Programma. Kwetsbaarheid Fried (geriatrie)fysiotherapie. Geriatriefysiotherapie. Diagnosticeren van en interveniëren bij sarcopenie

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Programma. Kwetsbaarheid Fried. 2001. (geriatrie)fysiotherapie. Geriatriefysiotherapie. Diagnosticeren van en interveniëren bij sarcopenie"

Transcriptie

1 Geriatriefysiotherapie Diagnosticeren van en interveniëren bij sarcopenie Marjan Doves MPT Geriatriefysiotherapeut 24 maart 2015 Programma Sarcopenie vanuit fysiotherapeutisch perspectief (Geriatrie)fysiotherapeutische diagnostiek Effectieve fysiotherapeutische interventies Multidisciplinaire samenwerking Wanneer verwijzen naar de (geriatrie)fysiotherapeut? 2 Sarcopenie = geriatrisch syndroom? Kwetsbaarheid Fried Komt veel voor bij ouderen Meerdere oorzakelijke factoren Complex beeld gezondheidsproblemen Stoornissen en beperkingen op functie-, activiteiten- en participatie niveau (ICF) Verhoogd risico op overlijden 3 4 (geriatrie)fysiotherapie European Working Group on Sarcopenia in Older People 5 6 1

2 Fysiotherapeutische rol casefinding Consensus casefinding Welke variabelen kan de fysiotherapeut meten? Welke meetinstrumenten zijn hiervoor geschikt? Welke afkappunten zijn er? 7 8 Consensus casefinding Consensus casefinding 9 10 Loopsnelheid Loopsnelheid Short Physical Performance Battery (SPPB) Guralnik 1994 Balans 10 sec Beenspierkracht Chair Stand Test (5x sec) Loopsnelheid over 4 meter in m/sec At risk bij 0,8 m/sec 10 Meter Looptest (10MLT) Collen 1990, Kwakkel 2000 gemiddelde van 3 x comfortabele loopsnelheid Tussentijd 20 sec 2 minuten over 10 meter vanuit stilstand tot 1 e voet over de lijn zonder aanmoediging niet gevalideerd voor sarcopenie At risk bij 1,0 m/sec?

3 Handknijpkracht Afkappunten handknijpkracht gemeten met Jamar Mannen : < 30 kg Vrouwen : < 20 kg At risk!

4 19 20 Fysiotherapeutische interventie: progressieve weerstandstraining Weerstandstraining spiervolume (CSA) en satellietcellen (SC) Omvang spiercellen Spiermassa Spierkracht Activiteiten Parcipae Gezondheidsuitkomsten functieniveau activiteitenniveau Review Cruz-Jentoft 2014 RCT s Oefentherapie Definitie EWGSOP (spiermassa, spierkracht of funconeren ) 50 jaar en ouder 7 studies ( ) Matige kwaliteit Geen uniformiteit in interventies en metingen M.n. thuiswonende ouderen Review Cruz-Jentoft maanden therapie Weerstands-, aerobe-, flexibiliteit- en balanstraining 7 studies: spierkracht en funconeel 3 van de 7 studies: spiermassa

5 Meta-analyse Peterson et al Progressieve weerstandstraining Peterson et al. 2010, Meta-analyse Review 47 studies ouderen Hogere intensiteit groter effect op spierkracht Interventie spreiding in literatuur Peterson et al. 2010, Meta-analyse Duur: 6 52 weken Frequentie: 1 3 x per week Intensiteit: 40-85% van 1RM Aantal sets: 1 6 per spiergroep Aantal herh. per set: 5 16 Rust tussen sets: seconden Specifieke aanbevelingen Progressieve weerstandsoefenigen, Montero-Fernandez Eur. J. of Phys. and Rehab. Med.; per week 150 min. matig of 60 min. hoog intensief Intensiteit: ervaren belasting 5-6/10 of 7-8/10 3 of meer keer per week 8-10 oefeningen voor het hele lichaam belangrijkste spiergroepen van benen, heupen, borst, rug, buik, schouders en armen 8-12 herhalingen per spiergroep 2 minuten rust tussen oefeningen Trainingsmogelijkheden Peterson et al. 2010, Grote verschillen tussen ouderen Zo hoog mogelijke intensiteit Anaerobe metabolisme Dosis respons relatie? Herstelperiode Gericht op hulpvraag Montero-Fernandez Eur. J. of Phys. and Rehab. Med.;

6 Resistance training and protein supplementation. Cermak et al. AJCN 2012 Take Home Message De (geriatrie)fysiotherapeut speelt een rol bij de diagnostiek van sarcopenie. Multidisciplinaire samenwerking is van belang voor goede diagnostiek en adequate interventies bij ouderen met sarcopenie. Spierkrachttraining is bewezen effectief bij ouderen met sarcopenie. Ouderen met verminderd fysiek functioneren, complexe problematiek en co- en multimorbiditeiten (door)verwijzen naar/samenwerken met de (geriatrie)fysiotherapeut

Programma. Vragen naar aanleiding van plenaire presentaties. Vraag 1. Vraag 1. Vraag 2 WORKSHOP. Diagnosticeren van en interveniëren bij sarcopenie

Programma. Vragen naar aanleiding van plenaire presentaties. Vraag 1. Vraag 1. Vraag 2 WORKSHOP. Diagnosticeren van en interveniëren bij sarcopenie WORKSHOP Diagnosticeren van en interveniëren bij sarcopenie Geriatriefysiotherapie netwerk Noord-Holland Marjan Doves Lisette Mooy Programma Vragen Nog even herhalen Diagnosticeren Interveniëren Evidentie

Nadere informatie

Sarcopenie. veiligheid->nl, Utrecht 07 maart Marjan Doves Mpt geriatriefysiotherapeut

Sarcopenie. veiligheid->nl, Utrecht 07 maart Marjan Doves Mpt geriatriefysiotherapeut Sarcopenie veiligheid->nl, Utrecht 07 maart 2017 Marjan Doves Mpt geriatriefysiotherapeut 1 Doelen De cursist kan: - een relatie leggen tussen valproblematiek en sarcopenie - uitleggen wat sarcopenie is

Nadere informatie

Effect van voeding en malnutritie op sarcopenie. symposium 'Voeding bij de geriatrische zorgvrager'

Effect van voeding en malnutritie op sarcopenie. symposium 'Voeding bij de geriatrische zorgvrager' Effect van voeding en malnutritie op sarcopenie symposium 'Voeding bij de geriatrische zorgvrager' Stany Perkisas 30/04/2019 Wat moet je straks wijzer zijn? Waarom sarcopenie op een voedingssymposium?

