Diagnose en therapie. Prof dr Martin J van den Bent Neuroloog

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Diagnose en therapie. Prof dr Martin J van den Bent Neuroloog"

Transcriptie

1 Diagnose en therapie Prof dr Martin J van den Bent Neuroloog

2 Hersentumoren: soorten en maten Verschillende tumoren, sterk verschillende uitkomsten - Meningeomen: doorgaans goedaardige hersentumoren, uitgaande van de hersenvliezen - Gliomen: uitgaande van het steunweefsel van het hersenen (astrocyten, oligodendrocyten, ependym cellen) - Meest voorkomend: astrocytomen, oligodendrogliomen - Kindertumoren: veel zeldzame subtypen, en vaak niet vergelijkbaar met tumoren bij volwassenen

3 Gliomen: meest voorkomende hersentumor bij volwassenen Indeling in graden: klinisch belangrijk Graad 1: vaak door operatie geheel te verwijderen (bijv pilocytair astrocytoom, komt veel voor op kinderleeftijd) Graad 2: laaggradig glioom Meestal jaar, prognose vaak meer dan 10 jaar Graad 3: anaplastisch glioom Meestal jaar, prognose sterk afhankelijk van het type (astrocytoom versus oligodendroglioom) Graad IV: glioblastoom Meestal 45 jaar en ouder, doorgaans erg agressief

4 Diagnostiek Reden om naar de dokter te gaan Epilepsie Uitvalsverschijnselen (slechter spreken, verlammingen, slechter zien) Traagheid, vergeetachtigheid Doorgaans eerste stap: MRI scan met contrast

5 MRI scan vertelt al veel over wat er aan de hand kan zijn MRI scan glioblastoom - necrose - aankleuring met contrast MRI scan laaggradig glioom - geen contrast opname MRI scan meningeoom - aan hersenvlies - egale contrast opname

6 Verdere diagnostiek Hoewel suggestief leveren MRI scans geen diagnose Diagnose berust op microscopisch onderzoek tumorweefsel, verkregen bij operatie Patholoog: vertelt type tumor en tumor graad In toenemende mate rol voor moleculair onderzoek tumorweefsel Toenemend belang 1p/19q, IDH mutaties, MGMT promoter methylering

7 Pathologie Graad II astrocytoom Anaplastisch oligodenroglioom Glioblastoom (graad IV) Pathologie is niet eenvoudig Vooral bij graad II en III tumoren nogal eens verschil in diagnose

8 Moleculaire diagnostiek: met name onderzoek van DNA afwijkingen Verlies van stukken chromosoom 1 en 19: 1p/19q verlies Typisch voor chemotherapie gevoelige oligodendrogliomen, gebruikt bij keus behandeling IDH mutatie Toenemend belang: centrale DNA afwijking bij graad II en III gliomen Uitschakeling MGMT DNA (methylering) Maakt tumor cellen meer gevoelig voor temozolomide, lomustine Moeilijke test, nog niet standaard

9 Behandeling gliomen bestaat uit operatie, radiotherapie en chemotherapie Operatie: zo uitgebreid mogelijk verwijderen Nodig voor diagnose Vermindering klachten bij druk Verbetering behandelingsresultaat Niet altijd mogelijk: dan alleen biopt Radiotherapie: tumor gebied Vroeg of laat? Bijwerkingen: aandachts/concentratie stoornissen

10 Behandeling gliomen bestaat uit operatie, radiotherapie en chemotherapie Chemotherapie Bij alle gliomen ergens in de behandeling toegepast Belangrijkste soorten: Temozolomide PCV: combinatie van procarbazine, lomustine, vincristine Lomustine alleen Glioblastoom: radiotherapie in combinatie met temozolomide

11 Behandeling Laaggradig glioom Operatie: vroeg of laat? Soms afwachten Radiotherapie bij groei, uitval Chemotherapie 1 e keus bij goed chemotherapie gevoelige tumoren? Anaplastisch glioom Radiotherapie CATNON studie: rol temozolomide? Bij 1p/19q verlies anaplastisch oligodendroglioom: radiotherapie gevolgd door PCV chemotherapie

12 Behandeling Glioblastoom Gecombineerde chemo-radiotherapie met temozolomide Bij ouderen, patiënten in minder goede conditie: prognose minder goed Of alleen kort schema radiotherapie, of alleen temozolomide Meningeoom Chirurgie Radiotherapie indien operatie minder wenselijk is Geen rol voor chemotherapie

13 Conclusies en ontwikkelingen Veel verschillende hersentumoren, veel verschil in behandelen Ontwikkelingen Grotere rol moleculaire diagnostiek Bevacizumab: nieuw medicijn, plaats bij glioblastomen? Veel onderzoek naar graad IV tumoren Wat is er aan de hand in die tumor? Zoektocht naar betere behandelingen Patiënten met een hersentumor hebben zowel kanker als een vorm van hersenletsel

Nieuwe ontwikkelingen in de behandeling van gliomen. Dr J Bromberg, prof M.J. van den Bent Neurologen Erasmus MC Kanker Instituut Rotterdam

Nieuwe ontwikkelingen in de behandeling van gliomen. Dr J Bromberg, prof M.J. van den Bent Neurologen Erasmus MC Kanker Instituut Rotterdam Nieuwe ontwikkelingen in de behandeling van gliomen Dr J Bromberg, prof M.J. van den Bent Neurologen Erasmus MC Kanker Instituut Rotterdam Nieuwe ontwikkelingen in de behandeling van gliomen Twee uitersten

