VRIJWILLIGERSWERK IN ENKHUIZEN

Transcriptie

1 Rapport VRIJWILLIGERSWERK IN ENKHUIZEN Gemeente Enkhuizen Februari 05

2 COLOFON Uitgave I&O Research Van Dedemstraat 6c 64 NN Hoorn Rapportnummer Datum Februari 05 Opdrachtgever Gemeente Enkhuizen Auteur(s) Drs. Bianca de Haan Bestellingen Exemplaren zijn verkrijgbaar bij de opdrachtgever. Het overnemen uit deze publicatie is toegestaan, mits de bron duidelijk wordt vermeld. VRIJWILLIGERSWERK IN ENKHUIZEN Colofon

3 INHOUDSOPGAVE. Samenvatting en conclusies Inleiding Vrijwilligers in beeld.... Profiel vrijwilligers.... Inhoud vrijwilligerswerk.... Motieven vrijwilligerswerk Beleving vrijwilligerswerk Toegang tot vrijwilligerswerk Uitvoering vrijwilligerswerk Ondersteuning Vrijwilligersorganisaties Samenstelling en omvang vrijwilligersbestand Motieven voor het werken met vrijwilligers Uitvoering vrijwilligerswerk Ondersteuning aan vrijwilligers Ondersteuningsbehoeften vrijwilligersorganisaties Organisaties die niet met vrijwilligers werken Potentieel aan sociale kracht Potentieel aan vrijwilligers Interessegebieden Burgerinitiatieven Hulpverlenen Stimuleren vrijwilligerswerk... 6 Bijlage. Respons vrijwilligersorganisaties... 9 Bijlage. Vragenlijst... 4 VRIJWILLIGERSWERK IN ENKHUIZEN Inhoudsopgave

4 HOOFDSTUK Samenvatting en conclusies VRIJWILLIGERSWERK IN ENKHUIZEN Samenvatting 4

5 . Samenvatting en conclusies Dit rapport geeft de resultaten weer van het vrijwilligerswerkonderzoek dat in november-december 04 in Enkhuizen is uitgevoerd. Het onderzoek heeft als doel om inzicht te bieden in de vraag en het aanbod aan vrijwilligerswerk in de gemeente Enkhuizen en een beeld te schetsen van de potentiële sociale kracht in de gemeente en de kansen en knelpunten op dat gebied. Het onderzoek is uitgevoerd door middel van een focusgroep en online enquête onder (niet-)vrijwilligers enerzijds en interviews en een online enquête onder (vrijwilligers)organisaties anderzijds. In totaal vulden bijna 9 vrijwilligers en 48 organisaties de vragenlijst volledig in. Deze samenvatting beschrijft de belangrijkste resultaten en conclusies. De Enkhuizer vrijwilliger in beeld Uit deze meting blijkt dat 5 procent van de volwassen Enkhuizers actief is als vrijwilliger. Zij zijn vooral te vinden bij sportverenigingen, organisaties op het gebied van kunst en cultuur en in de zorg en hulpverlening. De meeste vrijwilligers voeren vooral uitvoerende en praktische taken uit, en is hier gemiddeld vijf uur per week aan kwijt. Veel vrijwilligers zijn al lang actief, gemiddeld al 5 jaar. De overgrote meerderheid is actief binnen de gemeente Enkhuizen. De gemiddelde vrijwilliger is 5 jaar oud, iets vaker vrouw (5 procent) en werkzaam (56 procent). Vrijwilligerswerk is leuk! De belangrijkste motieven voor het verrichten van vrijwilligerswerk zijn; het plezier dat het met zich mee brengt, de sociale contacten en/of om anderen te helpen. Ruim een vijfde doet het voor de eigen ontplooiing om kennis en ervaring op te doen. Het merendeel van de vrijwilligers haalt voldoening uit het vrijwilligerswerk en driekwart kan zijn/haar ervaring en kennis erin kwijt. Een derde ervaart het (ook) als een verplichting. Men is vooral als lid van een vereniging of via familie en vrienden in het werk gerold. Via het Vrijwilligerspunt of een vrijwilligersvacaturebank kwam slechts een enkeling in contact met het vrijwilligerswerk. De vrijwilligers zijn overwegend positief over het vrijwilligerswerk dat zij verrichten: men geeft hieraan een rapportcijfer van 7,8. Toch ervaart 60 procent knelpunten bij de uitvoering van de vrijwilligerstaken. De belangrijkste problemen waar zij tegen aan lopen zijn een tekort aan vrijwilligers, de interne communicatie en organisatie/coördinatie van het werk. Een ander veelgenoemd knelpunt is de motivatie van vrijwilligers. Extra waardering kan hierin volgens vrijwilligers een belangrijke rol spelen. Hoewel het merendeel van de vrijwilligers zich voldoende gewaardeerd voelt, zou extra waardering gegeven kunnen worden in de vorm van een schouderklopje, compliment of een pluim. Relatief weinig behoefte aan (extra) ondersteuning Tweederde van de vrijwilligers ontvangt een vorm van ondersteuning bij het vrijwilligerswerk bijvoorbeeld van een coördinator of aanspreekpunt en/of begeleiding bij werk. Men is zeer tevreden over de verschillende vormen van ondersteuning. Iets minder ondersteuning krijgt men volgens eigen zeggen op het gebied van kennisdeling. Zo ontvangt lang niet iedere vrijwilliger duidelijke instructies. Ook weet de meerderheid niet hoe hij/zij verzekerd is in geval van schade of een ongeval. Een kwart heeft behoefte aan (extra) ondersteuning, vooral aan een onkostenvergoeding, een vrijwilligersverzekering en scholing. Vrijwilligers in Enkhuizen kunnen voor ondersteuning terecht bij het Vrijwilligerspunt. Dit punt is bij ongeveer de helft van de vrijwilligers bekend. Acht procent maakte er wel eens gebruik van. Deze groep is positief over de dienstverlening en geeft hieraan gemiddeld een rapportcijfer 7,4. VRIJWILLIGERSWERK IN ENKHUIZEN Samenvatting 5