Nadere informatie

Bewegen en voeding in de gehandicaptenzorg

Bewegen en voeding in de gehandicaptenzorg Inhoud workshop Bewegen en voeding in de gehandicaptenzorg Luc Bastiaanse, AVG-onderzoeker Congres Bewegen in de langdurige zorg 4 november 13 Inleiding GOUD Resultaten GOUD, epidemiologische studie: Voedingsintake

Nadere informatie

WELKOM! 1 vrijdag 7 oktober 2016

WELKOM! 1 vrijdag 7 oktober 2016 WELKOM! 1 Programma 18.00 Voeding op leeftijd Aspecten van voeding en metabolisme op oudere leeftijd Ingrid Gisbertz, MDL arts voedingsteam 18.20 Als gewoon eten niet meer lukt; indicaties en procedure

Nadere informatie

DE IMPACT VAN BEWEGEN EN VOEDING OP SPIERMASSA EN FYSIEK FUNCTIONEREN VAN OUDEREN. Dr. Ir. Michael Tieland

DE IMPACT VAN BEWEGEN EN VOEDING OP SPIERMASSA EN FYSIEK FUNCTIONEREN VAN OUDEREN. Dr. Ir. Michael Tieland DE IMPACT VAN BEWEGEN EN VOEDING OP SPIERMASSA EN FYSIEK FUNCTIONEREN VAN OUDEREN Dr. Ir. Michael Tieland 1 DISCLOSURE BELANGEN (potentiële) belangenverstrengeling Geen Veroudering Spiermassa & Kracht

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting Het is een uitdaging om ouderen te identificeren die baat kunnen hebben bij een interventie gericht op de preventie van beperkingen in het dagelijks leven op het moment dat dergelijke

Nadere informatie

Voeding en leefstijl bij ouderen

Voeding en leefstijl bij ouderen Voeding en leefstijl bij ouderen Congres Voeding en Leefstijl 19 november 2016, Nick Wezenbeek & Ellen van Dongen VRAAG 1 Nederland telt momenteel ongeveer 800.000 80 + ers. Hoeveel zullen dat er naar

Nadere informatie

PARAMEDISCH CURSUSSEN & OPLEIDINGEN KWETSBARE OUDEREN & TRAINING. Brochure

PARAMEDISCH CURSUSSEN & OPLEIDINGEN KWETSBARE OUDEREN & TRAINING. Brochure 2017 PARAMEDISCH CURSUSSEN & OPLEIDINGEN KWETSBARE OUDEREN & TRAINING Brochure OPLEIDINGSINSTITUUT CIVA B.V. Organisatie cursus Organiserende instelling CIVA B.V. Adresgegevens Rumpenerstraat 9 / Postbus

Nadere informatie

Casus oudere vrouw met COPD

Casus oudere vrouw met COPD Casus oudere vrouw met COPD Een casus: Mevrouw de Wit 73 jarige vrouw 2003 tot 2005 herhaalde heupfracturen, kunstheup links Osteoporose Sinds een aantal jaren COPD gold 3, matige ziektelast Echtgenoot

Nadere informatie

Fysiotherapie bij osteoporose Digna de Kam Fysiotherapeut/ Bewegingswetenschapper

Fysiotherapie bij osteoporose Digna de Kam Fysiotherapeut/ Bewegingswetenschapper Fysiotherapie bij osteoporose Digna de Kam Fysiotherapeut/ Bewegingswetenschapper Digna.dekam@radboudumc.nl Programma Inleiding Osteoporose De rol van de fysiotherapeut bij osteoporose KNGF behandelrichtlijn

Nadere informatie

Welkom bij de workshop Behoud van spierkracht bij ouderen. Esmée Doets en Michael Tieland 13 mei 2019

Welkom bij de workshop Behoud van spierkracht bij ouderen. Esmée Doets en Michael Tieland 13 mei 2019 Welkom bij de workshop Behoud van spierkracht bij ouderen Esmée Doets en Michael Tieland 13 mei 2019 ProMuscle in de Praktijk Implementatie van een leefstijlprogramma voor kwetsbare ouderen in de praktijk

Nadere informatie

DE ROL VAN VOEDING EN BEWEGING OP SPIERMASSA BIJ ONDERVOEDE OUDEREN. Dr. Ir. Michael Tieland

DE ROL VAN VOEDING EN BEWEGING OP SPIERMASSA BIJ ONDERVOEDE OUDEREN. Dr. Ir. Michael Tieland DE ROL VAN VOEDING EN BEWEGING OP SPIERMASSA BIJ ONDERVOEDE OUDEREN Dr. Ir. Michael Tieland 1 EXTRA BEWEGING EN EIWIT NODIG? Jack Lalanne, 71 y Exercise is King Nutrition is Queen Put them together and

Nadere informatie

een geriatriefysiotherapeutisch patiëntonderzoek

een geriatriefysiotherapeutisch patiëntonderzoek een geriatriefysiotherapeutisch patiëntonderzoek 25 September 2012 Marjan Doves, MFt opzet Doel workshop Introductie geriatriefysiotherapie Introductie van de casus Uitwerking van het onderzoek Conclusie

Nadere informatie

Consensus over de criteria voor diagnose van ondervoeding en sarcopenie

Consensus over de criteria voor diagnose van ondervoeding en sarcopenie OVERZICHTSARTIKEL Consensus over de criteria voor diagnose van ondervoeding en Dit najaar zijn de langverwachte nieuwe consensuscriteria voor het vaststellen van ondervoeding en gepresenteerd. Het gaat