Nadere informatie

Hersentumoren: Klachten, verschijnselen en oorzaken

Hersentumoren: Klachten, verschijnselen en oorzaken Hersentumoren: Klachten, verschijnselen en oorzaken Zaterdag 17 maart 2018 De Landgoederij, Bunnik Naam Functie Maaike Vos Neuroloog Haaglanden Medisch Centrum Opbouw Inleiding Klachten en verschijnselen

Nadere informatie

Chemotherapie en nieuwe geneesmiddelen presentatie

Chemotherapie en nieuwe geneesmiddelen presentatie Chemotherapie en nieuwe geneesmiddelen presentatie Naam: prof dr M.J. van den Bent Functie: hoofd neuro-oncologie unit Daniel den Hoed Oncologisch Centrum Rotterdam Wat is chemotherapie? De behandeling

Nadere informatie

Ontstaan en voorkomen Soorten gliomen Graad 1 Graad 2 Graad 3

Ontstaan en voorkomen Soorten gliomen Graad 1 Graad 2 Graad 3 Gliomen In het hoofd kunnen verschillende soorten tumoren voorkomen. In deze folder e vindt u alleen informatie over tumoren die ontstaan van het hersenweefsel zelf. Over andere soorten van tumoren, bijvoorbeeld

Nadere informatie

Tumoren van centrale zenuwstelsel. Asia Ropela, internist-oncoloog St.Jansdal ziekenhuis 22 maart 2014

Tumoren van centrale zenuwstelsel. Asia Ropela, internist-oncoloog St.Jansdal ziekenhuis 22 maart 2014 Tumoren van centrale zenuwstelsel Asia Ropela, internist-oncoloog St.Jansdal ziekenhuis 22 maart 2014 Indeling Metastasen van tumoren van elders In de parenchym van de hersenen In hersenvliezen: leptomeningeale

Nadere informatie

Is chemotherapie bij hersentumoren altijd nodig?

Is chemotherapie bij hersentumoren altijd nodig? Is chemotherapie bij hersentumoren altijd nodig? Dr. Annemiek Walenkamp Medische Oncologie Universitair Medisch Centrum Groningen Korte versie: JA Lange versie: ook JA Uitleg hoe chemotherapie werkt Bewijs

Nadere informatie

Ontstaan en voorkomen Soorten van hersentumoren Graad 1 Graad 2 Graad 3

Ontstaan en voorkomen Soorten van hersentumoren Graad 1 Graad 2 Graad 3 Hersentumoren In het hoofd kunnen verschillende soorten gezwellen (tumoren) voorkomen. In dit stuk gaat het alleen over tumoren die ontstaan van het hersenweefsel zelf. Andere soorten van tumoren zijn

Nadere informatie

glioomzorg in Nederland

glioomzorg in Nederland glioomzorg in Nederland Dutch Brain Tumour Registry 2014-2017 LANDELIJKE WERKGROEP NEURO-ONCOLOGIE inhoudsopgave voorwoord voorwoord 3 methoden 4 cijfers 5 - epidemiologie 6 - diagnostiek 10 - neurochirurgie

Nadere informatie

Aan de minister van Infrastructuur en Milieu. Geachte minister,

Aan de minister van Infrastructuur en Milieu. Geachte minister, Aan de minister van Infrastructuur en Milieu Datum: 21 augustus 2017 Uw kenmerk: IENM/BSK-2016/48892 E-mail: s.kunst@gr.nl Bijlagen: 1 Ons kenmerk: 1196614/SK/msj/006-X Telefoon: 070 340 71 70 Onderwerp:

Nadere informatie

Wat is de oorzaak van het ontstaan van een meningeoom? Niet bekend Het is niet goed bekend waarom bij een kind een meningeoom ontstaat.

Wat is de oorzaak van het ontstaan van een meningeoom? Niet bekend Het is niet goed bekend waarom bij een kind een meningeoom ontstaat. Meningeoom Wat is een meningeoom? Een meningeoom is een bepaald type hersentumor die ontstaat vanuit de vliezen die rondom de hersenen en het ruggenmerg zitten. Hoe wordt een meningeoom ook wel genoemd?

Nadere informatie

Hersentumoren INLEIDING ONTSTAAN EN VOORKOMEN SOORTEN VAN TUMOREN. Neurochirurgie polikliniek 020 5125114

Hersentumoren INLEIDING ONTSTAAN EN VOORKOMEN SOORTEN VAN TUMOREN. Neurochirurgie polikliniek 020 5125114 Hersentumoren INLEIDING In het hoofd kunnen allerlei soorten gezwellen (= tumoren) voorkomen. In dit stuk gaat het alleen over tumoren die uitgaan van het hersenweefsel zelf. Andere soorten van tumoren

Nadere informatie

hersentumoren Soorten van tumoren Ontstaan en voorkomen

hersentumoren Soorten van tumoren Ontstaan en voorkomen hersentumoren kunnen ook veel eerder of later optreden. Wat dat betreft is er een grote spreiding. Mannen en vrouwen lopen min of meer in gelijke mate het risico een hersentumor te krijgen. Hersentumoren

Nadere informatie

Hersentumoren;de basis

Hersentumoren;de basis Hersentumoren;de basis Zaterdag 16 maart 2019 De Landgoederij, Bunnik Anja Gijtenbeek Neuroloog Radboudumc Nijmegen De basis Inhoud Casus Opbouw hersenen Locatie van functies Ontstaan en beloop klachten

Nadere informatie

Kinderneurologie.eu. Oligodendroglioom

Kinderneurologie.eu.  Oligodendroglioom Oligodendroglioom Wat is een oligodendroglioom? Een oligodendroglioom is een hersentumor die ontstaan is uit hersencellen die normaal zorgen dat er een geleidingslaagje rondom de zenuwvezels in de hersenen

Nadere informatie

Wat is glioom? We leggen het u graag uit.