6 Helft vrijwilligersorganisaties behoefte aan vrijwilligers Het vrijwilligersbestand van de vrijwilligerswerkorganisaties in Enkhuizen bestaat vooral uit 0-plussers. De omvang ervan is bij de meeste organisaties stabiel gebleven sinds 0. Drie op de tien zag het bestand groeien. Ruim de helft van de organisaties is tevreden over het huidige aantal vrijwilligers. De andere helft zou graag meer vrijwilligers hebben, vooral voor uitvoerende en praktische taken. Toch voorziet maar een minderheid groei voor de toekomst. De werving van (de juiste) vrijwilligers vormt daarbij een belangrijk knelpunt. Ook het behoud en verloop vormen aandachtspunten. Het werven van vrijwilligers doen de organisaties vooral via het eigen netwerk en vanuit het ledenbestand. Het Vrijwilligerspunt en sociale media gebruikt men in veel mindere mate. Eén op de vier maakte al eens gebruik van de diensten van het Vrijwilligerspunt. Daarbij ging het vooral om bemiddeling en de nieuwsbrief. Kansen om vrijwilligers te werven en te behouden, liggen volgens de organisaties vooral op het gebied van meer publiciteit en waardering. Veel tevredenheid over vrijwilligers De organisaties kiezen voor het werken met vrijwilligers omdat betaalde krachten gewoonweg te duur zijn. Volgens de organisaties is het ook een manier om mensen een kans te geven ervaring en kennis op te doen en te laten participeren. Over het algemeen zijn de organisaties zeer positief over het vrijwilligerswerk; gemiddeld geven zij hieraan een 7,6. De meeste organisaties vragen (nog) geen verklaring omtrent goed gedrag van de vrijwilliger bij aanvang van de werkzaamheden. Ongeveer drie op de tien organisaties bieden hun vrijwilligers ondersteuning in de vorm van een onkostenvergoeding. Ruim een kwart heeft ook scholing, overeenkomsten en verzekeringen voor de vrijwilligers. Zelfs zou bijna tweederde (6 procent) de organisaties graag (extra) ondersteuning ontvangen, vooral bij de financiën en het werven van vrijwilligers. Veel potentiële vrijwillige kracht Onze verzorgingsstaat is aan het veranderen. De politiek stuurt steeds meer aan op een participatiesamenleving. Er wordt in toenemende mate een beroep gedaan op de eigen verantwoordelijkheid van burgers voor hun eigen en andermans gezondheid en welzijn. Zij kunnen minder van de overheid verwachten en meer voor elkaar zorgen en met elkaar doen. Dit betekent dat er naar verwachting in de toekomst een groter beroep gedaan gaat worden op vrijwilligerswerk. Maar in hoeverre zijn hiervoor mogelijkheden? Er ligt zeker een potentieel aan vrijwilligers in Enkhuizen: de meerderheid van de niet-vrijwilligers (6 procent) in Enkhuizen zou wellicht wel vrijwilligerswerk willen doen. De drie belangrijkste redenen om geen vrijwilligerswerk te doen zijn: ) tijdgebrek vanwege betaald werk of een studie, ) geen tijd vanwege het gezin en ) geen verplichtingen willen hebben. Andere redenen zijn: behoefte aan vrijblijvendheid en het ontbreken van tijd door andere vrijetijdsbestedingen. Men wil vooral actief worden in de zorg en hulpverlening en het geven van informatie en advies. Ook is circa een vijfde van de inwoners bereid zich in te zetten voor het verbeteren van de leefbaarheid en veiligheid in de buurt. Bij voorkeur werkt men op projectbasis, doet uitvoerende of organisatorische taken, gemiddeld voor vier uur per week. Daarnaast is circa de helft van de inwoners bereid om hulpbehoevenden, af en toe de helpende hand te bieden. Bijvoorbeeld bij het boodschappen doen, door vervoer te bieden of door mee te gaan/begeleiden bij lichamelijke beweging. Toch weet maar een vijfde van de inwoners hoe ze in contact moeten komen met mensen die (extra) hulp nodig hebben. VRIJWILLIGERSWERK IN ENKHUIZEN Samenvatting 6

7 Ruim de helft van de inwoners vindt het goed dat vrijwilligers ingezet worden om te zorgen voor mensen die hulp nodig hebben. Toch mag dit niet ten koste gaan van betaalde banen, aldus de Enkhuizers. Ook worden vraagtekens gesteld over de verantwoordelijkheid en het kennisniveau van de vrijwilligers en is er angst voor overbelaste vrijwilligers. Een toename van het aantal vrijwilligers als gevolg van de politieke veranderingen, voorziet het merendeel van de inwoners niet. Mogelijk zou dit volgens de vrijwilligers - wel gestimuleerd kunnen worden door deregulering op vrijwilligerswerk vanuit de overheid. Ook ziet men kansen voor het creëren van een grotere gemeenschapszin, meer onderlinge betrokkenheid, het stimuleren van samenwerking tussen vrijwilligers(organisaties) en het reduceren van de professionele zorgkosten. Geef bekendheid aan vrijwilligerswerk Het stimuleren van vrijwilligerswerk kan de gemeente volgens de inwoners en de vrijwilligersorganisaties ook doen door meer bekendheid te geven aan het aanbod en het nut en de noodzaak ervan, en door praktische ondersteuning te bieden aan vrijwilligersorganisaties. Inwoners ontvangen informatie over vrijwilligerswerk bij voorkeur via , internet en sociale media. Het liefst wordt men geïnformeerd over vacatures, ondersteuningsmogelijkheden en opleidingen/cursussen. Ook bijna alle organisaties (8 procent) zouden graag meer informatie over het vrijwilligerswerk in Enkhuizen ontvangen, bij voorkeur per . Er is vooral belangstelling voor informatie over ondersteuningsmogelijkheden, het indienen van vacatures en opleidingen en cursussen. Conclusies De vrijwilligers van Enkhuizen zetten zich veelal met plezier in voor hun medemens en de maatschappij en ontvangen hiervoor voldoende waardering. Plichtsgevoel speelt voor een derde deel (ook) een rol. Hoewel de meerderheid van de vrijwilligers geen direct gemis aan ondersteuning aangeeft, is er enige behoefte aan mogelijkheden voor onkostenvergoeding en (voorlichting over) de verzekering. Daarnaast is er zeker potentie om de sociale kracht in Enkhuizen uit te breiden. Organisaties in Enkhuizen die op zoek zijn naar vrijwilligers, vissen zeker niet in een lege vijver. De meerderheid van de huidige niet-vrijwilligers is namelijk (eventueel) wel bereid om vrijwilligerswerk te doen. Hoewel tijdgebrek is een belangrijke reden om (tijdelijk) geen vrijwilligerswerk te doen, kan een (betere) ontsluiting van de markt van vraag en aanbod aan vrijwilligers mogelijk wel voor meer toeleiding naar vrijwilligerswerk leiden. Onbekendheid bij de potentiële vrijwilligers met (de weg naar) het werk lijkt namelijk het gebruik (deels) te belemmeren. Bijna 80 procent van de inwoners weet bijvoorbeeld niet hoe zij in contact komen met anderen die hulp nodig hebben, terwijl 50 procent van de inwoners wel bereid is een helpende hand te bieden. De vrijwilligersorganisaties werven vooral vanuit het eigen netwerk en het ledenbestand, terwijl de potentiele vrijwilligers graag digitaal ( , internet, social media) informatie hierover ontvangen. Het Vrijwilligerspunt kan hierin mogelijk een rol gaan vervullen en doet dat ook. Wat het punt doet en biedt, is onder de vrijwilligers echter nog relatief onbekend en het gebruik is laag. Bij de vrijwilligersorganisaties ligt dit iets hoger (5 procent). Het verdient aanbeveling om de bekendheid over het aanbod aan vrijwilligerswerk structureel aandacht te blijven geven. Het genereren van meer bekendheid bijvoorbeeld door middel van bijvoorbeeld de lokale media kan daarbij een belangrijke rol spelen volgens de inwoners. Toch zijn er ook grenzen aan het inzetten van vrijwilligers, zo blijkt. Het vrijwilligerswerk mag volgens de Enkhuizers geen broodroof inhouden en/of ten koste gaan van de kwaliteit van de (zorg)taak en de vrijwilliger zelf. VRIJWILLIGERSWERK IN ENKHUIZEN Samenvatting 7