Nadere informatie

Krachttraining bij ouderen

Krachttraining bij ouderen Krachttraining bij ouderen Elke Eelbode 1, Ivan Bautmans 1, 2, Tony Mets 1, 2 1 Frailty in Ageing research (FRIA) & Gerontology (GERO) department,, Vrije Universiteit Brussel 2 Geriatrics department, Universitair

Nadere informatie

FRAILTY : INTEGRAAL DEFINIËREN EN METEN

FRAILTY : INTEGRAAL DEFINIËREN EN METEN FRAILTY : INTEGRAAL DEFINIËREN EN METEN 25 Februari 2012 Robbert Gobbens Katrien Luijkx, Marcel van Assen, Ria Wijnen-Sponselee, Jos schols OPBOUW PRESENTATIE Het definiëren van kwetsbaarheid Het meten

Nadere informatie

MS Fitnessgroep. Klinimetrie MS. Fysiotherapie bij MS 19-2-2014. MSMS 2 december 2013

MS Fitnessgroep. Klinimetrie MS. Fysiotherapie bij MS 19-2-2014. MSMS 2 december 2013 MS Fitnessgroep MSMS 2 december 2013 Marion Verhulsdonck (RA) Nydia van As (FT), Sanne Lambeck (FT) Klinimetrie MS Basis lichamelijk onderzoek (kracht, mobiliteit, sensibiliteit, tonus (SPAT?) 10 meter

Nadere informatie

in Sport Sportcafé Fysiotherapie Jeurissen & van den Ingh

in Sport Sportcafé Fysiotherapie Jeurissen & van den Ingh Testen en Meten in Sport Sportcafé Fysiotherapie Jeurissen & van den Ingh Mulder Smeekens Verschil 0.012 sec Phelps Cavic Verschil??? Real Madrid Atletico Madrid 3 e minuut blessuretijd Verweij Brodka

Nadere informatie

Introductie. Voorstelronde. Invulling van de avond; Presentatie Anne (training), Presentatie Gerja (voeding),

Introductie. Voorstelronde. Invulling van de avond; Presentatie Anne (training), Presentatie Gerja (voeding), Introdctie Voorstelronde Invlling van de avond; Presentatie Anne (training), Presentatie Gerja (voeding), Testen van spierkracht verdeeld over 4 stations, Advies en tips mee naar his, Presentjes. Goed

Nadere informatie

Het praktijkgerichte onderzoekslandschap

Het praktijkgerichte onderzoekslandschap Het praktijkgerichte onderzoekslandschap van de GRZ 8 juni 2018 Robbert Gobbens Hogeschool Inholland, Zonnehuisgroep Amstelland Op de Puch naar Princenhage Wijkverpleegkundige - Zelfstandigheid en creativiteit

Nadere informatie

VO2max. Aerobe Capaciteit Cerebrale Parese. Aerobe capaciteit bij kinderen met CP FITNESS

VO2max. Aerobe Capaciteit Cerebrale Parese. Aerobe capaciteit bij kinderen met CP FITNESS 19-6-2011 Hersenbeschadiging voor de eerste verjaardag Primaire beschadiging zit in de hersenen Olaf Verschuren Wat betekent dit voor de fitheid? De Hoogstraat Utrecht lopers rolstoelrijders Aerobe FITNESS

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting (Dutch Summary)

Nederlandse samenvatting (Dutch Summary) Nederlandse samenvatting (Dutch Summary) 87 Appendix Inleiding Diabetes mellitus gaat een steeds belangrijkere rol spelen in onze gezondheidszorg. Het aantal patiënten met diabetes zal naar verwachting

Nadere informatie

Vergrijzing van de bevolking in België

Vergrijzing van de bevolking in België Frailty / kwetsbaarheid bij ouderen Nele Van Den Noortgate Diensthoofd Geriatrie Universitair Ziekenhuis Gent Oostende, 27 maart 2015 Vergrijzing van de bevolking in België www.statbel.fgov.be/studies/paper10_nl.pdf

Nadere informatie

UMC Utrecht in Beweging op de afdeling Geriatrie

UMC Utrecht in Beweging op de afdeling Geriatrie UMC Utrecht in Beweging op de afdeling Geriatrie K. Valkenet, Dr. (Karin), Projectleider C. Drent- van Maanen, Dr. (Clara), Geriater T. Mandersloot (Tim), Seniorverpleegkundige S. Bakker, MSc (Susan),

Nadere informatie

Training en praktische beweegadviezen. Voor kwetsbare groepen

Training en praktische beweegadviezen. Voor kwetsbare groepen Training en praktische beweegadviezen Voor kwetsbare groepen Onderwerpen Trainingsleer Richtlijnen voor het trainen Praktische oefeningen Trainingsleer Trainingsprincipes Trainingsvariabelen Training stijl

Nadere informatie

Fysieke training tijdens de behandeling. Janine Hidding Oedeemfysiotherapeut Kerndocent Modulaire Opleiding Oncologie Fysiotherapie AVANS+

Fysieke training tijdens de behandeling. Janine Hidding Oedeemfysiotherapeut Kerndocent Modulaire Opleiding Oncologie Fysiotherapie AVANS+ Fysieke training tijdens de behandeling Janine Hidding Oedeemfysiotherapeut Kerndocent Modulaire Opleiding Oncologie Fysiotherapie AVANS+ Programma Bijwerkingen CT relevant voor fysiotherapie Wetenschappelijke

Nadere informatie

Inhoud. De bevolkingspiramide draait om. Inhoud. Het probleem is bekend. Maar de uitdagingen nemen toe! Zorgproblemen kennen, herkennen

Inhoud. De bevolkingspiramide draait om. Inhoud. Het probleem is bekend. Maar de uitdagingen nemen toe! Zorgproblemen kennen, herkennen Inhoud Zorgproblemen kennen, herkennen en uiteindelijk ook erkennen in de totale zorgketen! Jos Schols, Judith Meijers, Donja Mijnarends en Ruud Halfens Inhoud De bevolkingspiramide draait om Het probleem

Nadere informatie

Opbouw. Meten is weten, maar wat en hoe? Meetinstrumenten als gereedschap. 2. Doel van de meting. 1. Wat wil je meten?