Wat is glioom? We leggen het u graag uit. Glioom Wat is glioom? We leggen het u graag uit. www.antikankerfonds.org www.esmo.org ESMO/AKF Patient Guide Series Gebaseerd op de medische praktijk aanbevelingen van ESMO GLIOOM: EEN GIDS VOOR PATIËNTEN

Nadere informatie

Een hersentumor Symptomen Doel van de operatie

Een hersentumor Symptomen Doel van de operatie Hersenoperatie Uw neuroloog heeft een tumor in uw hersenen geconstateerd. Hiervoor moet u binnenkort een operatie ondergaan (craniotomie genoemd). De ingreep wordt uitgevoerd door de neurochirurg. In deze

Nadere informatie

Groningen Cancer Center Workshop tumorwerkgroep neurooncologie

Groningen Cancer Center Workshop tumorwerkgroep neurooncologie Groningen Cancer Center Workshop tumorwerkgroep neurooncologie 16 sep 2011 Michiel Wagemakers, neurochirurg Mart Heesters, radiotherapeut Annemiek Walenkamp, internist-oncoloog Roelien Enting, neuroloog

Nadere informatie

Immuuntherapie en persoonsgerichte behandeling

Immuuntherapie en persoonsgerichte behandeling Immuuntherapie en persoonsgerichte behandeling Zaterdag 16 maart 2019 De Landgoederij, Bunnik M J van den Bent Neuroloog Kanker: een ziekte van het DNA? Eiwitten dragen de functies van cellen DNA zorgt

Nadere informatie

Van klacht naar diagnose, therapie en nabehandeling. Dr J.C. Reijneveld Neuroloog VUmc / AMC, voorzitter Landelijke Werkgroep Neuro-oncologie (LWNO)

Van klacht naar diagnose, therapie en nabehandeling. Dr J.C. Reijneveld Neuroloog VUmc / AMC, voorzitter Landelijke Werkgroep Neuro-oncologie (LWNO) Van klacht naar diagnose, therapie en nabehandeling Dr J.C. Reijneveld Neuroloog VUmc / AMC, voorzitter Landelijke Werkgroep Neuro-oncologie (LWNO) Klachten mijn Ik man loop is de laatste ze...en laatste

Nadere informatie

Hersentumoren (gliomen) Tien minuten

Hersentumoren (gliomen) Tien minuten Hersentumoren (gliomen) Tien minuten 1. Slecht bericht - Horen dat u een kwaadaardige hersentumor (glioom) hebt is een slecht bericht. - Een glioom is een ernstige vorm van kanker. - Er gaat waarschijnlijk

Nadere informatie

Chapter 8. Nederlandse samenvatting

Chapter 8. Nederlandse samenvatting Chapter 8 Nederlandse samenvatting Chapter 8 Nederlandse samenvatting Er is in de afgelopen jaren veel vooruitgang geboekt in de ontwikkeling van doelgerichte behandelingen tegen kanker. Helaas wordt ook

Nadere informatie

Hersentumoren. Ontstaan en voorkomen. Soorten van tumoren

Hersentumoren. Ontstaan en voorkomen. Soorten van tumoren Hersentumoren In het hoofd kunnen allerlei soorten gezwellen (= tumoren) voorkomen. In dit stuk gaat het alleen over tumoren die uitgaan van het hersenweefsel zelf. Andere soorten van tumoren die in het

Nadere informatie

Hersentumoren. C. Lafosse Revalidatieziekenhuis RevArte

Hersentumoren. C. Lafosse Revalidatieziekenhuis RevArte Hersentumoren Hersentumoren C. Lafosse Revalidatieziekenhuis RevArte Fouten in de celdeling Goedaardige en kwaadaardige tumoren Uitzaaiingen Verschillende soorten hersentumoren Beschrijving van een veelvoorkomend

Nadere informatie

Nacontrole: scan goed, alles goed? Dr Tom J. Snijders Neuroloog, UMC Utrecht

Nacontrole: scan goed, alles goed? Dr Tom J. Snijders Neuroloog, UMC Utrecht Nacontrole: scan goed, alles goed? Dr Tom J. Snijders Neuroloog, UMC Utrecht Nacontrole De controles na afronding van een behandeling De controles bij een tumor die in eerste instantie niet behandeld wordt

Nadere informatie

Klachten en Symptomen. Dr. Jacoline Bromberg Neuroloog / neuro-oncoloog Erasmus MC Kanker Instituut Rotterdam

Klachten en Symptomen. Dr. Jacoline Bromberg Neuroloog / neuro-oncoloog Erasmus MC Kanker Instituut Rotterdam Klachten en Symptomen Dr. Jacoline Bromberg Neuroloog / neuro-oncoloog Erasmus MC Kanker Instituut Rotterdam Voorbeeld 1 Een voorheen gezonde man van 48 jaar krijgt plots een epileptische aanval. Deze

Nadere informatie

Belangrijke kenmerken van tumoren in het spijsverteringskanaal. Nicole van Grieken, patholoog Amsterdam UMC, locatie VUmc

Belangrijke kenmerken van tumoren in het spijsverteringskanaal. Nicole van Grieken, patholoog Amsterdam UMC, locatie VUmc Belangrijke kenmerken van tumoren in het spijsverteringskanaal + Nicole van Grieken, patholoog Amsterdam UMC, locatie VUmc Vragen? Inhoud Introductie Diagnostiek Biomarkers Biobanken Wetenschappelijk onderzoek

Nadere informatie

Onderstaand beelden van verschillende gliomen zoals ze er na kleuring onder de microscoop uit zien.

