LONGKANKER. Wat is longkanker? Symptomen. Apotheker Bernard Vanhoutte AZ Sint-Jan Brugge-Oostende AV. Een kwaadaardig gezwel

Transcriptie

1 LONGKANKER Apotheker Bernard Vanhoutte AZ Sint-Jan Brugge-Oostende AV Wat is longkanker? Een kwaadaardig gezwel Van de luchtpijpvertakkingen (bronchiën) Meestal niet van de longblaasjes Bronchuscarcinoom Hoest Symptomen Sputumproductie Recidiverende koortsaanvallen Vermageren Kortademigheid Algemene conditie gaat achteruit 1

2 Hoest Rokershoest Bronchuscarcinoom Prikkelhoest vaak droog (geen sputum) Echte hoestbuien Zeer karakteristieke hoest Sputum Vaak worden kleine hoeveelheden tumorweefsel gevonden Hierin ook sporen bloed uit het gezwel Enkel te zien onder microscoop of bij cytologisch onderzoek Recidiverende koortsaanvallen Ontsteking van de afgesloten ruimte (obstructieinfiltraat Verlopen vaak als griep of bronchitis (achter de stenoserende tumor) 2

3 vermageren Geen algemene regel Geen vermagering bij Plaveiselcarcinoom en oudere mannen Kortademigheid Deze dyspnoe treedt op vnl. bij inspanning Geen duidelijk symptoom Achteruitgang algemene conditie Snel of langzaam Vermoeidheid is kenmerkend Wisselend optredend symptoom 3

4 Andere klachten Hijgend ademhalen Fluitend bijgeluid Drukkend gevoel in de borst Lichte maag- en darmklachten Perioden van geïriteerdheid Meestal denkt men niet aan kanker Stille tumoren Ook dikwijls te laat opgepoord Slechts later klachten : doorgroei tumor Slokdarmpijn Ribpijn Druk op middenrif: sterke kortademigheid Indeling Type I NSCLC 60% Plaveiselcarcinoom (gelijkend op de plaveiselcellen van de huid of dekweefsel) Type II niet-rokers NSCLC 10% Adenocarcinoom, tumorcellen vormen kliervormende elementen Type III SCLC rokers 20% Kleincellig bronchuscarcinoom: kleine cellen met een donker gekleurde kern en weinig cytoplasma Nooit gerangschikt in orgaanachtige structuren Veel necrose Zeer veel celdeling Meest maligne vorm 4

5 Type IV NSCLC 10% Grootcellig carcinoom, niet gedifferecieerde cellen Niet epitheelachtig (plaveisel) Niet orgaanachtig (type II) Type V Restgroep Mesothelioom: borstvlieskanker, asbestose Bronchioluscarcinoom Alveolair carcinoom Slijmvormend adenocarcinoom Enkele zeldzame kwaadaardige aandoeningen Longkanker in Situ Adenocarcinoom 5

6 NSCLC NSCLC met longcollaps SCLC 6

7 Botuitzaaiing van SCLC Leveruitzaaiing SCLC Mesothelioom 7

8 Mesothelioom Prognose Afhankelijk van het celtype (type I of type II) Operabel? Stadium Combinatie Type/stadium Klinische indeling Stadium I Binnen 1 longkwab zonder uitbreiding naar lymfe Stadium II Binnen 1 longkwab met uitzaaiing naar de lymfe Stadium III Metastasen in lymfe,longhilus en mediastinum Stadium IV Niet meer beperkt tot het longweefsel, maar metastasen voorbij het mediastinum in de omgevende organen: Skelet, huid, halsklier, lever, hersenen 8

9 Stadiering van Longkanker Oorzaken Roken en passief meeroken Industriële omgeving: giftige gassen en fijn stof Radongas in woningen en samen met tabak Verviers, Bastogne, Neufchâteau Genetische voorbestemdheid Restletsels (bronchitis, longcollaps) Diagnose en stadiumbepaling Niet invasief CT scan PET scan Botscan Minimaal invasief Endoscopie Invasief Mediastinoscopie thoraxscopie 9