8 HOOFDSTUK Inleiding VRIJWILLIGERSWERK IN ENKHUIZEN Inleiding 8

9 . Inleiding Aanleiding van het onderzoek Voor de komende jaren staat bij veel gemeenten het ondersteunen van het vrijwilligerswerk centraal. Dit past in de visie en uitvoering van de nieuwe Wet maatschappelijke ondersteuning 05 waarin eigen verantwoordelijkheid en participatie steeds belangrijker wordt. Ook de gemeente Enkhuizen wil het vrijwilligerswerk stimuleren en onderzocht op welke manier zij haar vrijwilligers (vraag) en vrijwilligersorganisaties (aanbod) nog beter kan ondersteunen. Onderliggende rapportage doet verslag van de onderzoeksuitkomsten. De gangbare definitie van vrijwilligerswerk is: Werk dat in enig georganiseerd verband, onverplicht en onbetaald wordt verricht ten behoeve van anderen of de samenleving. (VNG, 00) Doel van het onderzoek Doel van het onderzoek is het bieden van inzicht in het vrijwilligerswerk in de gemeente Enkhuizen vanuit het perspectief van vrijwilligers en vrijwilligersorganisaties. Ook kijken we naar het potentieel aan sociale kracht in Enkhuizen en kansen en knelpunten daarin. Met deze kennis kan de gemeente haar toekomstige vrijwilligersbeleid bijsturen en aanpassen. Uitvoering van het onderzoek Het onderzoek is uitgevoerd aan de hand van ) een online enquête en een groepsgesprek onder vrijwilligers en ) een online enquête en interviews met vrijwilligerswerkorganisaties in Enkhuizen. Vrijwilligers Enquête (niet-)vrijwilligers Om zicht te krijgen op de ervaringen en belevingen van (potentiële) vrijwilligers, hebben we een vragenlijst ontwikkeld voor inwoners die - al dan niet - actief zijn als vrijwilliger. De vragen gingen onder meer over het al dan niet verrichten van vrijwilligerswerk, de motieven, aard, omvang en frequentie van het vrijwilligerswerk, de bekendheid, het gebruik en tevredenheid van de ondersteuningsmogelijkheden en de behoefte daaraan. Voor het onderzoek zijn alle 996 leden van het stadspanel Enkhuizen uitgenodigd. In totaal hebben 59 inwoners de online vragenlijst ingevuld; een respons van 6%. De resultaten van de inwonerspeiling zijn gewogen naar leeftijd en geslacht en daarmee gelijk gemaakt aan de verhoudingen van de populatie in Enkhuizen, waardoor de uitkomsten representatief zijn voor de bevolking van Enkhuizen. In 009 is in samenwerking met I&O Research het Enkhuizer stadspanel ontwikkeld. Het gemeentelijke digitale stadspanel is een instrument waarmee periodiek de mening van de inwoners van Enkhuizen wordt gepeild over uiteenlopende onderwerpen. Het panel telt circa.000 leden. Tabel. Respons totaal vrijwilligers 9 niet-vrijwilligers 68 totaal 59 VRIJWILLIGERSWERK IN ENKHUIZEN Inleiding 9

10 Focusgroep met vrijwilligers Als verdere verdieping op de enquête is een focusgroep met vrijwilligers georganiseerd. Hiervoor zijn via het Enkhuizer stadspanel belangstellenden geworven. Op 7 november 04 namen in totaal vrijwilligers deel aan het groepsgesprek. Vrijwilligersorganisaties Enquête vrijwilligerswerkorganisaties Om niet alleen zicht te krijgen op de situatie, wensen en behoeften van vrijwilligers, maar ook vanuit de vraagzijde, is een online enquête gehouden onder vertegenwoordigers van verenigingen en organisaties waar veel vrijwilligers en/of juist geen vrijwilligers werken. Daarbij is onder meer ingegaan op de situatie en ontwikkelingen van het huidige vrijwilligersbestand, redenen voor wel/niet inzet van vrijwilligers, ervaren samenwerking met vrijwilligers, het wervingsbeleid, ervaren knelpunten in het aantrekken en binden van vrijwilligers en ideeën voor verbetering hierin. In totaal zijn circa 0 organisaties uitgenodigd waarvan er 48 organisaties deelnamen. Interviews Ter verdieping op de uitkomsten van de enquête zijn 7 telefonische interviews gevoerd met vrijwilligersorganisaties. Analyse De antwoordcategorieën weet niet/geen antwoord zijn (mits aangegeven) buiten de analyse gehouden. Indien de percentages niet optellen tot 00 procent, is dit (tenzij anders aangegeven) het gevolg van afrondingsverschillen. Leeswijzer De resultaten van het onderzoek worden in de volgende hoofdstukken besproken. In hoofdstuk gaan we in op de situatie en ervaringen van vrijwilligers, knelpunten die zij ervaren bij de uitvoering en ondersteuningsbehoeften. De vrijwilligersorganisaties staan centraal in hoofdstuk 4. In het vijfde en laatste hoofdstuk wordt de aanwezige sociale kracht in Enkhuizen onder de loep genomen. VRIJWILLIGERSWERK IN ENKHUIZEN Inleiding 0

11 HOOFDSTUK Vrijwilligers in beeld VRIJWILLIGERSWERK IN ENKHUIZEN Vrijwilligers in beeld

12 . Vrijwilligers in beeld In dit hoofdstuk brengen we de Enkhuizer vrijwilligers in beeld; om wie gaat het? wat voor type vrijwilligerswerk doen ze en om welke redenen? Tot slot kijken we ook naar de wijze waarop men in contact is gekomen met het vrijwilligerswerk.. Profiel vrijwilligers Helft Enkhuizers actief als vrijwilliger Op basis van deze peiling verricht ruim de 5% helft van de Enkhuizers vrijwilligerswerk. Landelijk bedraagt dit percentage 50% (CBS, 0). Vrouwen verrichten iets vaker vrijwilligerswerk dan mannen. Verder werkt ruim de helft van de vrijwilligers nog en zijn de meeste te vinden in de leeftijdsgroep van 45 tot 55 jaar. De gemiddelde leeftijd van de vrijwilligers bedraagt 5 jaar. Profiel vrijwilligers 5% van de Enkhuizers is gemiddeld actief als vrijwilliger 65 jaar eo 4% jaar 5% jaar 8% 5-44 jaar 6% 8-4 jaar 8% Type huishouden Alleenstaand (%) Met partner, zonder kinderen (4%) Met partner, met kinderen (6%) Anders (9%) Werksituatie Werkend (56%) Niet-werkend (44%) 47% 5% VRIJWILLIGERSWERK IN ENKHUIZEN Vrijwilligers in beeld

13 . Inhoud vrijwilligerswerk Vrijwilligers vooral actief op gebied van sport, kunst en cultuur Vrijwilligers zijn vooral actief bij een sportvereniging, culturele organisatie en/of in de zorg en hulpverlening. Minder vrijwilligers houden zich bezig met wijk-, buurt- en bewonerszaken en/of religie en levensbeschouwing. Sectoren die net buiten de top 5 vallen, zijn onderwijs en educatie (0%), natuur en milieu (6%), politieke organisaties en ouderen- en jongeren organisaties (4%). De taken die vrijwilligers verrichten zijn meestal uitvoerend van aard. In mindere mate houdt men zich bezig met organiserende of coördinerende taken en/of bestuurlijke functies. Figuur. Top 5 soort organisatie vrijwilligerswerk (meerdere antwoorden mogelijk) Sportvereniging (%) Kunst en cultuur (6%) Type werkzaamheden (meerdere antwoorden mogelijk) Uitvoerende taken (66%) Organiserende/coördinerende taken (4%) Bestuurlijke taken (5%) Zorg en hulpverlening (8%) 4 Wijk- buurt- en bewonerszaken (%) 5 Religie en levensbeschouwing (%) Vrijwilligers met name actief in eigen gemeente De vrijwilligers in Enkhuizen zijn al lang actief: gemiddeld 5 jaar. De meesten zijn wekelijks bezig en besteden gemiddeld vijf uur per week aan het vrijwilligerswerk. Het merendeel werkt voor één organisatie. Een kwart zegt voor minstens drie organisaties actief te zijn. In de meeste gevallen wordt het vrijwilligerswerk binnen de gemeentegrenzen van Enkhuizen verricht. Frequentie Locatie Wekelijks (59%) Maandelijks (0%) Paar keer per jaar (%) 5 uur per week Binnen Enkhuizen (90%) (ook) buiten Enkhuizen (%) Duur Aantal organisaties < jaar (5%) -5 jaar (5%) 6-0 jaar (%) -0 jaar (%) 5 jaar Geen (%) organisatie (49%) organisaties (4%) organisaties (7%) gem.,0 > 0 jaar (5%) 4 organisaties of meer (9%) VRIJWILLIGERSWERK IN ENKHUIZEN Vrijwilligers in beeld