Onderstaand beelden van verschillende gliomen zoals ze er na kleuring onder de microscoop uit zien. Hersentumoren In het hoofd kunnen allerlei soorten gezwellen (= tumoren) voorkomen. In dit stuk gaat het alleen over tumoren die uitgaan van het hersenweefsel zelf. Andere soorten van tumoren zijn b.v.

Nadere informatie

Richtlijn Gliomen. L Bralten M vd Bent september 2015, revisie 2017. nee. Risicofactoren 7) nee. Zinvolle resectie mogelijk 4) Graad III

Richtlijn Gliomen. L Bralten M vd Bent september 2015, revisie 2017. nee. Risicofactoren 7) nee. Zinvolle resectie mogelijk 4) Graad III Richtlijn Gliomen L Bralten M vd Bent september 2015, revisie 2017 Verdenking glioom Aankleuring op MRI 2) MDO 1) NEC biopt/resectie Risicofactoren 3) Zinvolle resectie mogelijk 4) PA Graad II Graad III

Nadere informatie

Tumor eruit, patiënt beter? Sieger Leenstra Neurochirurg

Tumor eruit, patiënt beter? Sieger Leenstra Neurochirurg Tumor eruit, patiënt beter? Sieger Leenstra Neurochirurg Tumor eruit Ruime resectie in de neurochirurgie veelal niet mogelijk Dus: wanneer kunnen we spreken van geheel verwijderd Is dit altijd van belang?

Nadere informatie

NGS testen in de neuro-oncologie uitdagingen en (on)mogelijkheden

NGS testen in de neuro-oncologie uitdagingen en (on)mogelijkheden NGS testen in de neuro-oncologie uitdagingen en (on)mogelijkheden Erik Jan Dubbink Klinisch Moleculair Bioloog in de Pathologie Department of Pathology Erasmus MC, Rotterdam h.dubbink@erasmusmc.nl 9e Bijeenkomst

Nadere informatie

Wat is een laaggradig glioom? Een laaggradig glioom is een hersentumor die ontstaat uit ondersteunde cellen (gliacellen) in de hersenen.

Wat is een laaggradig glioom? Een laaggradig glioom is een hersentumor die ontstaat uit ondersteunde cellen (gliacellen) in de hersenen. Laaggradig glioom Wat is een laaggradig glioom? Een laaggradig glioom is een hersentumor die ontstaat uit ondersteunde cellen (gliacellen) in de hersenen. Hoe wordt een laaggradig glioom ook wel genoemd?

Nadere informatie

Tumor eruit, patiënt beter? Sieger Leenstra Neurochirurg

Tumor eruit, patiënt beter? Sieger Leenstra Neurochirurg Tumor eruit, patiënt beter? Sieger Leenstra Neurochirurg Tumor eruit Ruime resectie in de neurochirurgie veelal niet mogelijk Dus: wanneer kunnen we spreken van geheel verwijderd Is dit altijd van belang?

Nadere informatie

Patiënteninformatie. Meningeoom

Patiënteninformatie. Meningeoom Patiënteninformatie Meningeoom Inhoud Inleiding... 3 Informatie over het ziektebeeld... 3 Definitie... 3 Symptomen... 5 Diagnose... 5 Behandeling... 6 Tot slot... 6 Persoonlijke notities / vragen... 7

Nadere informatie

Hoe vaak komt een ependymoom voor? Een ependymoom komt bij een op de kinderen voor.

Hoe vaak komt een ependymoom voor? Een ependymoom komt bij een op de kinderen voor. Ependymoom Wat is een ependymoom? Een ependymoom is een kwaadaardige hersentumor die ontstaat uit de bekleding van de hersenholtes in de hersenen. De bekleding van de hersenholtes wordt ependym genoemd.

Nadere informatie

Hersenoperatie. Informatie voor patiënten. Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl

Hersenoperatie. Informatie voor patiënten. Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl Hersenoperatie Informatie voor patiënten F0647-3415 december 2011 Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl MCH Antoniushove, Burgemeester Banninglaan 1 Postbus 411, 2260 AK Leidschendam 070 357 44

Nadere informatie

Wat is een neurocytoom? Een neurocytoom is een hersentumor die ontstaat uit tumorcellen die heel veel lijken op normale zenuwcellen.

Wat is een neurocytoom? Een neurocytoom is een hersentumor die ontstaat uit tumorcellen die heel veel lijken op normale zenuwcellen. Neurocytoom Wat is een neurocytoom? Een neurocytoom is een hersentumor die ontstaat uit tumorcellen die heel veel lijken op normale zenuwcellen. Hoe wordt een neurocytoom ook wel genoemd? Er bestaat geen

Nadere informatie

UMC St Radboud Patiënteninformatie. Hersentumor. Keten Neuro-oncologie

UMC St Radboud Patiënteninformatie. Hersentumor. Keten Neuro-oncologie UMC St Radboud Patiënteninformatie Hersentumor Keten Neuro-oncologie 09-2010-6831 Persoonlijke gegevens Deze Patiënten Informatie Map is eigendom van: Naam: Adres: Postcode: Plaats: Telefoon: Bij verlies

Nadere informatie

Protonenbestraling: altijd beter? Ruud Wiggenraad Radiotherapeut Haaglanden MC, Leidschendam, Holland PTC (Particle Therapy Center), Delft

Protonenbestraling: altijd beter? Ruud Wiggenraad Radiotherapeut Haaglanden MC, Leidschendam, Holland PTC (Particle Therapy Center), Delft Protonenbestraling: altijd beter? Ruud Wiggenraad Radiotherapeut Haaglanden MC, Leidschendam, Holland PTC (Particle Therapy Center), Delft Inleiding: wat is protonenbestraling? Voordeel van protonenbestraling