Opbouw. Meten is weten, maar wat en hoe? Meetinstrumenten als gereedschap. 2. Doel van de meting. 1. Wat wil je meten? Opbouw Valproblematiek bij mensen met verstandelijke beperkingen. Meten is weten: maar hoe? Lotte Enkelaar Ellen Smulders Bewegingswetenschappers, fysiotherapeuten UMC St Radboud, Nijmegen Afdeling Revalidatie

Nadere informatie

KWETSBARE OUDEREN, EEN HOLISTISCHE BENADERING

KWETSBARE OUDEREN, EEN HOLISTISCHE BENADERING KWETSBARE OUDEREN, EEN HOLISTISCHE BENADERING Robbert Gobbens, Hogeschool Rotterdam en Tranzo Tilburg University Katrien Luijkx, Tranzo Tilburg University OPBOUW WORKSHOP Ontwikkeling van kwetsbaarheid

Nadere informatie

1 G>=>KE:G=L> Dutch summary

1 G>=>KE:G=L> Dutch summary 1 Dutch summary * - nederlandse samenvatting Alhoewel cerebrale parese (CP) wordt gezien als een non-progressieve aandoening treden er wel degelijk secundaire complicaties op zoals afname van beweeglijkheid,

Nadere informatie

HET OTAGO-PROGRAMMA. Lenore Dedeyne. Otago hoofddocent Doctoraatsstudent CHROMETA

HET OTAGO-PROGRAMMA. Lenore Dedeyne. Otago hoofddocent Doctoraatsstudent CHROMETA HET OTAGO-PROGRAMMA Lenore Dedeyne Otago hoofddocent Doctoraatsstudent CHROMETA DE VALPROBLEMATIEK Fatal falls rate per 100,000 habitants 160 140 120 100 80 60 40 20 0 5 11 10 16 19 34 41 64 106 65-69

Nadere informatie

Sarcopenie in obesitas en na bariatrische chirurgie. Prof. Dominique Hansen, PhD, FESC

Sarcopenie in obesitas en na bariatrische chirurgie. Prof. Dominique Hansen, PhD, FESC Sarcopenie in obesitas en na bariatrische chirurgie Prof. Dominique Hansen, PhD, FESC Prevalentie van obesitas Prevalentie van obesitas Sarcopenie in obesitas Biolo G, et al. Clin Nutr 2014; 33; 737 Wat

Nadere informatie

DE TILBURG FRAILTY INDICATOR (TFI)

DE TILBURG FRAILTY INDICATOR (TFI) DE TILBURG FRAILTY INDICATOR (TFI) Presentatie d.d. 23 oktober 2012 Robbert Gobbens, Hogeschool Rotterdam en Tranzo Tilburg University OPBOUW PRESENTATIE Ontwikkeling van kwetsbaarheid Definities van kwetsbaarheid

Nadere informatie

Trainen met hoge frequentie

Trainen met hoge frequentie Trainen met hoge frequentie Einde van de bro-split? Luuk Hilkens Bewegingswetenschapper Certified Strength & Conditioning Specialist Expertiseteam Sports & Exercise Nutrition HAN Sport & Bewegen Monday

Nadere informatie

Wandelen als medicijn voor 65-plussers

Wandelen als medicijn voor 65-plussers Wandelen als medicijn voor 65-plussers Liesbeth Preller 6 april 2019 Opbouw workshop Context Veranderende populatie Veranderende regelgeving zorg en ondersteuning Beweegrichtlijnen Inhoud en onderbouwing

Nadere informatie

behandeling volgens de KNGF-richtlijn bij mensen met artrose aan de heup en/of knie.

behandeling volgens de KNGF-richtlijn bij mensen met artrose aan de heup en/of knie. Samenvatting De primaire doelstelling van het onderzoek was het onderzoeken van de lange termijn effectiviteit van oefentherapie en de rol die therapietrouw hierbij speelt bij patiënten met artrose aan

Nadere informatie

Even Voorstellen. 22-3-2010. COPD en longrevalidatie / longreactivatie. Fonny Heijerman Fysiotherapeut, (sport)fysiotherapeut

Even Voorstellen. 22-3-2010. COPD en longrevalidatie / longreactivatie. Fonny Heijerman Fysiotherapeut, (sport)fysiotherapeut COPD en longrevalidatie / longreactivatie. Even Voorstellen. Fonny Heijerman Fysiotherapeut, (sport)fysiotherapeut Hoe werkt het in de praktijk - Aanmelding - Intake/nulmeting/baseline meeting - Longrevalidatie

Nadere informatie

B-FIT TRAININGSWIJZER. Verkorte therapeutenhandleiding

B-FIT TRAININGSWIJZER. Verkorte therapeutenhandleiding B-FIT TRAININGSWIJZER Verkorte therapeutenhandleiding Dit is een verkorte weergave van de therapeutenhandleiding. De volledige trainingswijzer is te vinden op https://www.amc.nl/web/amc-website/trainingswijzer-spierziekten/home.htm.

Nadere informatie

Doel. Programma. NAH symposium workshop balans. Plaats van balans binnen de ICF. Meetinstrument: CTSIB 10-11-2015

Doel. Programma. NAH symposium workshop balans. Plaats van balans binnen de ICF. Meetinstrument: CTSIB 10-11-2015 NAH symposium workshop balans Doel Ilse Oosterom & Myrthe Schwartz 13 oktober 2015 Bewustwording van complexiteit van balansproblemen bij jongeren met NAH en de gevolgen middels ervaren en casuïstiek Programma

Nadere informatie

SAMENVATTING. De toepassing van inspanningsfysiologie in de revalidatie van kinderen met cerebrale parese

SAMENVATTING. De toepassing van inspanningsfysiologie in de revalidatie van kinderen met cerebrale parese S SAMENVATTING De toepassing van inspanningsfysiologie in de revalidatie van kinderen met cerebrale parese Samenvatting Cerebrale parese (CP) is de meest voorkomende oorzaak van een fysieke beperking

Nadere informatie

De toekomst van de pijnrevalidatie vanuit revalidatiegeneeskundig perspectief. Prof. dr. Rob J.E.M. Smeets

