WELKE VOEDINGSINTERVENTIES HEBBEN EFFECT BIJ OUDEREN? Geen belangenverstrengeling

Transcriptie

1 WELKE VOEDINGSINTERVENTIES HEBBEN EFFECT BIJ OUDEREN? Geen belangenverstrengeling Marjolein Visser VU & VUmc Amsterdam

2 Inhoud Behandeling obesitas Vitamine D suppletie Behandeling ondervoeding

3 Behandeling obesitas

4 Overgewicht en obesitas in NL Overgewicht Obesitas % jaar CBS Statline 2012

5 CDC/NCHS, National Health and Nutrition Examination Survey, Obesitas trend ouderen VS % Mannen Vrouwen jaar 75+ jaar jaar 75+ jaar

6 Intergeneratie cirkel van obesitas World Health Organization Branca F, Nikogosian H, Lobstein T eds. The challenge of obesity in the WHO European Region and the strategies for response: summary.

7 Obesity paradox Ouderen met diabetes mellitus type 2 Normal weight was defined as a BMI of ; those categorized as overweight/obese had a BMI of 25. Carnethon MR et al. JAMA 2012;308:

8 Obesity paradox Diabeten met een normaal gewicht bleken zieker te zijn meer gewicht te hebben verloren vaker te roken vergeleken met diabeten met overgewicht / obesitas. Bovendien, als je het onderzoek overdeed met alleen nietrokers, verdween de obesity paradox. Preston SH, Stokes A. Epidemiology 2014;25(3):

9 Gevolgen obesitas ouderen Nadelen: - Diabetes - Depressie - Hart- en vaatziekten - Cognitie (?) - Artrose (knie en heup) - Pijn - Urinaire incontinentie - Minder spierkracht - Beperkingen mobiliteit Optimum BMI kg/m 2 Ook voordelen: - Minder osteoporose? - Vetkussen voor heupbot (lagere kans heupfractuur)? - Lagere mortaliteit ( obesitas paradox ), bij ziekten?

10 Sterfte Gewichtsverandering en sterfte 5% gewichtsverlies HR 1.67 (95% CI ) 4714 ouderen, 65 jaar en ouder. Newman AB et al. JAGS 2001;49:

11 Redenen gewichtsverlies afgelopen 6 m Longitudinal Aging Study Amsterdam N=3554, 55+ jaar Medische reden (28%) Afslanken (27%) Sociale reden (18%) Ouderdom / weet niet (11%) Toename bewegen (5%) Wijnhoven HA, van Zon SK, Twisk J, Visser M. J Gerontol Med Sci 2014;69:

12 Hazard ratio 3-jaars sterfte Redenen gewichtsverlies en 3-j sterfte 4,5 4 3,5 Longitudinal Aging Study Amsterdam N=3554, 55+ jaar 3 2,5 2 1,5 1 0,5 0 Medische Medische reden reden <72 j 72 j Ouderdom / weet niet Sociale reden Afslanken Toename bewegen Wijnhoven HA, van Zon SK, Twisk J, Visser M. J Gerontol Med Sci ;69: Versus stabiel gewicht.

13 Afslanken en sterfte Controle (N= 159) Gewichtsverlies = -1.4 kg, 30 sterfgevallen. Interventie (N =159) Gewichtsverlies = -4.8 kg, 15 sterfgevallen. Leeftijd 69 (SD 6) jaar, BMI 34 (SD 5), 72% vrouw / ADAPT Studie, 18 m interventie. Shea MK et al. J Gerontol Med Sci 2010;65:

14 Afslanken en sterfte Shea MK et al. J Gerontol Med Sci 2010;65:

15 Verandering (%) Behandeling obesitas frail obese ouderen Energiebeperkt dieet + bewegen 3x/wk Controle Villareal DT et al., Arch Intern Med 2006

16 Winst van gewichtsverlies in ouderen met overgewicht of obesitas: Voorkomen diabetes mellitus (DPT 2002) Verminderen symptomen osteoartritis (Messier 2004) Verminderen urinaire incontinentie (Bryer 2014) Verminderen pijn (Messier 2004, Villareal 2006) Verminderen seksueel disfunctioneren (Wing 2013) Verbeteren mobiliteit (Mesier 2004, Villareal 2006, Rejeski 2012) Verbeteren functionele status (Villareal 2006) Verbeteren vitaliteit (Villareal 2006)... Zonder verhoging van het sterfterisico!!

17 Veranderen leefstijl Zijn ouderen met overgewicht wel in staat om na zoveel jaren hun leefstijl aan te passen?

18 Relatief gewichtsverlies (%) Gewichtsverlies en leeftijd jaar jaar jaar * * * * * Leefstijl Voorlichting Leefstijl Voorlichting interventie interventie Na 1 jaar Na 8 jaar * P<0.05 versus jaar, p<0.05 versus jaar. Look HEAD trial; Obesity 2014;22:5-13.