Nadere informatie

Epilepsie. Dr Tom J Snijders Neuroloog, UMC Utrecht Voorzitter redactieraad Hersentumor.nl

Epilepsie. Dr Tom J Snijders Neuroloog, UMC Utrecht Voorzitter redactieraad Hersentumor.nl Epilepsie Dr Tom J Snijders Neuroloog, UMC Utrecht Voorzitter redactieraad Hersentumor.nl Epilepsie: symptoom van de tumor Medicatie Status epilepticus Rijgeschiktheid Nieuwe ontwikkelingen Epilepsie:

Nadere informatie

Winst en verlies. een balans van 15 jaar neuro-oncologie in Rotterdam. Martin J. van den Bent

Winst en verlies. een balans van 15 jaar neuro-oncologie in Rotterdam. Martin J. van den Bent a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a Winst en verlies een balans van 15 jaar neuro-oncologie in Rotterdam Martin J. van den Bent a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a

Nadere informatie

Hersenoperatie (trepanatie)

Hersenoperatie (trepanatie) Hersenoperatie (trepanatie) In overleg met uw behandelend arts heeft u besloten tot een operatie binnen de schedel, ook wel trepanatie genoemd. Deze operatie vindt plaats op de afdeling Neurochirurgie

Nadere informatie

Kinderneurologie.eu. Glioblastoom multiforme.

Kinderneurologie.eu. Glioblastoom multiforme. Glioblastoom multiforme Wat is glioblastoom multiforme? Glioblastoom multiforme is een zeer kwaadaardige hersentumor. Hoe wordt glioblastoom multiforme ook wel genoemd? De term glio geeft aan dat deze

Nadere informatie

Tumor van het centraal zenuwstelsel (CZS)

Tumor van het centraal zenuwstelsel (CZS) Sophia Kinderziekenhuis Bij uw kind is de diagnose Centraal Zenuw Stelsel (CZS) tumor gesteld. Dit is de verzamelnaam voor een tumor in de hersenen of het ruggenmerg. U zult willen weten wat dit betekent

Nadere informatie

Hersentumoren Radboud universitair medisch centrum

Hersentumoren Radboud universitair medisch centrum Hersentumoren Behandeling in het Radboudumc U bent verwezen naar het Radboudumc vanwege een hersentumor. Onderzoek en behandeling van hersentumoren wordt in het Radboudumc uitgevoerd door een multidisciplinair

Nadere informatie

Hersentumoren als uitdaging. Jan J.Heimans

Hersentumoren als uitdaging. Jan J.Heimans Hersentumoren als uitdaging Jan J.Heimans 1969 Glioblastoma multiforme Preoperatieve technieken fmri MEG DTI Neuronavigatie structurele MRI MEG motor fmri motorfmri taal DTI CST DTI SLF Electrostimulation

Nadere informatie

Hersentumorcentrum Amsterdam

Hersentumorcentrum Amsterdam Cancer Center Amsterdam Locatie VUmc Hersentumorcentrum Amsterdam De polikliniek 2 Amsterdam UMC Cancer Center Amsterdam Inleiding Neuro-oncologie is het specialisme dat zich concentreert op ziekten van

Nadere informatie

Op het scherp van de snede

Op het scherp van de snede Op het scherp van de snede Naam: Arnaud Vincent Functie: Neurochirurg, ErasmusMC, Rotterdam Neurochirugie Inleiding/geschiedenis functies hersenen methoden/techniek operaties In de hersenen: GLIOMEN Rondom

Nadere informatie

Factsheet Indicatoren NABON Breast Cancer Audit (NBCA) 2018

Factsheet Indicatoren NABON Breast Cancer Audit (NBCA) 2018 Factsheet en NABON Breast Cancer Audit (NBCA) 2018 NBCA 2018.3 Registratie gestart: 2009 Datum Versie Mutatie Eigenaar 01-07-2016 2017.1 Aanpassingen conform indicatorendagen juli DICA 2016. Verwijderen

Nadere informatie

Kinderneurologie.eu. Hooggradig glioom.

Kinderneurologie.eu. Hooggradig glioom. Hooggradig glioom Wat is een hooggradig glioom? Een hooggradig glioom is een kwaadaardige hersentumor die ontstaat uit ondersteunde cellen (gliacellen) in de hersenen. Hoe wordt een hooggradig glioom ook

Nadere informatie

Net de diagnose gekregen

Net de diagnose gekregen Net de diagnose gekregen Vragen die u kunt stellen Hieronder vindt u een lijst met vragen die in verschillende stadia van het onderzoek, de behandeling en de verzorging van patiënten van pas komen. Deze

Nadere informatie

Chemotherapie voorafgaand aan de borstoperatie

Chemotherapie voorafgaand aan de borstoperatie Chemotherapie voorafgaand aan de borstoperatie Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding U heeft samen met de chirurg of verpleegkundig specialist gekozen om de behandeling

Nadere informatie

CME. Imaging van gliomen. Academy

CME. Imaging van gliomen. Academy CME Beschikbaar 2016-2017 Imaging van gliomen 4-5 ptn E-Learning voor: Neuroradiologen, Neurologen, Neurochirurgen, Radiotherapeuten, medisch-oncologen Accreditatie: NVN, NVRO, NvVN VerNieuwD, Eindredactie:

Nadere informatie

Medische Publieksacademie 4 maart 2019

Medische Publieksacademie 4 maart 2019 4 maart 2019 YouTube 1 Ontwikkelingen in de longkankerzorg Dr. Ben Venmans, longarts Dr. Wouter van Geffen, longarts Frits Mostert, persvoorlichter MCL, moderator Programma 19.30 uur Dr. Ben Venmans: Longkanker:

Nadere informatie

Neurologische oncologie

Neurologische oncologie 7.7.1. Neurologische oncologie Low-grade infiltratief supratentorieel astrocytoom/oligodendroglioma (uitgezonderd pilocytair astrocytoom). Intracranieel ependymoma Anaplastisch astrocytoom/anaplastisch

Nadere informatie

Kinderneurologie.eu. Gliomatosis cerebri.

