Vitamine D en spierfunctie

Transcriptie

1 Vitamine D en spierfunctie Voeding en beweging: de krachtige therapie bij ondervoeding dr. Christian Oudshoorn Internist Ouderengeneeskunde Klinisch geriater 25 september 2017 c.oudshoorn@erasmusmc.nl

2 DISCLOSURES (potentiële) belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Geen

3

4 Vraag Is vitamine D van belang voor een goede spierfunctie? Heeft vitamine D suppletie (behandeling van vitamine D deficiëntie) aantoonbare effecten op de spierfunctie van volwassenen?

5 Metabole Metabolic activatie activation van of vitamine D 7-dehydrocholesterol diet skin 90% 10% UV light intestine Vitamin D 3 25-hydroxylase liver 25-hydroxyvitamin D 3 24-hydroxylase 1α-hydroxylase Parathyroid hormone 24,25-dihydroxyvitamin D 3 1,25-dihydroxyvitamin D 3 Bone Kidneys Classic target organs Intestines Oudshoorn et al. 2009, BJN

6 Vitamine D receptor expressie Intestinal cells Osteoblasts Muscle cells Keratinocytes of skin Distal renal cells Circulating monocytes Activated T-cells Islet cells, pancreas Liver cells Prostate cells Endocrine cells, stomach Colon enterocytes Chondrocytes Epidermal cells Skin fibroblasts Parathyroid cells Transformed B-cells Placenta Neurons Aortic endothelial cells Ovarian cells Pituitary cells

7 Determinanten vitamine D status Lips et al. Ann. N.Y. Acad. Sci, 2014

8 Afgenomen cutane vitamine D productiecapaciteit bij ouderen Afname 7- dehydrocholesterol concentratie in epidermis en stratum basale met leeftijd minder vorming vitamine D 3 na zonlicht-blootstelling McLaughlin et al, J Clin Invest, 1985

9 Vet-malabsorptie (steatorrhoe) geassocieerd met vitamine D deficiëntie Bijvoorbeeld bij: - IBD - Pancreas insufficiëntie - Coeliakie - Bariatrische chirurgie Gertner et al; British Medical Journal, 1977

10 Vraag Wanneer ben je vitamine D deficiënt?

11 Definitie vitamine D deficiëntie Status Serum 25(OH)D 3 Serum PTH increase Bone histology (nmol/l) Insufficient < 15% Normal or high bone turnover Deficient 12, % High bone turnover Severe deficiency <12,5 > 30% Mineralisation def Osteomalacia Lips, Endocr Rev, 2001

12 Advies gezondheidsraad mbt vitamine D Gezondheidsraad, 2012

13 Vitamine D Status: verpleeghuis opname en overleving N = 1260 Verpleeghuisopname Overleving Visser et al, Am J Clin Nutr; 2006

14 Myopathie bij vitamine D deficiëntie Fenotype of vitamin D deficient myopathy Proximale spierzwakte Diffuse spierkrampen Afwijkend looppatroon ( waggelen ) Afname van spiermassa (wasting) Schott and Will, Lancet, 1976 Afname zenuw geleidingssnelheid Skaria et al., Acta Neurolog Scand, 1975

15 Wat laten spierbiopten zien? Atrofie van met name type 2 spiervezels Vetinfiltratie Toename inter-fibrillare ruimtes Yoshikawa et al., Endocrinol Japon, 1979

16 Vitamine D receptor expressie in de skeletspier Bischoff-Ferrari et al., 2004, JBMR

17 Vitamine D en spierfunctie Girgis et al. Endocrine Reviews, 2013

18 Observationeel onderzoek vitamine D en spierfunctie Annweiler et al., JNHA, 2009

19 Observationeel onderzoek vitamine D en spierfunctie Annweiler et al., JNHA, 2009

20 Percent of population Vitamine D deficiëntie en het risico op verlies van handknijpkracht en spiermassa P = P = 0.09 N = 1008 Follow up = 3 jaar (OH)D < 25.0 nmol/l nmol/l > 50 nmol/l Verlies van handknijpkracht Gedefinieerd als verlies van 40% van handknijpkracht tijdens follow up Verlies van spiermassa Gedefinieerd als verlies van 3% van spiermassa tijdens follow up Visser J Clin Endocrinol Metab 2003;88:

