed voor zelfvertrouwen versus homogeen groeperen is stigmatiserend Groeperingsdilemma

12 Differentiatie opvattingen (N=294) Ver uit elkaar groeien Leeruitkomsten dilemma M=5.33 SD= Drie Divergent dilemma s Evenveel begeleiding Ondersteunings dilemma M=4.34 SD= Goed voor zelfvertrouwen Groeperings dilemma M=4.28 SD= Differentiatiepraktijken (N=294) Differentiatiestrategie 1. Niveaugroepen per jaarklas 2. Niveaugroepen jaarklas overstijgend* 3. Voor iedere leerling een eigen leerroute* 4. Digitale adaptieve software Frequente toepassers *Hogere score op leeruitkomsten dilemma bij leerkrachten die vaak differentiatiestrategie 2 en 3 toepassen 1 Dichter naar elkaar groeien Convergent 1 Meer begeleiding Stigmatiserend 1 5. Verlengde instructie Heterogeen groeperen** 134 **Lagere score op het groeperingsdilemma bij leerkrachten die vaak differentiatiestrategie 6 toepassen

13 Drie belangrijkste conclusies 1. Het differentiatiedilemma is complex met meer lagen. Het bestaat niet uit 1 dilemma maar uit drie dilemma s. 2. Gemiddeld neigen de opvattingen van leerkrachten over differentiatie meer richting divergerende differentiatie dan convergente differentiatie. 3. Er lijkt weinig relatie te zijn tussen differentiatie opvattingen en differentiatiepraktijken.

14 Ja, ja. Dat vind ik moeilijk. Het klopt ook natuurlijk. Het is ook met de betere leerlingen, die laat je ook vaker meer hun gang gaan, terwijl je die ook vooruit wil helpen en die hebben eigenlijk ook heel veel instructie nodig, want die zijn vaak wel slim, maar kunnen vaak moeilijk leren. Ik vind dat wel moeilijk. Moeilijk om te zeggen. Ja, het is lastig, want je merkt dat kinderen die minder mee hebben gekregen meer uitlegbehoevend zijn, maar dat maakt dat een kind die aan de boven- of middengrens zit dat niet kan ontvangen, omdat zijn ontwikkeling dan stagneert. Het is moeilijk, maar ik vind dat elk kind evenveel ondersteuning verdient om aan zijn of haar leerdoelen te gaan werken. Dat is wel heel erg lastig in een klas met zesentwintig.

15 Kansengelijkheid vraagt om het maken van bewuste keuzes voor differentiatiestrategieën die bijdragen aan gelijke kansen voor álle leerlingen. Wat hebben leerkrachten en scholen nodig om deze bewuste keuzes te kunnen maken?

16 Referenties Condron, D.J. (2008). An early start: skill grouping and unequal reading gains in the elementary years. The Sociological Quarterly, 49(2), DOI: /j x Denessen, E. (2017). Verantwoord omgaan met verschillen: sociaal-culturele achtergronden en differentiatie in het onderwijs. Oratie bij de aanvaarding van het ambt van bijzonder hoogleraar op het gebied van Sociaal-Culturele Achtergronden en Differentiatie in het Onderwijs. Leiden: Universiteit Leiden. Deunk, M., Doolaard, S., Smale-Jacobse, A., & Bosker, R.J. (2015). Differentiation within and across classrooms: A systematic review of studies into the cognitive effects of differentiation practices. Groningen: GION onderwijs/onderzoek. Inspectie van het Onderwijs (2017). Onderwijsverslag. De Staat van het Onderwijs 2015/2016. Utrecht: Inspectie van het Onderwijs. Oakes, J. (2008). Keeping track: Structuring equality and inequality in an era of accountability. Teachers College Record, 110(3), Ready, D.D., & Wright, D.L. (2011). Accuracy and inaccuracy in teachers perceptions of young children s cognitive abilities: the role of child background and classroom context. American Educational Research Journal, 48, DOI: / Ready, D.D., & Chu, E.M. (2015). Sociodemographic inequality in early literacy development: The role of teacher perceptual accuracy. Early Education and Development, 26(7), DOI: / Rubie-Davies, C. (2015). Becoming a high expectation teacher: Raising the bar. London/New York: Routledge. Taylor, B., Francis, B., Atcher, L., Hodgen, J., Pepper, D., Tereshcenko, A., & Travers M. (2017). Factors deterring schools from mixed attainment teaching practice. Pedagogy, Culture & Society, 25(3), DOI: / Tomlinson, C.A. (2014). The differentiated classroom. Responding to the Needs of All Learners. United States of America: Person Education/ASCD College Textbook Series. Vernooy, K. (2009). Omgaan met verschillen nader bekeken. Wat werkt? Verkregen op via Vygotsky, L. (1982). Mind in Society: The Development of Higher Psychological Processes. Cambridge: Harvard University Press.