Kinderneurologie.eu. Gliomatosis cerebri. Gliomatosis cerebri Wat is gliomatosis cerebri? Gliomatosis cerebri is een kwaadaardige hersentumor waarbij de kwaadaardige cellen niet als een bolletje bij elkaar liggen, maar tussen de normale cellen

Nadere informatie

Neurologie en Neurochirurgie. Hersentumor. www.catharinaziekenhuis.nl

Neurologie en Neurochirurgie. Hersentumor. www.catharinaziekenhuis.nl Neurologie en Neurochirurgie Hersentumor www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud Inleiding... 3 Hersentumoren... 5 Diagnose en onderzoeken... 8 Behandeling... 9 Epilepsie... 17 Meer hulp en informatie... 22

Nadere informatie

Samenvatting van dr. J.J. Koornstra (maag-darm-leverarts) en prof. dr. R.M.W.Hofstra

Samenvatting van dr. J.J. Koornstra (maag-darm-leverarts) en prof. dr. R.M.W.Hofstra Medische Publieksacademie UMCG Thema: Dikkedarmkanker Samenvatting van dr. J.J. Koornstra (maag-darm-leverarts) en prof. dr. R.M.W.Hofstra (moleculair geneticus). Dikkedarmkanker is één van de meest voorkomende

Nadere informatie

Factsheet Indicatoren NABON Breast Cancer Audit (NBCA) 2018

Factsheet Indicatoren NABON Breast Cancer Audit (NBCA) 2018 Factsheet en NABON Breast Cancer Audit (NBCA) 2018 NBCA 2018.2 Registratie gestart: 2009 Datum Versie Mutatie Eigenaar 01-07-2016 2017.1 Aanpassingen conform indicatorendagen juli DICA 2016. Verwijderen

Nadere informatie

Disease morbidities 1; Polyneuropathy, Bing Neel, Amyloid

Disease morbidities 1; Polyneuropathy, Bing Neel, Amyloid International Waldentrom s Patient Meeting 9 oct 2016, Amsterdam Disease morbidities 1; Polyneuropathy, Bing Neel, Amyloid Monique Minnema, internist-hematoloog Morbus Waldenström Kankercellen : Waldenström

Nadere informatie

7.7.1. Neurologische oncologie

7.7.1. Neurologische oncologie 771 Neurologische oncologie Low-grade infiltratief supratentorieel astrocytoom/oligodendroglioma (uitgezonderd fibrocystisch astrocytoom) Intracranieel ependynoma Anaplastisch astrocytoom/anaplastisch

Nadere informatie

Wat is een ruggenmergtumor? Een ruggenmergtumor is een tumor die in of rondom het ruggenmerg groeit

Wat is een ruggenmergtumor? Een ruggenmergtumor is een tumor die in of rondom het ruggenmerg groeit Ruggenmergtumor Wat is een ruggenmergtumor? Een ruggenmergtumor is een tumor die in of rondom het ruggenmerg groeit Hoe wordt een ruggenmergtumor ook wel genoemd? Een ruggenmerg tumor wordt ook wel een

Nadere informatie

Gastro-intestinale stromacel tumor: Risico classificatie en mutatie analyse door de patholoog. Dr. Judith V.M.G. Bovee Patholoog LUMC

Gastro-intestinale stromacel tumor: Risico classificatie en mutatie analyse door de patholoog. Dr. Judith V.M.G. Bovee Patholoog LUMC Gastro-intestinale stromacel tumor: Risico classificatie en mutatie analyse door de patholoog Dr. Judith V.M.G. Bovee Patholoog LUMC GastroIntestinale Stromacel Tumor 11-15 GISTen per 100.000 mensen (Scandinavië)

Nadere informatie

Werkstuk Biologie Hersenkanker/tumor

Werkstuk Biologie Hersenkanker/tumor Werkstuk Biologie Hersenkanker/tumor Werkstuk door een scholier 1349 woorden 19 oktober 2003 6 70 keer beoordeeld Vak Biologie Inleiding: Mijn werkstuk gaat over hersentumoren. Ik heb het gekozen omdat

Nadere informatie

Kinderneurologie.eu. Leptomeningeale melanocytose.

Kinderneurologie.eu. Leptomeningeale melanocytose. Leptomeningeale melanocytose Wat is een leptomeningeale melanocytose? Een leptomeningeale melanocytose is een aandoening waarbij pigmentcellen die normaal in de huid voorkomen ook aanwezig zijn in de vliezen

Nadere informatie

Behandelingen bij longkanker. inclusief klinische studie immuuntherapie

Behandelingen bij longkanker. inclusief klinische studie immuuntherapie Behandelingen bij longkanker inclusief klinische studie immuuntherapie 1 Longkanker Longkanker is niet één ziekte: er bestaan meerdere vormen van longkanker. In deze brochure bespreken we de twee meest

Nadere informatie

von Hippel-Lindau ziekte Evelynn Vergauwen Assistent neurochirurgie

von Hippel-Lindau ziekte Evelynn Vergauwen Assistent neurochirurgie von Hippel-Lindau ziekte Evelynn Vergauwen Assistent neurochirurgie INHOUD Geschiedenis ontstaan Spectrum Screening Vermoeden en diagnose Aandachtspunten huisarts INHOUD Geschiedenis ontstaan Spectrum

Nadere informatie

endometrium carcinoom in Nederland

endometrium carcinoom in Nederland endometrium carcinoom in Nederland 2012-2016 voorwoord Door informatie over variatie in diagnostiek en behandelingen periodiek met elkaar te bespreken, kunnen we samen de kwaliteit van zorg voor vrouwen

Nadere informatie

Het bi-allelisch Lynch syndroom

Het bi-allelisch Lynch syndroom Het bi-allelisch Lynch syndroom Wat is het bi-allelisch Lynch syndroom? Het biallelisch Lynch syndroom is een erfelijke ziekte veroorzaakt door twee foutjes in het erfelijk materiaal waardoor kinderen

Nadere informatie

Hoe vaak komt een craniofaryngeoom voor? Een craniofaryngeoom komt bij een op de 300.000 kinderen voor.