19 Behandeling obesitas Behandel actief obesitas bij ouderen. Altijd in combinatie met (meer) bewegen.

20 Vitamine D

21 Vitamine D spiegels in Europa Van Schoor NM et al. Worldwide vitamin D status. Best Pract Res Clin Endocrinol Metab 2011.

22 Percentage ouderen Vitamine D deficiëntie ouderen NL Deficiënt Normaal nmol/l nmol/l nmol/l >75 nmol/l N=1311 LASA studie deelnemers jaar N= 738 LASA studie deelnemers jaar

23 Gevolgen vitamine D deficiëntie Osteomalacie (rachitis) / osteoporose Vallen Fracturen Myopathie Spierkracht? Lichamelijke beperkingen? Vroegtijdige sterfte? Hartfalen? MS? Diabetes mellitus? Depressie?...

24 Vitamine D en fracturen Vitamine D alléén is waarschijnlijk niet effectief voorkomen van (heup)fractuur Vitamine D + calcium verlaagt risico op fracturen (HR 0,95 (0,90-0,99) Vitamine D + calcium verlaagt risico op heupfractuur (HR 0,84 (0,74-0,96)) Vitamine D + calcium verlaagt risico op niet-wervel fracturen Vitamine D + calcium verlaagt mogelijk risico op wervel fracturen Avenell A, Mak JC, O'Connell D. Vitamin D and vitamin D analogues for preventing fractures in post-menopausal women and older men. Cochrane Database Syst Rev 2014 Apr 14;4:CD

25 Advies gezondheidsraad Vitamine D supplement Elke 70-plusser 20 μg (of 800 IU) per dag Vrouwen tussen jaar 10 μg (of 400 IU) per dag

26 Resultaten VCP ouderen zelfstandig-wonende 70-plussers Vitamine D supplement gedurende het hele jaar: Mannen = 18% Vrouwen = 26% - Geen informatie over dosis. - Aanname: alle multi-vitamine supplementen bevatten vitamine D.

27 Behandeling ondervoeding

28 Wanneer ondervoed? Bekijk instructiefilm =

29 Prevalentie van ondervoeding 100% ondervoed risico ondervoeding niet ondervoed 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% LASA ouderenstudie VU Huisartspraktijken Thuiszorgorganisatie Schilp J et al. Nutrition 2012;28:

30 Behandeling ondervoeding Ondervoeding/gewichtsverlies op plek 5 in de top 15 medische factoren uit de diëtistische diagnose. 7,1% van de cliënten in 2012 (was in 2008 nog maar 5,5%) Tol J, Leemrijse CJ, Veenhof C, Swinkels ICS. Jaarcijfers 2012 en trendcijfers diëtetiek, gegevensverzameling binnen vrijgevestigde praktijken voor diëtetiek. NIVEL 2013.

31 Effect energie/eiwit supplement Rapport Gezondheidsraad (2012): Weinig goed onderzoek uitgevoerd geen conclusies mogelijk. (niet gerandomiseerd, geen placebo groep, kleine aantallen, beperkte duur, patiënten niet ondervoed) Zes beste studies nader bekeken: geen consistent beeld sterfte, weinig bewijs wat betreft complicaties, geen bewijs wat betreft opnameduur.

32 Effect behandeling dietist 146 ondervoede ouderen, behandeling 6 maanden vs gebruikelijke zorg. Geen effect op gewicht, fysiek functioneren, en handknijpkracht. Schilp J, Kruizenga HM, Wijnhoven HA, van Binsbergen JJ, Visser M. Effects of a dietetic treatment in older, undernourished, community-dwelling individuals in primary care: a randomized controlled trial. Eur J Nutr 2013;52: heup fractuur patienten, behandeling 3 maanden + supplement vs gebruikelijke zorg. Effect gewicht (+1,9 kg) na 3 maanden, geen effect gewicht en kwaliteit van leven na 6 maanden. Wyers CE, Reijven PL, Evers SM, Willems PC, Heyligers IC, Verburg AD, van Helden S, Dagnelie PC. Cost-effectiveness of nutritional intervention in elderly subjects after hip fracture. A randomized controlled trial. Osteoporos Int 2013;24: ziekenhuispatienten, behandeling 3 maanden + supplement + vitamine D vs gebruikelijke zorg. Geen effect kwaliteit van leven na 3 maanden, wel op functionele beperkingen en vallen. Neelemaat F, Bosmans JE, Thijs A, Seidell JC, van Bokhorst-de van der Schueren MA. Oral nutritional support in malnourished elderly decreases functional limitations with no extra costs. Clin Nutr. 2012;31:

33 Behandeling oorzaken ondervoeding Interventie op oorzaken ondervoeding Gebruik checklist: Slechte eetlust Weinig/geen tussendoortjes Darmproblemen Problemen boodschappen Weinig bewegen Pijn Slechte mondgezondheid

34 Behandeling ondervoeding Beste aanpak? Behandelrichtlijn Stuurgroep Ondervoeding (practice-based) (

35 Conclusie Voeding Bewegen Gezond ouder worden Zelfstandigheid

36 DANK VOOR UW AANDACHT