14 . Motieven vrijwilligerswerk Vrijwilligerswerk is leuk om te doen! Het belangrijkste motief om vrijwilligerswerk te doen, is omdat men het leuk vindt, gevolgd door redenen zoals de gezelligheid en het opdoen van sociale contacten. Bijna twee vijfde doet het om anderen te helpen en een kwart om de eigen kennis en ervaring te delen. Een beperkte groep gebruikt het vrijwilligerswerk als opstap naar/of als alternatief voor betaald werk. Figuur. Belangrijkste motieven uitvoeren vrijwilligerswerk (meerdere antwoorden mogelijk) ik vind het werk leuk om te doen voor de sociale contacten, gezelligheid ik wil graag andere mensen helpen ik wil mijn kennis en ervaring delen voor mijn eigen ontplooiing, nieuwe ervaring opdoen leden van ons gezin maken gebruik van de organisatie ik heb tijd over en wil toch met iets nuttigs bezig zijn ik ben er lid van uit levensbeschouwelijke overtuiging uit onvrede met maatschappelijke omstandigheden vanwege de waardering die ik ervoor krijg uit verplichting, ik moet het doen als alternatief voor betaald werk als opstap naar betaald werk anders 6% % 0% 8% 4% 9% 6% 6% % % % 8% 9% 8% 65% Motieven Enkele reacties vanuit de focusgroep Helpen is het belangrijkst. Er voor een ander te zijn, dat geeft voldoening. Het is afwisseling van mijn kantoorbaan, de balans vind ik fijn om te hebben. Er wordt stilzwijgend op je gerekend. Je groeit erin. Ik vind het normaal om vrijwilligerswerk te doen. VRIJWILLIGERSWERK IN ENKHUIZEN Vrijwilligers in beeld 4

15 .4 Beleving vrijwilligerswerk Vrijwilligerswerk geeft voldoening De overgrote meerderheid van de vrijwilligers haalt voldoening uit het vrijwilligerswerk dat zij doen, driekwart kan zijn of haar kennis en ervaring kwijt in het werk en drie op de vijf is trots op het werk. Een minderheid weet hoe hij/zij is verzekerd in geval van ongeval of schade, zegt duidelijke instructies te ontvangen over de uitvoering van het werk, of ziet het als een plicht om vrijwilligerswerk te doen. Figuur. Stellingen over ondersteuning bij vrijwilligerswerk (exclusief weet niet) ik haal voldoening uit het vrijwilligerswerk dat ik doe 85% 4% ik kan mijn kennis en ervaring kwijt in het vrijwilligerswerk dat ik doe 74% 0% 6% ik voel mij trots op het vrijwilligerswerk dat ik doe 6% 5% 4% ik weet hoe ik ben verzekerd in geval van een ongeval of schade 4% % 8% ik ontvang duidelijke instructies over de uitvoering van het werk 4% 46% 9% ik zie het als een plicht om vrijwilligerswerk te doen % 4% 5% mee eens neutraal mee oneens.5 Toegang tot vrijwilligerswerk Familie en vrienden belangrijke toegangspoort tot vrijwilligerswerk De meeste vrijwilligers zijn als lid van een vereniging of via familie en vrienden in het werk gerold. Een veel kleinere groep is hiertoe gekomen via andere vrijwilligers en/of de (lokale) media. Andere manieren waarop men in contact kwam met het huidige vrijwilligerswerk zijn op eigen initiatief en via de school of het kinderdagverblijf van de kinderen. In contact gekomen met vrijwilligerswerk (meerdere antwoorden mogelijk) Als lid van de organisatie/vereniging (54%) Via familie/vrienden (4%) Via andere vrijwilligers (5%) Via de media (%) Via betaald werk/beroep (4%) Via vrijwilligerspunt/vrijwilligersvacaturebank (4%) Anders (%) Een op de zeven vrijwilligers ( procent) is gevraagd om voorafgaand aan het vrijwilligerswerk een verklaring van goed gedrag in te dienen. VRIJWILLIGERSWERK IN ENKHUIZEN Vrijwilligers in beeld 5

16 .6 Uitvoering vrijwilligerswerk Tekort aan vrijwilligers voornaamste knelpunt Gemiddeld waarderen de vrijwilligers het vrijwilligerswerk met een ruime voldoende, namelijk een 7,8. Toch ondervindt 60 procent wel eens problemen bij de uitvoering. De belangrijkste knelpunten waar zij tegenaan 7,8 Rapportcijfer voor het vrijwilligerswerk in het algemeen lopen, zijn: het tekort aan vrijwilligers en de interne communicatie. Ook genoemd worden het motiveren van vrijwilligers en de samenwerking met andere vrijwilligers. Figuur.4 Top 5 belangrijkste problemen/knelpunten bij uitvoering van het vrijwilligerswerk (meerdere antwoorden mogelijk) Tekort aan vrijwilligers (8%) Interne communicatie (%) Organisatie/coördinatie (%) 40% van de vrijwilligers ondervindt geen hinder bij uitvoering taken. 4 Motiveren vrijwilligers (%) 5 Samenwerking vrijwilligers (0%). Tekort aan vrijwilligers Men kon suggesties doen voor het (eventueel) oplossen van de ervaren knelpunten. Over het tekort aan vrijwilligers wordt vooral aangegeven dat men dit moeilijk op te lossen vindt. Een oplossing die men aandraagt is het verplicht maken van vrijwilligerswerk, bijvoorbeeld voor ouders. Ook het belang van een persoonlijke benadering wordt onderstreept. Communicatie en waardering zijn eveneens belangrijk bij het motiveren van vrijwilligers, aldus de vrijwilligers. Oplossingen/suggesties Invoeren taakplicht / verplicht maken. Belastingvoordeel voor vrijwilligers Informeel motiveren Kennis laten maken met vrijwilligerswerk Vrijwilligerswerk meer aandacht geven/promotie Persoonlijke benadering/vragen Tekort vrijwilligers Dit is al een langlopende kwestie. Ondanks diverse campagnes lukt het niet om aan voldoende medewerkers te komen. Geen suggestie hoe dit op te lossen. Geen idee. Het lijkt wel een trend binnen alle verenigingen. Laat ze kennis maken met... Nodig ze uit... Vraag hen om contacten. Leden van een vereniging verplichten tot vrijwilligerswerk, anders contributie verhogen. Iets in de sfeer van een belastingvoordeel voor mensen die vrijwilligerswerk doen? VRIJWILLIGERSWERK IN ENKHUIZEN Vrijwilligers in beeld 6