21 Is spieratrofie reversibel? Placebo Vitamin D Muscle strength intact side Baseline 2 years 4.6 ± ± ± ± 1.1 N = IU D 2 /day FU: 2 yrs Change from baseline,% ± ± 40,5 Muscle type 1 fiber diameter, µm Baseline 50.8 ± ± years 49.2 ± ± 2.9 Change from baseline, % -2.9 ± ± 6.9 Muscle type 2 fiber diameter, µm Baseline 12.7± ± 2.9 Sato et al.,2005, Cerebrovascular diseases 2 years 9.8 ± ± 4.4 Change from baseline, % ± ±26.7

22 Effect of vitamin D supplementation on physical performance Annweiler et al., JNHA, 2009

23 Effect of vitamin D supplementation on physical performance

24 Er is veel data beschikbaar: 107 systematische reviews en 74 meta-analyses van observationele studies 87 meta-analyses van RCTs op 137 verschillende eindpunten

25

26 Wat zijn de uitdagingen (problemen) bij vitamine D onderzoek? Discrepantie tussen data verzameld uit observationele studies en interventie-studies Oorzaak < > gevolg Confounding Zeer heterogene studies Studie populatie (leeftijd, woonsituatie, verschil ernst vitamine D deficiëntie, co-morbiditeit, niveau van functioneren) Verschil interventieduur Verschil gebruikte doseringen en toedieningsvorm (dagelijks vs bolus) Gekozen eindpunten/ziekten zijn vaak multifactorieel bepaald

27 Dus. Tekort aan vitamine D schadelijk voor spierfunctie Maar. Effect van vitamine D suppletie niet geheel duidelijk

28 Wat moet je nu in de praktijk?

29 Realiseer je dat. Vitamine D deficiëntie veel voorkomt Met name risicogroepen (zoals ouderen, mensen met donkere huidskleur, dragen lichaamsbedekkende kleding) afhankelijk zijn van suppletie voor het verkrijgen van voldoende vitamine D

30 Welke bloedconcentratie streef je na? Physical performance according to vitamin D status 8 foot (2.4m) walking test according to vitamin D status N = 2813 N = 4100 N = 4100 Sohl et al, Osteoporos Int, 2013 Bischoff-Ferrari et al., AJCN, 2004

31 Vitamine D en mortaliteitsrisico Vitamine D concentratie en risico op overlijden N = FU ~ 3.0 jaar Durup et al, J Clin Endocrinol Metab, 2012

32 Meta-analyse: vitamine D suppletie en valrisico Suppletie dosis tenminste 700 IU/dag Streef naar serum 25(OH)D 3 concentratie van > 60 nmol/l Bischoff-Ferrari et al., BMJ, 2009

33 Veiligheid vitamine D suppletie Risico vitamine D suppletie Meest voorkomende bijwerking is hypercalciemie Over het algemeen treden pas toxische effecten op bij een concentratie van 220nmol/l Echter. Meeste studies verricht in mannen van jaar Vaak alleen veiligheid getest bij korte behandelduur

34 Sanders et al, JAMA 2010; 303(18); Jaarlijkse dosis van IU vitamine D 3 was geassocieerd met een toename van valincidenten en fracturen met de sterkste toename in de eerste drie maanden na toediening Smith et al, Rheumatology 2007; 46(12): Jaarlijkse dosis van IU vitamine D 2 was geassocieerd met een toename in aantal fracturen

35 J Am Geriatr Soc 2017 Mar;65(3):

36 Resultaten Groepen: - High dose : IE/maand - standaard : placebo (als zelf al 400IE-1000IE/dag gebruikt) 12000IE/maand (als zelf < 400IE/dag gebruikt)

37 THM Vitamine D deficiëntie is een veel voorkomend probleem Vitamine D is van belang voor spierfunctie en mobiliteit Waarschijnlijk heeft vitamine D suppletie een gunstig effect op spierfunctie (en bijvoorbeeld valrisico Streef bloedconcentratie 60nmol/l (vaak is 800IE/dag voldoende)

38 Vragen?