De toekomst van de pijnrevalidatie vanuit revalidatiegeneeskundig perspectief. Prof. dr. Rob J.E.M. Smeets De toekomst van de pijnrevalidatie vanuit revalidatiegeneeskundig perspectief Prof. dr. Rob J.E.M. Smeets Disclosure Lid adviesraad Philips Pain Management Synthese fysieke training reviews en metaanalyses

Nadere informatie

Oncologische Revalidatie:

Oncologische Revalidatie: Oncologische Revalidatie: Verleden Heden - Toekomst dr. Jan Paul van den Berg, revalidatiearts Meander MC Doelstelling Oncologische Revalidatie Het verbeteren van de kwaliteit van leven van patiënten met

Nadere informatie

Fysieke vaardigheden 1 FYSIEKE VAARDIGHEDEN 1 (CVV04.1/CREBO:55029)

Fysieke vaardigheden 1 FYSIEKE VAARDIGHEDEN 1 (CVV04.1/CREBO:55029) FYSIEKE VAARDIGHEDEN 1 (CVV04.1/CREBO:55029) sd.cvv04.1.v1 ECABO, Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd, overgenomen, opgeslagen of gepubliceerd in enige vorm of

Nadere informatie

Nienke de Vries MANAGING THE DECLINE. Physical therapy in frail elderly

Nienke de Vries MANAGING THE DECLINE. Physical therapy in frail elderly Nienke de Vries MANAGING THE DECLINE Physical therapy in frail elderly Managing the decline: physical therapy in frail elderly Proefschrift ter verkrijging van de graad van doctor aan de Radboud Universiteit

Nadere informatie

Ouderen en preventie. Annemien Haveman-Nies. GGD Noord- en Oost-Gelderland / Wageningen Universiteit

Ouderen en preventie. Annemien Haveman-Nies. GGD Noord- en Oost-Gelderland / Wageningen Universiteit Ouderen en preventie Annemien Haveman-Nies GGD Noord- en Oost-Gelderland / Wageningen Universiteit Groei 65-plussers met 2 miljoen Blijvende stijging in levensverwachting Vrouwen: Mannen: 75,3 (1960) 83,2

Nadere informatie

Een literatuurstudie met betrekking tot de dementiewoning. Door Susan Arendse en Martijn Moerman, studenten Fysiotherapie van de HU.

Een literatuurstudie met betrekking tot de dementiewoning. Door Susan Arendse en Martijn Moerman, studenten Fysiotherapie van de HU. Zijn bewegingsprogramma s die cognitie stimuleren haalbaar in de thuissituatie? Een literatuurstudie met betrekking tot de dementiewoning van het project Technologie Thuis Nu Door Susan Arendse en Martijn

Nadere informatie

Beweegprogramma ms in de eerste en tweede lijn

Beweegprogramma ms in de eerste en tweede lijn Beweegprogramma ms in de eerste en tweede lijn Carien Linders v.d. Lijcke fysiotherapeut PMC Heusdenhout, Breda lid NAHFysioNet Hoe ontstaan? Als opdracht voor cursus Neurorevalidatie... Aanvulling van

Nadere informatie

Whitepaper aspecifieke lage rugpijn. Martijn Groot, orthopedisch manueel therapeut Daniel Righard, master manueel therapeut i.o.

Whitepaper aspecifieke lage rugpijn. Martijn Groot, orthopedisch manueel therapeut Daniel Righard, master manueel therapeut i.o. Whitepaper aspecifieke lage rugpijn Martijn Groot, orthopedisch manueel therapeut Daniel Righard, master manueel therapeut i.o. (co-writer) Inhoud Inleiding De praktijk Het trainingsprogramma De ervaringen

Nadere informatie

hoofdstuk 4 & 7 hoofdstuk 3 & 6 hoofdstuk 2 hoofdstuk 5 Hoofdstuk 2 tot en met 5 hoofdstuk 6 en 7 hoofdstuk 2 hoofdstuk 3 hoofdstuk

hoofdstuk 4 & 7 hoofdstuk 3 & 6 hoofdstuk 2 hoofdstuk 5 Hoofdstuk 2 tot en met 5 hoofdstuk 6 en 7 hoofdstuk 2 hoofdstuk 3 hoofdstuk Samenvatting De Lokomat is een apparaat dat bestaat uit een tredmolen, een harnas voor lichaamsgewichtondersteuning en twee robot armen die de benen van neurologische patiënten kunnen begeleiden tijdens

Nadere informatie

Transmurale zorg voor kwetsbare ouderen : geen brug te ver

Transmurale zorg voor kwetsbare ouderen : geen brug te ver Transmurale zorg voor kwetsbare ouderen : geen brug te ver Rachel van Knippenberg, klinisch geriater Chantal van het Zandt en Raymond Kersten, huisartsen Inhoud Transmurale zorg voor kwetsbare ouderen

Nadere informatie

Goede preventieve ouderenzorg: belangrijke elementen

Goede preventieve ouderenzorg: belangrijke elementen Goede preventieve ouderenzorg: belangrijke elementen Annemieke Spijkerman GGD NOG 18 mei 2017 Werkconferentie gezond ouder worden GGD Noord- en Oost-Gelderland 2 Doetinchem Cohort Studie, al 30 jaar! Doetinchem

Nadere informatie

Actief in beweging tijdens uw ziekenhuisopname

Actief in beweging tijdens uw ziekenhuisopname Actief in beweging tijdens uw ziekenhuisopname Inhoudsopgave Klik op het onderwerp om verder te lezen. Liggende oefeningen 2 Oefening 1 2 Oefening 2 2 Oefening 3 3 Oefening 4 3 Oefening 5 4 Oefening 6

Nadere informatie

Gezond ouder met een verstandelijke beperking: specialistische zorg voor hoog-risicogroepen

Gezond ouder met een verstandelijke beperking: specialistische zorg voor hoog-risicogroepen Gezond ouder met een verstandelijke beperking: specialistische zorg voor hoog-risicogroepen Prof Dr Heleen Evenhuis Geneeskunde voor verstandelijk gehandicapten Afd Huisartsgeneeskunde Erasmus MC Rotterdam