Hoe vaak komt een craniofaryngeoom voor? Een craniofaryngeoom komt bij een op de 300.000 kinderen voor. Craniofaryngeoom Wat is een craniofaryngeoom? Een craniofaryngeoom is een relatief goedaardige hersentumor die ontstaat op een bepaald gebied in de hersenen uit speciaal weefsel wat het zakje van Ratke

Nadere informatie

Hersenmetastasen. Jeroen van Eijk Neuroloog JBZ 2 oktober 2014 Symposium Palliatieve Zorg

Hersenmetastasen. Jeroen van Eijk Neuroloog JBZ 2 oktober 2014 Symposium Palliatieve Zorg Hersenmetastasen Jeroen van Eijk Neuroloog JBZ 2 oktober 2014 Symposium Palliatieve Zorg Hersenmetastasen (HM) + Introductie + Enkele cijfers. + Wanneer denken we aan HM? + Behandeling van HM (Landelijke

Nadere informatie

Hoe vaak komt een ependymoblastoom voor? Een ependymoblastoom is een zeldzame hersentumor bij kinderen.

Hoe vaak komt een ependymoblastoom voor? Een ependymoblastoom is een zeldzame hersentumor bij kinderen. Ependymoblastoom Wat is een ependymoblastoom? Een ependymoblastoom is een kwaadaardige tumor die ontstaat uit voorloperzenuwcellen die normaal bij een nog ongeboren baby aanwezig zijn. Deze cellen zouden

Nadere informatie

Desmoïd-type fibromatose

Desmoïd-type fibromatose Desmoïd-type fibromatose 25-05-2019 Patiëntendag Platform Sarcomen Milea J.M. Timbergen, arts onderzoeker Kees Verhoef (chirurg) Dirk Grünhagen (chirurg) Stefan Sleijfer (oncoloog) Erik Wiemer (bioloog)

Nadere informatie

voor ouders die meer willen weten

voor ouders die meer willen weten Deze publicatie is uitgegeven in opdracht van Vereniging Ouders, Kinderen en Kanker (VOKK) in samenwerking met Stichting Kinderoncologie Nederland (SKION) VOKK Schouwstede 2b 3431 JB Nieuwegein www.vokk.nl

Nadere informatie

Kinderneurologie.eu. Ganglioglioom.

Kinderneurologie.eu. Ganglioglioom. Ganglioglioom Wat is een ganglioglioom? Een ganglioglioom is een relatief goedaardige hersentumor die ontstaan is uit zenuwcellen en uit ondersteunende cellen in de hersenen. Hoe wordt een ganglioglioom

Nadere informatie

Afwachten bij prostaatkanker

Afwachten bij prostaatkanker Afwachten bij prostaatkanker Inleiding De arts heeft met u besproken dat u prostaatkanker heeft. In dat gesprek is ook gesproken over de verschillende manieren waarop we prostaatkanker kunnen behandelen.

Nadere informatie

NEDERLANDSE SAMENVATTING (Mede voor de lezer zonder medische achtergrond kennis)

NEDERLANDSE SAMENVATTING (Mede voor de lezer zonder medische achtergrond kennis) NEDERLANDSE SAMENVATTING (Mede voor de lezer zonder medische achtergrond kennis) INLEIDING Dit proefschrift handelt over een zeldzaam, goedaardig, vooral bij kinderen voorkomend hersengezwel, genaamd het

Nadere informatie

Radiotherapie Medische Oncologie Chemoradiotherapie gevolgd door chirurgie bij slokdarmkanker

Radiotherapie Medische Oncologie Chemoradiotherapie gevolgd door chirurgie bij slokdarmkanker Radiotherapie Medische Oncologie Chemoradiotherapie gevolgd door chirurgie bij slokdarmkanker Uitwendige bestraling van slokdarmkanker in combinatie met chemotherapie, voorafgaand aan een operatie van

Nadere informatie

Afwachten bij prostaatkanker Active surveillance

Afwachten bij prostaatkanker Active surveillance Afwachten bij prostaatkanker Active surveillance Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding De arts heeft met u besproken dat u prostaatkanker heeft. In dat gesprek is

Nadere informatie

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen The following full text is a publisher's version. For additional information about this publication click this link. http://hdl.handle.net/2066/83203

Nadere informatie

Basisbegrippen Oncologie

Basisbegrippen Oncologie Basisbegrippen Oncologie Tumor afmeting Diagnose periode Behandel periode Preventie/interventie periode Invasie interventie Tijd Detectie drempel Van normale naar kankercel Normale cel Van celkern naar

Nadere informatie

Voor wie is deze brochure?