17 . Interne communicatie Om de interne communicatie te verbeteren, stelt men onder meer voor om afspraken en verantwoordelijkheden beter vast te leggen, een vast aanspreekpunt aan te wijzen en meer structuur in de communicatie aan te brengen. Dit alles eventueel met hulp van een cursus/opleiding. Oplossingen/suggesties Afspraken vastleggen Verantwoordelijkheden vastleggen Cursussen interne communicatie volgen Overleggen meer gestructureerd Vast aanspreekpunt. Organisatie/coördinatie Om de uitvoering van het vrijwilligerswerk te vergemakkelijken, stelt men onder meer voor te werken met werkinstructies en meer begeleiding te bieden bij de werkzaamheden. Ook het aanstellen van een coördinator wordt genoemd om de organisatie van het werk te verbeteren. Oplossingen/suggesties Werkinstructies opstellen Meer begeleiding Coördinator aanstellen Taakomschrijvingen opstellen Betere communicatie Opleidingen Uitvoering Binnen een organisatie moet een soort mentor komen, die de vrijwilligers begeleid en dat moet iemand zijn die al een lange tijd bij de organisatie werkt. Er moeten enigszins taakbeschrijvingen zijn waar mensen ook op aangesproken kunnen worden als het niet helemaal goed gaat. Probeer een strakke afspraak te maken, ondanks dat je weet dat mensen het af laten weten. 4. Motiveren vrijwilligers Het motiveren van vrijwilligers hangt volgens sommige vrijwilligers nauw samen met de waardering die men ervoor krijgt. Dit kan in de vorm van een attentie of vergoeding. Ook het laten zien dat vrijwilligerswerk leuk is en voldoening geeft, kan mensen over de streep trekken tot meer vrijwillige inzet, aldus vrijwilligers. Hetzelfde geldt voor het meer betrekken van de vrijwilliger bij de organisatie en het onderhouden van contacten met hem of haar. Oplossingen/suggesties Meer waardering (niet als vanzelfsprekendheid ervaren) Inventariseren wie, wat wil/kan doen Vrijwilligerswerk positief imago geven Regelmatig contact onderhoud en betrekken vrijwilliger bij organisatie Motiveren Standaard bij het lid worden van een organisatie inventariseren wat voor taak mensen zouden kunnen doen, daar ook daadwerkelijk wat mee doen. Nodig ze uit bij projecten. Goede communicatie. Mensen betrokken maken en houden. Betere communicatie en respect voor hun bijdrage tonen. Het is een stukje opvoeding. VRIJWILLIGERSWERK IN ENKHUIZEN Vrijwilligers in beeld 7

18 5. Samenwerking vrijwilligers Centraal binnen samenwerking staat communicatie aldus verschillende vrijwilligers. Er wordt dan ook gepleit voor meer overleg, maar ook voor duidelijke (vastgelegde) afspraken en verantwoordelijkheden om de samenwerking onderling, met het bestuur en beroepskrachten te verbeteren. Ook een open houding en naar elkaar luisteren spelen een belangrijke rol. Oplossingen/suggesties Taakomschrijvingen Meer overleg Opleidingen Open houding/luisteren Betrokkenheid/interesse tonen Toch zijn de vrijwilligers overwegend positief over de samenwerking met de organisatie waarvoor zij actief zijn: zij geven hieraan een ruime voldoende, namelijk een 7,7. Vijf procent geeft een onvoldoende. Zo zou er volgens sommigen meer interesse/belangstelling getoond kunnen worden vanuit het bestuur. 7,7 Oordeel vrijwilligers over de samenwerking met de organisatie Samenwerking Er moeten enigszins taakbeschrijvingen zijn waar mensen ook op aangesproken kunnen worden als het niet helemaal goed gaat. Bestuur zit er vaak voor zichzelf zonder enige echte binding te hebben met wat de vrijwilligers doen. Gevolg is slechte communicatie, onbegrip en frustratie. Het bestuur staat buiten de werkelijkheid en heeft geen idee van wat er komt kijken bij de realisatie van de activiteiten. Het bestuur zorgt wel goed voor de externe contacten en administratie maar moet zich niet met inhoud bezighouden waar zij geen verstand van hebben..7 Ondersteuning Tweederde van de vrijwilligers wordt ondersteund Vrijwilligers kunnen op verschillende manieren ondersteund worden bij hun taken, denk aan begeleiding bij het werk en/of een onkostenvergoeding. Voor verschillende vormen van ondersteuning is geïnformeerd in hoeverre men hier gebruik van maakt. Vier op de tien vrijwilligers geeft aan dat er een vrijwilligerscoördinator en/of aanspreekpunt binnen de organisatie is en een derde krijgt begeleiding bij het werk. Circa drie op de tien volgde een opleiding en/of heeft de beschikking over een vrijwilligersverzekering of onkostenvergoeding. Andere ondersteuning krijgt men vooral vanuit de sportbonden, sportservice West-Friesland. Aan de ontvangers van de diverse vormen van ondersteuning is gevraagd in hoeverre zij hier tevreden over zijn. De tevredenheid ligt hoog tot zeer hoog. De hoogste ontevredenheidspercentages (in beide gevallen gaat het om 4 procent), zijn voor scholing en opleiding en de vrijwilligerscoördinator. VRIJWILLIGERSWERK IN ENKHUIZEN Vrijwilligers in beeld 8

19 Meeste behoefte aan een onkostenvergoeding en vrijwilligersverzekering Een kwart van de vrijwilligers heeft behoefte aan één van de voorgelegde vormen van ondersteuning. Men zou graag onkostenvergoeding en een vrijwilligersverzekering hebben. Overigens wenst maar een tiende van de vrijwilligers dit. Aan kinderopvang is de minste behoefte. Figuur.5 Gebruik ondersteuning vrijwilligerscoördinator/aanspreekpunt begeleiding bij het werk scholing/opleiding vrijwilligersverzekering onkostenvergoeding 4% % % 9% 8% Ondersteuningsbehoeften Onkostenvergoeding (%) Vrijwilligersverzekering (%) Scholing/opleiding (9%) 4 Begeleiding (6%) 5 Aanspreekpunt (6%) 6 Kinderopvang (%) kinderopvang 0% Onder- steuning In de sport zou het leuk zijn dat de gemeente of het rijk oog heeft voor het werk dat je doet bij een vereniging. Wij hebben behoefte aan meer vrijwilligers zodat er minder werk is voor huidige kleine groep. Graag kantoorruimte in eigen woonplaats. Bij voorkeur waardering in vorm van schouderklopje of compliment Op de vraag op welke wijze de (vrijwilligers)organisatie de vrijwillige inzet (nog beter) kan waarderen, geeft procent aan wel eens een (extra) schouderklopje of compliment te willen ontvangen. Eén op de tien noemt een attentie of cadeau. Figuur.6 Gewenste extra waardering (meerdere antwoorden mogelijk) Schouderklopje/compliment (%) Cadeau, boekenbon, vrijkaart (9%) Ontmoetingsdag, uitstapje, feest (8%) 4 Vrijwilligersvergoeding (8%) 5 Vrijwilliger voordragen / korting, voordeelkaart (%) VRIJWILLIGERSWERK IN ENKHUIZEN Vrijwilligers in beeld 9