Nadere informatie

Prehabilitatie en postoperatieve training CRC Netwerk bijeenkomst 5 maart

Prehabilitatie en postoperatieve training CRC Netwerk bijeenkomst 5 maart Prehabilitatie en postoperatieve training CRC Netwerk bijeenkomst 5 maart 2019 10-3-2019 1 Probleemstelling - 15.000 mensen per jaar krijgen de diagnose CRC - 30% krijgt complicaties binnen 30 dagen na

Nadere informatie

Circuittraining Een nieuwe groepstraining met een functioneel karakter

Circuittraining Een nieuwe groepstraining met een functioneel karakter Circuittraining Een nieuwe groepstraining met een functioneel karakter Drs. Lotte Wevers Dr. Ingrid van de Port Prof. Dr. Eline Lindeman Prof. Dr. Gert Kwakkel Kenniscentrum De Hoogstraat, Utrecht Overzicht

Nadere informatie

Resultaten Vierdaagse Onderzoek 2017 Drs. Dominique ten Haaf Drs. Coen Bongers Dr. Jeanne de Vries Prof. Dr. Lisette de Groot Dr.

Resultaten Vierdaagse Onderzoek 2017 Drs. Dominique ten Haaf Drs. Coen Bongers Dr. Jeanne de Vries Prof. Dr. Lisette de Groot Dr. Resultaten Vierdaagse Onderzoek 2017 Drs. Dominique ten Haaf Drs. Coen Bongers Dr. Jeanne de Vries Prof. Dr. Lisette de Groot Dr. Thijs Eijsvogels Prof. Dr. Maria Hopman Voorwoord Afgelopen jaar heeft

Nadere informatie

Kwetsbaarheid. Hoe herkennen we kwetsbare ouderen? Fysieke fitheid bij kwetsbare ouderen. Mobiliteits*problemen bij ouderen

Kwetsbaarheid. Hoe herkennen we kwetsbare ouderen? Fysieke fitheid bij kwetsbare ouderen. Mobiliteits*problemen bij ouderen 1/ 28 Fysieke fitheid bij kwetsbare ouderen, Nefrologiedagen mrt 2016 Disclosure belangen spreker (poten,ële) belangenverstrengeling Geen Fysieke fitheid bij kwetsbare ouderen Voor bijeenkomst mogelijk

Nadere informatie

Geriatriefysiotherapie: Frailty:

Geriatriefysiotherapie: Frailty: Geriatriefysiotherapie: Frailty: Risicofactoren voor Frailty: Vrouwelijk geslacht Hoge leeftijd Lage opleiding Het aantal chronische ziekten Lage BMI < 23 Hoge BMI >30 MMSE

Nadere informatie

Informatie fysiek programma

Informatie fysiek programma Informatie fysiek programma Beste Speler, Zoals je misschien al weet is het naast tegen de bal aan slaan belangrijk dat je je fysiek ook goed gaat ontwikkelen. Tijdens de training maak je al kennis met

Nadere informatie

Valpreventie bij ouderen met cognitieve problemen

Valpreventie bij ouderen met cognitieve problemen Valpreventie bij ouderen met cognitieve problemen Sirpa Hartikainen, MD, Professor of Geriatric Pharmacotherapy School of Pharmacy University of Eastern Finland, Kuopio, FINLAND Het risico op vallen en

Nadere informatie

samenvatting 127 Samenvatting

samenvatting 127 Samenvatting 127 Samenvatting 128 129 De ziekte van Bechterew, in het Latijn: Spondylitis Ankylopoëtica (SA), is een chronische, inflammatoire reumatische aandoening die zich vooral manifesteert in de onderrug en wervelkolom.

Nadere informatie

Vlaamse richtlijn: Valpreventie bij thuiswonende ouderen. Prof. Dr. Koen Milisen

Vlaamse richtlijn: Valpreventie bij thuiswonende ouderen. Prof. Dr. Koen Milisen Vlaamse richtlijn: Valpreventie bij thuiswonende ouderen Prof. Dr. Koen Milisen www.valpreventie.be expertisecentrum@valpreventie.be 1 Vlaamse richtlijn: Valpreventie bij thuiswonende ouderen Milisen et

Nadere informatie

Fysiotherapie & Longfibrose. Bert Strookappe MSc Fysiotherapeut Ziekenhuis Gelderse Vallei, Ede 19 november 2014

Fysiotherapie & Longfibrose. Bert Strookappe MSc Fysiotherapeut Ziekenhuis Gelderse Vallei, Ede 19 november 2014 Fysiotherapie & Longfibrose Bert Strookappe MSc Fysiotherapeut Ziekenhuis Gelderse Vallei, Ede 19 november 2014 Inhoud presentatie Belang van bewegen (algemeen) Bewegen bij acute en chronische ziekte Literatuur

Nadere informatie

Artrose knie. Artrose is een aandoening die voor kan komen bij één of meerdere gewrichten.

Artrose knie. Artrose is een aandoening die voor kan komen bij één of meerdere gewrichten. Artrose knie Wat is artrose? Artrose is een aandoening die voor kan komen bij één of meerdere gewrichten. Een gewricht bestaat uit twee botuiteinden, die zijn bekleed met kraakbeen. Het kraakbeen vangt

Nadere informatie

Frailty en ondervoeding doet (veel) vallen

Frailty en ondervoeding doet (veel) vallen www.hhzhlier.be 1 h.-hartziekenhuis vzw Frailty en ondervoeding doet (veel) vallen Ann Gryp, Hoofdverpleegkundige geriatrie Frailty Frailty heeft te maken met kwetsbaarheid. Frailty zegt iets over de ernst

Nadere informatie

Richtlijnen en intensiteit van beweging bij 65+ Margreet van Dijk

Richtlijnen en intensiteit van beweging bij 65+ Margreet van Dijk Richtlijnen en intensiteit van beweging bij 65+ Margreet van Dijk Richtlijnen Bewegingsdriehoek Wat en hoe train je bij de geriatrische patient Intensiteit van training Krachttraining Balanstraining Snelheid

