Vitamine D: meten of eten?

Transcriptie

1 35 e bijeenkomst Thema sociëteit 10 februari 2014 Vitamine D: meten of eten? Arno Toorians Internist-endocrinoloog

2

3 Pathofysiologie Primaire functie 1,25(OH)D Herstel, handhaven calcium/fosfaat homeostase Deficiënt 25(OH)D hypocalciëmie secundaire hyperparathyreoïdie osteoclast. activiteit, intestinale absorptie demineralisatie osteomalacie, osteoporose PTH versterkt 25(OH)D verbruik Cave: serum Ca2+ en fosfaat lang normaal

4 Directe relatie met PTH Definitie insufficiëntie gebaseerd op < 75 nmol/l stijgt serum PTH level Meta-analyse*: geen consistentie in drempelwaarde Wel voor afname botmarkers (osteocalcin) Vanaf > 40 nmol/l * Sai et al. J Clin Endocrinol Metab. March 2011,96(3)

5 Definities Indicator voor Vitamine D status Serum calcidiolgehalte = 25-hydroxyvit.D Classificatie WHO: Deficiënt < 50 nmol/l Insufficiënt nmol/l Sufficiënt > 75 nmol/l EU*: Minimum 50 Moll/L Streefwaarde nmol/l * Standing Committee of European Doctors (CPME)

6 Bronnen van Vitamine D Vit D3, cholecalciferol Vette vis, levertraan: haring -> IE Vit D2, ergochalciferol Paddenstoelen (na zonexpositie!) Verrijkte margarine (3 IE/gr), braadvet Dagelijks 10 à 15 µg ( IE) nodig om sufficiënt te zijn Inname via voeding 3-4 µg/dag ( IE) > 90% van serum Vit D UVB straling

7 Oorzaak van stijgende prevalentie Minder zonexpositie Zonnebrandcrème Vit-D arme voeding Obesitas Streefwaarden Bijkomende risicofactoren Hoge leeftijd Donkere huidskleur Calciumarme voeding

8 Klinische presentatie Vroege fase Malaise, futloosheid, vage spierklachten Spierzwakte Met moeite uit stoel, traplopen Bovenarmen, -benen, schouders en heup Spier-of botpijn Met name bij ouderen zeer invaliderend, ADL Osteoporose Reversibel na 1-2 maanden suppletie

9 Implicaties voor de praktijk Focussen op ouderen, osteoporose pt? Extra kwetsbaar, valneiging, co-morbiditeiten Gezien extra-skeletale effecten toch breder kijken? Bij welke patiëntengroepen bepaling vit-d status overwegen/standaard doen en hoe behandelen!? Dagelijks, stootkuur, met calcium? Hoe lang?

10

11

12 Adviezen NL Osteoporose Richtlijn CBO, 2013 Volwassenen minimaal 30 nmol/l Vrouwen > 50jr, mannen > 70jr min. 50 nmol/l < 50 nmol/l Minimaal 800IE cholecalciferol mg Calcium dagelijks voor val- en fractuur risicoreductie Na 2mnd plateau < 30 nmol/l Eenmalig IE of IE Gevolgd door dagelijks 800IE Optie: /week gedurende 8wkn

13 NTvG Ned Tijdschr Geneeskunde. 2010;154:A1810

14

15

16

17

18

19

20

21 Discrepantie rondom toxiciteit Enkele gevallen gerapporteerd IE/dag geen hypercalciëmie Tolerable Upper Intake Levels* 9 jaar: 4000 IE/dag EU en Gezondheidsraad 2000 IE/dag The Endocrine Society 1-18 jaar: 5000 IE/dag >18 jaar: IE/dag Bovengrens serum = 250 nmol/l * 2011 Report on Dietary Reference Intakes of Vitamin D

22 Fractuurpoli St. Anna Ziekenhuis -Aanpak - Aantal patiënten tussen 2007 en Resultaten: - Gestelde diagnose - Soort fracturen - Vitamine D gehalte

23 Fractuurpoli St. Anna Ziekenhuis Aanpak: - In 2007 is de fractuurpoli gestart - Samen met osteoporose verpleegkundige - Inclusie criteria: Fractuur Leeftijd 50 jaar en 85 jaar Mobiele patiënt

24 Fractuurpoli St. Anna Ziekenhuis Aantal patiënten tussen 2007 en Start juli 2007 met 41 patiënten (12 mnd): 115 patiënten (12 mnd): 170 patiënten (11 mnd): 180 patiënten Totaal 506 patiënten

25 M/V [Alle categorieën] Resultaten Grote toename in aantal patiënten en met name het aantal patiënten met osteopenie 200 Aantal van Diagnose Diagnose Normaal Osteopenie Osteoporose Jaar

26 Resultaten: Man en Vrouw Paginavelden hier neerzetten 160 Aantal van Diagnose Diagnose Osteoporose Osteopenie Normaal M V M V M V M V Jaar M/V

27 Fracturen in relatie met osteoporose n=506 M/V [Alle categorieën] 200 Aantal van Diagnose Diagnose Normaal Osteopenie Osteoporose Wervel Heup Pols Subcapitale humerus Overig Verwijzing Fractuur soort

28 Vitamine D gehalte Jaar 2010 n=180 (2010) Aantal van vit D Normaal Osteopenie Osteoporose Vit D (leeg) nb <25 Diagnose

29 Take home messages Vitamine D deficiëntie Van wieg tot graf! Vage klachten: futloosheid, spierpijn/-zwakte overweeg vitamine D status bepaling Snel te testen en veilig te corrigeren Niet-calcemische effecten Let op: Inconsistentie in streefwaardes richtlijnen kritische kijk Langdurige suppletie beter eenmalig Therapietrouw controles