20 Meerderheid onbekend met Vrijwilligerspunt Enkhuizen Vrijwilligers in de gemeente Enkhuizen kunnen voor ondersteuning terecht bij het Vrijwilligerspunt. Twee vijfde van de inwoners kent het Vrijwilligerspunt. Een klein aandeel maakte er in het verleden wel eens gebruik van. Onder vrijwilligers is de bekendheid en het gebruik groter. De groep vrijwilligers die gebruik maakten van de dienstverlening (5 in totaal) beoordelen de dienstverlening via het Vrijwilligerspunt gemiddeld met een 7,4. Figuur.7 Bekendheid en gebruik Vrijwilligerspunt Enkhuizen niet-vrijwilligers 8% 70% vrijwilligers 8% 4% 50% totaal 5% 5% 59% bekend bekend, niet gebruikt niet bekend VRIJWILLIGERSWERK IN ENKHUIZEN Vrijwilligers in beeld 0

21 4 HOOFDSTUK Vrijwilligersorganisaties VRIJWILLIGERSWERK IN ENKHUIZEN Vrijwilligersorganisaties

22 4. Vrijwilligersorganisaties In dit hoofdstuk gaan we in op de ervaringen van verschillende organisaties binnen de gemeente Enkhuizen die (al dan niet) samenwerken met vrijwilligers. Voor dit onderzoek zijn circa 0 organisaties uitgenodigd deel te nemen. Uiteindelijk hebben er 48 de vragenlijst volledig ingevuld. Hiervan maken er 4 gebruik van de diensten van vrijwilligers, 7 werken alleen met betaalde arbeidskrachten. Gemiddeld zijn er bij de organisaties ruim 40 vrijwilligers actief. In bijlage staat een overzicht van de organisaties die meewerkten aan dit onderzoek. Aanvullend is er met organisaties gesproken voor nadere verdieping van de uitkomsten. De uitkomsten van beide onderdelen beschrijven we in dit hoofdstuk. 4. Samenstelling en omvang vrijwilligersbestand Meerderheid vrijwilligers ouder dan dertig In Enkhuizen zijn grote, maar ook kleine organisaties die gebruik maken van de diensten van vrijwilligers. Bij de meeste organisaties bestaat het vrijwilligersbestand uit 0-plussers. Een kleine groep werkt met vrijwilligers tussen de 8 en 0 jaar oud. De jeugd is minder actief, zo blijkt. Verreweg de meeste vrijwilligers (88 procent) komen uit de gemeente Enkhuizen. Figuur 4. Leeftijdsverdeling vrijwilligersbestand (maximaal antwoorden mogelijk) jonger dan 8 jaar 8-0 jaar 0% 7% - 50 jaar 68% ouder dan 50 jaar 54% redelijk verspreid 5% Wisselende tevredenheid omtrent aantal vrijwilligers De meerderheid van de organisaties is tevreden met het aantal vrijwilligers dat ze hebben. Vier op de tien zien graag een kleine groei van het vrijwilligersbestand. Een enkele organisatie heeft een grote behoefte aan nieuwe vrijwilligers. Met name voor uitvoerende en praktische taken wenst men meer vrijwillige hulp. In mindere mate zijn organisaties op zoek naar vrijwilligers voor organiserende / coördinerende taken en bestuurswerkzaamheden. Tabel 4. Tevredenheid omvang Tevreden 5% Kleine toename gewenst 4% Grote toename gewenst 7% Gewenste taken (meerdere antwoorden mogelijk) Uitvoerende en praktische taken (85%) Organiserende/ coördinerende taken (40%) Bestuurstaken (40%) Overige taken (0%) Voor de leesbaarheid vatten we deze organisaties verder samen onder de naam vrijwilligersorganisaties. VRIJWILLIGERSWERK IN ENKHUIZEN Vrijwilligersorganisaties

23 Toekomstverwachtingen van organisaties lopen uiteen Het vrijwilligersbestand is bij meer dan de helft van de organisaties ongeveer gelijk gebleven ten opzichte van 0. Bijna één op de drie organisaties zag een toename, terwijl 7 procent een daling signaleerde. De toekomstverwachtingen zijn verdeeld. Een derde verwacht een stabilisatie van vrijwilligersbestand en een even groot deel zegt het niet te weten. Ruim een vijfde verwacht een toename. Een kleine groep (5 procent) is minder positief en voorziet een daling in de nabije toekomst. Tabel 4. (verwachte) ontwikkeling vrijwilligersbestand ONTWIKKELING TOV 0 TOEKOMSTVERWACHTING: TOELICHTING: Toegenomen (9%) gelijk Gelijk gebleven (54%) Gedaald (7%) Toenemen % Gelijk blijven % Dalen 5% - We gaan meer aan pr doen - Er is ruimte voor werving - Het ledenaantal neemt toe - Door verbouwing wordt de omgeving mooier - Stabiel ledenaantal - Geen uitbreiding noodzakelijk - Verschillende commissies blijven in stand - Ledenbestand neemt af - Weinig verjonging - Werving is lastig Weet niet % 4. Motieven voor het werken met vrijwilligers Financiële middelen voornaamste redenen voor werken met vrijwilligers De meest genoemde reden voor het werken met vrijwilligers is dat betaalde krachten gewoonweg te duur zijn. Ook zijn er organisaties die mensen een kans willen geven zich te ontplooien en ervaring te laten opdoen. Het participeren in de woonomgeving is een andere reden die men veel noemt. Nieuwe activiteiten ontwikkelen en betaald personeel ontlasten zijn minder vaak een aanleiding. Uit de interviews komt naar voren dat sommige organisaties onlosmakelijk verbonden zijn met vrijwilligers. Zonder vrijwilligers zouden zij simpelweg niet bestaan. Tabel 4. Motieven voor het werken met vrijwilligers (meerdere antwoorden mogelijk) betaalde krachten zijn te duur 56% mensen een kans geven zich te ontplooien/ervaring opdoen 7% mensen te laten participeren in woonomgeving 4% besparen op personeel(skosten) 0% om nieuwe activiteiten te ontwikkelen 5% om betaald personeel te ontlasten % anders % VRIJWILLIGERSWERK IN ENKHUIZEN Vrijwilligersorganisaties

24 Motieven De belangrijkste reden voor het werken met vrijwilligers is dat de financiële middelen niet zodanig zijn om betaalde krachten in te zetten. Voornaamste reden is activiteiten ontplooien en begeleiden. Daarnaast is het belangrijk om de kosten te beheersen door kantinediensten en parkdiensten te doen door vrijwilligers. Bij verenigingen werk je alleen met vrijwilligers. 4. Uitvoering vrijwilligerswerk Veel waardering voor vrijwilligerswerk De organisaties zijn over het algemeen tevreden over de samenwerking met vrijwilligers. Gemiddeld waardeert men dit met een 7,8. Slechts één organisatie geeft een onvoldoende hieraan. Het vrijwilligerswerk in zijn geheel waardeert men gemiddeld ook met een 7,6. 7,8 7,6 Gemiddelde waardering voor de samenwerking met vrijwilligers Gemiddelde waardering voor vrijwilligerswerk in zijn totaliteit Werving van de juiste vrijwilliger grootste knelpunt De meerderheid van de organisaties (88%) loopt tegen knelpunten aan bij de uitvoering van het vrijwilligerswerk. Deze hebben voornamelijk te maken met het vinden van (de juiste) vrijwilligers. Ook het behoud en het verloop van het aantal vrijwilligers ervaart een kwart van de organisaties als een probleem. 88% Ondervindt knelpunten m.b.t. de uitvoering van het vrijwilligerswerk Het tekort aan (jonge) vrijwilligers vormt voor een vergelijkbaar aandeel een moeilijkheid. Net buiten de top vijf staan: organisatie/coördinatie van het werk (5%), motiveren van vrijwilligers (5%), begeleiding (%), vergoeding en waardering (0%) van vrijwilligers. Figuur 4. Belangrijkste knelpunten bij werken met vrijwilligers (meerdere antwoorden mogelijk) vinden van vrijwilligers met juiste kennis en ervaring (46%) werving (9%) behoud en verloop vrijwilligers (4%) 4 tekort aan vrijwilligers (4%) 5 tekort aan jonge vrijwilligers (4%) VRIJWILLIGERSWERK IN ENKHUIZEN Vrijwilligersorganisaties 4