Nadere informatie

VUmc Basispresentatie

VUmc Basispresentatie Sarcopenie Sarcopenie en ondervoeding Vorm van ondervoeding Gekarakteriseerd door verlies van spiermassa en spierkracht Risico op verminderd fysiek functioneren en een verminderde kwaliteit van leven Marian

Nadere informatie

Wat te meten bij lage rugpijn

Wat te meten bij lage rugpijn Wat te meten bij lage rugpijn Drs. François Maissan Drs. Edwin de Raaij Fysiotherapeuten Manueel therapeuten Gezondheidswetenschappers Doel Wat te meten bij lage rugpijn? 1 Master Orthopedische manuele

Nadere informatie

Van harte welkom! Dit is een interactieve workshop Wij willen u vragen alvast de Socrative student app te downloaden op u telefoon

Van harte welkom! Dit is een interactieve workshop Wij willen u vragen alvast de Socrative student app te downloaden op u telefoon Van harte welkom! Dit is een interactieve workshop Wij willen u vragen alvast de Socrative student app te downloaden op u telefoon App Store/Play store: Socrative Of anders via: www.socrative.com To walk

Nadere informatie

De bruikbaarheid van geriatrisch assessments

De bruikbaarheid van geriatrisch assessments De bruikbaarheid van geriatrisch assessments Marije Hamaker klinisch geriater Diakonessenhuis Utrecht/Zeist Veroudering maakt een mens uniek Truus Groen 100x100 Inschatting vitaliteit is moeilijk Performance

Nadere informatie

Gezonde voeding en voldoende beweging ook voor ouderen. Lisette CPGM de Groot; Wageningen Universiteit 12-11, Active Ageing 2015

Gezonde voeding en voldoende beweging ook voor ouderen. Lisette CPGM de Groot; Wageningen Universiteit 12-11, Active Ageing 2015 Gezonde voeding en voldoende beweging ook voor ouderen Lisette CPGM de Groot; Wageningen Universiteit 12-11, Active Ageing 2015 Waar hebben we het over? Gezonde voeding Nieuwe richtlijnen Gezondheidsraad

Nadere informatie

Even voorstellen. Eline Bruinenberg Ariën van der Lugt Martien Hess

Even voorstellen. Eline Bruinenberg Ariën van der Lugt Martien Hess Even voorstellen Eline Bruinenberg Ariën van der Lugt Martien Hess Vroegmobiliseren op de ICU Literatuur Bedrust Mensen die zwak zijn door ziekte kunnen niet veel anders doen, dan naar bed te gaan Allen

Nadere informatie

Voeding en Ouderen. Lisette CPGM de Groot; Wageningen Universiteit. Symposium Voeding en Ouderen - november 2014 -

Voeding en Ouderen. Lisette CPGM de Groot; Wageningen Universiteit. Symposium Voeding en Ouderen - november 2014 - Voeding en Ouderen Lisette CPGM de Groot; Wageningen Universiteit Symposium Voeding en Ouderen - november 2014 - Heel oud worden: 115 (NL) of 122 (F) Ouder worden? Levensverwachting 2013 man: 79,4 jaren

Nadere informatie

Gering aëroob uithoudingsvermogen, een ectomorf lichaamstype en weinig spiermassa

Gering aëroob uithoudingsvermogen, een ectomorf lichaamstype en weinig spiermassa Naam student Mark Engelkens & Robin Eggens klas 1i datum 12-04-2013 Beweegactiviteit Full-Body Workout aantal 1 lestijd 15 minuten Naam cliënt Cliënt E Jeroen Leeftijd: 24 jr. Conditieniveau: s o m v g

Nadere informatie

5.3. Opdracht door Iris 2624 woorden 28 januari keer beoordeeld. Inleiding

5.3. Opdracht door Iris 2624 woorden 28 januari keer beoordeeld. Inleiding Opdracht door Iris 2624 woorden 28 januari 2015 5.3 15 keer beoordeeld Vak LO Inleiding Met BSM hebben wij de opdracht gekregen om een trainingsschema te maken om jezelf te verbeteren op verschillende

Nadere informatie

Multiple Sclerose (fysiotherapeutische behandeling)

Multiple Sclerose (fysiotherapeutische behandeling) Multiple Sclerose (fysiotherapeutische behandeling) Remco Muller MNR, Fysiotherapeut Lid MS Zorgnet RMC Groot Klimmendaal Expertisecentrum voor volwassenen Inhoud Inleiding Evidence based practise Fysiotherapeutisch

Nadere informatie

Inleiding Mensen met een verstandelijke beperking.

Inleiding Mensen met een verstandelijke beperking. Inleiding Mensen met een verstandelijke beperking. Aly Waninge Fysiotherapeute Koninklijke Visio De Brink Lector Participatie en gezondheid van mensen met een visuele en verstandelijke beperking Hanzehogeschool

Nadere informatie

Masterlijke fysiotherapie in het ziekenhuis

Masterlijke fysiotherapie in het ziekenhuis Masterlijke fysiotherapie in het ziekenhuis 24 april 2013 Remco Looijen, master geriatriefysiotherapie Ziekenhuis Gelderse Vallei 230.00 inwoners 510 beschikbare bedden 22.271 klinische opnamen 126.747

Nadere informatie

Osteoporotische inzakkingsfracturen bij de geriatrische patiënt

Osteoporotische inzakkingsfracturen bij de geriatrische patiënt Osteoporotische inzakkingsfracturen bij de geriatrische patiënt fragiliteit Evelyne de Ligny, Msc Geriatrie fysiotherapeut. Iedere dag zijn we afhankelijk van het goed functioneren van het lichaam. Door

Nadere informatie

Conclusies Orthopedie

Conclusies Orthopedie Conclusies Orthopedie Grote interdokter variatie, bij vrijwel gelijke incidentie GC Marne is bovengemiddeld duur voor Z&Z : 8% duurder Hoge kosten orthopedie wordt veroorzaakt door: 34% meer verwijzingen