10 NSCLC STADIUM I EN II Chirurgische resectie indien mogelijk Adjuvante (of niet-adjuvante) chemotherapie Indien niet operabel: volledige thoraxradiotherapie NSCLC stadium I en II Adjuvante therapie Cisplatinum + gemcitabine, vinorelbine 5% meer overlevers na 5 jaar RecMAGE-A3 proteine vaccinatie? TKI s? Neo adjuvante behandeling Operatieve resectie en afwachten Bij hervalllen: + chemotherapie Geen verschil eerste 3 jaar NSCLC STADIUM III Chirurgie + adj.chemotherapie (+ radiotherapie) Inductie chemo en/of radiotherapie gevolgd door chirurgie Enkel doen als complete resectie mogelijk is Verwijderen van de lymfeklieren (aantal besmette is bepalend voor de prognose) Gevolgd door chemo en radiotherapie Chemo/radio therapie (niet operabel) 10

11 NSCLC STADIUM IV Patiënten in een relatief goede conditie moeten chemo krijgen gebaseerd op Platinum Geen 3 de chemotherapeuticum starten, vanwege verhoogde toxiciteit zonder winst in «survival» Eerstelijnsbehandeling: Cis of carboplatinum + gemcitabine, vinorelbine, paclitaxel, docetaxel Geen enkel van deze combinaties is superieur Bij NIET plaveiselcelachtig tumorweefsel Cisplatine-pemetrexed is superieur aan cisplatinegemcitabine Bij veel plaveiselachtig tumorweefsel Cisplatine-gemcitabine beste combinatie Schema s zonder platinum kunnen overwogen worden Voor oudere patiënten kan één cytostaticum overwogen worden Duur 4-6 cycli Geen onderhoudstherapie TARGET THERAPIE BIJ NSCLC Anti EGFR (Epidermic Growth Factor Receptor) Bescheiden winst Resitentie na enige tijd Eerste lijn bij monotherapie Patiënten met zware hartbelasting Combinatietherapie Docetaxel-erlotinib (Tarceva) 11

12 Tweede lijnstherapie Monotherapie? Combinatie Met pemetrexed Roken heeft een grote invloed op de farmakokinetiek van erlotinib (Tarceva) Ander product: Gefitinib (Iressa) Verbetering overleving tussen 6 en 18 maand, maar betere overleving na 5 jaar is twijfelachtig Additie van nieuwere Anti EGFR Cetuximab (Erbitux) Combinatie met cisplatine/vinorelbine Voordeel: Betere farmakokinetiek voor Erlotinib Bescherming tegen mutaties tegen Erlotinib en Gefitinib Ook inhibitie van resitentie tegen anti VEGF (Vascular Endothelial Growth Factor) Synergie in combinatie met chemotherapie Combinatie van target specifieke producten Anti angiogenes producten anti VEGF Bevacizumab (Avastin) Terug verbetering met Avastin gedurende meerdere maanden maar geen betere overleving op langere termijn zelfs integendeel Tumor wordt agressiever Probeert verder te metastaseren Tumor zoekt een uitweg 12

13 2 de lijn Pemetrexed in NSCLC stadium IV Pemetrexed 500 mg/m 2 om de 3 weken Docetaxel 75 mg/m 2 om de 3 weken Bekende schema s NSCLC 1 ste lijn Platinum-Vinorelbine Cisplatine 40 mg/m 2 d1,8 Vinorelbine 30 mg/m 2 d1,8 Rep d22 Platinum-Gemcitabine Cisplatine 40 mg/m 2 d1,8 Gemcitabine 1000 mg/m 2 d1,8 Rep d22 Platinum-Docetaxel Cisplatine 75 mg/m 2 d1 Docetaxel 75 mg/m 2 d1 Rep d22 Bekende schema s NSCLC 1 ste lijn Gemcitabine-Vinorelbine Gemcitabine 1000 mg/m 2 d1,8 Vonorelbine 25 mg/m 2 d1,8 Rep d22 Gemcitabine-Docetaxel Gemcitabine 800 mg/m 2 d1,8 Docetaxel 60 of 75 mg/m 2 d1 Rep d22 Gemcitabine-Docetaxel Gemcitabine 800 mg/m 2 d1,8,15 Docetaxel 30 mg/m 2 d1,8,15 Rep d29 13