25 Betere promotie en waardering voor vrijwilligers als mogelijke oplossing Aan de organisaties is gevraagd of zij wellicht een oplossing hebben voor de hierboven genoemde knelpunten. Tabel 4.4 geeft een overzicht van de ideeën die organisaties hebben aangedragen. Veel suggesties hebben betrekking op het meer publiciteit geven aan vrijwilligerswerk. Een betere promotie bijvoorbeeld door andere media aan te spreken, zou het tekort aan vrijwilligers tegen kunnen gaan aldus de vrijwilligersorganisaties. Oplossingen om het wegvallen van vrijwilligers tegen te gaan, zoekt men in de hoek van meer waardering. Uit de interviews komt naar voren dat ook de samenwerking tussen organisaties onderling, maar ook met de gemeente daarbij van belang is. Tabel 4.4 Voorgestelde oplossingen voor belangrijkste knelpunten VINDEN VAN JUISTE VRIJWILLIGERS WERVING BEHOUD VAN VRIJWILLIGERS TEKORT AAN VRIJWILLIGERS TEKORT AAN JONGE VRIJWILLIGERS kennis geven van behoefte aan specifieke kennis andere media gebruiken goede begeleiding van vrijwilligers meer promotie vrijwilligerswerk directe samenwerking met scholen meer aandacht in media meer publiciteit en mensen direct aanspreken waardering door beloning verantwoordelijkheid aanspreken verplichte taakstelling alle leden opleidingen en cursussen budget voor vacatures in lokale media zorgen voor voldoende vrijwilligers vrijwilligerswerk verplichten bij sommige groepen Eigen netwerk voornaamste wervingsmethode Het aantrekken van nieuwe vrijwilligers doet men nu hoofdzakelijk via het eigen netwerk. Ruim vier op de tien zoekt het vooral in het eigen ledenbestand. Ook werft een kwart vrijwilligers via het Vrijwilligerspunt. Social media, zoals Twitter en Facebook, gebruiken organisaties minder vaak hiervoor. Wervingswijze organisaties (meerdere antwoorden mogelijk) Eigen netwerk (78%) Vanuit ledenbestand (4%) Via vrijwilligerspunt (4%) Vacatures plaatselijke media (0%) Sociale media (7%) Anders (0%) Werving Het zou makkelijker moeten zijn om met vrijwilligers in contact te komen. Via de mensen zelf, het eigen netwerk aanspreken. Vaak is het niet lastig om te werven, het lost zich meestal vanzelf wel op. Persoonlijk vragen werkt bevorderend, dan willen de mensen vaak wel helpen. VRIJWILLIGERSWERK IN ENKHUIZEN Vrijwilligersorganisaties 5

26 4.4 Ondersteuning aan vrijwilligers Ruim driekwart van de organisaties biedt een vorm van ondersteuning aan vrijwilligers Er zijn veel mogelijkheden voor wat betreft het ondersteunen van vrijwilligers. Circa drie op de tien vrijwilligersorganisaties in Enkhuizen geeft een onkostenvergoeding aan de vrijwilligers. Een bijna even groot gedeelte biedt een vrijwilligersverzekering en/of scholing. Bij de scholing gaat het vaak om specifieke cursussen zoals voor scheidsrechters en wedstrijdcommissies. Een kwart stelt overeenkomsten op met de vrijwilligers. Ongeveer één op de vijf organisaties doet niets op dit gebied. Figuur 4. Ondersteuning aan vrijwilligers (meerdere antwoorden mogelijk) onkostenvergoeding scholing en opleiding vrijwilligersovereenkomst vrijwilligersverzekering 9% 7% 7% 7% vrijwilligersbeleid vrijwilligerscoördinator voortgangsgesprekken met vrijwilligers 7% 7% 7% vrijwilligersraad (of vergelijkbaar) % geen ondersteuning % Waardering in de vorm van een vrijwilligersavond Bijna vier op de tien (9%) organisaties zegt de inzet van vrijwilligers te waarderen door middel van presentjes en uitjes. De organisaties bieden deze waardering onder meer aan in de vorm van een vrijwilligersdag (of avond). Waardering vrijwilligers Mijn waardering spreek ik verbaal uit of ik neem ze ergens mee naartoe. Financieel waarderen is lastig, soms betaal ik het uit eigen portemonnee. Eens per jaar hebben we een vrijwilligersavond waar we alle vrijwilligers in het zonnetje zetten. De vrijwilligers krijgen een vervoersvergoeding. Ook worden er cursussen en trainingen aangeboden. VRIJWILLIGERSWERK IN ENKHUIZEN Vrijwilligersorganisaties 6

27 Merendeel organisaties vraagt nooit om Verklaring omtrent goed gedrag Eén op de zes organisaties vraagt de vrijwilligers om een verklaring omtrent goed gedrag in te dienen. De meerderheid doet dit echter (nog) niet. Uit de interviews komt naar voren dat sommige organisaties dit vragen alleen bij specifieke functies. Figuur 4.4 VOG indienen door vrijwilligers bij aanvang werkzaamheden 5% % % 7% altijd regelmatig soms nooit VOG Al onze jeugdtrainers laten we via de vereniging een VOG aanvragen. Mensen hebben er geen bezwaar tegen, de jeugd moet sporten in een veilige omgeving. Iedereen is bij ons een vrijwilliger dus vragen we geen VOG aan. Dit zou anders voor veel administratieve rompslomp zorgen. Ja, zijn we net mee gestart. Twee bestuursleden hebben cursus veilige handen gevolgd. 4.5 Ondersteuningsbehoeften vrijwilligersorganisaties Merendeel organisaties heeft behoefte aan ondersteuning Bijna tweederde (6%) van de organisaties wenst (meer) ondersteuning bij het op peil houden en activeren van vrijwilligers. Voornamelijk financiële ondersteuning wordt daarbij genoemd, gevolgd door hulp bij de werving van vrijwilligers. Een vijfde heeft graag assistentie bij het motiveren en opleiden van vrijwilligers. Aan hulp bij de coördinatie van het vrijwilligerswerk en het opstellen van vrijwilligersbeleid is minder behoefte. Figuur 4.5 Ondersteuningsbehoeften vrijwilligersorganisaties (meerdere antwoorden mogelijk) financiële ondersteuning werving van vrijwilligers 7% 9% opleiding/scholing van vrijwilligers motiveren van vrijwilligers 0% 0% ondersteuning bij facilitaire zaken ondersteuning bij de begeleiding van vrijwilligers 0% % hulp bij het regelen van fiscale en juridische zaken 5% assistentie bij het opstellen van vrijwilligersbeleid ondersteuning bij de coördinatie van het vrijwilligerswerk % % VRIJWILLIGERSWERK IN ENKHUIZEN Vrijwilligersorganisaties 7