Voor wie is deze brochure? Hersentumor Inhoud Voor wie is deze brochure? 3 Hersentumoren 4 Symptomen 7 Onderzoek voor de diagnose 11 Onderzoek na de diagnose 13 Behandeling 15 Operatie 20 Bestraling 23 Chemotherapie 26 Overleving

Nadere informatie

longcarcinoom: stadiëring en behandeling

longcarcinoom: stadiëring en behandeling Hoe actueel is de CBO richtlijn? Niet-kleincellig longcarcinoom: stadiëring en behandeling Prof. dr. Harry J.M. Groen UMCG Groningen Wat moet er veranderen? TBNA? Plaats van EUS-FNA? Plaats van EBUS-FNA?

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting 101 Chapter 7 SAMENVATTING Maligne tumoren van de larynx en hypopharynx ( keelkanker ) zijn de zesde meest voorkomende type kankers van het hele lichaam, en de meest voorkomende

Nadere informatie

Gunstig resultaat van temozolomide bij een recidief van een hooggradig glioom

Gunstig resultaat van temozolomide bij een recidief van een hooggradig glioom oorspronkelijke stukken Gunstig resultaat van temozolomide bij een recidief van een hooggradig glioom W.Taal, C.D.D.van der Rijt, P.A.E.Sillevis Smitt, J.M.Kros, I.van Heuvel, R.H.Enting, W.J.Graveland

Nadere informatie

Beentumoren (=bottumoren)

Beentumoren (=bottumoren) Beentumoren (=bottumoren) Inleiding Gezwellen in beenderen worden beentumoren genoemd. Er zijn verschillende typen beentumoren te onderscheiden. Zo zijn er vormen waarbij de tumor of het gezwel direct

Nadere informatie

WORD IK GEHOORD? Passie voor de patiënt werken met kanker - Manon T. Huizing

WORD IK GEHOORD? Passie voor de patiënt werken met kanker - Manon T. Huizing WORD IK GEHOORD? Passie voor de patiënt werken met kanker - Manon T. Huizing Goedenmiddag, geachte Lotgenoten & aanwezigen op het borstkankersymposium Word ik gehoord 6 oktober, 2018 Enkele van mijn boute

Nadere informatie

Patiënteninformatie. Trepanatie met fluorescentie (Gliolan)

Patiënteninformatie. Trepanatie met fluorescentie (Gliolan) Patiënteninformatie Trepanatie met fluorescentie (Gliolan) 2 Inhoud Inhoud... 3 Praktische informatie... 4 Inleiding... 5 Informatie over het product Gliolan... 5 Werking van het product Gliolan... 5 Voordelen

Nadere informatie

7,3. Werkstuk door een scholier 1419 woorden 9 december keer beoordeeld. Botkanker (oftewel: beentumoren)

7,3. Werkstuk door een scholier 1419 woorden 9 december keer beoordeeld. Botkanker (oftewel: beentumoren) Werkstuk door een scholier 1419 woorden 9 december 2002 7,3 166 keer beoordeeld Vak Biologie Botkanker (oftewel: beentumoren) Inleiding Een kwaadaardige (of maligne) primaire beentumor (=botkanker) is

Nadere informatie

Uitgangsvraag (consensus based tekst) Op welke wijze dient typering/gradering van diffuse gliomen plaats te vinden?

Uitgangsvraag (consensus based tekst) Op welke wijze dient typering/gradering van diffuse gliomen plaats te vinden? 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575

Nadere informatie

Deze brochure gaat over Neurofibromatose type 2 (NF2)

Deze brochure gaat over Neurofibromatose type 2 (NF2) Deze brochure gaat over Neurofibromatose type 2 (NF2) Keypoints voor NF2 zeldzame ziekte groei van goedaardige tumoren: voornamelijk brughoektumoren, soms andere tumoren in het brein en het ruggenmerg

Nadere informatie

Diagnose en behandeling van hersentumoren

Diagnose en behandeling van hersentumoren Algemeen medisch L.J.A. Stalpers, E.M.T. Dieleman, B.R.H. van Westing, T.J. Postma, W.R. van Furth Diagnose en behandeling van hersentumoren Primaire hersentumoren zijn zeldzaam, in tegenstelling tot hersenmetastasen

Nadere informatie

Zaadbalkanker. typen en behandeling. Urologie

Zaadbalkanker. typen en behandeling. Urologie Zaadbalkanker typen en behandeling Urologie Inhoudsopgave 1. Inleiding...4 2. Wat is kanker?...5 3. Kenmerken van de tumor...6 4. Behandeling...8 5. Verloop van de ziekte... 13 6. Het leven met kanker...

Nadere informatie

NEDERLANDSE SAMENVATTING

NEDERLANDSE SAMENVATTING NEDERLANDSE SAMENVATTING Analyse van chromosomale afwijkingen in gastrointestinale tumoren In het ontstaan van kanker spelen vele moleculaire processen een rol. Deze processen worden in gang gezet door

Nadere informatie

Bloedafname CAIRO5. Coördinerend Radiologen: Dr. K. van Lienden, Dr. M Engelbrecht, afdeling Radiologie, AMC Amsterdam

Bloedafname CAIRO5. Coördinerend Radiologen: Dr. K. van Lienden, Dr. M Engelbrecht, afdeling Radiologie, AMC Amsterdam Bloedafname CAIRO5 Een gerandomiseerde fase 3 studie naar behandelingsstrategieën voor patiënten met dikke darmkanker met metastasen in alleen de lever, welke (nog) niet in aanmerking komen voor chirurgische

Nadere informatie

Een bijzondere band tussen grootvader en kleinkind

Een bijzondere band tussen grootvader en kleinkind Een bijzondere band tussen grootvader en kleinkind Duizenden grootvaders liepen rond met onbegrepen neurologische klachten totdat de Amerikaanse kinderarts Randi Hagerman een verband legde tussen de klachten

Nadere informatie