Nadere informatie

Ontwikkeling van een beweegnorm voor ouderen in verpleeg- en verzorgingshuizen

Ontwikkeling van een beweegnorm voor ouderen in verpleeg- en verzorgingshuizen TNO-rapport KvL/B&G 2008.046 Ontwikkeling van een beweegnorm voor ouderen in verpleeg- en verzorgingshuizen Preventie en Zorg Wassenaarseweg 56 Postbus 2215 2301 CE Leiden www.tno.nl T +31 71 518 18 18

Nadere informatie

Voeding en beweging bij patiënten tijdens en na de behandeling Martine Sealy, MSc, RD

Voeding en beweging bij patiënten tijdens en na de behandeling Martine Sealy, MSc, RD Voeding en beweging bij patiënten tijdens en na de behandeling Martine Sealy, MSc, RD Onderzoeker Lectoraat Healthy Ageing, Allied Health Care and Nursing Disclosure belangen spreker: M. Sealy Geen (potentiële)

Nadere informatie

Verder is uit onderzoek gebleken dat fysiek actieve personen minder vaak mobiliteitsbeperkingen hebben.(visser 2005)

Verder is uit onderzoek gebleken dat fysiek actieve personen minder vaak mobiliteitsbeperkingen hebben.(visser 2005) Mobiliteit Doel - Het vaststellen van beperkingen in de mobiliteit - Het behouden de mobiliteit of voorkomen van achteruitgang in mobiliteit bij ouderen - Het verbeteren van de mobiliteit bij ouderen -

Nadere informatie

Use it or lose it Inside Out Health www.jenaidavanwijk.com

Use it or lose it Inside Out Health www.jenaidavanwijk.com 1 Disclaimer De oefeningen, trainingen, adviezen en instructies in deze PDF zijn gemaakt voor gezonde en blessurevrije mensen. Wanneer je een fysieke beperking, een blessure of klachten hebt van welke

Nadere informatie

Sarcopenie Een versleten motor?

Sarcopenie Een versleten motor? Sarcopenie Een versleten motor? Walther Sipers, klinisch geriater Utrecht, 12 januari 2017 Disclosure belangen (poten?ële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante rela?es met bedrijven

Nadere informatie

Social health bij chronisch zieken

Social health bij chronisch zieken Social health bij chronisch zieken Prof. Dr. Myrra Vernooij-Dassen Scientific institute for Quality of Healthcare, IQ Radboud University Medical Center Nijmegen Leerdoelen (1) Na het volgen van deze cursus

Nadere informatie

Casus mevrouw Driebergen. 52 jaar, status na icva mei 2014. Thuiswonend. Goede cognitie. Lopen: FAC 4. Couch potato: overdag veelal inactief

Casus mevrouw Driebergen. 52 jaar, status na icva mei 2014. Thuiswonend. Goede cognitie. Lopen: FAC 4. Couch potato: overdag veelal inactief Fysieke activiteiten; nieuwe inzichten en innovaties in de revalidatie. nothing to declare 52 jaar, status na icva mei 2014 Thuiswonend Goede cognitie Lopen: FAC 4 Couch potato: overdag veelal inactief

Nadere informatie

Hartelijk dank voor je interesse in het Pullbands.nl E-Book.

Hartelijk dank voor je interesse in het Pullbands.nl E-Book. Inhoudsopgave Inleiding... 3 Oefening 1: Chest press... 4 Oefening 2: Buikspieren en rug... 5 Oefening 3: Squat en sholderpress... 6 Oefening 4: Donkey kicks... 7 Oefening 5: Schuine en rechte buikspieren...

Nadere informatie

Zoals jullie weten heb ik literatuuronderzoek gedaan naar 12 determinanten van ondervoeding. Vandaag wil ik graag inzoomen op sarcopenie.

Zoals jullie weten heb ik literatuuronderzoek gedaan naar 12 determinanten van ondervoeding. Vandaag wil ik graag inzoomen op sarcopenie. Dit is de hand-out van de afstudeerpresentatie van Lutine Schoemaker. Hieronder zijn de slides weergeven en per slide een korte toelichting. De presentatie is online te vinden op: https://prezi.com/zgw0xt0mk3ty/

Nadere informatie

Ondervoeding bij Ouderen 14/11/2013. S. Lonterman; Klinisch Geriater

Ondervoeding bij Ouderen 14/11/2013. S. Lonterman; Klinisch Geriater Ondervoeding bij Ouderen 14/11/2013 Inhoud Presentatie Definitie Ondervoeding Verschillende schalen Ouderen Centrum & Ondervoeding HagaZiekenhuis & Ondervoeding Eigen Onderzoek Voedingsgebied Supplementen

Nadere informatie

Het metabolisme plan - voor optimaal vetverbruik

Het metabolisme plan - voor optimaal vetverbruik Het metabolisme plan - voor optimaal vetverbruik Overgewicht is vaak geen op zich staand fenomeen. Overgewicht ontstaat in de regel door een bepaalde leefstijl, welke nog andere gezondheidsrisico s tot

Nadere informatie

Het is de kracht die spieren ons geven om onze dagelijkse bezigheden te kunnen doen.

Het is de kracht die spieren ons geven om onze dagelijkse bezigheden te kunnen doen. Werk aan je spierkracht Wil je graag je lichaamshouding en fitheid optimaal houden of verbeteren? Wil je je spieren verstevigen? Dan oefen je best ook 2 tot 3 keer per week. Vlaams Instituut Gezond Leven

Nadere informatie

3 dagen splitschema. Fit.nl

3 dagen splitschema. Fit.nl 3 dagen splitschema Dit drie dagen splitsschema is gemaakt voor een sporter die drie keer per week wil sporten en zijn hele lichaam wil trainen. Het schema is opgedeeld in drie dagen: Dag 1 (Borst & Triceps)

Nadere informatie

25 jaar whiplash in Nederland

25 jaar whiplash in Nederland 25 jaar whiplash in Nederland Vanuit een fysiotherapeutisch perspectief Maarten Schmitt M.Sc 1 2 Fysiotherapeut & manueeltherapeut Hoofd van de Divisie Onderwijs Stichting Opleidingen Musculoskeletale

Nadere informatie