28 De organisaties is gevraagd waarom zij geen gebruikmaken van bepaalde ondersteuning. Vaak speelt onbekendheid hierbij een rol. De meeste organisaties weten veelal niet hoe ze de ondersteuning moeten aanvragen en/of waar ze daarvoor moeten zijn. Ook is er vaak te weinig tijd om de benodigde zaken te regelen. Ondersteuning (behoeften) Het zou wel goed zijn als je een vast aanspreekpunt zou hebben binnen de gemeente, het is vaak onduidelijk wie verantwoordelijk is. We vragen van alles aan maar NEE klinkt te vaak. Vanuit de bond wordt veel gestimuleerd, veel bijeenkomsten waaruit we veel ondersteuning krijgen. Eén op de vier organisaties maakte al eens gebruik van het Vrijwilligerspunt Vrijwilligersorganisaties kunnen voor ondersteuning terecht bij het Vrijwilligerspunt in Enkhuizen. De bekendheid hiervan is relatief groot bij de vrijwilligersorganisaties; driekwart kent het punt. Meer dan een kwart heeft er ook al eens gebruik van gemaakt. Voornamelijk voor diensten als bemiddeling en nieuwsbrieven raadpleegde men het Vrijwilligerspunt. De gebruikers zijn over het algemeen zeer positief: gemiddeld waarderen ze de dienstverlening met een 7,4. Organisaties die onbekend zijn met het Vrijwilligerspunt zijn nieuwsgierig naar de mogelijkheden, zo blijkt uit de interviews. Figuur 4.6 Bekendheid en gebruik Vrijwilligerspunt 7% 48% 5% bekend en gebruikt bekend, niet gebruikt niet bekend Vrijwilligers punt Je kunt veel gebruik van ze maken ook al heeft het niet altijd het gewenste resultaat. Ik heb telefonisch en mailcontact met het Vrijwilligerspunt voor afstemming van het vrijwilligerswerk. Ik zou meer willen weten, welke raakvlakken zouden er kunnen zijn? In welk segment zou je vrijwilligers kunnen krijgen? Het Vrijwilligerspunt is een goed initiatief, maar ze zouden nog beter kunnen coördineren. VRIJWILLIGERSWERK IN ENKHUIZEN Vrijwilligersorganisaties 8

29 4.6 Organisaties die niet met vrijwilligers werken Geen behoefte aan vrijwilligers Binnen de gemeente Enkhuizen zijn er organisaties die (nog) geen gebruikmaken van de diensten van vrijwilligers. Deze organisaties werken hoofdzakelijk met betaalde krachten. De bedrijven die wij bevraagd hebben, achten het niet noodzakelijk om vrijwilligers in dienst te nemen, voornamelijk omdat er geen behoefte aan is, het werk niet geschikt is voor vrijwilligers, vrijwilligers onvoldoende deskundig zijn en/of omdat het afbreuk doet aan de professionaliteit. Een enkeling zou - wanneer het project het toelaat - in de toekomst misschien gebruik willen maken van vrijwilligers. Maatschappelijke betrokken ondernemen Aan de organisaties die (ook) werken met betaalde beroepskrachten is gevraagd naar de bekendheid met het concept Maatschappelijk Betrokken Ondernemen (MVO). Maatschappelijk betrokken ondernemen is het geven van steun aan maatschappelijke initiatieven en het tonen van betrokkenheid bij maatschappelijke vraagstukken in de directe of indirecte omgeving van de onderneming. De meeste organisaties zijn bekend met het initiatief, een enkeling kent het niet. Meer dan de helft van de ondernemers past het concept volgens eigen zeggen toe binnen de bedrijfsvoering. Organisaties die dat niet doen, weten veelal niet of ze dat wel gaan doen in de toekomst. MVO Ik ken het initiatief niet, maar doe dit wel altijd automatisch. Het hoort bij het ondernemerschap, mensen die het nodig hebben dien je te ondersteunen. Wij geven mensen met een verslavingsverleden kansen om hun negatieve verleden positief in te zetten voor de samenleving. NL Doet meest bekende initiatief Er bestaan verschillende initiatieven op het gebied van maatschappelijk ondernemen. Geïnformeerd is naar de bekendheid en het gebruik ervan. Onder de Enkhuizer organisaties is NL doet het meest bekend en gebruikt. Het ging dan veelal om opknapklussen van schoolpleinen, clubhuizen en/of lokalen. De bekendheid omtrent De Beursvloer en De Westfriese uitdaging is vergelijkbaar, maar het gebruik is kleiner. Wel heeft de meerderheid van de organisaties belangstelling voor informatie over dit initiatief. Figuur 4.7 Gebruik en bekendheid initiatieven Maatschappelijk betrokken ondernemen⁴ NL Doet 8% 8% 4% De Beursvloer % 9% 48% De Westfriese uitdaging 4% 8% 48% ja, mee bekend en gebruik van gemaakt ja mee bekend, maar geen gebruik van gemaakt nee niet mee bekend Het betreft organisaties VRIJWILLIGERSWERK IN ENKHUIZEN Vrijwilligersorganisaties 9

30 5 HOOFDSTUK Potentieel aan sociale kracht VRIJWILLIGERSWERK IN ENKHUIZEN Potentieel aan sociale kracht 0

31 5. Potentieel aan sociale kracht Onze verzorgingsstaat is aan het veranderen. De politiek stuurt steeds meer aan op een participatiesamenleving. De nieuwe Wet maatschappelijk ondersteuning 05 gaat er van uit dat de burger in de eerste plaats zelf verantwoordelijk is om te participeren in de samenleving. Pas als dat niet mogelijk is dan kan de gemeente ondersteuning, algemene voorzieningen en indien nodig maatwerkvoorzieningen bieden. Dit betekent logischerwijs een groter beroep op de sociale kracht van de samenleving. Onder sociale kracht verstaan we de bereidheid van inwoners om anderen met een (hulp)vraag vrijwillig te helpen. In dit hoofdstuk brengen we de aanwezige sociale kracht in Enkhuizen in beeld. 5. Potentieel aan vrijwilligers Veel bereidheid tot vrijwilligerswerk Er is een behoorlijk potentieel aan vrijwilligers in Enkhuizen. Bijna tweederde van de niet-vrijwilligers is zeker of misschien bereid om vrijwilligerswerk te doen. Ook onder de vrijwilligers is 60 procent misschien bereid om (nog) actiever te worden, waarvan een kwart zeker. Meer (vrije)tijd, passend werk dat voldoening en waardering biedt, zou hen motiveren om vrijwilliger te worden. Figuur 5. Bereidheid om in de toekomst meer vrijwilligerswerk te doen niet-vrijwilligers vrijwilligers totaal 5% 5% 0% 58% 60% 60% 7% 6% % 6% Van de (niet)-vrijwilligers is (misschien) bereid om vrijwilliger te worden ja, zeker ja, misschien nee, zeker niet motivatie Het werk moet me aanspreken en me niet belemmeren in mijn vrije te besteden tijd. Ik heb op dit moment gewoon te weinig vrije tijd voor vrijwilligerswerk. Ik heb weinig motivatie nodig, als ik maar geen betaalde baan ga innemen. Na mijn pensioen wil ik andere mensen graag helpen. Ik wil iets terug doen naar de maatschappij. Tijd voornaamste reden voor niet-vrijwilliger zijn Het ontbreken van tijd is de belangrijkste reden voor het niet verrichten van vrijwilligerswerk. Een andere veelgenoemde reden is de verplichting die het met zich meebrengt. Bij voorkeur zou men zich liever vrijblijvend inzetten. Acht procent zegt geen interesse te hebben in vrijwilligerswerk en zes procent weet niet welke mogelijkheden er zijn op het gebied van vrijwilligerswerk. VRIJWILLIGERSWERK IN ENKHUIZEN Potentieel aan sociale kracht