14 Bekende schema s NSCLC 1 ste lijn Monotherapie Vinorelbine 30 mg/m 2 d1,8,15 rep d29 Gemcitabine 1000 mg/m 2 d1,8,15 rep d29 Docetaxel 75 of 100 mg/m 2 d1 rep d22 Bekende schema s NSCLC 2 de lijn Docetaxel 75 mg/m 2 d1 rep d22 Docetaxel 35 mg/m 2 d1,8,15 rep d29 Pemetrexed 75 mg/m 2 d1 rep d29 Ifosfamide-Epirubicine Ifosfamide 1,5 mg/m 2 d1,2,3 Epirubicine 60 mg/m 2 d1 Rep d29 Iressa monotherapie, vnl. bij vrouwen Iressa in combinatie met chemo:geen voordeel SCLC Prognose: mediane overleving» Zonder Rx met Rx Gelimiteerde kanker 3 m m Uitgebreide kanker 1,5 m 7-11 m + Chemotherapie : overleving X 4 10% overleeft 2 jaar; 5-10% overleeft 5 jaar Genetische voorbestemdheid 14

15 Gelimiteerde kanker Thoraxbestraling Gevolgd door chemotherapie Cisplatine 60 mg/m 2 Etoposide 120 mg/m 2 Uitgebreide kanker Chemotherapie standaard Platinum + Etoposide 4-6 cycli Bij relaps terug starten Andere combinaties: irrinotecan, Pemetrexed, Amrubicin?? Radiotherapie Palliatief indien nodig Ook na eerste lijn chemotherapie, indien de chemo werkt Bekende schema s SCLC Cisplatine-Etoposide Cisplatine 20 mg/m 2 d1,2,3 (of 60 mg/m2 d1) Etoposide mg/m 2 d1,2,3 Q3wk, 4 cycli Carboplatine-Etoposide Carboplatine 100 mg/m 2 d1 Etoposide 120 mg/m 2 d1,2,3 Q3wk, 4 cycli 15

16 Bekende schema s SCLC VAC Vincristine 1,4 mg/m 2 d1 Adriamycine mg/m 2 d1 Cyclofosfamide 1000 mg/m 2 d1 Q3wk, 4-6 cycli CAE Cyclofosfamide 1000 mg/m 2 d1 Adriamycine mg/m 2 d1 Etoposide mg/m 2 d1,2,3 Q3wk, 4 cycli Bekende schema s SCLC ICE Ifosfamide 5 g/m 2 d1 Carboplatine mg/m 2 d1 Etoposide mg/m 2 d1,2,3 Q3wk, 4 cycli Topotecan (Hycamtin) (bij relaps) 1,25 1,5 mg/m 2 d1-5 Q3wk (On)-Bekende schema s SCLC Cisplatinum + Irinotecan??? Thalidomide??? Ifosfamide + Epirubicine??? Topotecan + Paclitaxel Marimastat???(MMP inhibitor) Imatinib (Gleevec)??? (TKI) Vaccinatie: BCG, BEC2??? 16

17 Asbestose MESOTHELIOMA Eternit productie vroeger Was een zeer groot probleem in België Kanker van de pleura Chirurgie Behandeling Radiotherapie Chemotherapie Gecombineerde therapie Pleuredose Mediane overleving: 6-18 maand (5% 5jaar) Protocol voor Mesothelioom Neoadjuvante chemotherapie Pemetrexed (Alimta) 500 mg/m 2 D1 Cisplatine 75 mg/m 2 D1 Om de 3 weken Associatie met Foliumzuur 1 mg/d en Vit.B12 bij chemo om de 9 weken Extrapleurale pneumonectomie Radiotherapie 17

18 Mesothelioom Schema s Monotherapie Vinorelbine 30 mg/m 2 d1,8,15 rep d29 Gemcitabine 1000 mg/m 2 d1,8,15 rep d29 Docetaxel 75 of 100 mg/m 2 d1 rep d22 Cisplatinum mg/m 2 Minder doeltreffend dan combinatietherapie Cisplatinum-Adriamycine Cisplatinum 60 mg/m 2 d1 Adriamycine 60 mg/m 2 d1 Q3wk of 4wk Schema s Mesothelioma Immunotherapie BCG, GM-CSF, gamma interferon, IL2 Goede resultaten met gamma interferon Pleuredose Talk 20% Pleurectomie is eveneens een optie 2 de lijn is niet direct een optie (leven langer, maar waarschijnlijk door selectie van de patiënten) 18